Mem Dị Opọ R’anạ Aalhạn Bọ Rapogh Ghan Sifoto Edaḅạ
“Ighịgh mudị olom mọ amhị maḍighi oleom emhạ.”
“Mị ulhoghoma ni roofolha, mọ mị u/nighẹ omhiịn, ḅilhẹ mọ mị u/moọgh maạr oḍighinhom.”
“Mị u/tue ukaạph uḅenhị oye ipẹ emite bọ. Oginha amhị bịn kụ umhiinhọm ghan olhoghi.”
“Mị ulhoghoma mọ aZihova o/mhoọgh maạr oḍighinhom amhị.”
Ikpo onhụ phọ edi epẹ anyụ phọ reḍeenhaan ghan idị anhịr ilhom raloghoma ghan mem dị olom odị rapogh ghan sifoto edaḅạ. Kụ eḍighi maạr dị odị m’aaghị iphẹn phọ esi ibadị arunwanyụ obobọ siạ, etue ni ekparanhaạn anhịr phọ oḅilhẹ oḍuom odị olhoghi. Oniin anhịr ilhom aḅẹm mọ, “mị uutughiạn ghan mọ mị u/legheri mun odọ oye phọ olom mọ amhị aru bọ. Inhọn araraạr edi ni dị odị raaghinhaạn imhị ḍughụm?”
Ookolhobianhaan emhuoghaạph phọ ephẹn phọ anhịr dị olom mọ rapogh ghan sifoto edaḅạ.a Emhuoghaạph phọ ephẹn keeḅeghiọn sinhị iilhogh aBaibul dị ketue eedereghị eḅilhẹ ekparamhị nyodị olhegheri mọ aZihova apomoghiạn ni nyodị kụ rawạ ni olhoghonhaạn odị ḍighaạgh omhoọgh eephọ ḅilhẹ r’asiya dị ekpạr r’odị.b
EEGHE KỤ EDỊ ANHỊR PHỌ KAḌIGHI?
Ghalhamọ r’iduọn nạ ka/tue bọ apamaghạn torobọ iyaạr dị olom mọ anạ raḍighi, araraạr edi ni dị nạ katue aḍighi orue obughẹ eephọ phọ anạ. Ooḅeghiọn iniin iphẹn phọ.
Ka/kpalhạm loor anạ. Anhịr phọ atue ni aloghoma mọ odị kụ akọm iyaạr phọ olom mọ odị rapogh ghan bọ sifoto edaḅạ phọ. Alicec alhoghoma mọ odị o/nhighẹ mụn risigh olom mọ odị. Kụ odị apuruan ghan loor mọ, ‘Uḍighi ika kụ eḅeraạn bọ ghụn olom mọ amhị ophogh abunhọn anmariịr?’ Abuniin anmariịr ilhom rokpalhạm ghan loor abidị mọ eten phọ bidị ozọ bọ reḍighi ghan idị iiḅaghamhị phọ reloghorị ghan bịn. ADanielle aḅẹm mọ, “mị uutughiạn mọ oghạgh olhoghi phọ amhị loor ekarạph eegharạ phọ odị ephẹn phọ kụ repiemhi bọ ghụn pinien phọ ayoor.”
Nạ alhoghoma aani igina phọ, pọ legheri mọ aZihova nyinhạ ra/kpalhạm esi iḍighinhom araraạr olom mọ anạ. AJems 1:14 eḅẹm mọ: “Odẹgh ophogh rateẹny ghan oye mem lọ ekarạph eephuạ odị meru eḍạ ologhi phọ odị.” (Rom. 14:12; Fil. 2:12) Kparipẹ r’okpalhạm anạ, aZihova asereghiạn ni oḅạr phọ anạ.—2 Chron. 16:9.
Anhịr phọ atue ni aloghoma mọ olom onọ rapogh ghan sifoto edaḅạ loor esi dị odị o/nhighẹ. Awe igbogh ituughạ oḅẹm mọ anhịr ephoph o/lho dị katue agbaanyamhị eephuạ orolhạn esi phọ oophoghogh asifoto edaḅạ relẹm ghan bọ.
Kel oboom ooḅaghamhiạn aloor. ACatherine aḅẹm mọ oomo amem odị aatughiạn ghan eegharạ oophoghogh asifoto edaḅạ olom mọ odị. AFrances aḅẹm mọ: “Mị ramoọgh ghan ni oboom ooḅaghamhiạn aloor torobọ amem dị mị u/legheri ekpisi dị olom amhị aghị.” Abunhọn anmariịr ilhom rologhoma ghan ni umugholoor mem dị bidị odi r’abumor obobọ abumaranhi dị eeni olhegheri aani iiḅaghamhị olom mọ abidị. Abunhọn rologhoma ghan iginhi loor esi dị bidị rootughiạn ghan mọ oye dị anhaghanhạn dọl phọ abidị o/lho.
Eḍighi ni eseeriom ologhoma areten phọ iphẹn phọ. Kuolọ, osighẹ oomo amem oye phọ ootughiạn ghan ilọ iphẹn phọ etue ni engọ oye phọ oboom ooḅaghamhiạn aloor. Kparaghạ ghụn ogbon asiya phọ anạ r’aZihova. Iphẹn phọ kụ kengọ nyinhạ inyaạm oghị aghisigh okparạm.—Ps. 62:2; Efẹ. 6:10.
Nạ katue ni amoọgh olhoghonhaạn aḍighaạgh esi otuughạ oḅilhẹ ogbirima areḍeenhaan anmariịr siphẹ aBaibul phọ. Mem dị bidị osoman iiḅaghamhị bidị umhoọgh iidereghị esi ooghiraan osoman aZihova esi iiḅereghị. AZihova o/gbor ghan osighẹ iiḅaghamhị phọ abidị, kuolọ odị angọ ghan ni bidị eephọ. Esi omaạm, ologhi aHannah, “eeph ni iboom” loor adọl phọ odị. Kuolọ, odị amhoọgh ni oḅaạl olhoghi mem mọ odị “akananaạm bọ iiḅereghị phọ aḅenhị aZihova,” ghalhamọ r’iduọn odị u/legheri bọ ni ipẹ araraạr kekitonhu bọ eekunha phọ.—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Kọr. 1:3, 4.
Olom mọ r’anhịr phọ komoghi ni olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe phọ
Lọm olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe ookpomhoghan phọ. Bidị kotue ni oḍighi “ogbogo okaran ookugh r’esi aaghiạn amem oghim.” (Isa. 32:2) Bidị otue ni oḅenhị nyinhạ onyọ umaranhi dị nạ katue akaaphạn ḅilhẹ katue aadereghị nyinhạ.—Prov. 17:17.
IKA KỤ EDỊ NẠ KATUE ALOGHONHAẠN NYODỊ ḌIGHAẠGH?
Nạ katue ni aloghonhaạn ḍighaạgh olom mọ anạ okpạr opu eegharạ oophoghogh ghan asifoto edaḅạ phọ ḍughụm? Eeni nạ atue ni. ABaibul phọ akaạph mọ orue okpạr opu amulhọgh ḍien dị amhoọgh iboom iikpọ, mọ “iyạl awe kụ unhighẹ opu oniin oye.” (Eccl. 4:9-12) Awe igbogh ituughạ oḅẹm mọ redughanhaan ghan ni oniin siphẹ apinien phọ okpạr opu ekarạph eegharạ kụ oḅilhẹ oḍighi oye dị akpẹ oḍuom olhoghi mem dị odị amhoọgh olhoghonhaạn aḍighaạgh ophoriphọ oye phọ.
Okạr oghaạph, edi esi opọ amhoọgh bọ ekarạph eegharạ phọ oḍeenhaan mọ odị akạr ri anyạ okpạr opu kụ oḅilhẹ olhọgh ikuph oḍighi iduọn phọ. Odị malhọm ni aZihova inyaạm esi iiḅereghị aḅilhẹ awạ olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe phọ ḍughụm? (2 Kọr. 4:7; Jems. 5:14, 15) Odị maakolhobian ni raraạr dị odị kaḍighi orue okoronhaan odẹgh ophogh phọ opọ phọ—esi omaạm, oosophion ipẹ odị rasighẹ ghan bọ fon phọ kaḍighinhom ḅilhẹ r’inhọn araraạr dị ketue eḍighi odẹgh ophogh engọ nyodị? (Prov. 27:12) Odị ameera ni osighẹ olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ anạ r’oḅenhị anạ oomo ipẹ emite bọ? Eḍighi idiphọ, pọ nạ katue ni aloghonhaạn nyodị ḍighaạgh.
Ika? Ooḅeghiọn eniin eḍeenhaan. Keghoroghọr kụ edị Ethan olom aFelicia amhiigh oophoghogh asifoto edaḅạ. Kuolọ, aFelicia raḍighi ghan ni idị kedughanhaan olom mọ odị oghaaphạn odị torobọ amem dị eephuạ phọ eru. Ethan aḅẹm mọ: “Mị ra/booghinhaạn ghan anhịr amhị iyaạr. Kụ r’ephomhoghiạn odị rulhoghonhaạn ghan ni imhị ḍighaạgh ookoronhaan odẹgh ophogh phọ. Odị aḅilhẹ kẹn ragbor ghan kupuru imhị idị rekị. Kụ odị rulhoghonhaạn ghan kẹn ni imhị ḍighaạgh oosophion ipẹ mị raḍighinhom ghan bọ intanẹt phọ.” Ii, olhoghi aFelicia ra/ḅaạl ghan olhegheri mọ olom mọ odị amoọgh ḍidugh phọ aḍiẹn phọ. Kuolọ odị aḅẹm mọ, “eephinha phọ ḅilhẹ r’oghạgh olhoghi phọ amhị re/loghonhaạn nyodị ḍighaạgh okpạr opụ eegharạ phọ ephẹn phọ. Mem dị yoor oghaạph ilọ aḍidugh phọ odị, renyu ghan ni nyodị olhoghonhaạn amhị ḍighaạgh okpạr opu eephinha phọ amhị.”
Odọ oghaaphạn phọ ophọn phọ katue ni aloghonhaạn ḍighaạgh olom mọ okpạr opu, kụ eḅilhẹ eḍighi idị anhịr phọ odị kaḅilhẹ amiigh oḍuom odị olhoghi. Olom mọ kụ aḅenhị ghan anhịr phọ ilọ aḍidugh phọ odị, idị odị ratelhe, r’atorobọ iyaạr dị odị raḍighi, anhịr phọ ka/loghoma mun mọ odị rabooghinhaạn nyodị iyaạr, kaḍuom nyodị olhoghi.
Nạ ameeraam ni mọ nạ katue ni aloghonhaạn aani ḍighaạgh olom anạ ḍughụm? Eḍighi idiphọ, pọ ke/nighẹ dị iyạl anyinha keḅophoghạn etuughạ emhuoghaạph phọ ephẹn phọ? Odị kagbon owilhẹ eegharạ phọ ḅilhẹ r’ongọ anạ riphigh otuạn oḍuom odị olhoghi. Kparipẹ r’oghaghạm anạ olhoghi ilọ ooḅaghamhiạn aloor phọ nạ amhoọgh bọ loor aḍidugh phọ odị, odị akparaghạ ghụn onhaghanhạn idị iiḅaghamhị phọ etir nyinhạ. Gbon olhoghonhaạn odị ḍighaạgh okpạr opu eegharạ phọ kụ angọ nyodị eepoogh oḅilhẹ omhoọgh oḍuom olhoghi phọ anạ. Kewạ dị iyạl anyinha keeḅeghiọn raraạr phọ rekọm ghan bọ idị oye kameel aḍighanhaan ophogh asifoto edaḅạ ḅilhẹ r’idị kotue okpạr opu.d
Eḍighi iyaạr dị nạ aatughiạn mọ omhoọgh araghaạph phọ iphẹn phọ kekọm oruonhụ, pọ nạ atue ni amạgh okumor oye ookpomhoghan dị araghaạph odị r’anyinha reḅọph ghan orolhọm aani araghaạph phọ. Lọgh elhegh mọ ghalhamọ olom mọ anạ awilhẹ ni eegharạ phọ epẹ phọ, bịn kesighẹ ni mem kụ nạ agbi oḅilhẹ orue oḍuom odị olhoghi. Kuolọ nyinhạ ki/phẹr. Kparaghạ olhọgh elhegh ibạm araraạr dị eḍeenhaan oghị aghisigh siphẹ apinien phọ anyinha. Ḍuom ni olhoghi mọ iduọn amem rekị bọ, r’okparạm, asiya phọ anyinha keḅilhẹ ni ekpạr.—Eccl. 7:8; 1 Kọr. 13:4.
KOKAẠPH IKA EḌIGHI MAẠR DỊ ODỊ U/MEERA UNMIA?
Eḍighi maạr dị odị aḅilhẹ amheel aḍighanhaan, pọ odị ka/tue ni bịn akpạr apu ḍughụm? I/kạr iḍighi idiphọ. Eḍighi iyaạr dị eegharạ phọ ephẹn phọ kụ melheeny loor odị, pọ odị katolhonhaạn ni eenhan siphẹ oomo adọl aghuḍum mọ odị. Odị katue ni aḅilhẹ ameel aḍighanhaan ghalhamọ odị mawilhẹ ni esi ibadị asiạ. Orue omhiịn mọ i/mite mun ghisigh, pọ kewạ mọ odị akparamhị raraạr phọ reloghonhaạn ghan bọ nyodị ḍighaạgh okpạr opu, kụ oḅilhẹ omhiịn mọ odị o/ḍẹ ogbọ bịn omhinhanhạm, ghalhamọ ighịgh ni mudị odị makpạr apu. (Prov. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kọr. 10:12) Kewạ mọ odị amhoọgh emhoom eten “iitughiạn” kụ atuughạ oghel “ikarạph”—sifoto edaḅạ r’inhọn odọ ikarạph phọ iphẹn phọ, idiphọ oroḅologhạ aloor. (Efẹ. 4:23; Ps. 97:10; Rom. 12:9) Odị anyạ ni olhọgh ikuph phọ iphẹn phọ? Eḍighi idiphọ, pọ oḍuom olhoghi odi ni.e
Gbon siya phọ anạ r’aZihova
Kuolọ kokaạph ika, eḍighi maạr dị olom mọ anạ u/moọgh eephuạ eenhan eegharạ phọ ephẹn phọ? Iphẹn phọ etue ni edughe nyinhạ, ekọm mabi, nạ aḅilhẹ akạgh olhoghi. Nạ katue ni amoọgh eephọ odọ asimem mọ iphẹn phọ eḍighi iyaạr dị nạ aḅọgh iiḅaghamhị phọ alhọgh ḍighaạgh aZihova. (1 Pit. 5:7) Kiọm ghisigh akparamhị ghan siya phọ anạ r’aZihova esi otuughạ, ooḅereghị, ḅilhẹ r’ogbirima ghan. Nạ aḍighi ghan iḍuọn phọ, pọ odị kaḍuraan ni atuman aani nyinhạ. Idiphọ Isaiah 57:15, eḅẹm bọ mọ, odị odianhaan buphẹ “oḅonyonhu bọ ozuan,” olhoghonhaạn abidị ḍighaạgh oḅilhẹ omhoọgh ibo. Kparaghạ oḍighi ipẹ nạ katue bọ idiphọ onyọ aKristẹn. Lọm olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe phọ. Kụ aghị ghisigh aḍuom ghan olhoghi mọ olom mọ anạ kakiton ni ḍiniin aḍio.—Rom. 2:4; 2 Pit. 3:9.
a Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira koḅẹm siẹn phọ mọ olom mọ kụ rapogh ghan bọ sifoto edaḅạ phọ. Kuolọ, ibadị asinhị iilogh phọ kooḅeghiọn bọ siẹn phọ ketue ni eloghonhaạn ḍighaạgh olom dị anhịr phọ kụ rapogh ghan sifoto edaḅạ.
b Ophogh asifoto edaḅạ o/ḍighi ephigh iyaạr dị anhịr katuạn aḅạm ikpoki obobọ olom kaseere anhịr odị.—Mat. 19:9.
c Monmeeghi siḍien awe phọ.
d Araraạr dị ketue elhoghonhaạn nyinhạ ḍighaạgh edi ni siphẹ jw.org ḅilhẹ r’isiphẹ arinyạ phọ ayira. Esi omaạm, miịn “Pornography Can Shatter Your Marriage” siphẹ jw.org; “You Can Resist Temptation!” siphẹ Watchtower, April 1, 2014, siikpịgh phọ 10-12; ḅilhẹ “Pornography—Harmless or Toxic?” siphẹ Watchtower, August 1, 2013, siikpịgh pho 3-7.
e Loor iduọn ekarạph eegharạ phọ ephẹn phọ rekpạr ghan bọ owilhẹ, abuniin aburulom r’anmariịr mosopha mọ oḅarạm isiphẹ olhoghonhaạn aḍighaạgh ikumor awe phọ, mọ bidị koḅilhẹ ni omoghi olhoghonhaạn aḍighaạgh oyil dị atuughạ ilọ iiḅaghamhị phọ iphẹn phọ.