Tuughaạny Oophugh Phọ AZizọs Amhoọgh Bọ Ilọ Oḍighi Iphelhegbeel Phọ

1. Eeghe kụ eniin iyaạr dị igbạ iyira egbatạn r’u/kol aKristẹn?

ENIIN iyaạr dị egbạ bọ egbatạn rebenhẹ aZihova r’u/kol aKristẹn phọ pọ oophugh phọa bidị rolọgh ghan bọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. (Taị. 2:14) Eeni amem, re/dugh ghan omhoọgh oophugh oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Eeni nạ atue ni aloghoma aani iphẹn oniin okumor oye ookpomhoghan alhoghoma bọ, odị aḅẹm mọ, “Eeni amem imhị ri/phụ ghan oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ.”

2. Eeghe kụ ketue eḍighi iyaạr dị oophugh oḍighi iphelhegbeel phọ ayira kadugh?

² Eeni amem riḅeraạn ghan iyira ghụn ophinomaam abin inhọn iiḍighi ookpomhoghan phọ kparipẹ romite epẹ erugh phọ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị mem dị yira ophinhom aani bin inhọn iiḍighi ookpomhoghan phọ idiphọ olhọgh ghan aruutu ookpomhoghan phọ, olhoghonhaạn aḍighaạgh bumor dị iiḅaghamhị emitenhaan, obobọ okparamhị abidị, yira ronuụn ghan ni komhiịn suọ phọ. Yira rokelhọm ghan kẹn eephọ r’ephomhoghiạn mem dị yira rokumuan r’abumor phọ ayira. Yira olegheri kẹn mọ bidị rosereghiạn ghan ni torobọ iyaạr dị yira oḍighinhaan bidị. Ḍieriphọ aḍighaạgh phọ, eeni yira moghaạph ni iiḅi iinhaghạn phọ epẹ arokool phọ ayira esi ibadị asiạ kuolọ eeni iyạl ikpo awe bịn kụ ronaghạn. Obobọ eeni awe phọ rokel ghan dọm mọ ayira. Kụ iduọn aḅirinhi phọ rasi bọ eekunha, kotuạn ni dom mọ ugbiphoghọm iyira. (Mat. 10:22) Eeghe kụ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ophamhanhạm obobọ obughẹ oophugh oḍighi iphelhegbeel phọ?

3. Ika kụ idị aZizọs atuughaạny opoghom ozo phọ oghaạph bọ oghol siphẹ Luk 13:​6-9?

³ Yira kotue ni otuughạ iyaạr ḍighaạgh aZizọs ilọ omhoọgh oophugh oḍighi iphelhegbeel phọ. Mem mọ odị arọl bọ siẹn ade phọ, odị o/dughe oophugh phọ odị, odị abughẹ ghan ghụn. (Bạl Luk 13:​6-9.) Idiphọ opoghom ozo phọ alhọgh bọ iraạr asiạ ophogh oreeny afig dị u/muum iimhumha, aZizọs alhọgh ni iraạr asiạ oghaạph iiḅi iinhaghạn oḅenhị abuọ aJu phọ etigheri iduọn ibadị u/meera bọ unaghạn. Toroboiperolbọ, idiphọ opoghom ozo phọ u/toph bọ oḍuomolhoghi odị esi oreeny phọ u/meera bọ umuum, aZizọs o/roph oḍuomolhoghi odị esi awe phọ obobọ o/dughe oophugh phọ odị ilọ oḍighi iphelhegbeel phọ. Odị alhọgh ghụn inyaạm oteẹny arokpom mọ abidị.

4. Eeghe inya araraạr kụ edị yira kotuughạ esi eḍeenhaan phọ aZizọs?

⁴ Siẹn emhuoghaạph phọ ephẹn phọ, yira kooḅeghiọn ipẹ aZizọs aḍeenhaan bọ oophugh siphẹ oḍighi iphelhegbeel phọ ekạr ekpaariọm esi oḍiiny arunwanyụ phọ odị aḍighi bọ asughanham omhạn. Otuughạ ipẹ odị atughemhị bọ r’otuughaạny ipẹ odị aḍighi bọ kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh ophamhanhạm oophugh phọ ayira rodon. Ooḅeghiọn inya araraạr dị yira kotuughạ esi aZizọs: (1) Odị agbon oḍighi ogbi phọ aZihova, (2) odị anhaghanhạn kụ aḅilhẹ azọ r’idị eḅọph r’imiịn aBaibul phọ, (3) odị abeḍenhọm aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh,(4) odị aḍuom olhoghi mọ awe phọ konaghạn ni.

AZIZỌS AGBON OḌIGHI OGBI PHỌ AZIHOVA

5. Ika kụ idị aZizọs aḍeenhaan bọ mọ odị agbon oḍighi ogbi phọ Enhaạn?

⁵ R’oophugh, aZizọs aghaạph ni “ooḅi oghaạph ilọ omạr phọ k’Enaạn,” loor esi dị odị alhegheri ni mọ ophọn phọ oḍighi dị Enhaạn rawạ mọ odị aḍighi. (Luk 4:43) AZizọs asighẹ oḍighi iphelhegbeel phọ idiphọ okpanhạ oḍighi. Ghalhamọ r’arunwanyụ phọ ipẹ odị arọl bọ asughanham omhạn, bịn odị “agbaranụ ghan atughemị igbogh r’ibạm aramạ.” (Luk 13:22) Odị atughemhị ni bunhọn abumatuạn oḍighan odị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ.—Luk 10:1.

6. Etigheri inhọn iiḍighi dị yira roḍighi ghan siẹn ookpomhoghan phọ, aZihova asighẹ ika oḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ? (Miịn kẹn afoto phọ.)

⁶ Rodon, oḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ aḍighi okpanhạ oḍighi dị aZihova r’aZizọs rowạ mọ yira oḍighi. (Mat. 24:14; 28:​19, 20) Torobọ oḍighi dị yira oḍighi siẹn ookpomhoghan phọ ralọgh ghan kaphophe oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Esi omaạm, mem dị yira odoghoḍi ruutu ituughạ phọ ayira, ipạ kụ idị abuẹn yira oghaạph bọ iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị kotọl ooḅereghị aZihova. Oḍighi phọ ibadị roḍighi ghan bọ epẹ Betẹl obobọ inhọn ariisi, relọgh ghan kephophe oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Mem dị iiḅaghamhị emite, yira rologhonhaạn ghan ni ḍighaạgh bumor phọ ayira oḅilhẹ omhiigh oghị ituughạ r’omite epẹ erugh phọ. Mem dị yira olhọgh elhegh mọ oḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ amạn maạr ḅilhẹ mọ aḍighi okpanhạ oḍighi dị aZihova rawạ mọ oḍighi, kinyu ni iyira ogbor ghan omite epẹ erugh phọ. Okumor oye ookpomhoghan dị oghol mọ János epẹ Hungary, aḅẹm mọ, “Mị raḅenhị ghan ni loor amhị mọ, onhọn oḍighi o/lho dị katue asighẹ esi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ, opọ phọ kụ okpanhạ oḍighi phọ ayira.”

7. Eeghe kụ iḍighi kụ aZihova rawạ bọ dị yira kokiọm ghisigh okaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ? (1 Timoti 2:​3, 4)

⁷ Yira kotue ni obughẹ oophugh phọ ayira ilọ oḍighi iphelhegbeel phọ esi omhiịn ghan awe eten phọ epẹ aZihova ramiịn ghan bọ. AZihova rawạ mọ ibadị awe onhaghạn iiḅi iinhaghạn phọ kụ omhiigh ooḅereghị odị. (Bạl 1 Timoti 2:​3, 4.) Loor iduọn phọ, odị rutughemhị ghan ni iyira idị yira kosilor ilọ oḍighi oḍighi phọ ophọn phọ rapẹl bọ sighuḍum awe. Esi omaạm, aḍinyạ phọ Pomhoghiạn We—Aḍighi Bidị Bumatuạn emaaghị ni raraạr dị ketue ilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh omhiighom araghaạph r’awe, r’aḍiigbu oḍighi abidị bumatuạn. Ghalhamọ awe phọ u/megheron agey nyiidiphọ, eeni ghisigh bidị komegheron ni agey oḅilhẹ omiigh okumu aani aZihova kụ igbogh iiḅaghamhị phọ egbi osi eekunha. Ghisigh eeni bidị kootughiạn ni raraạr phọ yira oghaạph ghan bọ bịn omiigh okumu aani aZihova. Kuolọ ipẹ phọ ketue emite eḍighi maạr dị yira oghiọm ghisigh oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ.

AZIZỌS ANHAGHANHẠN AḄILHẸ AZỌ R’IDỊ EḄỌPH R’IMIỊN ABAIBUL PHỌ

8. Ika kụ idị olhegheri imiịn aBaibul phọ etir eten phọ aZizọs aḍighinhom bọ mem mọ odị?

⁸ AZizọs anhaghanhạn ni idị imiịn aBaibul phọ kemunughan. Odị alhegheri ni mọ odị kakaạph iiḅi iinhaghạn phọ esi iraạr r’egbem asiạ bịn. (Dan. 9:​26, 27) Odị alhegheri ni kẹn ipẹ imiịn aBaibul phọ eghaạph bọ ilọ amem mọ r’eten phọ odị kamugh bọ. (Luk 18:​31-34) Iphẹn phọ odị alhegheri bọ iḍighi ni idị odị amhaạr aḍighinhom mem mọ odị. Loor iduọn phọ, odị alhọgh ni oophugh pidị odị amạn oḍighi phọ ongọ bọ nyodị.

9. Ika kụ idị onhaghanhạn imiịn aBaibul phọ kinyu iyira oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh?

⁹ Onhaghanhạn imiịn aBaibul phọ kinyu iyira oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh. Yira olegheri ni mọ ke/bia mun kụ aḅirinhi phọ asi eekunha. Yira romiịn ni dị araagharạ awe reeghironhaan raagharạ phọ aBaibul phọ aghaạph bọ mọ awe komoọgh siḍio eekunha phọ. Yira romiịn ni kẹn mọ amulhọgh ḍien phọ odi bọ igbo Anglo-America r’aRussia r’abuẹn oḍighan bọ nyodị remuneni ghan imiịn aBaibul phọ eghaạph bọ ilọ uw-emhạ epẹ esiinyọm mọ r’uw-emhạ epẹ esoorom mọ “mem eekunha phọ.” (Dan. 11:40) Yira onaghanhạn kẹn mọ iikpọ Anglo-American phọ kụ imherenyạn bọ radạ aruwol igbudu phọ oghaạph bọ oghol siphẹ Daniel 2:​43-45. Idiphọ imiịn phọ eghaạph bọ, yira okuphom owol mọ moọny amem Omhạr phọ Enhaạn kasiemhi ni eekunha itooghị awe. Oomo imiịn phọ iphẹn phọ emạ emiteom mọ amem i/lo mun, kụ ewạ dị yira koḍighinhom mem mọ ayira agey kụ oogboronhom oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ.

10. Ighẹn inhọn areten kụ edị imiịn aBaibul phọ ketue ebughẹ oophugh phọ ayira ilọ oḍighi iphelhegbeel phọ?

¹⁰ Imiịn aBaibul phọ epamanhạm kẹn ni imạ adom dị rinyu ghan iyira oghaạph oḅenhị aani abunhọn. Onyọ umor dị oghol mọ Carrie dị rakumuan ghan epẹ Dominican Republic aḅẹm mọ, “imạ phọ aruguanhaan phọ aZihova ilọ aghisigh phọ rinyu ghan imhị oghaạph oḅenhị aani abunhọn. Mem dị mị amhiịn sidọl dị awe osoman, mị ramiịn ghan mọ aruguanhaan phọ iphẹn phọ ekpẹ ni dị bidị konaghạn aani.” Imiịn aBaibul phọ reḍeenhaan ghan mọ aZihova kụ rulhoghonhaạn ghan iyira ḍighaạgh oḍighi oḍighi phọ ophọn phọ, kụ iphẹn phọ rikparamhị ghan iyira. Onyọ umaranhi dị oghol mọ Leila, dị odi ghan Hungary, aḅẹm mọ: “Ipẹ ogẹ bọ Isaiah 11:​6-9 rinyu ghan imhị oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ ghalhamọ r’awe dị oghịgh mudị ko/naghạn ni. Mị alegheri ni mọ r’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, torobọ oye katue ni anmia.” Onyọ umor dị oghol mọ Christopher, olọ aZambia, aḅẹm mọ: “Idiphọ aḍinyạ aMạk 13:10 eghaạph bọ, oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ ratarạ ni oomo aḅirinhi phọ, kụ eḍighi ni eghuan oḍighan aani omhunhenhi imiịn phọ iphẹn phọ.” Ighẹn imiịn aBaibul kụ renyu nyinhạ oghiọm aghisigh oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ?

AZIZỌS ABEḌENHỌM OLHOGHONHAẠN AḌIGHAẠGH AZIHOVA

11. Uḍighi ika kụ aZizọs abeḍenhọm bọ aZihova orue oḍighi oḍighi iphelhegbeel phọ r’oophugh? (Luk 12:​49, 53)

¹¹ AZizọs abeḍenhọm ni olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova orue oghiọm aghisigh oḍighi iphelhegbeel phọ r’oophugh. Ii, ghalhamọ r’iduọn aZizọs aḍighinhom ghan bọ ni magheel, odị alhegheri ni mọ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ kapin ni esi abunhiin awe kụ ibadị omiigh osophoghom. (Bạl Luk 12:​49, 53.) Oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ aZizọs aghaạph ghan bọ, aphin ghan ni esi abuḍiemhiom aruukụ iiḅereghị phọ kụ owạ ghan reten oghiigh odị. (Jọn 8:59; 10:​31, 39) Kuolọ aZizọs aghiọm ni ghisigh loor esi dị odị alhegheri ni mọ aZihova odi ni r’odị. Odị aḅẹm mọ: “Idị eḍighi bọ k/ogina amị bịn, Odẹ phọ urom bọ imị odi ni omạn amị. . . . Opọ urom bọ imị odianaan ni r’amị. Odị imị u/wiIẹ bịn, idị eḍighi bọ mị raḍighi ghan ni ipẹ eḅeraạn bọ nyodị.”—Jọn 8:​16, 29.

12. Ika kụ idị aZizọs aakolhobian bọ bumatuạn phọ odị oghiọm aghisigh oḍighi iphelhegbeel phọ ghalhamọ r’amem isophoghom?

¹² AZizọs aghiọm ni olhoghi bumatuạn phọ odị mọ bidị obeḍenhọm aZihova ilọ olhoghonhaạn aḍighaạgh. Egbạ gbạ mem, odị aḅenhị ghan ni bidị mọ aZihova kaloghonhaạn ni bidị ḍighaạgh ghalhamọ r’amem dị bidị osoman igbiphoghọm. (Mat. 10:​18-20; Luk 12:​11, 12) Odị aroma kẹn ni bidị ogona aloor. (Mat. 10:16; Luk 10:3) Odị aḅenhị bidị mọ bidị ku/kpaariọm oye dị u/wạ onhaghạn adom mọ. (Luk 10:​10, 11) Kụ mọ bidị oghiil li oḍuạ mem dị rowạ ogbiphoghọm abidị. (Mat. 10:23) Ghalhamọ r’iduọn aZizọs amhoọgh bọ ni oophugh oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ kụ aḍuom bọ olhoghi aZihova, odị o/lhọgh ghan loor odị sidọl ooto r’osooromineen.—Jọn 11:​53, 54.

13. Eeghe kụ iḍighi kụ nạ kakuphom bọ ni owol mọ aZihova kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh?

¹³ Yira omoghi ni olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova orue oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ ghalhamọ r’amem isophoghom. (Ogan. 12:17) Eeghe kụ iḍighi kụ nạ kakuphom bọ ni owol mọ aZihova kabakị ni nyinhạ? Tuutughiạn iiḅereghị phọ aZizọs ogẹ bọ siphẹ Jọn emhụ phọ 17. Siphẹ phọ, aZizọs aḅenhị aZihova mọ odị aphogh ni butelhedom mọ odị, kụ aZihova aphagharanhaạn ni iiḅereghị phọ ipẹ phọ. Aḍinyạ Iiḍighi phọ ekaạph ni ipẹ aZihova alhoghonhaạn bọ ḍighaạgh butelhedom mọ orue oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh etigheri igbiphoghọm. Siphẹ iiḅereghị phọ odị, aZizọs alhọm kẹn ni aZihova mọ odị aphogh ni buphẹ omhoọgh bọ omheeraam oghị esi iiḅi iinhaghạn phọ abutelhedom mọ oghaạph bọ. Kụ ipẹ phọ eḅaramaạm ni nyinhạ. AZihova k”owilhẹ ophagharanhaạn iiḅereghị phọ aZizọs ipẹ phọ; Odị kalhoghonhaạn kẹn ni nyinhạ ḍighaạgh iduọn odị alhoghonhaạn bọ ḍighaạgh butelhedom mọ.—Jọn 17:​11, 15, 20.

14. Ika kụ edị yira olhegheri bọ mọ yira kotue ni okiọm ghisigh ogbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh ghalhamọ r’amem dị ekpạr ri? (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹⁴ Ghalhamọ ikpạr ri oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh iduọn aḅirinhi phọ rasi bọ eekunha phọ, yira komoọgh ni olhoghonhaạn aḍighaạgh phọ ewạ bọ. (Luk 21:​12-15) Idiphọ aZizọs r’abumatuạn phọ odị, yira rongọ ghan ni eepoogh dị awe kosopha mughumọ bidị konaghạn ni dom mọ, kụ yira roo/gbakiạn ghan r’abidị. Ghalhamọ r’amem dị osophoghom ni oḍighi phọ ayira, abumor phọ rokiọm ghan ni ghisigh kogbeelhom iiḅi iinhaghạn phọ, loor esi dị bidị obeḍenhọm aZihova, k/inyaạm abidị. Idiphọ aZihova angọ ghan bọ ni iikpọ rebenhẹ phọ odị iḍiodi phọ, rodon odị rungọ aani ghan kẹn iyira iikpọ pidị yira otue ogbeelhom oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ omadạn eten phọ epẹ odị rawạ bọ. (2 Tim. 4:17) Kuphom ni owol mọ nạ abeḍenhọm aZihova pọ odị kalhoghonhaạn ni nyinhạ ḍighaạgh ogbeelhom ghan iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh.

AZIZỌS AḌUOM NI OLHOGHI MỌ AWE PHỌ KONAGHẠN NI

15. Ika kụ idị aZizọs aḍeenhaan mọ odị aḍuom ni olhoghi mọ awe konaghạn ni dom mọ?

¹⁵ AZizọs aphamhanhạm ni oḍuomolhoghi phọ odị mọ awe konaghạn ni dom mọ. Ipẹ phọ ilhoghonhaạn nyodị ḍighaạgh oghaạph ghan r’oophugh. Esi omaạm, alhạ phọ 30 C.E., rekị bọ omhunheen, aZizọs amhiịn ni mọ ibadị awe odi ni dị rowạ onhaghạn iiḅi iinhaghạn phọ, kụ odị atomaạm bidị iizuphạ dị menhighẹ okụ. (Jọn 4:35) Alhạ reten, aZizọs aḅenhị bumatuạn phọ odị mọ: “Ibugha phọ ebụgh ni.” (Mat. 9:​37, 38) Onyebel roten, odị aḅilhẹ ni aghaạph alhọgh iiphaghamhiọm kụ aḅẹm mọ: “Ibugha phọ ebụgh ni . . . lduọn kụ iḍighi kụ iiḅereghị engọ uwozo phọ obọ odị asighẹ bunọn awe aḅarạm oghị ibugha phọ odị.” (Luk 10:2) AZizọs aghiọm ni ghisigh aḍuom olhoghi mọ awe kotọl li dị konaghạn oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ, kụ olhoghi odị aḅaạl ghan agey mem dị awe phọ onhaghạn.—Luk 10:21.

16. Ika kụ idị oghaạph omaaniọm mọ aZizọs amạ amiteom imạ dị ketue ni eḍuạ emite siẹn oḍighi oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ? (Luk 13:​18-21) (Miịn kẹn afoto phọ.)

¹⁶ AZizọs alhoghonhaạn ni ḍighaạgh bumatuạn phọ odị ophamhanhạm oophugh phọ abidị esi otughemhị abidị mọ adom mọ bidị rogbeelhom bọ kemoọgh ni ekol. Esi omaạm, ooḅeghiọn iyạl oghaạph omaaniọm aZizọs. (Bạl Luk 13:​18-21.) AZizọs asighẹ ni dom Omhạr phọ amaaniọm ekpo amustạd dị ephoph eten ogbogh oreeny, omạ omiteom mọ adom Omhạr phọ ketarạ ni eten aḍiigu dị oye ka/tue asophoghom ḍiphoph phọ. Odị asighẹ kẹn ni dom Omhạr phọ amaaniọm yist dị ooḅughonhom abrẹd pidị abrẹd phọ atu, omạ omiteom mọ adom Omhạr phọ kokaạph ni oleenye elheeny, kụ kenme ni sighuḍum awe ghalhamọ r’iduọn awe eeni ko/nuụn bọ omiịn onmia phọ abidị. Siẹn phọ, aZizọs alhoghonhaạn ḍighaạgh bumatuạn phọ odị omhiịn mọ adom Omhạr phọ bidị rogbeelhom bọ keloghonhaạn ni ibadị ḍighaạgh.

17. Yira utuạn eeghe kụ oḍuom bọ olhoghi mọ awe konaghạn ni dom Omhạr phọ?

¹⁷ Mem dị yira ootughiạn ipẹ oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ raloghonhaạn bọ ḍighaạgh ibadị awe, rinyu ghan ni iyira oghaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh. Torobọ alhạ, irubal awe dị omhoọgh ḍiḅeraạn rotu aani ghan aMemorial phọ koḅilhẹ omhiigh otuughạ aBaibul phọ r’ayira. Kụ asimuonịr awe roḍiiny ghan ni muụm kuḍighan iyira ogbeelhom aani iiḅi iinhaghạn phọ. Ii, yira u/legheri onhụ awe dị koḅilhẹ omegheron agey otu esi adom Omhạr phọ, kuolọ yira olegheri ni mọ aZihova raakpomhoghi ni ḍigbogh aḍita dị kokpetenhaan igbogh iiḅaghamhị phọ retu bọ. (Ogan. 7:​9, 14) AZihova uwozo phọ aḍuom ni olhoghi mọ ibadị osugha ni dị konaghạn dom Omhạr phọ. Esi iduọn phọ, yira kokiọm ni ghisigh okaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ.

18. Eeghe kụ edị yira rowạ mọ awe ulhegheriom iyira?

¹⁸ Ulhegheriom bumatuạn phọ aZizọs idiphọ awe dị rokaạph ghan iiḅi iinhaghạn phọ r’oophugh. Mem dị awe omhiịn dị abutelhedom mọ rokaaphọm iiḅi iinhaghạn phọ r’akpọ olhoghi, iru ni ilhoghi abidị mọ “[awe] phọ abuẹn morolạn ghan ni r’aJizọs.” (Iiḍ. 4:13) Mem dị awe umhiịn iyira epẹ erugh phọ, eḍighi idị bidị kumhiịn ghan iyira idiphọ awe dị rotuughaạny oophugh phọ aZizọs.