Ịlo Eenhan Ịkaraph Ạruuphua

1. Eeghe ịyaar kụ ẹdi oomo ayira reenhan ghan?

MẸPHU ghan ni nyịnha oḍighi ịyaar dị ị́ḅeraan a Jehova ḍụghum? Eḍighi ịdiphọ, pọ kákureri mọ nạ asoman ịiḅaghamhi dị ọnhon oye kósoman ghan. Ạ Bạịbul phọ ạḅem mọ: “Tọrobo ọdegh ophogh dị ịteeny inyina, pọ rạteeny ghan ni weye.” (1 Kọr. 10:13) Ịphen phọ rẹma ghan mọ tọrobo ẹkaraph ẹephua dị nạ rạkparagha eenhan pọ ạbunhon roḍighi aani ni igina phọ. Nạ bịn ólho, kụ r’ọlhoghonhaan ạḍighaagh a Jehova nạ katue ni ạkpar apu.

2. Abuniin ayira r’ạbuphe yira rọtughemhi ghan bọ Bạịbul phọ rosoman ghan eeghe ọdegh ophogh? (Mịin kẹn sifoto phọ.)

² Ạ Bạịbul phọ ạḅem kẹn mọ: “Ọdegh ophogh rạteeny ghan oye mem lọ ẹkaraph ẹephua ọdi meru ẹḍa ologhi phọ ọdi.” (Jems 1:14) Iphen phọ eḍeenhaan mọ oomo awe rósoman ghan oniin phọ ọdegh ophogh phọ. Esi ọmaam, abuniin ạ Krịstẹn robianhaan ghan ẹephua ọrolhan esi dị ụ́ḅaal, kụ alhepheri robianhaan ghan ẹephua ọrolhan esi r’ọnhon olhephiri, ạnmariir robianhaan ghan ẹephua ọrolhan esi r’ọnhon ạnhir ephoph. Awe dị mọwilhe ophogh ghan asifoto ẹdaḅa robianhaan ni ẹephua ọḅilhe ọghi ophogh. Kụ ịbadi dị mọwilhe ọphughol ghan ịgbagara ạsiroogho r’amiim osoman ni iniin phọ ịpaanhaan phọ. Ịphen phọ iniin ạruuphua dị abuniin ayira r’ạbuphe yira rọtughemhi ghan bọ Bạịbul phọ robianhaan. Eeni yira molhoghoma ghan ịdipho ạPol alhoghoma bọ kụ ạge bọ mọ: “Mem lọ mị rạwa oḍighi igey, ịkaraph ghụn kụ retu ghan kegbororian.”—Rom 7:21.

3. Ika kụ ịdi yira kotue ni ologhoma mem dị ẹkaraph ẹephua dị yira robian kémheera ẹḍua?

³ Eḍighi mạar dị nạ ạmhoogh ẹkaraph ẹephua dị nạ rabianhan, nạ atue ni aloghoma mọ nạ ọ́mhoogh ịikpo orue ọkpar opu. Eeni nạ kaloghoma mọ oḍuomolhoghi nyịnha ólhonhaan, ḅịlhe mọ a Jehova maghel nyịnha. Kụolo legheri mọ ạḍiitughian phọ ạdiphe phọ ítu ịne! Orue olhegheri ịyaar phọ yira ọtu bọ ọḅem ịduon phọ, ẹmhuoghaaph phọ ẹphen phọ kẹpagharanhaan ịyal phọ asipuru phọ ịphen: (1) Ạnhian kụ rạwa bọ mọ olhoghoma mọ yira ụ́moogh ịikpo ḅịlhe oḍuomolhoghi iyira úlhonhaan mem dị yira reenhan ẹkaraph ẹephua? (2) Ika kụ ịdi nạ katue abian kụ ạḅilhe ạkpar apu ịkaraph ạruuphua?

ỊPE “ỌKARAPH OYE PHỌ” RẠWA BỌ MỌ OLHOGHOMA

4. (a) Eeghe kụ iḍighi kụ a Setạn rạwa bọ dị yira kologhoma mọ yira ụ́moogh ịikpo eenhan ọdegh ophogh? (b) Eeghe kụ iḍighi kụ yira okuphom bọ owol mọ yira ọmoogh ni ịikpo eenhan ịkaraph ạruuphua?

⁴ A Setạn rạwa mọ olhoghoma mọ yira ụ́moogh ịikpo ọkpar opu ọdegh ophogh dị yira osoman. A Jizọs alhegheri ni ịphen phọ kụ ạtughemhi bụmatuan phọ ọdi mọ ọoḅereghi ghan mọ: “Kámeera yoor omheel oḍighanhaan ọdegh ophogh, ụtagharan ghụn iyoor ạsighe ḍịghaagh ọkaraph oye phọ.” (Mạt. 6:13) A Setạn ạḅem mọ awe kónaghanhan a Jehova mem dị bịdi osoman ọdegh ophogh. (Job 2:4, 5) Uḍighi ika kụ ọdi ạḅem bọ ịduon phọ?. A Setạn kụ ọḅel oye dị amheera mọ ạruuphua odị ẹḍa nyọdi, kụ ạwilhe ọḅar a Jehova. Esi ịduon phọ, ọdi rạatughian ghan mọ oomo awe kọtol ịduon odị bịn ọbilhe a Jehova mem dị osoman ọdegh ophogh. A Setạn ạatughian ghan kẹn mọ a Jizọs Ọony phọ Ẹnhaan amhunhughan bọ kameel kẹn aḍighanhaan ọdegh ophogh! (Mạt. 4:8, 9) Kụolo tụutughian: Ẹkar ri eḍighi ẹdi yira ụ́moogh ịikpo eenhan ịkaraph ạruuphua ḍụghum? Eeye! Yira omeeraam aani ịpe otelhedom ạ Pọl ạge bọ mọ: “Mị katue ni ạdaluan oomo ạraraar lọ eru ghisigh ạmi loor ịikpo phọ ạ Krạịst rụngo ghan bọ ịmi.”—Fil. 4:13.

5. Yira ulhegheri ika mọ a Jehova akuphom ni owol mọ yira kotue ni obian oḅilhẹ ọkpar opu ịkaraph ạruuphua?

⁵ A Jehova ọ́ghigh Setạn, ọdi akuphom ni owol mọ yira kotue ni obian ịkaraph ạruuphua ọḅilhe ọkpar opu. Yira ulhegheri ika ịphen phọ? Loor esi dị a Jehova ạḅem mọ abuboom awe omheeraam kokpetenhaan ni igbogh ịiḅaghamhi phọ. Tụutughian ịdi ịphen phọ rẹma ghan. A Jehova kátue ạgba ọkpe, ọdi ạḅem mọ abuboom awe kụ koḍigh sịphe omhoom aḅirinhi phọ, kạ́buunyenhum awe. Bịdi koḍigh sịphe phọ loor esi dị “bịdi ụsighe ịḅaal Ọony Oyool ọga phọ kụ ootolom bọ rụsuoma phọ ạbidi ọḅaalami.” (Ogan. 7:9, 13, 14) Eegholhaan ni mọ, a Jehova iyira ụ́mhiin ịdipho awe dị ụ́moogh ịikpo eenhan ịkaraph ạruuphua.

6-7. Eeghe ẹnhon ịyaar kụ ẹdi a Setạn rạwa mọ omheeraam mem dị yira robian ịkaraph ạruuphua?

⁶ A Setạn rạ́wa bịn dị yira kologhoma mọ yira ụ́moogh ịikpo eenhan ịkaraph ạruuphua, ọdi rạwa kẹn mọ olhoghoma mọ oḍuomolhoghi iyira úlhonhaan ḅịlhe mọ a Jehova kụ ughel li iyira mem lọ ịkaraph ạruuphua eḍigh ekpom ayira. Eeghe kụ iḍighi kụ a Setạn rạwa bọ mọ olhoghoma eten phọ ẹphen phọ?. A Setạn kụ ẹdi oḍuomolhoghi ụ́moogh, loor esi dị a Jehova masoph mọ ọdi ọ́kpeanhaan ọmhoogh aghuḍum k’agee-pọ. (Gen. 3:15; Ogan. 20:10) Loor ephigh phọ ẹphen phọ, a Setạn rạwa dị yira kologhoma mọ yira ụ́moogh oḍuomolhoghi, ẹkar ẹkpaariom ịduon yira kụ ọmhoogh bọ oḍuomolhoghi ọrol k’agee-pọ. Kụolo olhoghi ayira ạḅaal li mọ yira ọmoogh ni oḍuomolhoghi. Ọkar ọghaaph, ạ Bạịbul phọ ụngo ni iyira okuphom owol mọ a Jehova rạwa ni ọlhoghonhaan ayira ḍịghaagh, kóghel ayira. Ạ Bạịbul phọ ạḅem mọ, “[a Jehova] ọ́wa ophiemi r’oniin oye, ọdi rạwa ghan ghụn mọ oomo phọ awe phọ okiton esi ịkaraph phọ ạbidi.”—2 Pit. 3:9.

⁷ Esi ịduon phọ, eḍighi mạar dị yira omheeraam mọ yira ụ́moogh ịikpo ọbobo oḍuomolhoghi iyira úlhonhaan loor ịduon yira robian bọ ịkaraph ạruuphua, pọ yira rọotughian ghan eten phọ ẹpe a Setạn rạwa bọ mọ ọotughian. Olhegheri ịduon phọ kịlhoghonhaan iyira ḍịghaagh osopha ọmhereyan a Setạn.—1 Pit. 5:8, 9.

ỊDI YIRA ROLOGHOMA GHAN LOOR ÉMUNUGHAN PHỌ AYIRA

8. Etigheri ọkar odighi ịkaraph, ịkaraph ẹḅilhe ẹḅaramaam eeghe? (Psalm 51:5) (Mịin kẹn “Ekpo Ọnhu Dị Ọgba.”)

⁸ Etigheri Setạn, ẹnhon ịyaar edi ni dị ketue ni ẹkom ịdi yira kologhoma mọ yira ụ́moogh ịikpo ọbobo oḍuomolhoghi iyira úlhonhaan mem dị yira robian ịkaraph ạruuphua. Eeghe kụ ịyaar phọ? Émunughan phọ ayira, ịduon phọ pọ ịkaraph phọ Adạm r’Iv ụmharam bọ iyira.a—Job 14:4; bạl Psalm 51:5.

9-10. (a) Ạdạm r’ Iv ulhoghoma ika mem mọ bịdi oḍighi bọ ịkaraph phọ? (Mịin kẹn afoto phọ.) (b) Yira rologhoma aani ghan ika loor ịkaraph?

⁹ Ọoḅeghion ịdi Ạdạm r Iv olhoghoma mem mọ bịdi ọpioman bọ. Mem mọ bịdi oḍighi bọ ịkaraph phọ, bịdi ạaghian ni ọḅilhe ọkparagha ookpereghi aloor ạbidi. Ạḍinya phọ Insight on the Scriptures rẹkaaph bọ ịlo ịphen phọ ẹḅem mọ: “Ịkaraph phọ bịdi oḍighi bọ ịkom olhoghoma apum, ọoḅaghamhian aloor, loor dị ị́po, r’umugholoor kụ ẹngo bịdi.” Ịghigh mụdi ọkasiom Ạdạm r Iv otu inya iisoph. Bịdi ụḍua ghan osoph ọgba ọnhon osoph dị ịlo omite erugh ílo. Ịlo bịdi kokpetenhaan dọl phọ ịkaraph ẹlhogh bọ bịdi ị́tol.

¹⁰ Ii ạdol phọ ayira r’ạḍiphe Ạdạm r Iv kíniin. Loor esi dị ẹkia ẹtagharan phọ ígbolhomaam aani bịdi. Kụolo ẹlo ayira, a Jehova rạtuan ghan ẹkia ẹtagharan phọ kạsar ịkaraph phọ ayira ạwilhe bịn yira kọmhoogh ọoruen olhoghi dị ạḅaal. (1 Kọr. 6:11) Ghạlhamo r’ịduon phọ ni, yira ole ni erua ịkaraph. Íḍighi iikia esi ayira mọ yira phọ kẹn aloor rẹ́po ghan, rologhoma ghan ni apum, umugholoor, kọḅilhe ọoḅaghamhian loor. Ọkar ọghaaph, ạ Bạịbul phọ ạḅem mọ ịkaraph ẹkiom ni ghisigh ekpobiom oomo awe, “ghạlamo r’ạbuphe ịkaraph phọ ạbidi ị́kigh aani bọ ịdipho ịpe Ạdam.” (Rom 5:14) Ghạlhamo r’ịduon olhegheri ịphen phọ ridughe ghan bọ ni iyira, ị́wa mọ olhoghoma mọ yira ụ́moogh ịikpo eenhan ịkaraph ọbobo oḍuomolhoghi iyira úlhonhaan. Yira kotue ni okel ịkaraph ịitughian phọ ịphen phọ. Ika?

11. Ẹwa mọ oḍighi eeghe mem dị olhoghi ayira ụḅenhi iyira mọ yira ụ́moogh ịikpo eenhan ịkaraph ạruuphua, kụ eeghe kụ iḍighi? (Rom 6:12)

¹¹ Loor ịduon ụmharam bọ iyira ịkaraph, eeni amem olhoghi ayira atue ni ụḅenhi iyira mọ yira ụ́moogh ịikpo eenhan ịkaraph ạruuphua, kụolo kụ́naghan ịpe phọ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị ạ Bạịbul phọ ạḅem mọ “ịkaraph ruzu ạnyu phọ [ayira] kị́moogh mụn.” (Bạl Rom 6:12.) Ịphen phọ rẹma ghan mọ yira kotue ni osopha oghel oḍighi omiteom ịkaraph ạruuphua dị eḍigh ekpom ayira. (Gal. 5:16) Eḍighi mạar dị a Jehova úkuphom owol mọ yira kotue ni obian ịkaraph ạruuphua; ọbo ọdi iyira mụ́ḅenhi eenhan. (Deut. 30:11-14; Rom 6:6; 1 Tẹs. 4:3) Eegholhaan ni mọ yira ọmoogh ni ịikpo eenhan ịkaraph ạruuphua.

12. Ẹwa mọ yira oḍighi eeghe ịyaar mem lọ yira olhoghoma mọ oḍuomolhoghi iyira úlhonhaan mụn, kụ eeghe kụ iḍighi?

¹² Eniin phọ eten phọ, mem dị yira olhoghoma mọ oḍuomolhoghi ólho mụn ḅịlhe mọ a Jehova mughel iyira loor ịduon ịkaraph ạruupha eḍigh bọ ekpom ayira, yira kúmeeraam ḍịitughian phọ ạḍiphe phọ. Eeghe kụ iḍighi? Loor esi dị ạ Bạịbul phọ aḍeenhaan mọ a Jehova ạnaghanhan ni mọ ụmharam iyira ịkaraph. (Ps. 103:13, 14) Ọdi “alegheri ni oomo” ịlo ayira, ḅịlhe r’ịpe ịkaraph phọ ụmharam bọ iyira reḍighi ghan bọ ịdi yira kọotughian rạraar dị ị́nighe eeni amem. (1 Jọn 3:19, 20) Eḍighi mạar dị yira eenhan ni ịkaraph ạruuphua kụ yira úḍighi umiteom ịpe rinyu bọ iyira, pọ yira kọmoogh ni ḍigey ạḍimheera ra Jehova. Eeghe kụ iḍighi kụ yira okuphom bọ owol ịphen phọ?

13-14. Mem dị ịkaraph ạruuphua eḍigh ekpom ayira pọ rẹma ghan mọ a Jehova iyira kụ́sighe mụn ḍụghum? Gbạ.

¹³ Ạ Bạịbul phọ ạgba ni ạgbatan ọgbaranhaan dị odi igbo oḍighi ịyaar dị ị́nighe ḅịlhe r’ịkaraph ạruuphua dị eḍigh ekpom ayira. Yira kótue osophoghom ịkaraph ạruuphua oḍigh ekpom ayira, kụolo yira kotue ni ọpamaghan loor ayira oḍighi ịyaar dị ị́nighẹ. Esi ọmaam, abuniin alhephiri ạnmuny ẹpe ookpomhoghan phọ ạ Kọrịnt ụrolan ghan esi r’ạbunhon alhephiri ạnmuny kụ ogbi bọ oḍighi a Krịstẹn. Ạ Pọl ạge mọ: “Buniin anyina ịrol li ịdipho phọ.” Ịphen phọ rẹma ghan mọ bịdi ụ́moogh ghan mụn rụuphua oḍighi ịpe phọ ḍụghum? Eeye, loor esi dị ịdo phọ ạruuphua phọ ịpe phọ rẹkpar ghan agey ọwilhe. Kụolo ạ Krịstẹn phọ ạbuphe ọphamaghan bọ loor ạbidi kụ úḍighi ghan mụn bọ ịpe ạruuphua phọ renyu bọ bịdi oḍighi kụ ẹdi a Jehova ạsighe. Ọdi ạmhiin bịdi ịdipho awe dị mogbuurogh ọḅaalhamhi. (1 Kọr. 6:9-11) A Jehova katue ni ụmhiin aani iyira ịdipho phọ.

¹⁴ Tọrobo ịkaraph ạruuphua dị eḍigh ekpom ayira, yira kotue ni obian ọḅilhe ọkpar opu. Ghạlhamo r’ịduon yira kótue bọ osophoghom ịkaraph ạruuphua oḍigh ekpom ayira, yira kotue ni ọpamaghan loor ayira bịn yira kọ́sighe loor ayira r’ịitughian ayira oḍighinhom ịlo ịḅeraan iyira. (Efẹ. 2:3) Ika kụ ịdi nạ katue bọ aḍighi ịduon phọ kụ ạkpar apu ịkaraph ạruuphua?

ỊLO ỌKPAR OPU

15. Eḍighi mạar dị yira rọwa ni ọkpar opu ịkaraph ạruuphua, eeghe kụ iḍighi kụ ẹkpeanhaan bọ olhegheri ariisi dị yira odugh?

¹⁵ Orue eenhan ịkaraph ạruuphua pọ ẹwa mọ olhegheri riisi dị yira odugh. Kúmeera ịitughian dị iíleeny iikelheghi iyira. (Jems 1:22) Esi ọmaam, oye dị rạpughol ghan miim katenhom ọku atue ni ạatughian mọ, ‘Ạbunhon awe odi ni dị rọpughol ghan miim kupu ịmhi,’ ọbobo oye dị rapogh ghan sifoto ẹdaḅa atue ni ạḅem mọ: ‘Aloor ịduon ạnhir ạmhi ịmhi rúḍeenhaan ghan bọ eboom ẹphomhoghian kụ ẹdi mị ạtu bọ rapogh ghan sifoto ẹdaḅa. Ọotughian ghan ịduon phọ keḍighi ịyaar dị nạ kạnuun ameel aḍighanhaan ọdegh ophogh. Esi ịduon phọ, kạ́moogh ghan ẹgbaam oḍighi ghan ịyaar dị ị́nighe. Legheri mọ ịlo nạ aḅeph kụ ẹdi nạ kabugha.—Gal. 6:7.

16. Ika kụ ịdi nạ katue ạkparamhi ịpe nạ masopha bọ oḍighi ịpe ẹnhighe bọ?

¹⁶ Etigheri olhegheri ariisi dị yira odugh, ẹwa kẹn mọ ọkparamhi osopha phọ ayira mọ yira kómeel oḍighanhaan ịkaraph ạruuphua. (1 Kọr. 9:26, 27; 1 Tẹs. 4:4; 1 Pit. 1:15, 16) Legheri rạraar dị ketue ni ẹyegheron nyịnha ẹlogh esi ọdegh ophogh ḅịlhe r’amem mọ. Etue ni eḍighi ẹephua ọbobo ọdo amem sịphe aḍio phọ dị redughanhaan ghan oye phọ omheel oḍighanhaan. Esi ọmaam, redughanhaan ghan nyịnha omheel oḍighanhaan mem dị aloor ạna medugh ọbobo ogbo aḍughul ḍụghum? Kookolhobian ghan ịlo ọdegh ophogh phọ kụ ạatughian ịlo nạ katue ạkpar apu. Rẹnighe ghan ọphur oḍighi ịphen phọ kụ ọdegh ophogh phọ agbi oru.—Prov. 22:3.

17. Eḍeenhaan phọ a Josẹf ịtughemhi iyira eeghe? (Genesis 39:7-9) (Mịin kẹn sifoto phọ.)

¹⁷ Ọoḅeghion ịpe a Josẹf amhegheron bọ mem mọ ạnhir phọ ạ Pọtịfạr ạkpaariom bọ nyọdi ọrolhan ọdi esi. A Josẹf óobinya ọḅem mọ eeye ḅịlhe r’oghiil ọḍua. (Bạl Genesis 39:7-9.) Ịphen phọ ịtughemhi iyira eeghe? A Josẹf alhegheri ni mọ ị́nighe ọrolhan esi ạnhir ọnhon oye kụ ạnhir ạ Pọtịfạr agbi bọ ọkpaariom ọdi ọrolhan ọdi esi. Ipẹ phọ ịlhoghonhaan nyọdi ḍịghaagh ọnhuun osopha oḍighi ịpe ẹnhighe bọ. Eniin phọ eten phọ kẹn, nạ katue ni asopha oḍighi ịpe ẹnhighe bọ kụ ọdegh ophogh phọ agbi oru. Amem dị nạ ạnhuun asopha oḍighi ịpe ẹnhighe bọ kụ ẹdi kedughanhaan nyịnha ọkpar opu ọdegh ophogh phọ mem lọ aru.

ḄẸEḄEGHION LOOR ẠNA APHOGH

18. Eeghe ịnhon ạraraar kụ kẹlhoghonhaan nyịnha ḍịghaagh eenhan ịkaraph ạruuphua? (2 Korịnt 13:5)

¹⁸ Orue eenhan ịkaraph ạruuphua, ẹwa mọ gbor ghan ạaḅeghion loor ạna aphogh ọmhiin mọ nạ raḍighi ni agey. (Bạl 2 Kọrint 13:5.) Mem ẹmhan mem, ḅẹeḅeghion ghan ni ịitughian phọ r’iḍighinhom ạraraar phọ ạna aphogh kụ aaḅenhion riisi lọ ewạ. Esi ọmaam, mem dị nạ ạkpar apu ọdegh ophogh, puruan ni loor mọ: ‘Ịsighe ni ịmhi mem kụ mị agbi bọ ọḅem mọ eeye?’ Eḍighi mạar dị nạ ạmhiin mọ nạ uubinya ni pọ kạ́ḅem mọ nạ óḍighi agey bịn aḅonyonhu azuan. Kpạripe ghụn tụutughian ịyaar dị nạ kaḍighi ẹnhon amem pịdi erue edughanhaan nyịnha ọnhuun oghel ọdegh ophogh. Puruan kẹn loor mọ: ‘Mị ratue ghan ni kạnhuun akpor ạsighe ịkaraph ịitughian dị eḍigh ekpom ạmhi ḍụghum? Asifim, ạrinya phọ mị rạbal ghan bọ, ḅịlhe r’ạraraar phọ mị rạnaghan ghan bọ reḍighi ghan ni ịyaar dị rịkparanhaan ghan ịmhi oghel ọdegh ophogh ḍụghum? Mị rakem ghan ni kạsighe riḍien ạmhi esi asifoto r’afim dị kẹkom ịdi mị kạatughian ịlo ọrolhan esi ḍụghum? Mị ạnaghanhan ni mọ asiigbu phọ a Jehova ịlo ạsuo ạmhi, ghạlhamo r’ịduon emhoghi bọ ni mọ mị ụlogh ikuph ọphamhaghan aloor ạmhi ḍụghum?’—Ps. 101:3.

19. Ika kụ ịdi ịkpirikpiri ạraraar dị ị́nighe dị nạ asopha oḍighi keḍighi ịyaar dị kẹkparanhaan nyịnha eenhan ịkaraph ạruuphua?

¹⁹ Mem dị nạ rạaḅeghion loor ạna kaphogh, kạ́wa ghan reten ọgbaam ọphelhaam aloor ạna ịlo ẹkaraph ịyaar dị nạ aḍighi. Ạ Bạịbul phọ ạḅem mọ: “Ịyaar areekelheghian dị eeleeny ekpom mọ ílo, ạnhian kụ katue ạpamaghan?” (Jer. 17:9) A Jizọs bịn ạḅem ni mọ “ịkaraph igbiighi” rẹḍua ghan ni ekpom mọ kemite. (Mạt. 15:19) Esi ọmaam, oye dị mạwilhe ophogh asifoto ẹdaḅa atue ni amiigh ọotughian mọ íbeeph ophogh asifoto dị íḍeenhaan ẹdaḅa kụolo ketue ni ẹkom rụuphua ọrolhan esi, ọbobo ọdi atue ni agbiighi mọ, ‘Ịyaar dị eeph ílo ọotughian ghan ịlo ịpe phọ, oye phọ káḍighi bọ ni amiteom.’ Oye phọ kụ ạmhoogh ịitughian dị ẹrol ịdipho phọ, pọ oye phọ rạngo ghan eepoogh loor phọ ọdi oḍighi omiteom “ịkaraph ạruuphua phọ” meḍigh bọ sịphe ekpom mọ ọdi. (Rom 13:14) Ika kụ ịdi nạ katue akel oḍighi ịphen phọ? Gona loor kụ ạḅilhe aghel oḍighi yogh ghan ịkpirikpiri ạraraar dị kerorori nyịnha ẹlogh esi oḍighi igbogh ịkaraph.b Ḅịlhe kẹn ni, kel tọrobo ịitughian ọbobo “ịkaraph igbiighi” dị keḍighi ịyaar dị nạ kạmoogh ẹgbaam oḍighi ịyaar dị ị́nighe.

20. Eeghe kụ ẹdi yira rogon ghisigh, kụ eeghe ọlhoghonhaan ạḍighaagh kụ ẹdi yira ọmhoogh nyịidipho?

²⁰ Ịdipho yira mọtuugha bọ, dị eego esi ọlhoghonhaan ạḍighaagh phọ a Jehova yira ọmoogh ni ịikpo eenhan ọdegh ophogh. Ḅịlhe kẹn, loor ẹkia ẹtagharan phọ a Jizọs, yira ọmoogh oḍuomolhoghi ọrol k’agee-pọ sịphe omhoom ạbirinhi phọ. Mem mọ ạmuphe phọ olhoghi ayira kạkar kụ ạḅaal okumu a Jehova, loor esi dị ịkaraph ạruuphua kẹ́tol mụn dị kẹwa mọ yira eenhan! Kụ egbi ẹteeny amem mọ ạmuphe phọ, yira okuphom ni owol mọ yira ọmoogh ni ịikpo ḅịlhe r’oḍuomolhoghi mọ yira kotue ni obian ịkaraph ạruuphua. Kụ r’ọlhoghonhaan ạḍighaagh a Jehova, yira kotue ni ọkpar opu!