Ariisi oghị omhiịn ophanyanhaạn asipuru Aḍinyạ Ituughạ Ogboku Awiki Phọ

Ariisi oghị omhiịn ophanyanhaạn asipuru Aḍinyạ Ituughạ Ogboku Awiki Phọ

JULY 3-9

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | EZEKIEL 11-14

“Nạ Amoọgh Ni Ekpom Iphulhupul Ḍughụm?”

w07 7/1 11 ¶4

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

Izikiẹl amhiịn ni uḍien dị agbolhomaam aJeruselem lhạ phọ eḍighi bọ 612 B.C.E. Odị amhiịn raraạr aḅaphanyạ dị roḍighi siphẹ otu iiḅereghị phọ Enaạn. Siphẹ uḍien phọ, aJihova arom ruukpaạny eghạm mọ odị (romạ ghan “odiiny awe phọ”) oḍighi oḍeenhaan ighạgh ilhoghi phọ odị oghị esi abuphẹ momheel bọ oḍuạ ḍighaạgh aJihova, koulọ u/ḅọgh aani buphẹ odoghoḍi bọ ‘relhegh phọ siphẹ arolhor phọ abidị.’(Ezekiel 9:2-6) Ookpaạny aphụr ri asạr siphẹ egbogh emhạ phọ ‘iiḅu aniạn,’ dị remạ ghan dom amuphe phọ Enaạn egbagarạ bọ ni iboom. (Ezekiel 10:2) Ghalamọ r’idiphọ ‘aJihova kakpẹ bọ ni iikpiạ buọ asipioghọm mọ,’ odị aguanhaan ni mọ onọ kaakpomhoghi ni Izrạl phọ abuphẹ mowalhalhạ bọ.—Ezekiel 11:17-21.

w16.05 15 ¶9

Ipẹ Yira Kotue Bọ Osopha Ogey Osopha

⁹ Orue osopha ogey osopha idiphọ aJizọs, rewạ dị yira kobeḍenhọm iiḅakiọm m’aJihova. Ḅilhẹ r’odaphạn ikpo-onhụ osụ-olhoghi phọ iphẹn eḅẹm bọ mọ: ‘Ḍuom olhoghi aJihova r’oomo ekpom anạ, kụ ka/beḍenhọm olhegheri iyaạr anạ. Siphẹ oomo areten phọ anạ, lọgh nyodị elhegh, bịn odị kaḍighi ni idị areten ph’anạ kesel. Ka/loghoma mọ nạ kụ usụ olhoghi amhạn. Kiilhaany aJihova kụ aḍuạ esi oḍighi ghan ikarạph.’ (Prov. 3:5-7) Otuughạ ghan aBaibul phọ olhegheri iitughiạn phọ aJihova, kilhoghonhaạn iyira ḍighaạgh olhegheri ipẹ odị rawạ bọ mọ oḍighi ghan torobọ amem. Ituughạ aBaibul phọ ayira kụ rebụgh, bịn yira komoọgh ni ekpom onhaghanhạn ghan aJihova.—Ezek. 11:19, ftn.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

w07 7/1 13 ¶8

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

12:26-28. Ghalamọ r’idiphọ awe ogilaạm bọ ni dom mọ orom bọ Izikiẹl, odị aghiọm ni ghisigh aghaạph abenhị bidị mọ: ‘Ipẹ odị [AJihova] maghaạph bọ kee/binya mun.’ Ewạ ni mọ yira oḍighi ikparạ k’ikpuru ayira olhoghonhaạn awe ḍighaạgh oru olhegheri aJihova kụ egbi oteẹny amem dị aḅirinhi phọ kasi eekunha.

w16.05 26 ¶13

Sighẹ Aḍighinhom Raraạr Phọ AJihova Amiteoghom Bọ

¹³ Esi omaạm, aḍinyạ phọ Ezekiel 14:13, 14, eḅẹm mọ: ‘Eḍighi iyaạr dị eelhe phọ kụ eḍighi ikarạph eru esi amhị, esi orọl adọl e/moọgh omheeraam, mị kagbutọn ni ḍighaạgh amhị kụ mị aḍighi idị abidị ko/moọgh mun eḍien, mị kakọm ni igbakurọ, kụ mị azẹ we ḅilhẹ r’inhạm siphẹ ade phọ. ‘Ghalamọ r’iraạr phọ awe phọ abuẹn phọ—Noa, Daniẹl, r’aJob—kụ urọl aani siphẹ phọ bịn, bidị kotue opelhạ siloor abidị bịn, loor esi aruukuan phọ abidị,’ iphẹn kụ idị Uw-emhoọgh itooghị phọ aJihova maghaạph.’ Mem dị owaaghị ophogh, yira omiịn mọ esi aBaibul phọ ephẹn phọ, ugẹ lhạ phọ eḍighi bọ 612 B.C.E. Mem mọ rokaạph bọ oghaạph phọ ophọn phọ, aNoa r’aJob momhuughu oten k’asiạ dị, kụ Enaạn o/wulha ni iiḍighi aruukuan phọ abidị. Kuolọ aDaniẹl mem mọ amuphẹ phọ rakị 20 asiạ, ghalamọ r’iduọn phọ ni bịn, aJihova aḅẹm ni mọ odị aḍighi aani ni oye aruukuan idiphọ aNoa r’aJob. Yira otuughạ siẹn phọ m’aJihova ralọgh ghan ni elhegh ḍimheerạ oomo arebenhẹ phọ odị abuphẹ okpẹ bọ oḍuomolhoghi phọ, ghalamọ uḍighi ni ibạm-anmụny.—Ps. 148:12-14.

w07 7/1 13 ¶9

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

14:12-23. Omhoọgh apelieẹny aḍighi dool oye r’oye. Torobọ oye kụ katool dool ḍiọ odị.—Rom 14:12.

JULY 10-16

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | EZEKIEL 15-17

“Nạ Rabi Ghan Ni Oguan?”

w07 7/1 12 ¶6

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

17:1-24—Abuọ anhiạn kụ iyạl igbogh aruga phọ, kụ ika kụ idị owun bọ obạm olạ oreeny aCedar phọ, ḅilhẹ anhiạn kụ ‘obạm olạ’ phọ aJihova kabun bọ akị azụph? Oḅẹl uga phọ pọ aBabilọn, otum mọ pọ Ijipt. Kụ aḍikoọl agadạ itooghị phọ aDevid kụ oreeny acedar phọ opọ oḅẹl uga phọ aghị bọ epẹ eegher anyụ phọ awun obạm olạ phọ. Oḅẹl uga phọ aḍighi iduọn phọ, esi aạr agadạ itooghị phọ Uw-emhạ phọ Jehoyakin ongọ aZedikayạ. Etigheri oghunyia phọ aZedikayạ aghunyian bọ r’Uw-emhạ phọ aBabilọn, Odị aḅilhẹ ghun aghị ateẹny otum uga phọ, Ijipt, dị kaloghonhaạn nyodị ḍighaạgh, kuolọ i/ḅọph. Nyiidiphọ, kosighẹ nyodị olọgh dọl arebenhẹ epẹ Babilọn, kụ odị atọl epẹ phọ amugh. AJihova aḅilhẹ ni aghị awun aani ‘obạm olạ’ siphẹ oreeny acedar phọ, opọ phọ pọ aMesaya phọ katooghị bọ. Obạm olạ oreeny phọ ophọn phọ, kosighẹ ozụph anyụ Eeḅarạph phọ aZayọn ‘ephoph bọ’. Kụ obạm olạ phọ atọl siphẹ apoph aḍighi ‘ogbogh oreeny acedar’, dị kasighẹ ḍisẹph atuomnhaan omhạr awe siẹn ade phọ.—Ogananami phọ 14:1.

w07 7/1 12 ¶6

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

17:1-24—Abuọ anhiạn kụ iyạl igbogh aruga phọ, kụ ika kụ idị owun bọ obạm olạ oreeny aCedar phọ, ḅilhẹ anhiạn kụ ‘obạm olạ’ phọ aJihova kabun bọ akị azụph? Oḅẹl uga phọ pọ aBabilọn, otum mọ pọ Ijipt. Kụ aḍikoọl agadạ itooghị phọ aDevid kụ oreeny acedar phọ opọ oḅẹl uga phọ aghị bọ epẹ eegher anyụ phọ awun obạm olạ phọ. Oḅẹl uga phọ aḍighi iduọn phọ, esi aạr agadạ itooghị phọ Uw-emhạ phọ Jehoyakin ongọ aZedikayạ. Etigheri oghunyia phọ aZedikayạ aghunyian bọ r’Uw-emhạ phọ aBabilọn, Odị aḅilhẹ ghun aghị ateẹny otum uga phọ, Ijipt, dị kaloghonhaạn nyodị ḍighaạgh, kuolọ i/ḅọph. Nyiidiphọ, kosighẹ nyodị olọgh dọl arebenhẹ epẹ Babilọn, kụ odị atọl epẹ phọ amugh. AJihova aḅilhẹ ni aghị awun aani ‘obạm olạ’ siphẹ oreeny acedar phọ, opọ phọ pọ aMesaya phọ katooghị bọ. Obạm olạ oreeny phọ ophọn phọ, kosighẹ ozụph anyụ Eeḅarạph phọ aZayọn ‘ephoph bọ’. Kụ obạm olạ phọ atọl siphẹ apoph aḍighi ‘ogbogh oreeny acedar’ dị kasighẹ ḍisẹph atuomnhaan omhạr awe siẹn ade phọ.—Ogananami phọ 14:1.

w12 10/15 30 ¶11

Ii Anạ Aḍighi Ghan Ii

¹¹ Uḍighi ika kụ aJihova agẹ bọ ilọ awe phọ abuẹn alhọgh siphẹ aBaibul phọ? Uḍighi ika kụ ewạ bọ ni dị ạ ii ayira kaḍighi ghan ii? ABaibul phọ uphụr ri iyira rurụ mọ awe dị “robi ghan oguan” oḍighi we dị “okpẹ ni omuughu.” (Rom. 1:31, 32) Areḍeenhaan awe dị obi oguan edi ni siphẹ aBaibul phọ. Abuniin abuẹn phọ pọ: AFero opọ Ijipt, Uw-emhạ phọ aJuda Zedikayạ, Ananayạs ḅilhẹ r’aSafairạ. Kụ eekunha phọ i/neghinhaạn bidị loor esi dị ạ ii abidị o/ḍighi ii. Ugẹ iphẹn phọ ophurọm ayira rurụ.—Ex. 9:27, 28, 34, 35; Ezek. 17:13-15, 19, 20; Iiḍighi 5:1-10.

w88 9/15 17 ¶8

AJihova Aruph Elhool Eghạm Mọ Odị Amiteom!

⁸ Utoomaạm butooghiạ phọ aBabilọn r’Ijipt idiphọ iyạl igbogh aruga. Oḅẹl uga phọ aghị eegher anyụ oreeny acedar phọ, kụ awun obạm olạ, esi aạr agadạ itooghị phọ aJehoyakin, kụ ongọ aZedikayạ. Ghalamọ r’idiphọ aZedikayạ aghiran bọ ni iyọ r’aNebukadneza, odị o/tuụgh oḍighi ipẹ odị maguanhaan bọ. Odị aḅilhẹ ghun aghị ateẹny uw-emhạ Ijipt, aḍighi bọ omhunhenhiom iyạl ogbogh uga phọ, mọ alhoghonhaạn nyinhọ ḍighaạgh siphẹ eghạm mọ. Iduọn aZedikayạ aghol bọ ḍien aJihova kụ aghunyia bọ, obi oguan phọ odị asighẹ umugholor kụ aruom ḍien phọ aJihova. Loor esi dị mughol bọ iyira m’Abugbaanhaạn AJihova phọ, rewạ ni dị yira kotuụgh ghan ipẹ yira oghaạph bọ kụ oḍighi, obọ yira koofolhomhi ghan bọ ḍien ph’aJihova.—Ezekiel 17:1-21.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

w88 9/15 17 ¶7

AJihova Aruph Elhool Eghạm Mọ Odị Amiteom!

⁷ Osighẹ Juda omaanhiọm idiphọ olhom avaịn, dị akpẹ oguom aniạn, loor esi e/moọgh omheeraam mọ odị. (Ezekiel 15:1-8) Oḅilhẹ kẹn ni omaanhiọm nyodị idiphọ oọny anhịr-ephogh dị onhiin phọ amhạr bọ aḅitonhaạn epẹ Ijipt, kụ Enaạn asighẹ aakonhom, aphin. Kụ eekunha phọ odị abi aJihova, awilhẹ igey iiseeny, kụ aḍigh ooḅereghị ikaaghinheẹn araraạr. Ghalamọ r’iduọn phọ ni bịn, Enaạn akiọm ni ghisigh akiran imhoom ‘iyọ k’agee-pọ’—r’Izrạl phọ abuphẹ kokeel bọ k’akẹ phọ.—Ezekiel 16:1-63; Jeremiah 31:31-34; Galetia 6:16.

w07 7/1 12 ¶6

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

JULY 17-23

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | EZEKIEL 18-20

“AJihova Rabulha Ghan Ni Ikarạph Dị Odị Masạr Awilhenhaạn Oye Ḍughụm?”

w12 7/1 18 ¶2

AJihova Rabulha Ghan Ni Ikarạph Dị Odị Masạr Awilhenhaạn Oye Ḍughụm?

AJihova arom oyil phọ Izikiẹl mọ aghị aḅenhị we phọ aJuda mọ onọ kasighẹ we phọ aBabilọn apiemhiom bidị, loor esi dị oomo eelhe phọ m’owilhẹ ooḅereghị odị, kụ omuzeḍi de phọ abidị r’iigamhanhiạn. Ghalamọ r’iduọn phọ ni AJihova aḅilhẹ ni aghaạph mọ apelieẹny katolhonhaạn ni torobọ oye lọ anhaghanhạn nyodị. P’iduọn phọ pọ; torobọ oye kụ k’atool dool ḍiọ odị.—Asiikpịgh phọ 19, 20.

w12 7/1 18 ¶3-7

AJihova Rabulha Ghan Ni Ikarạph Dị Odị Masạr Awilhenhaạn Oye Ḍughụm?

Kokaạph aani ika ilọ oye dị mawilhẹ oḍighi ikarạph? AJihova apagharanhaạn ni ḍipuru phọ aḍiẹn phọ, siphẹ (ekpịgh phọ 21) mọ: ‘Eḍighi maạr dị oḍighinhom ikarạph kụ mawilhẹ oḍighi ikarạph, kụ amhiigh oḍighi igey, esi odaphạn ghan itọ phọ amhị ḅilhẹ asoph ghan elhiom ooruẹn, pọ odị ka/mugh mun loor esi ikarạph phọ odị. Odị katọl li r’ighuḍum.’ Okạr oghaạph, aJihova ‘anyaghiạn ni osạr owilhenhaạn’ oḍighinhom ikarạph dị makiton k’epẹ ekpom mọ odị—Psalm 86:5.

Kụ kokaạph aani ika ilọ ikarạph phọ odị maḍighi bọ? Siphẹ (ekpịgh phọ 22,) aJihova aḅẹm mọ ‘onọ ikarạph phọ odị ‘kaa/tughiạn mun.’ Lọgh elhegh siẹn phọ mọ ikarạph phọ odị ‘koo/tughiạn mun.’ Uḍighi ika kụ iphẹn phọ eḍighan bọ ni elhegh?

Siphẹ aBaibul phọ, ekpo-onhụ aHibru phọ ogbạ bọ mọ “ootughiạn” phọ, epelhom oḅẹm mọ ootughiạn idị emite bịn. Idị egbolhomaam ekpo-onhụ aHibru phọ ephẹn phọ, oniin oye aḅẹm mọ: “Ibadị amem remạ ghan, oḍighi iyaạr omiteom.” Kụ iḍighi kụ, mem dị aJihova aḅẹm mọ odị kaa/tughiạn mun ikarạph oye phọ, iduọn phọ pọ, odị raḅẹm ghan mọ onọ ka/kpẹ mun obobọ kaliọm mun oye phọ.

Ikpo-onhụ phọ ipẹ ogẹ bọ siphẹ Ezekiel 18:21, 22 reḍeenhaan ghan odọ idị osạr owilhenhaạn phọ Enaạn alheeny. Esi phọ eḍeenhaan mọ aJihova kụ masạr ikarạph oye abilhenhaạn, ra/kol ghan mun emhụ ikarạph phọ ipẹ phọ kalhiọm oye phọ. Odị rasighẹ ghan ikarạph oye lọ makiton katenhe omhạn odị. (Isaiah 38:17) Odị ragbuurogh ghan ikarạph phọ, bịn keghịgh mudị oye phọ ikarạph phọ ko/ḍighi ghan.—Iiḍighi 3:19.

Idiphọ awe dị u/munhughan, yira owạ ni onmạ ighirigiir phọ Enaạn. Loor esi dị yira roḍighi ghan ni ikarạph ibadị amem. (Rom 3:23) Kuolọ aJihova rawạ mọ yira olhegheri mọ eḍighi maạr dị yira okiton k’isiphẹ ekpom mọ ayira, pọ odị aakolhobian ni osạr owilhenhaạn ayira. Kụ mem dị odị asạr uwilhenhaạn iyira, odị raa/tughiạn ghan mun—iduọn phọ pọ, odị ra/kaạph ghan mun kaghol ikarạph phọ ipẹ meten bọ kuphoghomhiom iyira, obobọ ulhiọm iyira. P’eeghe imạ ikpo-onhụ iiḍereghiạn nuụn! Onmạ ighirigiir phọ Enaạn anyu ni nyinhạ oḍuraan otuman odị ḍughụm?

w08 4/1 8 ¶4

Amagedọn—Eghạm Mọ Enaạn Kasiemhiom Bọ Eekunha Oomo Araaghạm

Loor esi dị Enaạn kụ aḍighi bọ oogboom iiruẹn phọ, yira kotue ni oḍuom olhoghi mọ odị kasophonhaan ni buḍighinhom ikarạph phọ ooruẹn dị aaleeny. Ebraham apuru ni mọ: ‘Oogboom iiruẹn oomo isiẹn ade phọ kapiomạn ni ḍughụm?’ Ophagharanhaạn phọ ongọ bọ nyodị aḍeenhaan m’aJihova odi ghan elhiom, oomo amem! (Genesis 18:25) ABaibul phọ aḅilhẹ kẹn ni akaạph mọ aḍuugh okarạph oye phọ nyodị i/ḅeeraạn; kuolọ odị rapiemhi ghan ni oḍighinhom ikarạph dị u/meera ukiton.—Ezekiel 18:32; 2 Pita 3:9.

w06 12/1 27 ¶11

Iyaạr Phọ Ephomhoghiạn Amatumhan Remạ ghan Bọ

¹¹ Orue oḍeenhaan ephomhoghiạn oghị esi abuphẹ ro/kumu bọ Enaạn, pọ rewạ mọ yira otughaạny aJihova. Ghalamọ r’idiphọ ekarạph eḍighinhom iyaạr nyodị i/ḅeeraạn bọ, bịn odị ranmạ ghan ni ighirigiir kangọ eepoogh dị abidị kokiton esi ikarạph phọ abidị, kụ omoọgh ghuḍum k’agee-pọ. (Ezekiel 18:23) AJihova “rawạ ghan ghụn mọ oomo phọ awe phọ okiton esi ikarạph phọ abidị.” (2 Pita 3:9) Eḍighi ogbi odị mọ “oomo awe omoọgh pelieẹny r’olegheri iyaạr phọ opọ igey phọ.” (1 Timoti 2:4) Epẹ kụ iyaạr phọ aJizọs angọ bọ itọ butelhedom mọ odị mọ, ikị oomo areelhe aḅirini phọ ekpaariọm we phọ mọ oḍighi bumatuạn amị.” (Matiu 28:19, 20) Mem dị yira oghaạph oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ oḅenhị we, pọ yira roḍeenhaan ghan ephomhoghiạn Enaạn r’amatumhan, ghalamọ r’abuphẹ iyira u/phomhoghiạn bọ.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

w13 8/15 11 ¶9

“Ka/kaghạm Ghan aJihova Olhoghi”

⁹ Yira u/legheri oomo ariphigh phọ. Awe phọ Izrạl orọl bọ mem mọ Izikiẹl, ulhoghoma mọ eḍighinhom iyaạr phọ aJihova ‘ii/leeny,’ loor esi dị bidị u/legheri oomo ariphigh phọ. (Ezek. 18:29) Ighịgh mudị esi bidị osoph ooruẹn ongọ Enaạn. U/ḅilhẹ mun uutughiạn mọ olhegheri iyaạr aJihova kụ apu nyophọ abidị. Mem lọ yira u/kạr u”naghanhạn esi aBaibul obobọ araraạr emhoọgh idị edi siẹn adọl aghuḍum mọ ayira, yira ku/meera aḍiitughiạn oḅẹm ghan mọ eḍighinhom iyaạr phọ aJihova ii/leeny, eḍigh siphẹ olhoghi phọ ayira.—Job 35:2.

w07 7/1 14 ¶3

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

20:1, 49. Eten phọ ikumor awe phọ Izrạl omhegheron bọ, eḍeenhaan mọ bidị umhoọgh nị iikia oghị esi ipẹ Izikiẹl aghaạph bọ. R’amem r’amem yira ku/moọgh ghan iikia ukị esi iphụr arurụ phọ aJihova.

JULY 24-30

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | EZEKIEL 21-23

“Agadạ Itooghị Phọ Olọ Opọ Amhoọgh Bọ Elhiom Mọ, Odaphạn Olhogh Phọ”

w07 7/1 13 ¶11

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

Omhunhenhiom oḍual asiạ adọl arebenhẹ awe phọ Izrạl epẹ Babilọn, lhạ phọ 611 B.C.E., ikumor awe Izrạl ughị ni k’oyil phọ Izikiẹl dị kaḅenhi bidị ‘iitughiạn dị aJihova amhooghonhaạn bidị.’ Bidị r’osi, kụ Izikiẹl aḅenhị bidị oomo adọl oḅaạr emhụ phọ awe Izrạl oḅaạr bọ oghị esi aJihova, r’iphụr arurụ phọ aJihova m’angọ bọ ilọ ‘elhool eghạm mọ odị kasighẹ bọ apiemhiom bidị’. (Ezekiel 20:1; 21:3) AJihova aḅenhị ni Izikiẹl mọ aḅenhị aZedikayạ mọ: ‘Katạn okaghaạm emhụ phọ, azughuron eghoony odaạm emhạ phọ. Ke/tọl mun idiphọ erọl ghan bọ. Pophe nyopọ asoorom bọ, asoore nyopọ odi bọ anyụ phọ. Amuphe, amuphe, amuphe kụ edị mị kasighẹ atumhom. Kụ ke/ḍighi mun elọ onhọn oye, tutụ opọ amhoọgh bọ elhiom odạ phọ aru [aJizọs Kraist], kụ mị ka/bilhẹ ongọ odị.’—Ezekiel 21:26, 27.

w11 8/15 9 ¶6

Bidị Ukori ni aMesaya Phọ

⁶ Imiịn phọ ighaạph mọ komạr aMesaya phọ eghun aJuda epẹ Izrạl. Mem mọ aJekọb rawạ bọ omhugh phọ, odị asẹph ni nmụny phọ odị, kụ aḅẹm mọ: ‘Ikparạ odaạm emhạ phọ ke/ḍuạ siphẹ Juda, obobọ kẹn mọ ikaparạ oḍiemhiom awe eghạm mọ ke/ḍuạ igbo aruwol phọ odị, tutụ aShiloh aru; kụ odị kụ edị awe phọ konaghanhạn.’ (Gen. 49:10) Ibadị anmụny asukul aBaibul aJu iḍiodi phọ, uḅẹm mọ ikpo-onhụ phọ iphẹn phọ egbolhomaam aMasaya phọ. Emhiigh k’amem mọ uw-emhạ phọ aJuda aDevid amhiigh bọ iitooghị phọ, ikparạ phọ (Elhiom otooghị phọ) ḅilhẹ r’ikparạ oḍiemhiom awe eghạm mọ (iikpọ itooghị phọ) irọl li siphẹ eghun phọ aJuda. ‘AShiloh’ phọ, pọ remạ ghan ‘Opọ Amhoọgh Bọ Elhiom Mọ.’ Aḍikoọl abutooghiạ phọ aJuda kekureri esi ‘aShiloh’, opọ kaḍighi bọ uw-emhạ phọ katooghị bọ k’agee-pọ, loor esi dị Enaạn iḅenhị aZedikayạ uw-emhạ phọ aJuda asughanham bọ omhạn phọ mọ, k’ongọ itooghị phọ nyophọ amhoọgh bọ elhiom mọ. (Ezek. 21:26, 27) Itooghị phọ aZedikayạ reten, aJizọs bịn kụ ogina eemharạ aDevid dị oguanhaan ongọ iikpọ itooghị phọ. Kụ egbi bọ oteẹny amem mọ omhạr bọ Jizọs, ookpaạny phọ aGebriel aḅenhị ni Meri mọ: ‘Omoọgh-we Enaạn phọ kangọ ni nyodị agadạ odaạm emhạ phọ aDevid, ogbogh odẹ phọ odị. Odị kụ kadạ eemharạ aJekọb k’agee-pọ. Edaạm emhạ phọ odị eekunha ke/tọl.’ (Luk 1:32, 33) AShiloh phọ pọ aJizọs Kraist, opọ aḍighi bọ eemharạ phọ aJuda r’aDevid.—Mat. 1:1-3, 6; Luk 3:23, 31-34.

w14 10/15 10 ¶14

Moọgh Omheeraam Dị Amhiigh Kụ Aghị Esi Omhạr Phọ

¹⁴ Ooḅeghiọn omhiịn ipẹ aJihova aguanhan bọ Uw-emhạ phọ Izrạl aDevid opọ iḍiodi phọ, dị eego esi iyọ phọ odị aghiran bọ r’aDevid. (Bạl 2 Samuel 7:12, 16.) AJihova aghiran iyọ phọ iphẹn phọ r’aDevid, mem mọ aDevid r’atooghị bọ ni idiphọ Uw-emhạ epẹ Jeruselem, kụ aguanhan nyodị mọ aMesaya phọ kaḍuạ eemharạ odị kụ amite. (Luke 1:30-33) Esi iduọn phọ, aJihova aghiọm ni ghisigh aḍighi idị opọ amhoọgh bọ ‘elhiom’ otooghị idiphọ aMesaya phọ kaḍuạ eemharạ eemharạ aDevid kụ amite. (Ezek. 21:25-27) K’eego esi aJizọs kụ ‘opighi bọ okparamhị itooghị phọ aDevid, ipẹ ketọl bọ k’agee-pọ phọ.’ Okạr agey, oọny phọ aDevid ‘katọl bịn k’agee-pọ; ḅilhẹ kẹn agadạ itooghị phọ odị katọl ghan bịn k’agee-pọ idiphọ erumhuḍio.’ (Ps. 89:34-37) R’amem r’amem koo/pụ itooghị aMesaya phọ, kụ araraạr phọ odị kaḍighi bọ ketọl bịn k’agee-pọ!

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

w07 7/1 14 ¶1

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

21:3—Eeghe kụ “Elhool Eghạm” mọ AJihova Aruph bọ Amiteom? ANebukadneza Oolhạ phọ aBabilọn r’awe eghạm mọ odị, kụ “elhool eghạm” mọ aJihova asighẹ bọ aphiemhiom Jeruselem r’aJuda. Etue kẹn ni eḅarạm ruukpaạny phọ Enaạn odi bọ k’akẹ phọ.

w07 7/1 14 ¶6

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

23:5-49. Ooḍikuan ghan areelhe phọ abuphẹ aJihova roo/ḅereghị bọ, iḍighi ni iyaạr dị awe phọ Izrạl r’aJuda omhiigh ooḅereghị aani ikaaghinheẹn araraạr. Yira ku/daphạn aani eḍighinhom iyaạr phọ abidị, obọ k’eepụ ghan bọ omheeraam mọ ayira.—Jems 4:4.

JULY 31–AUGUST 6

ARUPHUA DỊ OSIGHẸ SIPHẸ EKPO-ONHỤ PHỌ ENAẠN | EZEKIEL 24-27

“Imiịn Amuphe Phọ ATayạ Ekparamhị Akpọ-Oḅio Phọ Ayira Esi Ekpo-Onhụ Phọ AJihova”

si 133 ¶4

Aḍinyạ ABaibul Phọ Emuneniom Bọ 26—Ezekiel

⁴ Imiịn phọ Izikiẹl idị egbolhomaam Tayạ, Ijipt, ḅilhẹ r’Edọm etuụgh bọ ni emunhughan, eḅilhẹ kẹn ni ingọ iyira enhọn ephigh otuạn omhoọgh omheeraam oghị esi ekpo-onhụ phọ Enaạn. Esi omaạm, Izikiẹl amhiịn ni imiịn mọ kopiemhi ni Tayạ, kụ apakirị imiịn phọ iphẹn phọ imhunhughan ni mem mọ aNebukadneza aghị bọ ako akitonhom eelhe phọ aTayạ esi 13 asiạ. (Ezek. 26:2-21) Kuolọ bidị u/piemhi eelhe phọ aTayạ u/mạn. Toroboiperolbọ, aJihova maghaạph mọ kopiemhi ni Tayạ omadạn. AJihova aghaạph ni dị eego esi oyil phọ Izikiẹl mọ: ‘Mị kaḅeer ri Tayạ amadạn, kụ ade phọ aTayạ eḅaạl idiphọ anyụ aḍighigh. . . . Iḅidi iikpe phọ anyinha, r’aruutu ireẹny phọ anyinha ḅilhẹ r’iisaạr ade phọ anyina koḅoorogh ni osumughi umuụm.’ (26:4, 12) Imiịn phọ iphẹn phọ ikạr ri emhunhughan mem dị 250 asiạ meten, mem mọ Alexander Ogbogh phọ aghị bọ azuoghom ekpu-ogbo phọ aTayạ esugha bọ. Awe eghạm mọ Alexander uḅoorogh ni oomo iḅidi phọ oḅomhoghi bọ siphẹ ekpanhạ emhạ phọ aTayạ oghị osumughi ophiịny, kụ oḅolhom ophiịny phọ omiteom ḅagạ dị eedonyạ phọ emhạn ni 8 asifild abọl [800 m] oghị osiemhi epẹ ekpu-ogbo phọ. Ipẹ reten, kụ bidị osighẹ raraạr esiịny phọ abidị kụ osiinyọm iikpe phọ aTayạ aḍiphoph phọ emhạn bọ otu anyụ ạ 12 eedaneẹn [46 m], kụ okpạr opu eelhe phọ lhạ phọ eḍighi bọ 332 B.C.E. Bidị uzẹ ni simuunịr awe kụ buniin bidị osighẹ oḍighi rebenhẹ. Odaphạn ipẹ Izikiẹl aghaạph bọ, uḅoorogh ni de phọ aTayạ dị tutụ eḅaạl idiphọ anyụ aḍighiigh, aTayạ aḅilhẹ kẹn aḍighi esi dị omiteoghom ghan isekị.’ (26:14) Omhunhenhi imiịn phọ Izikiẹl, uphiemhiom kẹn ni we phọ Edọm oḍighi bọ buọ iikelheghian phọ, orọl ghan bọ ophorị phọ agạ Ade Oguanhan phọ. (25:12, 13; 35:2-9) Okạr agey, Imiịn phọ Izikiẹl ilọ amuphe phọ aJeruselem, ḅilhẹ r’ipẹ eelhe phọ Izrạl koḅilhẹ bọ omoọgh ḍigey adọl ituụgh ni bịn kaị emite.—17:12-21; 36:7-14.

ce 216 ¶3

ABaibul Phọ—Akạr Ri Aḍighi Ḍinyạ Enaạn Ḍughụm?

³ Eelhe phọ aTayạ umhoọgh ni egbogh esiḍia dị arughunyarụ awe phọ aFinisia esul ghan omhuul ḍighi, kụ eelhe phọ aTayạ ulhọgh ni ḍien we phọ Izrạl orugh bọ otuman bidị, loor esi dị awe phọ Izrạl rooḅereghị ghan aJihova. Dị eego esi oyil phọ Izikiẹl, aJihova aghaạph ni mọ kopiemhi ni Tayạ, dị epel li 250 asiạ epẹ omhạn kụ egbi omite. AJihova aghaạph ni mọ: ‘Mị katom ni ibadị areelhe mọ oru izuoghom inyinha . . . Kụ bidị kokaraghị ni olereghi iikpe phọ aTayạ, ḅilhẹ kẹn r’aruutu anyụ phọ odị, Mị kakaraghị ni aḅeer Tayạ tutụ ade phọ anyinha eḅaạl idiphọ anyụ aḍighiigh. Kụ eelhe phọ aTayạ eḅilhẹ eḍighi esi dị komiteoghom ghan isekị.’ Izikiẹl aḅilhẹ kẹn ni aghol eḅẹl eelhe phọ r’oḍiemhiom mọ k’ako bọ akitonhom eelhe phọ aTayạ kụ egbi oteẹny amem mọ, imiịn phọ ighaạph mọ: ‘Mị k’atom Uw-emhạ phọ aBabilọn Nebukadneza mọ aru aphiemhi Tayạ.’—Ezekiel 26:3-5, 7.

it-1 70

Alexander

Alexander awilhẹ ghun ophorogh awe phọ aPersia rosumughu bọ, mem mọ odị akpạr bọ apu iyạl aramhạ Asia Minor phọ (eḅẹl emhạ phọ irọl epẹ Ophiịny phọ aGranicus; omhunhenhiom iyạl phọ erọl epẹ eḍiiny phọ Issus, kụ uzẹ ni oolhoọgh awe eghạm aPersia phọ dị omhạn ni oogh okuron oonịr ), kụ azuoghom ghun ekpu-ogbo phọ aTayạ. Moghaạph ni mọ kolereghi ni iḅidi iikpe phọ aTayạ, ruutu anyụ phọ odị, ḅilhẹ r’oomo iphorị phọ ibạm aruutu phọ, kụ oḅoorogh iisaạr ade phọ aTayạ osumughi ophiịny. (Eze 26:4, 12) Esi omhunhenhi imiịn phọ, Alexander aḅoorogh ni iḅidi iikpẹ phọ, r’aruutu emhạ phọ aNebukadneza alhereghi bọ siạ dị meten, asighẹ aḍighinhom ḅagạ dị eedonyạ phọ emhạn 8 asifild abọl [800 m], aghị asiemhi epẹ ekpu-ogbo phọ aTayạ. Iboom inyaạm mọ awe eghạm mọ Alexander olhọgh bọ, ḅilhẹ r’iboom araraạr eghạm mọ bidị ophạm bọ, ilhoghonhaạn ni bidị ḍighaạgh orue ophiemhi ekpu-ogbo phọ aTayạ, unwanyụ aJuly 332 B.C.E.

Oguphogh Owạ Imạ Araraạr Dị Edi Siphẹ ABaibul Phọ

w07 7/1 14 ¶2

Oghaạph Ookaragh Aḍinyạ phọ Ezekiel—I

24:6-14—Osarị phọ odi bọ siphẹ olhoghi aguugh phọ rosaạm ghan bọ eḍien phọ ramạ ghan eeghe? Omaanhiọm aJerusalem idiphọ ogbogh aguugh iisạ, dị osarị aḍigh mem mọ oko bọ bidị okitonhom. Osarị phọ amạ ḍiḅoriạ adọl—ipesi, e”legheri umugholoor, ḅilhẹ r’ozuughi iḅaạl phọ abidị. Osarị phọ aḅolhoghan asi esi dị, ilọ oḍighi iyaạr i/tọl

w88 9/15 21 ¶24

AJihova Aruph Elhool Eghạm Mọ Odị Amiteom!

²⁴ Idị etum pạ, uḅenhị Izikiẹl mọ azọ eekiạ eten. (Bạl Ezekiel 24:15-18.) Utuạn eeghe kụ oḅenhị bọ oyil phọ Izikiẹl mọ ku/moghi ḍuugh anhịr phọ odị? Utuạn oḍeenhaan eten phọ epẹ amuphe phọ aJeruselem, r’otu iiḅereghị phọ k’eḍighi bọ unmam esi awe aJu phọ. Mem mọ opọ phọ Izikiẹl ka/kaạph mun ilọ amuphe phọ aJeruselem tutụ oghaạph oḅenhị nyodị mọ mophiemhi aJeruselem. Eniin ph’eten phọ kẹn, kụ idị keḍighi unmam esi akristẹn uḅeenheẹn phọ, mem mọ kopiemhi bọ bidị. Ipẹ abukoriom mọ Enaạn masagharạn bọ uwaloor iigbia phọ oghaạph bọ, ilọ amuphe akristẹn uḅeenheẹn phọ kemunhughan mem igbogh iiḅaghamhị phọ. (Matiu 24:21) Kụ mem mọ ‘elhool eghạm’ mọ Enaạn kemelheghuom bọ bidị, opọ kụ amem dị bidị kolegheri mọ odị kụ aJihova phọ.’—Ezekiel 24:19-27.