Abugbaanhaạn AZihova Epẹ New Zealand—AKristẹn Dị Ophọ Oḅilhẹ Okuọm Loor?

Unwanyụ October 21, 1940, eelhe aNew Zealand uḅẹm mọ Abugbaanhaạn aZihova oḍighi ookpomhoghan dị rawạ ghan okitonhaan iikpọ itooghị eelhe phọ ḅilhẹ mọ aḍighi kẹn ooto r’osooromhinheen. Etigheri ḍikparamhinheẹn phọ edaphạn bọ iinhaghạn phọ iphẹn phọ, Abugbaanhaạn aZihova ukpọ ni oḅio. Esi omaạm, bidị uukpomhoghan ghan ni ophạm iiseeny phọ abidị ghalhamọ r’idiphọ olhegheri bọ mọ agomẹnt phọ kotue ni ozuom bidị osiphi.

Andy Clarke, olom oniin onyọ Ogbaanhaạn dị oghol mọ Mary, alhọgh ni elhegh osopha anhịr phọ odị oghị ghan ituughạ etigheri ipaarọgh phọ. Odị amhoọgh ni oghiilhaan mọ kosiph anhịr odị mem dị rakị ituughạ, kụ amhiigh odạph ghan anhịr phọ oghị ituughạ ghalhamọ r’idiphọ odị k/oghị ghan bọ ni. Andy aḅenhị anhịr phọ odị Mary mọ, “Ọ, eḍighi maạr dị bidị kosiph nyinhạ, pọ oḅạr iyạl ayira kụ osiphi!” Kụ emhiigh k’amem mọ opọ phọ Andy adạph ghan ni anhịr phọ odị. Esighẹ rekị bịn odị aḍiiny muụm idiphọ oniin onyọ Ogbaanhaạn. Abunhọn Abugbaanhaạn epẹ New Zealand uḍeenhaan kẹn ni odọ akpọ oḅio phọ aMary siphẹ Eghạm Oomo Aḅirinhi Phọ II.

Okasaghiọm Kụ Raḍighi Ni Agey

Ḍiniin aḍio, abuọ iḍiil umheremhị ni John Murray dị mamhạn 78 asiạ, mem dị odị odi epẹ erugh phọ rakaạph iiḅi iinhaghạn phọ. Otu iiruẹn phọ usoph ni ooruẹn oophume nyodị mọ aḍighan ookpomhoghan dị rowạ ogbariọn awe phọ. Usiphi kẹn ni ibadị Abugbaanhaạn oghimọm otu iiruẹn; buniin ufanị ni, bunhọn olhọgh ikoli iraạr arunwanyụ mem.

Abugbaanhaạn phọ u/meera uḍighan buọ eghạm mọ loor esi ooruẹn olhoghi phọ abidị motughemhị bọ Baibul phọ. (Isaiah 2:4) Loor esi ipẹ phọ, ibadị usoman ni ḍikparamhinheẹn adọl mem dị omhạgh bidị oghị ee eghạm. Kparipẹ r’oghị ee eghạm, Abugbaanhaạn dị romạn ni 80 umheera ghụn oghị orọl ekpisi dị rokasaghiọm ghan we tutụ eghạm mọ esi eekunha. Ghalhamọ r’idiphọ omhiinhẹ bọ ni bidị epẹ phọ eeḍiạn eboom eephoọm, abumor phọ abuẹn phọ r’oḅaạl olhoghi ughiọm ni ghisigh okumu aZihova.

Abugbaanhaạn phọ orọl bọ rikpisi phọ rokasaghiọm ghan bọ we phọ u/toph mem ookpomhoghan ghan ooḅereghị aZihova. Bidị phọ uḍighi ookpomhoghan epẹ phọ, ogbor ghan ophạm ituughạ r’aruupuruan ilọ oghaạph oḅenhị aani abunhọn abuọ ikoli phọ. Ungọ ni Bugbaanhaạn phọ eepoogh ophạm ghan asembli iniin arikpisi, r’oniin okoriom ikoli phọ dị rapogh bidị. Abuniin abuọ ikoli phọ utuughạ ni igey aBaibul phọ oḅilhẹ oḍiiny muụm siphẹ phọ.

Obạm oọny aMary r’Andy dị oghol mọ Bruce, oghaạph bọ oghol epẹ omhạn, amhiịn mọ osiph odị oseere eniin esi eḍighi eepoogh okparamhị asiya odị r’aZihova. Odị aḅẹm mọ, “Esi amhị, ighịgh mudị mị odi otu askul, loor esi dị mị amoọgh eepoogh otuughạ araraạr oḅilhẹ obughẹ olhegheri iyaạr phọ amhị ḍighaạgh abumor dị momhiịn raraaạr.”

Lhạ phọ 1944, abuọ itooghị phọ uwạ ni oseere abuniin abuphẹ osighẹ bọ oghị inhọn arikpisi okasaghiọm. Kuolọ abuḍiemhiom abuọ eghạm mọ u/meere loor esi dị bidị umheeraam mọ eḍighi maạr dị oseere Bugbaanhaạn phọ, bidị kokiọm ni ghisigh oḅenhị ghan bunhọn ilọ omheeraam mọ abidị. Iinhaghạn phọ iḅẹm mọ: “Okạr agey, oseere abidị riisi dị kekparanhaạn bidị oteẹny awe, eḍighi ni idị edugh ophamaghạn awe phọ abuẹn orool bọ emhụ omeeraam mọ abidị, kuolọ ke/tue ni bịn edughe obobọ enme bidị.”

U/ḍighi Ooto r’osooromhinheen Ungọ We

Loor iduọn iinhaghạn ilọ isophoghom mọ elheeny bọ elheeny, abuniin awe uwạ ni olhegheri ilọ Abugbaanhaạn aZihova. Esighẹ rekị bịn ibadị omhiịn mọ Abugbaanhaạn aZihova u/ḍighi ooto r’osooromhinheen esi awe. Bidị uwaaghị omhiịn mọ Abugbaanhaạn phọ u/ḍighi we iiḅaghamhị, kparipẹ ghụn bidị aKristẹn dị sighiton ro/wạ ghan. Esi iduọn phọ, onhụ abạl Abugbaanhaạn phọ epẹ New Zealand iḍuạ ni esi 320 lhạ phọ 1939 esi 536 awe lhạ phọ 1945!

Eeni amem, abuniin abuọ itooghị phọ dị omhoọgh igey ilhoghi umhiịn ni mọ eḍighi ekeeny ooruẹn osophoghom Abugbaanhaạn aZihova. Oniin oogboom iiruẹn aseere ni ḍighiton oniin onyọ umor dị aghaạph ghan oghaạph iiḅi iinhaghạn phọ, mem dị anhaghạn raraạr phọ awe rokaạph bọ osiphom olhogh onyọ Ogbaanhaạn phọ. Odị aḅẹm mọ: “Eḍighi ni iyaạr aḅaphanyạ esi amhị r’olhogh phọ mị alhegheri bọ otọ mọ odiighi awe Baibul phọ eḍighi iyaạr dị kotuạn osiph oye olhogh.”

Mem dị eghạm mọ esi bọ eekunha kụ oḅilhẹ ongọ Bugbaanhaạn phọ eereẹgh, bidị unyaaghiạn ni eten dị ke/mite ghan olhoghonhaạn aḍighaạgh matuman abidị otuughạ olhegheri ilọ Omhạr phọ k’Enhaạn. Lhạ phọ 1945, olạ agadạ aNew Zealand ugẹ ni ḍinyạ oghiọm oomo arookpomhoghan phọ kụ oḅenhị mọ: “Torobọ oye aḍighinhom magheel, eten arighirị, aḅilhẹ ayoghoyoghọ. Kee/gbaghanhaạn yogh eḅilhẹ elọgh we ḍien. Ke/bulha mọ awe phọ yira koteẹny ghan bọ opạm ni remheeraam abidị r’oomo olhoghi. . . . Aḍita abuẹn phọ oḍighi ni ‘iyool’ Uw-emhoọgh phọ dị yira kosighẹ okiọm aZihova r’Omhạr phọ odị.”

Rodon, Abugbaanhaạn aZihova epẹ New Zealand okiọm ni ghisigh rokaạph ghan dom aBaibul phọ koḅenhị buọ ekpisi phọ abidị r’aruuruen dị oghị omhiịn araraạr. Ḍinhiin aḍio, esi iyạl akpo awạ, 4 Abugbaanhaạn epẹ Turangi uḅaanhaạn ni 67 aruuruen dị oḍuạ 17 areelhe kụ oghị!

Dị eegholhaany ni, awe aNew Zealand olọgh ni elhegh mọ Abugbaanhaạn aZihova oḍighi we eephọ, Kristẹn dị olhọgh eegu igey aBaibul phọ. Torobọ alhạ, asimuunịr awe roḍiiny ni muụm idiphọ Abugbaanhaạn aZihova. Lhạ phọ 2019, Abugbaanhaạn dị opel li 14,000 r’oḅaạl olhoghi rokumu ni aZihova pakirị esoorom mọ epẹ phọ.