IPHIRIGBA AGHUḌUM OYE
Mị Umhoọgh Ni Ogey Oghoph Esi Oḍuomolhoghi AZihova
MEM dị awe upuru imhị mọ araraạr rekị ika, mị ragbor ghan kaḅenhị bidị mọ, “mị aḍighi okuru adool dị odi ḍighaạgh aZihova!” Iduọn phọ pọ mị raḅẹm ghan mọ idiphọ mị rapạm ghan bọ okuru adool amhị kaghimọm torobọ ekpisi dị mị rawạ oghị kụ edị mị rawạ mọ aZihova r’oḍighom mọ odị uḍighi imhị—oḍeenhaan amhị ekpisi oghị ḅilhẹ r’amem mọ. Mị maphạm ni ibadị iiḍighi rikpisi dị aḍikparamhinheẹn ḅilhẹ r’ooto r’osooromineen odi. Kuolọ mị matuughạ mọ oḍuom ghan olhoghi aZihova kụ rengọ ghan ogey oghoph.
IPẸ MỊ ALHEGHERI BỌ AZIHOVA AḄILHẸ AḌUOM NYODỊ OLHOGHI
Umhạr imhị lhạ phọ 1948, ebạm emhạ aNigeria dị edi igbo esoorom mọ r’epẹ erumuḍio remeel ghan bọ. Mem mọ amuphẹ phọ, obạm umor Odẹ amhị dị oghol mọ Moustapha ḅilhẹ r’okumoor umor amhị, Wahabi, uḍiiny ni muụm idiphọ Abugbaanhaạn AZihova. Mị ramạn bọ esugha asiạ, bịn Odẹ amhị amhugh. Ipẹ phọ iḅonyon ni imhị ezu iboom. Umor phọ amhị Wahabi, uḅenhị imhị mọ yoor koḅilhẹ omiịn Odẹ mem oḅerenhu esi aḍuugh phọ. Ikpo onhụ iidereghị phọ ipẹ phọ inyu ni imhị otuughạ aBaibul phọ. Mị uḍiiny muụm 1963. Iraạr abumor amhị oḍiiny aani kẹn muụm.
Lhạ phọ 1965, mị aghị Lagos orolhạn r’okumoor umor amhị Wilson, kụ mị akạr aghelhọm ooḍikuan abukọy eten oomo amem mọ siphẹ ookpomhoghan phọ Igbobi. Ibo phọ r’oophugh phọ abidị inyu ni imhị, bịn January 1968, mị amhiigh aani okọy eten opọ oomo amem mọ.
Onyọ umor dị akumuan ghan Bethel, Albert Olugbebi, aphạm ni ruupuruan dị egbatanhaạn r’ayoor iḍoọgh phọ, ilọ idị rowạ bukọy eten opọ agbatanhaạn bọ agạ epẹ esiinyọm mọ aNigeria. Mị u/bulha ikpo onhụ ilọm mọ Umor phọ Olugbebi angọ bọ, iroor bọ ni iyoor: “Nyinha iḍoọgh, kụ nyinha ketue ni esighẹ mem mọ r’inyaạm mọ anyinha ekumuom aZihova. Oboom oḍighi idianhaan ni inyinha oḍighi!” R’ikpukpụ otuughaạny uwaloor omiteom aloor idiphọ Isaiah, mị ufil li fọm mọ.—Isa. 6:8.
Unwanyụ aMay 1968, usighẹ ni imhị oghị epẹ Kano, esiinyọm aNigeria idiphọ okọy eten dị agbatanhaạn. Iphẹn phọ iḍighi mem eghạm aBiafra phọ (1967-1970), eghạm mọ ephẹn phọ mekọm ni muziạn r’imhinhimhiịn epẹ phọ kụ egbi bọ ororaany oḍigh agạ aNigeria erumuḍio phọ remite ghan bọ. Onyọ umor dị uphomhoghiạn imhị akparaghạ ghan ni oḍighi idị mị ka/kị epẹ phọ, obọ kughiigh ghan bọ imhị. Kuolọ mị uḅenhị nyodị mọ: “Maḍighi ogbolhomaam mọ anạ. Kuolọ, eḍighi maạr dị aZihova rawạ ni mọ mị ukị epẹ phọ ukumuan, pọ mị aḍuom ni olhoghi mọ odị katọl li r’amhị.”
MỊ UḌUOM OLHOGHI AZIHOVA EKPISI DỊ EGHẠM MEPHUEGHỊ RARAẠR
Adọl aKano ikạr ri eeph iboom. Eghạm mọ iphueghị ni egbogh emhạ phọ ephẹn phọ iboom. Mem dị yoor omite oḍighi iphelhegbeel phọ, eeni amem yoor umhiịn ghan ni we dị ozẹ. Ii ibadị arookpomhoghan kụ edi ni Kano, kuolọ ogbogh opol abumor phọ usuma ni. Iyạl ikpo abukaaphọm dị omhạn 15 bịn kụ urọl, kuolọ umhoọgh ni oghiilhaan r’oḅonyonhu ozuan. Abumor r’abumaranhi phọ abuẹn phọ umhoọgh ni iboom ibo mem mọ odiiny phọ ayoor oḍighi bọ bukọy eten dị ogbatanhaạn oghị bọ osi Kano. Ikpo onhụ okparamhị phọ ayoor ikạr kụ elhọgh ephophe bumor r’abumaranhi phọ. Yoor ulhoghonhaạn bidị ḍighaạgh oḅilhẹ ophạm ghan ituughạ r’oghị epẹ erugh phọ ḅilhẹ r’ogẹ iiḍighi phọ abidị r’arinyạ dị ookpomhoghan phọ omhoghi oghiọm epẹ olạ agadạ phọ.
Yoor abukọy eten phọ ogbatanhaạn bọ umhiigh ni otuughạ onhụ aHausa. Mem dị awe phọ onhaghạn bọ dị yoor osighẹ onhụ phọ abidị kụ rokaaphọm dom Omhạr phọ, ibadị abidị ulher ri rurụ ungọ iyoor. Kuolọ, iphẹn phọ i/ḅeraạn we ekụ iiḅereghị phọ ibadị awe aKano rokị ghan bọ, esi iduọn phọ, iwạ ni mọ yoor ogona loor. Eniin amem, oye uphoroghom ni iyoor elekẹ ogimi amhị r’opọ r’amhị rotelhean bọ. Enighenhaạn bọ, yoor kụ ughiil opu nyodị bịn okpetenhaan! Etigheri ooto r’osooromineen kirokirọ phọ arọl bọ, aZihova ughoph ni iyoor, ḅilhẹ onhụ abạl abukaaphọm mọ amhiigh obụgh. (Ps. 4:8) Rodon, abukaaphọm dị ropel li 500 kụ odi Kano esi 11 arookpomhoghan.
IKPUUROGHỌM DỊ YOOR OSOMAN EPẸ NIGER
Mem mọ mị rakumuan bọ idiphọ okọy eten opọ agbatanhaạn bọ epẹ Niamey, Niger
Onyebel roten, unwanyụ August 1968, mị r’orọl Kano esi iyạl ikpo arunwanyụ, usighẹ ni imhị r’iyạl abunhọn abukọy eten dị ogbatanhaạn oghị epẹ Niamey, ekpanhạ emhạ eelhe phọ aNiger. Yoor osi bọ yoor umhiịn mọ ephẹn West Africa aNiger eḍighi aani eniin ekpisi dị egholhoghọl epu inhọn arikpisi siẹn ade phọ. Etigheri okaran egholhoghọl phọ, iwạ mọ yoor utuughạ onhụ aFrench, aḍighi bọ onhụ phọ bidị roḅạ bọ. Kụ esi oomo ipaanhaạn phọ iphẹn phọ, yoor uḍuom olhoghi aZihova bịn omhiigh oḍighi iphelhegbeel phọ r’iyạl ikpo abumor r’abumaranhi dị orugh siphẹ Niamey. Oọny ekulha amem bịn, oomo awe dị kotue ni obạl siphẹ Niamey umhoọgh ni ḍinyạ otuughaạm aBaibul phọ The Truth That Leads to Eternal Life. Awe ukạr ghan oru uwạ iyoor oteẹny aani aḍiniin aḍinyạ phọ!
I/bia bịn yoor omhiịn mọ abuọ itooghị phọ u/wạ buọ aZihova. Unwanyụ aJuly 1969, yoor uphạm oḅẹl ookpomhoghan eghir siphẹ eelhe phọ, kụ 20 awe kụ usoor. Yoor uukolhobian ni oḍiinye iyạl abumhoom abukaaphọm muụm. Kuolọ, ḍiḅẹl aḍio ookpomhoghan eghir phọ, abuọ idiil uru ni bịn osophoghom. Bidị usiphi bukọy eten phọ ogbatanhaạn bọ ḅilhẹ r’opoghom eghir phọ bịn ophạm oghimọm otu apolis. R’oopuru yogh iyoor sipuru, bịn uḅenhị iyoor oḅula otu apolis phọ ḍieriphọ aḍio phọ. Mem dị yoor orọph omhiịn mọ iiḅaghamhị retu, bịn yoor ookolhobian ophạm oghaạph oḍiiny amuụm mọ olhoghotu oye, kụ yoor aaghiạn oghị esiḍia oḍiinye bidị muụm mọ.
Iyạl ikpo asiwiki reten, bịn abuọ itooghị phọ otọ uḅenhị imhị r’abunhọn oogh abukọy eten opọ agbatanhaạn bọ mọ yoor ukiil kụ oḍuạ siphẹ eelhe phọ. Mọ esi iyạl aḍughulotu mọ u/wạ mun omhiịn ayoor siphẹ eelhe phọ, kụ yoor kụ ugbạ ni emhụ ayoor oḍuạ. Yoor unhaghanhạn ni bidị, kụ yoor oghị olạ agadạ aNigeria, kụ bidị usighẹ iyoor oghiighị inhọn arikpisi.
Usighẹ imhị oghị eniin emhạ dị oghol mọ Orisunbare, ephẹn Nigeria. Mị ughelhọm agey rukumuan epẹ erugh phọ r’ebạm egu abukaaphọm dị odi epẹ phọ. Kuolọ odiiny arunwanyụ reten, bịn olạ agadạ phọ oḅẹm mọ ogina amhị uḅilhẹ uḅula aNiger. Eḅẹl amem mọ, iḍighi ni iikia esi amị, mị aḅilhẹ amhoọgh oọny oghiilhaan. Kuolọ r’ikpukpụ mị uḅilhẹ ni aghị ateẹny bumor phọ odi bọ Niger!
Mị uḅula Niamey. Mị aghị bọ asi r’eḅaạl, bịn oniin ogbogh omuul ḍighi olọ aNigeria ulhọgh imhị elhegh idiphọ oniin onyọ Ogbaanhaạn, kụ amhiigh opuru yogh amhị sipuru ilọ aBaibul phọ. Yoor omhiigh otuughạ aBaibul phọ, kụ mem dị odị r’owilhẹ ipughọl asigrẹt r’amiim, bịn odị aḍiiny muụm. Mị ukạr kụ aghelhọm omite ghan epẹ erugh phọ rikpisi kirokirọ r’abumor r’abumaranhi phọ ḅilhẹ r’omhiịn dị awe rosighẹ igey phọ siphẹ Niger idiphọ asiạ rekị bọ. Mị asi bọ Niger, 31 Abugbaanhaạn kụ odi siphẹ eelhe phọ; kụ mị raḍuạ bọ momhạn 69 Abugbaanhaạn.
“YOOR U/LEGHERI IBOOM IDỊ OḌIGHI OMHẠR PHỌ RAKỊ EPẸ GUINEA”
Rekị bọ oteẹny eekunha alhạ phọ 1977, mị aḅula epẹ olạ agadạ phọ aNigeria ilọ onhọn olạ ituughạ. Resi bọ eekunha iraạr awiki phọ ituughạ phọ erọl bọ, ookpomhoghiom aḍita abuphẹ ropogh bọ Olạ Agadạ phọ aNigeria, Malcolm Vigo, ungọ imhị ḍinyạ dị eḅuạ epẹ olạ agadạ phọ aSierra Leone kụ eru mọ mị ubạl. Bidị rowạ onyọ umor dị amhoon loor ḅilhẹ anhịr ko/phin dị rakọy eten kụ katue ni aḅạ onhụ abekeeny r’aFrench, oḍighi opoghom eghir epẹ Guinea. Umor phọ Vigo uḅenhị imhị mọ mutughemhị imhị oḍighi oḍighi phọ ophọn phọ. Kuolọ odị amạ ni agananamhi mọ oḍighi phọ o/dugh. Odị uromha imhị mọ, “pụr aatughiạn kụ agbi osopha.” Mem mem mọ mị aphagharanhaạn nyodị mọ, “Eḍighi bọ edị aZihova kụ rurom bọ imhị, mị kakị ni.”
Mị aghị Sierra Leone ateẹny bumor phọ odi bọ olạ agadạ phọ. Oniin onyọ umor dị rapogh aani olạ agadạ phọ uḅenhị imhị mọ, “Yoor u/legheri iboom idị oḍighi Omhạr phọ rakị epẹ Guinea.” Ii olạ agadạ phọ aSierra Leone kụ rapogh rukumuan iphelhegbeel phọ aGuinea, kuolọ loor iiḅaghamhị phọ erọl bọ Guinea, bidị u/tue uteẹny uḅaanhaạn bumor phọ odi bọ epẹ phọ. Bidị mokparaghạ ni oḍighi idị abumor kokị epẹ Guinea ophogh abumor phọ, kuolọ i/ḅọph. Esi iduọn phọ, bidị uḅenhị imhị oḍuạ oghị Conakry ekpanhạ emhạ phọ aGuinea, owạ arinyạ dị mị katue atolhọm eelhe phọ aGuinea.
“Eḍighi bọ edị aZihova kụ rurom bọ imhị, mị kakị ni”
Mị r’oghị bọ osi Conakry, mị aghị ofịs abuẹn ropogh ghan bọ rararạr ilọ aNigeria epẹ Guinea, kụ mị ateẹny opọ amheerạ bọ enye phọ. Mị aḅenhị nyodị ilọ oḍighi iphelhegbeel phọ mị aru bọ Guinea oḍighi. Odị uḅenhị imhị mọ, mị ku/tọl siphẹ eelhe phọ obọ kusiph ghan bọ imhị. Kụ odị aḅẹm mọ, “keel aNigeria kụ aḍighi oḍighi iphelhegbeel phọ.” Kụ mị aḅenhị nyodị mọ, “mị akạr ri rawạ orọl aGuinea.” Esi iduọn phọ, odị agẹ ḍinyạ aghiọm oniin onyọ abuọ itooghị phọ aGuinea, kụ alhọm mọ odị ulhoghonhaạn imhị ḍighaạgh. Oye phọ akạr ri usighẹ imhị agey.
Onyebel roten, mị aḅula ephẹn olạ agadạ phọ aSierra Leone, mị aḅenhị bidị osopha onyọ itooghị phọ aGuinea. Abumor phọ ulọ ni r’ibo mem mọ bidị onhaghạn bọ ipẹ aZihova asẹph bọ erelhe phọ amhị. Mungọ imhị rinyạ orolhọm aGuinea nyiidiphọ!
Mem mọ mị rakumuan bọ idiphọ opoghom eghir epẹ Sierra Leone
Emhiigh 1978 kụ esi 1989, mị ukumuan idiphọ opoghom eghir epẹ Guinea, Sierra Leone, aḅilhẹ alhoghonhaạn ghan ḍighaạgh onhọn opoghom eghir epẹ Liberia. Eḅẹl amem mọ mị ugbor ghan amheel e/moon. Eeni amem, iphẹn phọ imite ghan rikpisi dị edi sạm. Kuolọ abumor phọ uḍighi ghan ni ipẹ bidị kotue bọ osighẹ amhị oghimọm otu arookonhom.
Eniin amem, olhom osipheeny akọm ḅilhẹ r’eephinha okuruḅakạ asileegbem kụ imheelhom imhị. Mị aghirighian bọ aḍum, kụ mị anhaghạn mọ abumor phọ uutughiạn ghan esi lọ kuḍi imhị! Etigheri iphẹn phọ ewạ bọ osighenhọm aghuḍum mọ amhị, r’amem r’amem mị uu/tughiạn owilhẹ oḍighi phọ amhị. Mị uphamhanhạm ni okuphom owol phọ amhị mọ ogey oghoph raḍuạ ghan esi Enhaạn phọ opọ katue bọ ni aḅeton buphẹ momhuughu bọ kụ atu.
ANHỊR AMHỊ R’AMHỊ UḌUOM OLHOGHI AZIHOVA
Ḍio apinien phọ ayoor, lhạ phọ 1988
Lhạ phọ 1988, kụ edị mị amhiịn umaranhi phọ Dorcas. Odị onyọ okọy eten dị asooromhi loor aḅilhẹ aphomhoghiạn aZihova agey. Yoor aalhạn ni, kụ odị uḍighan imhị oḍighi opoghom eghir phọ amhị. ADorcas alhọgh ni inyaạm siphẹ arukumuan phọ aḅilhẹ aakolhobian ophinyọn ibadị arikiạ ongọ aZihova. Iyạl phọ ayoor urelhe ghan ni 15 itobi oḍuạ oniin ookpomhoghan oghị onhọn r’asidool ayoor. Rookpomhoghan dị ekelhọgh iboom, yoor uḍigh ghan torobọ iyaạr lọ yoor omhiịn, kụ okiil eten dị oposọ ḅilhẹ r’aropogh edi.
ADorcas umaranhi dị amhoọgh akpọ oḅio. Esi omaạm, eeni amem yoor uḅeẹny ghan ni riphiịny dị aroghol emuza. Eniin amem dị erelhe phọ ayoor emhạn oogh aḍughulotu, aḅagạ dị oḍighinhom ireeny esi ophiịny dị yoor koten aḅomaan ni, kụ yoor oḍigh rughuugh kụ oḅeẹny. Idiphọ aDorcas aḅetenhu bọ amheerạ siphẹ oghuugh phọ odạgh anyụ ade, bịn amheel asuma siphẹ ophiịny phọ. Onyọ ayoor dị amhaạr mughị o/lho, kụ ophiịny phọ aroghol emuza. Ugheel anmụny dị orọl aani kụ uḍiiny osighẹ Dorcas ophune. Esi ekpo amem, yoor u/tue ghan unaanị ḍughul loor iitughiạn ilọ ipẹ phọ, kuolọ yoor ughiọm ni ghisigh oḍighi phọ ayoor.
Ibạm anmụny phọ ayoor, Jahgift r’Eric, okạr inmo dị aZihova unmoom iyoor
Iḍighi ni iikia esi ayoor emhiighom alhạ phọ 1992, mem dị yoor olhegheri mọ aDorcas masoph eghun. Arukumuan oomo amem mọ ayoor mesi eekunha ḍughụm? Yoor oru ootughiạn mọ, “aZihova munmo iyoor inmo!” Esi iduọn phọ, yoor osopha oghol onyanhị phọ ayoor mọ Jahgift. Inya asiạ reten bịn aJahgift arom eḍume, kụ aḍighi olhephiri oọny kụ yoor oghol mọ Eric. Iyạl phọ anmụny phọ ayoor aruunmo aZihova. AJahgift maḍighi aani ghan ni oḍighi ogbạ otenheghi phọ epẹ Conakry, kụ Eric maḍighi oniin odị raloghonhaạn ḍighaạgh ikumor awe phọ.
Ii aDorcas awilhẹ ni okọy eten phọ opọ agbatanhaạn bọ, kuolọ odị aghiọm ni ghisigh oḍighi okọy eten oomo amem mọ ghalhamọ r’iduọn odị raakonhom bọ ibạm anmụny phọ. R’olhoghonhaạn aḍighaạgh aZihova, mị rakiọm ni ghisigh rukumuan oomo amem mọ opọ agbatanhaạn bọ. Ibạm anmụny phọ ayoor r’omhanhạm, bịn aDorcas aḅilhẹ aḅula oḍighi okọy eten phọ agbatanhaạn bọ. Nyiidiphọ, iyạl ayoor rukumuan idiphọ field missionaries epẹ Conakry.
AZIN OGEY OGHOPH PHỌ
Oomo amem mị rakị ghan ni torobọ ekpisi dị aZihova uphạm imhị rakimọm. Esi ibadị amem, anhịr amhị r’amhị moghelhọm ni oghoph phọ r’aḍisẹph phọ odị. Oḍuom olhoghi aZihova muphẹl li iyoor asighẹ esi iiḅaghamhị dị awe dị oḍuom olhoghi ruphua romoọgh ghan. Loor araraạr dị imitenhaan iyoor, aDorcas r’amhị momhiịn mọ azin ogey oghoph pọ “Enhaạn apelieẹny” phọ ayira, Zihova. (1 Chron. 16:35) Mị ameeraam ni akuphom owol mọ aghuḍum oomo abuphẹ oḍuom bọ nyodị olhoghi “komaạr ri ooko siphẹ okuru aghuḍum mọ aZihova.”—1 Sam. 25:29.