Hwɔɔmi Mɔ INTANƐTI NƆ NITO HE
Hwɔɔmi Mɔ
INTANƐTI NƆ NITO HE
Dangme
Ɛ
  • ã
  • á
  • ɛ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ́
  • í
  • ĩ
  • BAIBLO
  • WOMIHI
  • ASAFO MI KPEHI
  • nwt Ester 1:1-10:3
  • Ester

Ngmami nɛ ɔ he video be amlɔ nɛ ɔ.

Wa kpa mo pɛɛ nyagba ko he je ɔ, video ɔ hí jemi.

  • Ester
  • Ngmami Klɔuklɔu ɔ—Je Ehe Sisi Tsɔɔmi
Ngmami Klɔuklɔu ɔ—Je Ehe Sisi Tsɔɔmi
Ester

ESTER

1 Sane nɛ ɔ ya nɔ ngɛ Ahasuerus* be ɔ mi. Ahasuerus nɛ ɔ ji nɔ nɛ ye kpokpahi 127* a nɔ kɛ je India kɛ ya si Etiopia* a nɛ. 2 Jamɛ a be ɔ mi benɛ Matsɛ Ahasuerus hii si ngɛ e matsɛ sɛ ɔ nɔ ngɛ Shushan,* nɛ ji matsɛ ma nɛ a fia gbogbo wo he ɔ* mi, 3 ngɛ e nɔ yemi jeha etɛne ɔ mi ɔ, e ngmɛ e ma nikɔtɔma amɛ kɛ e sɔmɔli ɔmɛ tsuo okplɔɔ. Persia kɛ Media tabo ɔ, odehe ɔmɛ, kɛ amlaalohi nɛ a hyɛɛ kpokpa amɛ* a nɔ ɔ ba pue ngɛ e hɛ mi, 4 nɛ e ha nɛ a na ní nɛ e matsɛ yemi nɛ hɛ mi ngɛ nyami ɔ ná, kɛ e we agboje ɔ kɛ afɛu ɔ ligbi 180. 5 Benɛ ligbi nɛ ɔmɛ ba nyagbe ɔ, matsɛ ɔ ngmɛ ni ɔmɛ tsuo nɛ a ngɛ Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi ɔ okplɔɔ ligbi kpaago, kɛ je nɔ ngua pe kulaa nɔ kɛ ya si nɔ nyafii pe kulaa nɔ, ngɛ yale ɔ mi ngɛ matsɛ we ɔ abɔɔ ɔ mi. 6 A dla lejɛ ɔ kɛ klala, doti kpakpa, kɛ bo bluu nɛ́ a tsa kɛ wo kpahi nɛ a kɛ bo kpakpa pee he, lohwe he bwɔmi nɛ hɛɛ alamua tu su* nɛ a kɛ wo sika hiɔ gahi a mi, titimahi nɛ a kɛ mamaro tɛhi* pee, kɛ sika tsu kɛ sika hiɔ sɛhi. Nɛ a kɛ pɔfiri tɛhi,* mamaro tɛhi, adiagba, kɛ mamaro tɛ yumu* dla zugba a nɔ.

7 A ngmɛ wai kɛ wo sika tsu kpluhi a mi ha ni ɔmɛ; e slo bɔ nɛ kplu ɔ eko fɛɛ eko ngɛ ha, nɛ matsɛ ɔ wai ɔ hiɛ babauu ngɛ ní nɛ matsɛ ɔ ngɛ ɔ nya. 8 A wo mlaa kaa a ko nyɛ nɔ ko nɔ kaa e nu wai,* ejakaa matsɛ ɔ kɛ e matsɛ we ɔ mi nikɔtɔma amɛ to blɔ nya kaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ pee nɔ́ nɛ e suɔ.

9 Manyɛ Vashti hu ngmɛ yi ɔmɛ okplɔɔ ngɛ Matsɛ Ahasuerus we* ɔ mi.

10 Ligbi kpaagone ɔ nɔ, benɛ wai ɔ ha nɛ matsɛ ɔ bua jɔ e he ɔ, e de matsɛ we ɔ mi nikɔtɔma kpaago ɔmɛ nɛ ji Mehuman, Bizta, Harbona, Bigta, Abagta, Zetar, kɛ Kakas nɛ a ji Matsɛ Ahasuerus nitsɛ tsɔli ɔ ke 11 á ya ngɔ Manyɛ Vashti kɛ ba matsɛ ɔ hɛ mi kɛ e yi manyɛ yi fimi nɔ́ ɔ, konɛ e ngɔ e he fɛu ɔ kɛ ba tsɔɔ ni ɔmɛ kɛ ma nikɔtɔma amɛ, ejakaa e he ngɛ fɛu saminya. 12 Se Manyɛ Vashti kua si abɔ kaa e maa ba benɛ matsɛ we ɔ mi nikɔtɔma amɛ ngɔ matsɛ ɔ fami ɔ kɛ ya ha lɛ ɔ. Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ mi mi fu wawɛɛ, nɛ e mi mi wo la wawɛɛ nitsɛ.

13 Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ kɛ nyumuhi nɛ a ngɛ juɛmi nɛ a le bɔ nɛ a tsuɔ sanehi kaa jã a he ní ha a* tu munyu (ejakaa kikɛ ji bɔ nɛ matsɛ ɔ kɛ e sane fɔɔ nihi tsuo nɛ a le mlaa kɛ kojomi he sanehi a mi saminya a hɛ mi, 14 nɛ nihi nɛ a su e he haa ji Kashena, Shetar, Admata, Tarshish, Meres, Marsena, kɛ Memukan. A ji Persia kɛ Media ma nikɔtɔmahi kpaago nɛ a nyɛɔ suɔ matsɛ ɔ he, nɛ́ a hɛɛ blɔ nya nguahi pe kulaa ngɛ matsɛ yemi ɔ mi). 15 Matsɛ ɔ bi mɛ ke: “Ngɛ mlaa nya a, mɛni e sa kaa a pee Manyɛ Vashti akɛnɛ e bui Matsɛ Ahasuerus fami nɛ matsɛ we ɔ mi nikɔtɔma amɛ kɛ ya ha lɛ ɔ tue ɔ?”

16 Kɛkɛ nɛ Memukan de ngɛ matsɛ ɔ kɛ ma nikɔtɔma amɛ a hɛ mi ke: “Pi matsɛ ɔ nɔ kɛkɛ nɛ Manyɛ Vashti tɔ̃, mohu ɔ, e tɔ̃ ma nikɔtɔma amɛ tsuo kɛ nihi tsuo nɛ a ngɛ Matsɛ Ahasuerus kpokpa amɛ tsuo a nɔ* ɔ nɔ. 17 Ejakaa yigbayihi tsuo maa nu nɔ́ nɛ manyɛ ɔ pee ɔ he, nɛ a be a hunomɛ bue, nɛ a ma de ke, ‘Matsɛ Ahasuerus tsɔ ke a ya ngɔ Manyɛ Vashti kɛ ba e hɛ mi, se manyɛ ɔ kua bami.’ 18 Mwɔnɛ ligbi nɛ ɔ, Persia kɛ Media ma nikɔtɔma amɛ a yi ɔmɛ nɛ a nu nɔ́ nɛ manyɛ ɔ pee ɔ kɛ matsɛ ɔ ma nikɔtɔma amɛ tsuo maa tu munyu jã, nɛ enɛ ɔ ma tle nɔ buimi kɛ abofu babauu si. 19 Ke matsɛ ɔ suɔ ɔ, e wo mlaa kaa Vashti nɛ e ko ba Matsɛ Ahasuerus hɛ mi hu gblegbleegble, nɛ́ e ha nɛ a ngma kɛ wo Persia kɛ Media mlaa amɛ nɛ a be nyɛe ma tsake ɔ mi; nɛ́ matsɛ ɔ nɛ e ngɔ e manyɛ blɔ nya a kɛ ha yo kpa nɛ e hi pe lɛ. 20 Nɛ ke a nu matsɛ ɔ mlaa a he ngɛ e nɔ yemi he ɔmɛ tsuo ɔ, yigbayihi tsuo maa wo a hunomɛ a hɛ mi nyami, kɛ je nɔ ngua pe kulaa nɔ kɛ ya si nɔ nyafii pe kulaa nɔ.”

21 Matsɛ ɔ kɛ ma nikɔtɔma amɛ a bua jɔ ga womi nɛ ɔ he, nɛ matsɛ ɔ pee kaa bɔ nɛ Memukan de ɔ. 22 Lɔ ɔ he ɔ, e tsɔ nɛ a kɛ sɛ womihi ya matsɛ ɔ kpokpa amɛ tsuo a* nɔ, kpokpa fɛɛ kpokpa* nine su e nɔ́ nɔ ngɛ e ningma mi,* nɛ ma fɛɛ ma nine su e nɔ́ nɔ ngɛ lɛ nitsɛ e gbi mi, kaa huno fɛɛ huno nɛ pee nyɔmtsɛ* ngɛ lɛ nitsɛ e we mi, nɛ e tu lɛ nitsɛ e ma mi gbi.

2 Ngɛ ní nɛ ɔmɛ a se benɛ Matsɛ Ahasuerus abofu ɔ nya ba si ɔ, e kai nɔ́ nɛ Vashti pee ɔ, kɛ nɔ́ nɛ a ma nya si kaa a maa pee lɛ ɔ. 2 Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ tsɔli ɔmɛ de ke: “E sa nɛ a hla yihewi nɛ a he ngɛ fɛu nɛ a li nyumu kɛ ha matsɛ ɔ. 3 Nɛ́ matsɛ ɔ nɛ hla nɔ hyɛli ngɛ kpokpahi tsuo* nɛ a ngɛ e nɔ yemi he ɔ a nɔ, konɛ a ngɔ yihewi nɛ a he ngɛ fɛu nɛ a li nyumu ɔ tsuo kɛ ba Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi, ngɛ yi ɔmɛ a we ɔ mi. Á ngɔ mɛ kɛ wo Hegai, nɛ ji matsɛ ɔ sɔmɔlɔ nɛ a puɛ* lɛ nɛ e hyɛɛ yi ɔmɛ a nɔ ɔ dɛ konɛ e hyɛ a nɔ, nɛ́ a kɛ ní slɔɔtohi nɛ dla* mɛ nɛ a he nɛ pee fɛu. 4 Nɛ yiheyo nɛ matsɛ ɔ bua maa jɔ e he wawɛɛ ɔ maa pee manyɛ ngɛ Vashti nane mi.” Matsɛ ɔ bua jɔ ga womi ɔ he, nɛ jã ji bɔ nɛ e pee.

5 Yuda nyumu ko ngɛ Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi nɛ a tsɛɛ lɛ ke Mordekai; e tsɛ ji Yair, Yair tsɛ ji Shimei, Shimei tsɛ ji Kish, nɛ e ji Benyamin no. 6 A nu lɛ nyɔguɛ kɛ je Yerusalem kɛ piɛɛ Yuda Matsɛ Yekonia* kɛ nihi nɛ Babilon Matsɛ Nebukadnezar ngɔ mɛ kɛ ho nyɔguɛ tso mi ya a he. 7 Modekai lɛ e hyɛ e tsɛ ɔ nyɛminyumu ɔ biyo Hadasa,* nɛ ji Ester nɔ, ejakaa e be tsɛ, nɛ e be nyɛ. Yiheyo ɔ nɔmlɔ tso ɔ tsuo ngɛ fɛu saminya, nɛ benɛ e tsɛ kɛ e nyɛ gbo ɔ, Mordekai ngɔ lɛ kaa e biyo. 8 Benɛ a fiɛɛ matsɛ ɔ munyu ɔ kɛ e mlaa a, nɛ́ a ngɔ yihewi babauu kɛ ba Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi konɛ Hegai nɛ hyɛ a nɔ ɔ, a ngɔ Ester hu kɛ ya matsɛ we ɔ konɛ Hegai, nɛ ji yi ɔmɛ a nɔ hyɛlɔ ɔ nɛ hyɛ e nɔ.

9 E suɔ yiheyo ɔ sane, nɛ e ná e he bua jɔmi,* lɔ ɔ he ɔ, oya nɔuu nɛ e to blɔ nya nɛ́ a dla lɛ* kɛ ní slɔɔtohi konɛ e he nɛ pee fɛu, nɛ e to e niye ní hu he blɔ nya, nɛ e hla yihewi kpaago ngɛ matsɛ we ɔ konɛ a sɔmɔ lɛ. Jehanɛ hu ɔ, e je e kɛ e mawayi ɔmɛ kɛ ya yi ɔmɛ a we ɔ mi he nɛ hi pe kulaa. 10 Ester de we nɔ́ ko kɛ kɔ e ma mi bi ɔmɛ aloo e weku li a he, ejakaa Mordekai wo lɛ si kaa e ko de nɔ ko. 11 Daa ligbi ɔ, Mordekai ya slaa si ngɛ yi ɔmɛ a we ɔ yale ɔ hɛ mi, konɛ e kɛ hyɛ bɔ nɛ Ester ngɛ ha, kɛ bɔ nɛ níhi ngɛ nɔ yae ha lɛ ha.

12 A to be ha yiheyo fɛɛ yiheyo nɛ́ e ya Matsɛ Ahasuerus ngɔ benɛ yi ɔmɛ gbe nyɔhiɔ 12 nɛ a tsɔɔ kaa a kɛ dla mɛ ɔ nya. Bɔ nɛ a pee kɛ gbe dlami nɛ a dla mɛ* konɛ a he nɛ pee fɛu ɔ nya ji nɛ ɔ nɛ; a kɛ nyɔhiɔ ekpa kpa mɛ mimɛ, nɛ a kɛ nyɔhiɔ ekpa kpa mɛ balsam nu kɛ nu slɔɔtohi* nɛ ma ha nɛ a he maa pee fɛu. 13 Lɔ ɔ se ɔ, yiheyo ɔ ma nyɛ maa ya matsɛ ɔ ngɔ. Ke e maa je yi ɔmɛ a we ɔ mi kɛ ya matsɛ ɔ we ɔ mi ɔ, a ma ha lɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e ma bi ke a ha lɛ ɔ. 14 E maa ya lejɛ ɔ gbɔkuɛ, nɛ e maa kpale kɛ ba yi ɔmɛ a we enyɔne ɔ mi mɔtu, nɛ Shaashgaz, matsɛ ɔ sɔmɔlɔ nɛ a puɛ* lɛ, nɛ ji yi kpa amɛ a nɔ hyɛlɔ ɔ maa hyɛ e nɔ. E be matsɛ ɔ ngɔ yae hu, ja matsɛ ɔ ná e he bua jɔmi nitsɛnitsɛ, nɛ e wo e biɛ ta, nɛ e tsɔ kaa a ya ngɔ lɛ kɛ ba.

15 Nɛ benɛ e ba su Ester, Mordekai tsɛ ɔ nyɛminyumu Abihail biyo ɔ, nɛ́ Mordekai ngɔ lɛ kaa e biyo ɔ nɔ nɛ e maa ya matsɛ ɔ ngɔ ɔ, e bi we nɔ́ ko, ja nɔ́ nɛ Hegai, matsɛ ɔ sɔmɔlɔ nɛ a puɛ* lɛ, nɛ ji yi ɔmɛ a nɔ hyɛlɔ ɔ wo lɛ ga kaa e ngɔ ɔ pɛ. (Jamɛ a be ɔ mi tsuo ɔ, nɔ fɛɛ nɔ nɛ maa na Ester a náa e he bua jɔmi.) 16 A ngɔ Ester kɛ ya Matsɛ Ahasuerus ngɔ ngɛ e matsɛ we ɔ mi ngɛ nyɔhiɔ nyɔngmane, nɛ ji Tebet* nyɔhiɔ ɔ mi, ngɛ e nɔ yemi jeha kpaagone ɔ mi. 17 Matsɛ ɔ suɔ Ester pe yi kpa amɛ tsuo, nɛ e hɛ mi ba nyami ngɛ matsɛ ɔ hɛ mi, nɛ e ná e he bua jɔmi* pe yihewi kpa amɛ tsuo nɛ a li nyumu ɔ. Lɔ ɔ he ɔ, matsɛ ɔ ngɔ manyɛ yi fimi nɔ́ ɔ kɛ fĩ Ester yi, nɛ e wo lɛ manyɛ ngɛ Vashti nane mi. 18 Nɛ matsɛ ɔ ngmɛ e ma nikɔtɔma amɛ kɛ e sɔmɔli ɔmɛ tsuo okplɔɔ, e ngmɛ okplɔɔ ɔ kɛ wo Ester hɛ mi nyami. Lɔ ɔ se ɔ, matsɛ ɔ de ke kpokpa amɛ* nɛ́ á ná he yemi,* nɛ e ke nihi ní ngɛ ní nɛ e ngɛ ɔ nya.

19 Jehanɛ ɔ, benɛ a bua yihewi nɛ a li nyumu ɔ* a nya si enyɔne ɔ, Mordekai hii si ngɛ matsɛ ɔ agbo ɔ mi. 20 Ester de we nɔ́ ko kɛ kɔ e weku li kɛ e ma mi bi ɔmɛ a he kaa bɔ nɛ Mordekai wo lɛ si ɔ; Ester ya nɔ nɛ e pee níhi nɛ Mordekai de lɛ ɔ kaa bɔ nɛ e peeɔ benɛ e ngɛ e sisi ɔ.

21 Jamɛ a ligbi ɔmɛ a mi benɛ Mordekai hii si ngɛ matsɛ ɔ agbo ɔ nya a, Bigtan kɛ Teresh, matsɛ we ɔ mi nikɔtɔmahi enyɔ nɛ a ji sinya nya buli ɔ a mi mi fu, nɛ a so kaa a maa gbe Matsɛ Ahasuerus.* 22 Se Mordekai nu he, nɛ oya nɔuu nɛ e ya bɔ Manyɛ Ester amaniɛ. Kɛkɛ nɛ Ester kɛ matsɛ ɔ tu munyu ngɛ Mordekai biɛ* mi. 23 Lɔ ɔ he ɔ, a hla sane ɔ mi, nɛ nyagbenyagbe ɔ, a na kaa e ngɛ mi niinɛ, nɛ a sɛu nyumu enyɔ ɔmɛ tsuo ngɛ tso nɔ; nɛ a ngma sane nɛ ɔ tsuo ngɛ jamɛ a be ɔ mi yi nɔ sane womi ɔ mi ngɛ matsɛ ɔ hɛ mi.

3 Enɛ ɔ se ɔ, Matsɛ Ahasuerus wó Haman, nɛ ji Agag no Hamedata binyumu ɔ nɔ, nɛ e ha lɛ blɔ nya* pe ma nikɔtɔma kpa amɛ tsuo nɛ a kɛ lɛ ngɛ ɔ. 2 Nɛ matsɛ ɔ sɔmɔli ɔmɛ tsuo nɛ a ngɛ matsɛ ɔ agbo ɔ nya a kplãã si nɛ a kɛ a hɛ mi buɔ si kɛ haa Haman, ejakaa jã ji bɔ nɛ matsɛ ɔ fã ke a pee ha lɛ. Se Mordekai lɛɛ e kplã we si ha lɛ, nɛ e kɛ e hɛ mi bu we si ha lɛ hulɔ. 3 Lɔ ɔ he ɔ, matsɛ ɔ sɔmɔli nɛ a ngɛ matsɛ ɔ agbo ɔ nya a bi Mordekai ke: “Mɛni he je nɛ o bui matsɛ ɔ fami ɔ tue ɔ?” 4 Daa ligbi ɔ, a kɛ lɛ tuɔ he munyu, se e bui mɛ tue. Lɔ ɔ he ɔ, a bi Haman konɛ e hyɛ ke ji kaa e sa nɛ a ngmɛ Mordekai blɔ nɛ e hi jã pee lo; ejakaa Mordekai de mɛ ke Yuda no ji lɛ.

5 Jehanɛ ɔ, benɛ Haman na kaa Mordekai kplã we si nɛ e kɛ e hɛ mi bu we si ha lɛ ɔ, Haman mi mi fu wawɛɛ. 6 Se Mordekai pɛ nɛ́ Haman maa gbe* ɔ pi ha lɛ, ejakaa a de lɛ Mordekai we bi ɔmɛ hu a he sane. Lɔ ɔ he ɔ, Haman bɔni he blɔ hlami nɛ e kɛ ma kpata Yuda bi tsuo, nɛ ji Mordekai we bi ɔmɛ tsuo nɛ a ngɛ Ahasuerus nɔ yemi he ɔmɛ tsuo ɔ a hɛ mi.

7 Ngɛ kekleekle nyɔhiɔ, nɛ ji Nisan* nyɔhiɔ ɔ mi, ngɛ Matsɛ Ahasuerus nɔ yemi jeha nɛ ji 12 ɔ mi ɔ, a fɔ̃ Sɔ* ngɛ Haman hɛ mi konɛ a kɛ le ligbi kɛ nyɔhiɔ nɛ a kɛ ma tsu nɔ́ nɛ ɔ, nɛ e ya nɔ nyɔhiɔ 12 ɔ, nɛ ji Adar* nyɔhiɔ ɔ nɔ. 8 Kɛkɛ nɛ Haman ya de Matsɛ Ahasuerus ke: “Nimli komɛ ngɛ nɛ a gbɛ fĩa ni ɔmɛ a kpɛti ngɛ kpokpa amɛ tsuo* a nɔ ngɛ o nɔ yemi he ɔmɛ, nɛ e slo a mlaahi ngɛ ma kpa amɛ tsuo a mlaahi a he; nɛ a yi matsɛ ɔ mlaa amɛ a nɔ, nɛ se nami ko be he kaa matsɛ ɔ maa hi mɛ hyɛe jã. 9 Ke e sa matsɛ ɔ hɛ mi ɔ, e ha nɛ a ngma mlaa kɛ fɔ si kaa a kpata a hɛ mi. Ma ha nikɔtɔma amɛ sika hiɔ talɛnt* 10,000 konɛ a kɛ wo matsɛ ɔ juetli to he ɔ.”*

10 Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ je e nɔ́ nya sɔumi ga a ngɛ lɛ nitsɛ e nine nɛ e ngɔ kɛ ha Haman, Agag no Hamedata binyumu ɔ, nɛ́ ji Yuda bi ɔmɛ a he nyɛlɔ ɔ. 11 Matsɛ ɔ de Haman ke: “A ngɔ sika hiɔ ɔ kɛ ni ɔmɛ kɛ ha mo, konɛ o pee mɛ nɔ́ nɛ o suɔ.” 12 Lɔ ɔ se ɔ, ngɛ kekleekle nyɔhiɔ ɔ we ligbi nɛ ji 13 ɔ nɔ ɔ, a tsɛ matsɛ ɔ womi ngmali ɔmɛ. A ngma Haman fami ɔmɛ tsuo kɛ ya ha matsɛ ɔ we amlaalo nikɔtɔma amɛ,* amlaalohi nɛ a ngɛ kpokpa amɛ* a nɔ hyɛe ɔ, kɛ ma kpa amɛ a mi nikɔtɔma amɛ, kpokpa fɛɛ kpokpa* nine su e nɔ́ nɔ ngɛ lɛ nitsɛ e ningma mi,* nɛ ma fɛɛ ma nine su e nɔ́ nɔ ngɛ lɛ nitsɛ e gbi mi. A ngma ngɛ Matsɛ Ahasuerus biɛ mi, nɛ a ngɔ matsɛ ɔ nɔ́ nya sɔumi ga a kɛ sɔu nya.

13 A ha nɛ tsɔli ngɔ sɛ womi ɔmɛ kɛ ya matsɛ ɔ kpokpa amɛ tsuo* a nɔ, nɛ a fã ke a kpata Yuda bi tsuo nɛ ji nihewi kɛ nikɔtɔmahi, jokuɛwi kɛ yihi tsuo a hɛ mi, a gbe mɛ, nɛ́ a kpata a hɛ mi ngɛ ligbi kake nɔ, ngɛ nyɔhiɔ 12 ɔ, nɛ ji Adar nyɔhiɔ ɔ we ligbi 13 ɔ nɔ, nɛ́ a kpɔ̃ a weto ní ngɛ a dɛ. 14 E sa nɛ womi ɔ mi munyu ɔ nɛ pee mlaa ngɛ kpokpa fɛɛ kpokpa* nɔ, nɛ́ a fiɛɛ kɛ ha ma amɛ tsuo, konɛ a dla a he kɛ ha jamɛ a ligbi ɔ. 15 Oya nɔuu nɛ tsɔli ɔmɛ je kpo kɛ ho kaa bɔ nɛ matsɛ ɔ fã mɛ ɔ; a wo mlaa a ngɛ Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi. Lɔ ɔ se ɔ, matsɛ ɔ kɛ Haman hi si nɛ a nu ní, se Shushan* ma a mi lɛɛ e pee basabasa.

4 Benɛ Mordekai nu nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a pee ɔ, e gba e tade ɔmɛ nɛ e bu kpekpe, nɛ e muɔɔ la zu kɛ pue e nɔ. Kɛkɛ nɛ e kɛ he hiami fo ya boboobo kɛ je kpo kɛ ho ma a mi ya. 2 Matsɛ ɔ agbo ɔ nya pɛ nɛ e nyɛ nɛ e ya su, ejakaa e sɛ nɛ nɔ ko nɛ sɛ matsɛ ɔ agbo ɔ mi kɛ e he kpekpe. 3 Nɛ kpokpa fɛɛ kpokpa* nɔ nɛ́ matsɛ ɔ munyu ɔ kɛ e mlaa a ya su ɔ, Yuda bi ɔmɛ ye aywilɛho wawɛɛ nitsɛ, nɛ a ha hwɔ nɛ a fo ya, nɛ a ye kɔmɔ. Nihi fuu hwɔɔ si ngɛ kpekpe nɔ kɛ la zu mi. 4 Benɛ Ester mawayi ɔmɛ kɛ e sɔmɔli nɛ a puɛ* mɛ ɔ ba bɔ lɛ amaniɛ ɔ, manyɛ ɔ hao wawɛɛ nitsɛ. Kɛkɛ nɛ e tsɔ konɛ a ngɔ tadehi kɛ ya ha Mordekai nɛ e wo nɛ́ e je kpekpe ɔ ngɛ e he, se e ngɔɛ tade ɔmɛ. 5 Kɛkɛ nɛ Ester tsɔ nɛ a ya tsɛ Hatak, matsɛ ɔ sɔmɔli nɛ a puɛ* mɛ ɔ a kpɛti nɔ kake, nɛ ji nɔ nɛ matsɛ ɔ hla kaa e sɔmɔ manyɛ ɔ, nɛ e fã lɛ ke e ya bi Mordekai nɔ́ he je nɛ e ngɛ e ní pee jã, kɛ nɔ́ nɛ ngɛ nɔ yae.

6 Lɔ ɔ he ɔ, Hatak je kpo kɛ ho Mordekai ngɔ ya ngɛ ma a he nya buami he ɔ ngɛ matsɛ ɔ agbo ɔ hɛ mi. 7 Mordekai de lɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ ba a, kɛ sika abɔ nɛ Haman wo si kaa e maa wo nɛ́ a kɛ to matsɛ ɔ juetli to he ɔ konɛ a kpata Yuda bi ɔmɛ a hɛ mi ɔ. 8 Jehanɛ hu ɔ, e ngɔ womi ɔ nɛ a ngma mlaa a kɛ wo mi ngɛ Shushan* ke a kpata Yuda bi ɔmɛ a hɛ mi ɔ eko kɛ ha lɛ. E kɛ ha lɛ konɛ e kɛ ya tsɔɔ Ester nɛ́ e tsɔɔ lɛ sane ɔ mi, nɛ́ e de lɛ ke e ya matsɛ ɔ ngɔ, nɛ́ lɛ nitsɛ e ya kpa matsɛ ɔ pɛɛ wawɛɛ konɛ e na e we bi ɔmɛ mɔbɔ.

9 Hatak kpale kɛ ba nɛ e ba bɔ Ester nɔ́ nɛ Mordekai de ɔ. 10 Ester de Hatak ke e ya de Mordekai ke: 11 “Matsɛ ɔ sɔmɔli ɔmɛ tsuo kɛ nihi nɛ a ngɛ matsɛ ɔ kpokpa amɛ* a nɔ ɔ le kaa ke nyumu ko aloo yo ko ya yale nɛ ngɛ matsɛ ɔ we ɔ kpɛti ɔ mi be mi nɛ a tsɛ we lɛ ɔ, mlaa pɛ nɛ ngɛ ji: Á gbe lɛ; ja matsɛ ɔ ngɔ e matsɛ tso nɛ a kɛ sika tsu pee ɔ kɛ tsɔɔ lɛ loko e maa hi wami mi. Nɛ ligbi 30 ji nɛ ɔ nɛ matsɛ ɔ tsɛ we mi.”

12 Benɛ a bɔ Mordekai nɔ́ nɛ Ester de ɔ, 13 e tsɔ ke a ya de Ester ke: “Ko susu kaa akɛnɛ o piɛɛ matsɛ ɔ we ɔ mi bi ɔmɛ a he he je ɔ, nɔ́ nɛ maa ba Yuda bi ɔmɛ tsuo a nɔ ɔ, moo o maa ye o he. 14 Ejakaa ke o ma o nya ngɛ be kaa kikɛ nɛ ɔ mi ɔ, yemi kɛ buami kɛ yi wami hemi maa je he kpa kɛ ba ha Yuda bi ɔmɛ, se o kɛ o tsɛ we ɔ lɛɛ, nyɛ hɛ mi ma kpata. Nɛ mɛnɔ le kaa eko ɔ, be kaa kikɛ nɛ ɔ he je nɛ a wo mo manyɛ ngɛ?”

15 Kɛkɛ nɛ Ester tsɔ ya de Mordekai ke: 16 “Yaa nɛ o ya bua Yuda bi tsuo nɛ a ngɛ Shushan* ɔ a nya nɛ nyɛɛ ha hwɔ ha mi. Nyɛ ko ye ní nɛ nyɛ ko nu nɔ́ ko nyɔ kɛ pia ligbi etɛ. I kɛ ye mawayi ɔmɛ hu maa ha hwɔ. E ngɛ mi kaa ngɛ mlaa a nya a, e sɛ nɛ ma ya matsɛ ɔ ngɔ mohu lɛɛ, se ma ya, nɛ ke e biɔ nɛ ma gbo po ɔ, ma gbo.” 17 Lɔ ɔ he ɔ, Mordekai ho nɛ e ya pee níhi tsuo nɛ Ester de lɛ ke e pee ɔ.

5 Ligbi etɛne ɔ nɔ ɔ, Ester wo e manyɛ tade ɔ, nɛ e ya da si ngɛ yale ɔ nɛ ngɛ matsɛ ɔ we ɔ kpɛti ɔ mi, ngɛ matsɛ ɔ tsu ɔ hɛ mi. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, matsɛ ɔ hii si ngɛ e matsɛ sɛ ɔ nɔ ngɛ matsɛ we ɔ mi, nɛ e hɛ mi tsɔɔ agbo ɔ nya. 2 Benɛ matsɛ ɔ na Manyɛ Ester nɛ e daa si ngɛ yale ɔ mi pɛ ɔ, e ná e he bua jɔmi, nɛ matsɛ ɔ ngɔ matsɛ tso nɛ a kɛ sika tsu pee nɛ e hɛɛ ɔ kɛ tsɔɔ Ester. Kɛkɛ nɛ Ester su e he, nɛ e ta matsɛ tso ɔ yi ɔ he.

3 Matsɛ ɔ bi lɛ ke: “Manyɛ Ester, mɛni sane? Mɛni o ngɛ hlae nɛ a pee ha mo? Ke ye matsɛ yemi ɔ mi fã po, a ma ha mo!” 4 Ester de lɛ ke: “Ke e sa matsɛ ɔ hɛ mi ɔ, matsɛ ɔ kɛ Haman nɛ ba okplɔɔ nɛ ma ngmɛ lɛ mwɔnɛ ɔ sisi.” 5 Lɔ ɔ he ɔ, matsɛ ɔ de e sɔmɔli ɔmɛ ke: “Nyɛ ya de Haman nɛ e ba esɔ kaa bɔ nɛ Ester de ɔ.” Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ kɛ Haman ya okplɔɔ nɛ Ester ngmɛ ɔ sisi.

6 Benɛ a ngɛ wai okplɔɔ ngmɛmi ɔ sisi ɔ, matsɛ ɔ de Ester ke: “Mɛni ji o ní bimi ɔ? A ma ha mo! Nɛ mɛni o ngɛ hlae nɛ a pee ha mo? Ke ye matsɛ yemi ɔ mi fã po, a ma ha mo!” 7 Ester de lɛ ke: “Ye ní bimi kɛ nɔ́ nɛ i ngɛ hlae ji, 8 ke ye hɛ mi ba nyami ngɛ matsɛ ɔ hɛ mi, nɛ e sa matsɛ ɔ hɛ mi kaa e ma ha mi ye ní bimi ɔ, nɛ e maa pee nɔ́ nɛ i ngɛ hlae ɔ, lɛɛ matsɛ ɔ kɛ Haman nɛ ba okplɔɔ nɛ ma ngmɛ mɛ hwɔɔ ɔ sisi; nɛ hwɔɔ ɔ, ma de matsɛ ɔ ye ní bimi ɔ.”

9 Jamɛ a ligbi ɔ, Haman je kpo kɛ ho kɛ bua jɔmi, nɛ e tsui ngɛ nyae. Se benɛ Haman na Mordekai ngɛ matsɛ ɔ agbo ɔ nya, nɛ́ e yɔse kaa e ti si, nɛ e he dui blibliibli ngɛ e hɛ mi ɔ, Haman mi mi fu Mordekai wawɛɛ nitsɛ. 10 Se Haman nu e tsui, nɛ e ho e we mi ya. Kɛkɛ nɛ e tsɔ nɛ a ya tsɛ e huɛmɛ ɔmɛ kɛ e yo Zeresh kɛ ba. 11 Haman fĩa ngɛ ní babauu nɛ e ná, binyumuhi babauu nɛ e ngɛ, kɛ bɔ nɛ matsɛ ɔ wo e nɔ nɛ e ha nɛ e nɔ kuɔ pe ma nikɔtɔma amɛ kɛ matsɛ sɔmɔli ɔmɛ ɔ he.

12 Haman de hu ke: “Nɔ́ nɛ pe kulaa a, Manyɛ Ester fɔɛ nɔ ko nɔ ko nine kaa e piɛɛ matsɛ ɔ he kɛ ba e we okplɔɔ ngmɛmi ɔ sisi kaa ja imi pɛ. E kpale fɔ mi nine kaa ma ba piɛɛ e kɛ matsɛ ɔ he hwɔɔ. 13 Se enɛ ɔ tsuo jɔɛ ye bua be abɔ nɛ i ngɛ Mordekai, Yuda no ɔ hyɛe nɛ e hii si ngɛ matsɛ ɔ agbo ɔ nya a.” 14 Lɔ ɔ he ɔ, e yo Zeresh kɛ e huɛmɛ ɔmɛ tsuo de lɛ ke: “Ha nɛ a ngɔ tso kɛ ma si. E hiɔwe yami nɛ pee kɔni fã 50.* Mɔtu ɔ, ya de matsɛ ɔ kaa e ha nɛ a sɛu Mordekai ngɛ nɔ. Kɛkɛ ɔ, o kɛ matsɛ ɔ nɛ ya okplɔɔ ngmɛmi ɔ sisi, nɛ́ o ya ye ngɔɔmi.” Haman bua jɔ ga womi nɛ ɔ he, lɔ ɔ he ɔ, e ha nɛ a ngɔ tso ɔ kɛ ma si.

6 Jamɛ a nyɔ ɔ mi ɔ, matsɛ ɔ nyɛ we mahe hwɔmi.* Lɔ ɔ he ɔ, e fã nɛ a ya ngɔ a be ɔ mi yi nɔ sanehi womi ɔ kɛ ba, nɛ a ba kane kɛ tsɔɔ matsɛ ɔ. 2 A na nɛ a ngma kaa Bigtana kɛ Teresh, matsɛ ɔ we ɔ mi nikɔtɔmahi enyɔ, nɛ a ji sinya nya buli ɔ so kaa a maa gbe Matsɛ Ahasuerus,* nɛ Mordekai je sane ɔ kpo. 3 Matsɛ ɔ bi ke: “Mɛni a pee kɛ wo Mordekai hɛ mi nyami, nɛ mɛni a pee kɛ na lɛ si ngɛ nɔ́ nɛ ɔ he?” Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ tsɔli ɔmɛ de ke: “A pee we nɔ́ ko nɔ́ ko ha lɛ.”

4 Pee se ɔ, matsɛ ɔ bi ke: “Mɛnɔ ngɛ yale ɔ mi ɔ?” Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Haman ba matsɛ we ɔ kpo nɔ blɔ yale ɔ mi konɛ e kɛ matsɛ ɔ nɛ ba tu munyu, nɛ́ e ha nɛ a sɛu Mordekai ngɛ tso nɛ e pee ha lɛ ɔ nɔ. 5 Matsɛ ɔ tsɔli ɔmɛ de lɛ ke: “Haman lɛ daa si ngɛ yale ɔ mi ɔ nɛ.” Lɔ ɔ he ɔ, matsɛ ɔ de ke: “Nyɛ ha nɛ e ba.”

6 Benɛ Haman ba a, matsɛ ɔ bi lɛ ke: “Mɛni e sa kaa a pee ha nyumu nɛ matsɛ ɔ suɔ nɛ e wo e hɛ mi nyami ɔ?” Haman de ngɛ e tsui mi ke: “Ke pi imi ɔ, lɛɛ mɛnɔ ekohu nɛ matsɛ ɔ maa suɔ kaa e maa wo e hɛ mi nyami?” 7 Lɔ ɔ he ɔ, Haman de matsɛ ɔ ke: “Nɔ́ nɛ e sa nɛ matsɛ ɔ nɛ pee ha nyumu nɛ e suɔ nɛ e wo e hɛ mi nyami ɔ ji, 8 e ha nɛ a ngɔ odehe tade nɛ matsɛ ɔ woɔ ɔ, kɛ okpɔngɔ nɛ a kɛ odehe yi fimi nɔ́ fĩ e yi nɛ matsɛ ɔ hiɔ nɔ ɔ kɛ ba. 9 Lɔ ɔ se ɔ, ha nɛ a ngɔ tade ɔ kɛ okpɔngɔ ɔ kɛ ha matsɛ ɔ ma nikɔtɔmahi nɛ a buɔ mɛ ɔ a kpɛti nɔ kake, nɛ́ a ngɔ tade ɔ kɛ wo nyumu ɔ nɛ matsɛ ɔ suɔ nɛ e wo e hɛ mi nyami ɔ, nɛ́ a ha nɛ e hi okpɔngɔ ɔ nɔ kɛ nyɛɛ ma a he nya buami he ɔ. Á kpa ngmlaa kɛ nyɛɛ e hɛ mi ke: ‘Nɔ́ nɛ a peeɔ kɛ haa nyumu nɛ matsɛ ɔ suɔ nɛ e wo e hɛ mi nyami ji nɛ ɔ nɛ!’” 10 Oya nɔuu nɛ matsɛ ɔ de Haman ke: “O he nɛ sɔ! Ngɔɔ tade ɔ kɛ okpɔngɔ ɔ, nɛ́ o ya pee kaa bɔ nɛ o de ɔ pɛpɛɛpɛ kɛ ha Mordekai, Yuda no ɔ nɛ e hii si ngɛ matsɛ ɔ agbo ɔ nya a. Níhi nɛ o de ɔ, ko si eko.”

11 Lɔ ɔ he ɔ, Haman ngɔ tade ɔ kɛ okpɔngɔ ɔ, nɛ e kɛ tade ɔ wo Mordekai, nɛ e ha nɛ e hi okpɔngɔ ɔ nɔ kɛ nyɛɛ ma a he nya buami he ɔ, nɛ e ngɛ ngmlaa kpae kɛ ngɛ e hɛ mi nyɛɛe ke: “Nɔ́ nɛ a peeɔ kɛ haa nyumu nɛ matsɛ ɔ suɔ nɛ e wo e hɛ mi nyami ji nɛ ɔ nɛ!” 12 Lɔ ɔ se ɔ, Mordekai kpale kɛ ho matsɛ ɔ agbo ɔ nya ya, se Haman lɛɛ e ha e yi nɔ nɛ e kɛ aywilɛho je kɛ ho e we mi ya esɔesɔ. 13 Benɛ Haman bɔ e yo Zeresh, kɛ e huɛmɛ ɔmɛ tsuo nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ ba e nɔ ɔ, e ga woli* ɔmɛ kɛ e yo Zeresh de lɛ ke: “Ke Mordekai, nɔ nɛ o bɔni si bami ngɛ e hɛ mi ɔ ji Yuda bi ɔmɛ a nina a,* lɛɛ o be nyɛe maa ye e nɔ kunimi kɔkɔɔkɔ; o hɛ mi ma kpata ngɛ e hɛ mi kokooko.”

14 Benɛ a kɛ lɛ ngɛ munyu tue nɛ a nya nɔɛ si lolo ɔ, matsɛ ɔ we ɔ mi nikɔtɔma amɛ ba, nɛ a ba ngɔ Haman kɛ ho okplɔɔ nɛ Ester ngmɛ ɔ sisi ya oya nɔuu.

7 Lɔ ɔ he ɔ, matsɛ ɔ kɛ Haman ba Manyɛ Ester okplɔɔ ngmɛmi ɔ sisi. 2 Ligbi enyɔne ɔ nɔ benɛ a ngɛ wai okplɔɔ ngmɛmi ɔ sisi ɔ, matsɛ ɔ kpale bi Ester ke: “Manyɛ Ester, mɛni ji o ní bimi ɔ? A ma ha mo. Mɛni o ngɛ hlae ne a pee ha mo? Ke ye matsɛ yemi ɔ mi fã po, a ma ha mo!” 3 Manyɛ Ester ha heto ke: “Oo matsɛ, ke ye hɛ mi ba nyami ngɛ o hɛ mi, nɛ e sa matsɛ ɔ hɛ mi ɔ, lɛɛ i kpa mo pɛɛ ye ní bimi ɔ ji kaa o baa ye wami* yi, nɛ o ha nɛ ye we bi ɔmɛ hu a yi nɛ ná wami. 4 Ejakaa a jua i kɛ ye we bi ɔmɛ konɛ a gbe wɔ, nɛ́ a kpata wa hɛ mi, nɛ a gu wa sisi. Kaa a jua wɔ kaa nyɔguɛ nyumuhi kɛ nyɔguɛ yihi kɛkɛ po ɔ, jinɛ i ko de we nɔ́ ko. Se haomi nɛ ma wa nɔ ɔ hí sãasãa, ejakaa e maa ye matsɛ ɔ awi.”

5 Kɛkɛ nɛ Matsɛ Ahasuerus bi Manyɛ Ester ke: “Mɛnɔ ji jamɛatsɛ ɔ, nɛ jije nyumu nɛ e ngɛ hlae nɛ e pee nɔ́ nɛ ɔ ngɛ?” 6 Ester de ke: “Si temi kɛ wolɔ ɔ, kɛ he nyɛlɔ ɔ ji Haman yiwutsotsɛ nɛ ɔ.”

Haman ye gbeye wawɛɛ ngɛ matsɛ ɔ kɛ manyɛ ɔ a he je. 7 Matsɛ ɔ kɛ abofu te si ngɛ wai okplɔɔ ngmɛmi ɔ sisi, nɛ e ho abɔɔ ɔ nɛ ngɛ matsɛ we ɔ mi ɔ mi ya, se Haman te si konɛ e ya kpa Manyɛ Ester pɛɛ nɛ a baa e wami* yi, ejakaa e yɔse kaa matsɛ ɔ mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa gbla e tue. 8 Matsɛ ɔ kpale kɛ je abɔɔ ɔ nɛ ngɛ matsɛ we ɔ mi ɔ mi kɛ ba we ɔ nɛ a ngmɛ wai okplɔɔ ɔ ngɛ mi ɔ mi, nɛ e na kaa Haman buu si ngɛ sɛ nɛ Ester hii si ngɛ nɔ ɔ nɔ. Matsɛ ɔ kpã ngmlaa ke: “E pa ma manyɛ ɔ abonua tuami ngɛ imi nitsɛ ye we mi lo?” Matsɛ ɔ nya nɔɛ si tete nɛ a ngɔ nɔ́ kɛ ha Haman hɛ mi. 9 Kɛkɛ nɛ Harbona nɛ ji matsɛ we ɔ mi nikɔtɔma amɛ a kpɛti nɔ kake ɔ de ke: “Jehanɛ hu ɔ, Haman pee tso ko kɛ ha Mordekai, nɔ nɛ bɔ amaniɛ kɛ he matsɛ ɔ yi wami ɔ. Tso ɔ maa si ngɛ Haman we ɔ mi, nɛ e hiɔwe yami ji kɔni fã 50.”* Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ de ke: “Nyɛ ya sɛu lɛ ngɛ nɔ.” 10 Lɔ ɔ he ɔ, a ya sɛu Haman ngɛ tso nɛ e pee kɛ ha Mordekai ɔ nɔ, kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ abofu ɔ nya ba si.

8 Jamɛ a ligbi ɔ, Matsɛ Ahasuerus ngɔ Haman, nɛ ji Yuda bi ɔmɛ a he nyɛlɔ ɔ we ɔ kɛ ha Manyɛ Ester; nɛ Mordekai ba matsɛ ɔ hɛ mi, ejakaa Ester ha nɛ e le weku kpa nɛ ngɛ e kɛ lɛ a kpɛti. 2 Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ je e nɔ́ nya sɔumi ga nɛ e ngɔ ngɛ Haman dɛ ɔ kɛ ha Mordekai. Nɛ Ester ngɔ Mordekai kɛ to Haman we ɔ nya.

3 Jehanɛ hu ɔ, Ester kɛ matsɛ ɔ kpale tu munyu. E kplã si ngɛ matsɛ ɔ nane nya nɛ e fo ya, nɛ e kpa lɛ pɛɛ konɛ e tsi haomi nɛ Haman nɛ ji Agag no ɔ ngɔ kɛ ba, kɛ ga nɛ e to ngɛ Yuda bi ɔmɛ a he ɔ nya. 4 Matsɛ ɔ ngɔ matsɛ tso nɛ a kɛ sika tsu pee ɔ kɛ tsɔɔ Ester, kɛkɛ nɛ Ester te si nɛ e da si ngɛ matsɛ ɔ hɛ mi. 5 E de ke: “Ke e sa matsɛ ɔ hɛ mi, nɛ ye hɛ mi ba nyami ngɛ e hɛ mi, nɛ e da ha matsɛ ɔ, nɛ e bua jɔ ye he ɔ, lɛɛ womi nɛ jamɛ a ga tsɔ̃lɔ ɔ, nɛ ji Haman, Agag no Hamedata binyumu ɔ ngma konɛ a kɛ kpata Yuda bi nɛ a ngɛ matsɛ ɔ kpokpa amɛ tsuo* a nɔ ɔ hɛ mi ɔ, matsɛ ɔ nɛ ha nɛ a ngma mlaa kɛ po mi. 6 Ejakaa kɛ ma plɛ kɛ hyɛ haomi nɛ maa ba ye we bi ɔmɛ a nɔ ɔ ha kɛɛ, nɛ kɛ ma plɛ kɛ hyɛ hɛ mi kpatami nɛ maa ba ye weku li ɔmɛ a nɔ ɔ ha kɛɛ?”

7 Lɔ ɔ he ɔ, Matsɛ Ahasuerus de Manyɛ Ester kɛ Mordekai nɛ ji Yuda no ɔ ke: “Hyɛ! I ngɔ Haman we ɔ kɛ ha Ester, nɛ i ha nɛ a sɛu Haman ngɛ tso nɔ, ngɛ ga nɛ e to kaa e ma kpata Yuda bi ɔmɛ a hɛ mi ɔ he je.* 8 Jehanɛ ɔ, nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ nyɛ susu kaa e maa hi kɛ ha Yuda bi ɔmɛ ɔ, nyɛ ma nyɛ maa ngma ngɛ ye biɛ mi, nɛ́ nyɛɛ ngɔ matsɛ ɔ nɔ́ nya sɔumi ga a kɛ sɔu nya, ejakaa mlaa nɛ a ngma ngɛ matsɛ ɔ biɛ mi, nɛ a ngɔ matsɛ ɔ nɔ́ nya sɔumi ga a kɛ sɔu nya a hí tsakemi.”

9 Lɔ ɔ he ɔ, jamɛ a be ɔ mi ɔ, a tsɛ matsɛ ɔ womi ngmali ɔmɛ kɛ ba ngɛ nyɔhiɔ etɛne ɔ, nɛ ji Sivan* nyɔhiɔ ɔ we ligbi 23 ɔ nɔ, nɛ a ngma Mordekai fami ɔ tsuo kɛ ya ha Yuda bi ɔmɛ, kɛ kpokpa nɔ hyɛli,* amlaalo ɔmɛ, kɛ kpokpa amɛ* a nɔ nikɔtɔma amɛ, kɛ je India kɛ ya si Etiopia, nɛ ji kpokpahi 127.* Kpokpa fɛɛ kpokpa* nine su e nɔ́ nɔ ngɛ e ningma mi,* nɛ ma fɛɛ ma nine su e nɔ́ nɔ ngɛ lɛ nitsɛ e gbi mi, nɛ Yuda bi ɔmɛ a nine su a nɔ́ nɔ ngɛ mɛ nitsɛmɛ a ningma mi* kɛ a gbi mi.

10 E ngma ngɛ Matsɛ Ahasuerus biɛ mi, nɛ e kɛ matsɛ ɔ nɔ́ nya sɔumi ga a sɔu nya, nɛ e kɛ womihi nɛ e ngma a tsɔ tsɔli nɛ a hiɔ okpɔngɔ nɔ; a hi okpɔngɔhi nɛ a he sɔɔ saminya nɛ a lɛ mɛ kɛ ha matsɛ ɔ sɔmɔmi ɔ nɔ. 11 Ngɛ womi nɛ ɔmɛ a mi ɔ, matsɛ ɔ ngmɛ Yuda bi nɛ a ngɛ ma slɔɔto ɔmɛ tsuo a mi ɔ blɔ kaa a bua a he nya nɛ a fã a wami* he, nɛ́ a gbe nihi nɛ a maa je ma fɛɛ ma aloo kpokpa fɛɛ kpokpa* nɔ kɛ ba tua mɛ ɔ, nɛ́ a kpata a hɛ mi, nɛ́ a gu a sisi, yihi jio, jokuɛwi jio, nɛ́ a kpɔ̃ a weto ní ngɛ a dɛ. 12 E sa nɛ a pee enɛ ɔ ngɛ Matsɛ Ahasuerus kpokpa amɛ tsuo* a nɔ ngɛ nyɔhiɔ 12 ɔ, nɛ ji Adar* nyɔhiɔ ɔ we ligbi 13 ɔ nɔ; e sa nɛ a pee enɛ ɔ ngɛ jamɛ a ligbi ɔ nɔuu nɔ. 13 E sa nɛ a ngɔ womi ɔ mi munyu ɔmɛ* kɛ ha kaa mlaa ngɛ kpokpa amɛ tsuo* a nɔ. Á fiɛɛ kɛ ha ma amɛ tsuo konɛ jamɛ a ligbi ɔ, Yuda bi ɔmɛ nɛ a pee klaalo kaa a maa ye lue ngɛ a he nyɛli ɔmɛ a nɔ. 14 Tsɔli nɛ a hiɔ okpɔngɔhi nɛ a kɛ mɛ tsuɔ ní ngɛ matsɛ ɔ sɔmɔmi mi ɔ nɔ ɔ kɛ oya yemi je kpo kɛ fo kɛ ho ngɛ matsɛ ɔ fami nya. A ha nɛ nihi nu mlaa a he ngɛ Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi hulɔ.

15 Jehanɛ ɔ, Mordekai je matsɛ ɔ hɛ mi kɛ e he odehe tade bluu kɛ futaa, kɛ e yi sika tsu pɛɛ ngua, nɛ e wo tade klɔii nɛ ngɛ fɛu nɛ a kɛ lohwe he bwɔmi nɛ hɛɛ alamua tu su* lo. Nɛ Shushan* ma a he ose kɛ bua jɔmi. 16 Ejakaa Yuda bi ɔmɛ ná he jɔmi,* nɛ a nya, nɛ a bua jɔ wawɛɛ, nɛ a hɛ mi ba nyami. 17 Nɛ ngɛ kpokpa amɛ tsuo* a nɔ kɛ ma amɛ tsuo a mi ɔ, he fɛɛ he nɛ matsɛ ɔ fami ɔ kɛ e mlaa a su ɔ, Yuda bi ɔmɛ a bua jɔ wawɛɛ, nɛ a ngmɛ okplɔɔhi nɛ a nya. Zugba a nɔ bi ɔmɛ a kpɛti nihi fuu ba pee Yuda bi, ejakaa Yuda bi ɔmɛ a he gbeye nu mɛ.

9 Ngɛ nyɔhiɔ 12 ɔ, nɛ ji Adar* nyɔhiɔ ɔ we ligbi 13 ɔ nɔ, benɛ a kɛ ma tsu matsɛ ɔ munyu ɔ kɛ e mlaa a he ní, nɛ ji ligbi nɛ Yuda bi ɔmɛ a he nyɛli ɔmɛ hyɛ blɔ kaa a maa ye a nɔ kunimi ɔ, níhi tsake nɛ Yuda bi ɔmɛ mohu ye a he nyɛli ɔmɛ a nɔ kunimi. 2 Yuda bi ɔmɛ bua a he nya ngɛ a ma amɛ a mi ngɛ Matsɛ Ahasuerus kpokpa amɛ tsuo* a nɔ konɛ a kɛ nihi nɛ a ngɛ hlae kaa a maa ye mɛ awi ɔ nɛ to ní, nɛ nɔ ko nɔ ko nyɛ we nɛ e da a hɛ mi, ejakaa a he gbeye nu ni ɔmɛ tsuo. 3 Nɛ kpokpa amɛ* a nɔ nikɔtɔma amɛ tsuo, kpokpa nɔ hyɛli ɔmɛ, amlaalo ɔmɛ, kɛ nihi nɛ a tsuɔ ní kɛ haa matsɛ ɔ fĩ Yuda bi ɔmɛ a se, ejakaa a ngɛ Mordekai gbeye yee. 4 Mordekai ba ná blɔ nya ngua ngɛ matsɛ we ɔ, nɛ e ba he biɛ ngɛ kpokpa amɛ tsuo* a nɔ, ejakaa blɔ nya nɛ Mordekai ngɛ ɔ nɔ ngɛ kuɔe.

5 Yuda bi ɔmɛ fiaa a he nyɛli ɔmɛ tsuo klaate, a gbe mɛ, nɛ a kpata a hɛ mi; a pee a he nyɛli ɔmɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a suɔ. 6 Ngɛ Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi ɔ, Yuda bi ɔmɛ gbe nyumuhi 500, ee, a kpata a hɛ mi. 7 Jehanɛ hu ɔ, a gbe Parshandata, Dalfon, Aspata, 8 Porata, Adalia, Aridata, 9 Parmashta, Arisai, Aridai, kɛ Vaizata, 10 nɛ́ a ji Hamedata binyumu Haman, Yuda bi ɔmɛ a he nyɛlɔ ɔ binyumuhi nyɔngma amɛ. Se benɛ a gbe mɛ se ɔ, a hɛ ní.

11 Jamɛ a ligbi ɔ, a bɔ matsɛ ɔ amaniɛ kɛ kɔ nimli abɔ nɛ a gbe ngɛ Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi ɔ he.

12 Matsɛ ɔ de Manyɛ Ester ke: “Ngɛ Shushan,* nɛ ji matsɛ ma a* mi ɔ, Yuda bi ɔmɛ gbe nyumuhi 500, kɛ Haman binyumuhi nyɔngma amɛ, nɛ a kpata a hɛ mi. Mɛni lɛ ya nɔ ngɛ matsɛ ɔ kpokpa kpa amɛ* hu a nɔ? Amlɔ nɛ ɔ, mɛni ji o ní bimi ɔ? A ma ha mo. Nɛ mɛni hu o ngɛ hlae? A maa pee ha mo.” 13 Ester de ke: “Ke e sa matsɛ ɔ hɛ mi ɔ, e ngmɛ Yuda bi nɛ a ngɛ Shushan* ɔ blɔ konɛ hwɔɔ hu a pee kaa bɔ nɛ mlaa a ha nɛ a pee mwɔnɛ ɔ; nɛ́ e ha nɛ a sɛu Haman binyumuhi nyɔngma amɛ ngɛ tso nɔ.” 14 Lɔ ɔ he ɔ, matsɛ ɔ fã kaa a pee jã. A wo mlaa ngɛ Shushan,* nɛ a sɛu Haman binyumuhi nyɔngma amɛ.

15 Yuda bi nɛ a ngɛ Shushan ɔ* bua a he nya ekohu ngɛ Adar nyɔhiɔ ɔ we ligbi nɛ ji 14 ɔ nɔ, nɛ a gbe nyumuhi 300 ngɛ Shushan,* se a hɛ ní.

16 Yuda bi kpahi nɛ a ngɛ matsɛ ɔ kpokpa amɛ* a nɔ ɔ hu bua a he nya, nɛ a fã a wami* he. A kpata a he nyɛli ɔmɛ a hɛ mi. A gbe nihi nɛ sume mɛ ɔ 75,000; se a hɛ ní. 17 Nɔ́ nɛ ɔ ya nɔ ngɛ Adar nyɔhiɔ ɔ we ligbi nɛ ji 13 ɔ nɔ, nɛ a jɔɔ a he ngɛ ligbi nɛ ji 14 ɔ nɔ, nɛ a pee jamɛ a ligbi ɔ ní yemi kɛ ní numi kɛ nyami ligbi.

18 Yuda bi ɔmɛ nɛ a ngɛ Shushan ɔ* bua a he nya ngɛ ligbi nɛ ji 13 ɔ kɛ ligbi nɛ ji 14 ɔ nɔ, nɛ a jɔɔ a he ngɛ ligbi nɛ ji 15 ɔ nɔ, nɛ a pee jamɛ a ligbi ɔ ní yemi kɛ ní numi kɛ nyami ligbi. 19 Lɔ ɔ he je nɛ Yuda bi nɛ a ngɛ ma tsɔwi ɔmɛ a mi ngɛ kpokpa kpa amɛ a nɔ ɔ pee Adar nyɔhiɔ ɔ we ligbi nɛ ji 14 ɔ ní yemi kɛ ní numi kɛ nyami ligbi, kɛ be nɛ a kɛ gbaa niye ní kɛ haa a sibi ɔ nɛ.

20 Mordekai ngma ní nɛ ɔmɛ nɛ ya nɔ ɔ kɛ fɔ si, nɛ e tsɔ nɛ a kɛ sɛ womihi ya ha Yuda bi tsuo nɛ a ngɛ Matsɛ Ahasuerus kpokpa amɛ tsuo* a nɔ ɔ, nihi nɛ a ngɛ kpo nya, kɛ nihi nɛ a ngɛ tsitsaa a tsuo. 21 E fã mɛ kaa daa jeha a, a ye gbijlɔ ngɛ Adar nyɔhiɔ ɔ we ligbi nɛ ji 14, kɛ ligbi nɛ ji 15 ɔ nɔ, 22 ejakaa jamɛ a ligbi ɔmɛ a nɔ nɛ Yuda bi ɔmɛ ye a he kɛ je a he nyɛli ɔmɛ a dɛ mi, nɛ jamɛ a nyɔhiɔ ɔ mi nɛ a kɔmɔ yemi ɔ tsake kɛ pee bua jɔmi, nɛ a we aywilɛho yemi ɔ tsake kɛ pee nyami ligbi ɔ nɛ. E sa nɛ a ye jamɛ a ligbi ɔmɛ kaa ní yemi kɛ ní numi, kɛ nyami ligbihi, kɛ be nɛ a kɛ gbaa niye ní kɛ haa a sibi, nɛ́ a kɛ keɔ ohiatsɛmɛ ní.

23 Nɛ Yuda bi ɔmɛ kplɛɛ kaa a ma tsa gbijlɔ nɛ a je sisi ɔ nɔ, nɛ a maa pee kaa bɔ nɛ Mordekai ngma kɛ ba ha mɛ ɔ. 24 Ejakaa Agag no Hamedata binyumu Haman, nɛ ji Yuda bi ɔmɛ tsuo a he nyɛlɔ ɔ to ga kaa e ma kpata Yuda bi ɔmɛ a hɛ mi, nɛ e fɔ̃ Sɔ,* konɛ e kɛ wo a he gbeye, nɛ́ e kpata a hɛ mi. 25 Se benɛ Ester ba matsɛ ɔ hɛ mi ɔ, matsɛ ɔ wo mlaa, nɛ a ngma ke: “Ga yaya nɛ e to ngɛ Yuda bi ɔmɛ a he ɔ nɛ kpa bu lɛ nitsɛ e yi”; nɛ a sɛu e kɛ e binyumu ɔmɛ ngɛ tso nɔ. 26 Enɛ ɔ he je nɛ a tsɛɛ ligbi nɛ ɔmɛ ke Purim, nɛ ji Sɔ ɔ* nɛ. Lɔ ɔ he ɔ, ngɛ níhi tsuo nɛ a ngma ngɛ sɛ womi nɛ ɔ mi, kɛ nɔ́ nɛ a na ngɛ sane nɛ ɔ mi, kɛ nɔ́ nɛ ba a nɔ ɔ he je ɔ, 27 Yuda bi ɔmɛ ngɔ kɛ fɔ a kɛ a nina amɛ, kɛ nihi tsuo nɛ ma ba piɛɛ a he ɔ nɔ kaa a maa ye gbijlɔ ngɛ ligbi enyɔ nɛ ɔmɛ a nɔ nɛ a be kpae, nɛ a maa pee níhi nɛ a ngma kɛ kɔ jamɛ a ligbi ɔmɛ a he ɔ ngɛ be nɛ a to ɔ nya daa jeha. 28 Ngɛ yi nɔhi tsuo a mi ɔ, e sa nɛ weku fɛɛ weku, kpokpa fɛɛ kpokpa,* kɛ ma fɛɛ ma nɛ kai ligbi nɛ ɔmɛ, nɛ́ a ye gbijlɔ ngɛ jamɛ a ligbi ɔmɛ a nɔ; nɛ Purim gbijlɔ ɔ se nɛ ko po ngɛ Yuda bi ɔmɛ a kpɛti, nɛ a ko kpa yemi ngɛ a nina amɛ a kpɛti.

29 Kɛkɛ nɛ Manyɛ Ester, nɛ ji Abihail biyo ɔ kɛ Mordekai, nɛ ji Yuda no ɔ ngɔ blɔ nya nɛ a ngɛ ɔ kɛ ngma womi kɛ ma sɛ womi enyɔne nɛ kɔɔ Purim gbijlɔ ɔ he ɔ nɔ mi. 30 E tsɔ nɛ a kɛ sɛ womihi nɛ tue mi jɔmi kɛ anɔkuale munyuhi ngɛ mi ɔ ya ha Yuda bi tsuo nɛ a ngɛ kpokpahi 127* ɔ a nɔ, ngɛ Ahasuerus nɔ yemi he ɔmɛ 31 kɛ ma nɔ mi kaa a ye Purim ligbi ɔmɛ ngɛ behi nɛ a to ɔ mi, kaa bɔ nɛ Mordekai nɛ ji Yuda no ɔ, kɛ Manyɛ Ester fã mɛ ke a pee ɔ, kɛ bɔ nɛ mɛ nitsɛmɛ a ngɔ kɛ fɔ a* nɔ kaa a kɛ a ninahi maa pee ɔ pɛpɛɛpɛ. Á ngɔ hwɔ hami kɛ pɛɛ kpami nɛ mi wa hu kɛ piɛɛ he. 32 Nɛ Ester fami ɔ ma Purim ɔ he sane nɛ ɔmɛ a nɔ mi, nɛ a ngma kɛ wo womi mi.

10 Matsɛ Ahasuerus ha nɛ nihi nɛ a ngɛ zugba a nɔ, kɛ nihi nɛ a ngɛ zugba kpɔhi nɛ wo bɔle mɛ ɔ a nɔ ɔ tsu ní kpakpataa.

2 Nɛ he wami níhi tsuo, kɛ ní nguanguahi nɛ e pee, kɛ sanehi tsuo nɛ kɔɔ bɔ nɛ matsɛ ɔ wó Mordekai nɔ nɛ́ e ba pee nɔmlɔ ngua a he ɔ, a ngma ngɛ Media kɛ Persia matsɛmɛ ɔmɛ a be ɔ mi yi nɔ sane womi ɔ mi. 3 Matsɛ Ahasuerus pɛ nɛ e nɔ kuɔ pe Mordekai, nɛ ji Yuda no ɔ. E ji nɔmlɔ ngua* ngɛ Yuda bi ɔmɛ a kpɛti, nɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ tsuo buɔ lɛ, nɛ e peeɔ níhi nɛ e we bi ɔmɛ ma ná he se, nɛ e hlaa kaa níhi a mi nɛ hi ha* a nina amɛ tsuo.

A susu kaa lɛ ji Herhes nɛ sɛ hlami ɔ, nɛ ji Darius Ngua a (Darius Hystaspis) binyumu.

Aloo “kpokpahi 127 nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “Kush.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

Aloo “kpokpahi nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

“Lohwe he bwɔmi.” E ji jijɔ he bwɔmi nɛ a lo lɛ kaa kpa, nɛ a wo lɛ kɔla nɛ ji alamua tu su.

Blɛfo gbi mi ɔ, a tsɛɛ lɛ ke marble.

Blɛfo gbi mi ɔ, a tsɛɛ lɛ ke porphyry.

Blɛfo gbi mi ɔ, a tsɛɛ lɛ ke black marble.

Aloo “a tsi we nɔ ko nya kaa e ko nu wai.”

Aloo “matsɛ we.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “nɛ a le be ɔmɛ ɔ.”

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ nɔ.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ matsɛ ɔ nɔ yemi sisi ɔ.”

Aloo “kpokpa fɛɛ kpokpa nɛ ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “ngɛ bɔ nɛ e ngmaa ní ha a nya.”

Aloo “nɔkɔtɔma.”

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

Aloo “a ta; a sa.”

Aloo “gbɔle.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

Ngɛ 2Ma 24:8 ɔ, a tsɛɛ lɛ ke Yehoyakin.

E sisi ji, “Mɔmɔ Tso.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

Aloo “e ná suɔmi nɛ se pui ha lɛ.”

Aloo “konɛ a gbɔle lɛ.”

Aloo “gbe gbɔlemi nɛ a gbɔle mɛ.”

Aloo “kɛ yihi a gbɔlemi nu slɔɔtohi.”

Aloo “ta; sa.”

Aloo “ta; sa.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B15.

Aloo “e ná suɔmi nɛ se pui ha lɛ.”

Aloo “kpokpa amɛ nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Enɛ ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ kaa a be tó nɛ a woɔ ɔ woe hu, nihi nɛ a wo mɛ tsu ɔ maa ye a he, aloo a maa ye a he ngɛ ní nɛ ɔmɛ tsuo a mi.

Aloo “a bua yihewi ɔmɛ.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “kaa a kɛ a nine maa fɔ Matsɛ Ahasuerus nɔ.”

Aloo “nane.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “nɛ e wó e sɛ ɔ nɔ.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “Haman kɛ e nine maa fɔ e nɔ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B15.

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “Pur,” e sisi ji “Sɔ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B15.

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ ngɛ nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Talɛnt kake jiɔmi ji kilogram 34.2 (oz t 1,101). Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B14.

Baiblo komɛ de ke “Ma ngɔ sika hiɔ talɛnt 10,000 kɛ wo matsɛ ɔ juetli to he ɔ kɛ ha nihi nɛ a ma tsu ní tsumi nɛ ɔ.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “satrap ɔmɛ.”

Aloo “kpokpahi nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “kpokpa fɛɛ kpokpa nɛ ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “ngɛ bɔ nɛ e ngmaa ní ha a nya.”

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “kpokpa fɛɛ kpokpa nɛ ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

Aloo “Susa.”

Aloo “kpokpa fɛɛ kpokpa nɛ ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi.”

Aloo “ta; sa.”

Aloo “ta; sa.”

Aloo “Susa.”

Aloo “kpokpahi nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “Susa.”

Maa pee mita 22.3 (nanewɛɛ 73). Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B14.

Aloo “mahe je matsɛ ɔ hɛ mi.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “a kɛ a nine maa ta Matsɛ Ahasuerus he.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “juɛmitsɛmɛ.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “Yuda bi ɔmɛ a ngmɛdu ɔ.”

Aloo “klaa.”

Aloo “klaa.”

Maa pee mita 22.3 (nanewɛɛ 73). Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B14.

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “ngɛ e nine nɔ nɛ e wo kɛ si Yuda bi ɔmɛ ɔ he je.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B15.

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “satrap ɔmɛ.”

Aloo “kpokpahi nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “kpokpahi 127 nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “kpokpa fɛɛ kpokpa nɛ ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “ngɛ bɔ nɛ e ngmaa ní ha a nya.”

Aloo “ngɛ bɔ nɛ a ngmaa ní ha a nya.”

Aloo “klaa.”

Aloo “kpokpa fɛɛ kpokpa nɛ ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B15.

Aloo “E sa nɛ a ngɔ womi ɔ eko.”

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

“Lohwe he bwɔmi.”E ji jijɔ he bwɔmi nɛ a lo lɛ kaa kpa, nɛ a wo lɛ kɔla nɛ ji alamua tu su.

Aloo “Susa.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “na la.”

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B15.

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “kpokpahi nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

Aloo “Susa.”

Aloo “matsɛ we ɔ; gbogbo nɛ he wa a.”

Aloo “kpokpa kpahi nɛ ngɛ nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “Susa.”

Aloo “Susa.”

Aloo “Susa a.”

Aloo “Susa.”

Aloo “kpokpahi nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “klaa.”

Aloo “Susa a.”

Aloo “kpokpahi tsuo nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Hyɛ Ester 3:7 sisi ningma.

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “Pur.“ Pur sisi ji “Sɔ.” Pur hiɛhiɛɛ peemi, nɛ ji “Purim” ɔ ba pee biɛ nɛ a kɛ tsɛɛ gbijlɔ nɛ Yuda bi ɔmɛ yeɔ ngɛ a jami mi nyɔhiɔ nɛ ji 12 ɔ mi. Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B15.

Aloo “kpokpa fɛɛ kpokpa nɛ ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi ɔ.”

Aloo “kpokpahi 127 nɛ a ngɛ e nɔ yemi ɔ sisi.”

Aloo “a susuma.”

Aloo “A buɔ lɛ wawɛɛ.”

Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “e tuɔ tue mi jɔmi munyu kɛ haa.”

    Dangme Womihi Tsuo (2000-2025)
    Moo Je Mi
    Moo Sɛ Mi
    • Dangme
    • Kɛ Mane
    • Bɔ Nɛ O Suɔ Lɛ Ha
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • E He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Blɔ Nya Tomi
    • JW.ORG
    • Moo Sɛ Mi
    Kɛ Mane