Hwɔɔmi Mɔ INTANƐTI NƆ NITO HE
Hwɔɔmi Mɔ
INTANƐTI NƆ NITO HE
Dangme
Ɛ
  • ã
  • á
  • ɛ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ́
  • í
  • ĩ
  • BAIBLO
  • WOMIHI
  • ASAFO MI KPEHI
  • nwt Marko 1:1-16:8
  • Marko

Ngmami nɛ ɔ he video be amlɔ nɛ ɔ.

Wa kpa mo pɛɛ nyagba ko he je ɔ, video ɔ hí jemi.

  • Marko
  • Ngmami Klɔuklɔu ɔ—Je Ehe Sisi Tsɔɔmi
Ngmami Klɔuklɔu ɔ—Je Ehe Sisi Tsɔɔmi
Marko

MARKO SANE KPAKPA A

1 Sane kpakpa a nɛ kɔɔ Yesu Kristo, nɛ ji Mawu Bi ɔ he ɔ sisije: 2 Kaa bɔ nɛ a ngma ngɛ gbalɔ Yesaya womi ɔ mi ɔ: “(Hyɛ! i ngɛ ye tsɔlɔ ɔ tsɔe kɛ sɛ o hlami,* e ma dla o blɔ ɔ.) 3 Nɔ ko gbi ngɛ pɛe wawɛɛ ngɛ nga a nɔ ke: ‘Nyɛ dla Yehowa* blɔ ɔ! Nyɛ ha nɛ e gbɛjegbɛ ɔmɛ nɛ a da tlɔmɔɔ.’” 4 Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ ngɛ nga a nɔ, nɛ e ngɛ baptisimi nɛ e peeɔ tsui tsakemi kɛ ha yayami kɛ kemi he okadi ɔ fiɛɛe. 5 Nɛ zugba kpɔhi tsuo nɛ ngɛ Yudea kɛ nihi tsuo nɛ a ngɛ Yerusalem ɔ yaa e ngɔ, nɛ e baptisiɔ mɛ* ngɛ Yordan Pa a mi, nɛ a jajeɔ a he yayami ɔmɛ ngɛ ma hɛ mi. 6 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, tade nɛ Yohane woɔ ɔ, afukpɔngɔ he bwɔmi lɛ a kɛ pee, nɛ e mlɛmi fimi nɔ́ ɔ hu lohwe he womi lɛ a kɛ pee. Ní nɛ e yeɔ ji baalɛ kɛ nga nɔ hwo. 7 Nɛ e ngɛ fiɛɛe ke: “Nɔ ko nɛ e nɔ kuɔ pe mi ma ngɛ ye se, nɛ e tokota nɔ kpã tete po, i sɛ nɔ nɛ kplãã si nɛ e pɛneɔ. 8 I ngɔ nyu kɛ baptisi nyɛ, se jamɛ a nɔ ɔ lɛɛ e maa ngɔ mumi klɔuklɔu kɛ baptisi nyɛ.”

9 Ngɛ jamɛ a ligbi ɔmɛ a mi ɔ, Yesu je Nazaret ngɛ Galilea kɛ ba, nɛ Yohane baptisi lɛ ngɛ Yordan Pa a mi. 10 Benɛ e je kpo ngɛ nyu ɔ mi ɔ, amlɔ nɔuu nɛ e na nɛ hiɔwe nya bli, nɛ mumi ɔ ngɛ si kplee kɛ ma e nɔ kaa beleku lahuɛ. 11 Nɛ gbi ko pɛ kɛ je hiɔwe ke: “Mo ji ye Bi nɛ i suɔ; ye bua jɔ o he.”

12 Nɛ amlɔ nɔuu ɔ, mumi ɔ wo lɛ he wami kaa e ho nga a nɔ ya. 13 E hi nga a nɔ ligbi 40, nɛ Satan ya ka lɛ. E kɛ lohwe awi yeli lɛ hi lejɛ ɔ, se hiɔwe bɔfohi ba sɔmɔɔ lɛ.

14 Benɛ a nu Yohane se ɔ, Yesu je kɛ ho Galilea ya nɛ e ya ngɛ Mawu sane kpakpa a fiɛɛe, 15 nɛ e ngɛ dee ke: “Be nɛ a to ɔ su, nɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ su si ta. Nyɛ tsake nyɛ tsui, konɛ nyɛ ná hemi kɛ yemi ngɛ sane kpakpa a mi.”

16 Benɛ e ngɛ nyɛɛe ngɛ Galilea Wo ɔ nya a, e na Simon, kɛ Simon nyɛminyumu Andrea nɛ a ngɛ ya fɔe ngɛ wo ɔ mi, ejakaa a ji wo hɛli. 17 Lɔ ɔ he ɔ, Yesu de mɛ ke: “Nyɛ ba nyɛɛ ye se, nɛ ma ha nɛ nyɛ maa hɛ nimli kaa bɔ nɛ a hɛɔ lo ɔ.” 18 Nɛ amlɔ nɔuu nɛ a je a ya amɛ a he, nɛ a nyɛɛ e se. 19 Benɛ e ya e hɛ mi bɔɔ ɔ, e na Zebedeo binyumu Yakobo, kɛ e nyɛminyumu Yohane nɛ a ngɛ a lɛ mi nɛ a ngɛ a yahi kpɛe, 20 nɛ oya nɔuu nɛ e tsɛ mɛ. Enɛ ɔ he ɔ, a si a tsɛ Zebedeo kɛ apaa yeli ɔmɛ ngɛ lɛ ɔ mi, nɛ a je kɛ ho nɛ a ya nyɛɛ e se. 21 Nɛ a je kɛ ho Kapernaum ya.

Benɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ je sisi pɛ ɔ, e ya kpe he ɔ nɛ e ya bɔni ní tsɔɔmi. 22 Nɛ a nya kpɛ a he ngɛ bɔ nɛ e plɛ kɛ tsɔɔ ní ha a he, ejakaa e tsɔɔ mɛ ní kaa nɔ ko nɛ e hɛɛ blɔ nya, se pi kaa bɔ nɛ womi ngmali ɔmɛ tsɔɔ ní ɔ. 23 Jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, nyumu ko ngɛ a kpe he ɔ nɛ mumi nɛ e he tsɔ we ngɛ lɛ kudɔe, nɛ e kpa ngmlaa ke: 24 “Yesu, Nazaretno, mɛni sane waa kɛ mo ngɛ? Anɛ o ba konɛ o ba kpata wa hɛ mi lo? I le nɔ tutuutu nɛ o ji. Mo ji Mawu we Nɔ Klɔuklɔu ɔ nɛ!” 25 Se Yesu kã e hɛ mi ke: “Pee kɔ̃, nɛ́ o je kpo ngɛ e mi!” 26 Kɛkɛ nɛ benɛ mumi nɛ e he tsɔ we ɔ ha nɛ si nɔɔmi hiɔ nɔ nyumu ɔ nɔ nɛ e kpã ngmlaa wawɛɛ ta a, e je e mi. 27 Enɛ ɔ pee ni ɔmɛ tsuo nyakpɛ wawɛɛ nɛ a bɔni he ní sɛɛmi. A ngɛ dee ke: “Mɛni ji nɛ ɔ? Tsɔɔmi ehe ko ji nɛ ɔ nɛ! E kɛ he wami fãa mumihi nɛ a he tsɔ we po, nɛ a buɔ lɛ tue.” 28 Enɛ ɔ he ɔ, e he sane gbɛ fĩa he fɛɛ he mlamlaamla ngɛ Galilea kpokpa a tsuo nɔ.

29 Kɛkɛ nɛ a je kpe he ɔ kɛ ho Simon kɛ Andrea a we ɔ mi ya, nɛ Yakobo kɛ Yohane piɛɛ a he. 30 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, asla bu Simon nganyɛ ɔ si, enɛ ɔ he ɔ, benɛ Yesu su lejɛ ɔ pɛ nɛ a de lɛ. 31 Benɛ Yesu ya e ngɔ ɔ, e pɛtɛ e nine he, nɛ e wo e nɔ. Asla a po ngɛ e nɔ, nɛ e bɔni mɛ sɔmɔmi.

32 Gbɔkuɛ benɛ pu nɔ si ɔ, ni ɔmɛ kɛ nihi tsuo nɛ a be he wami, kɛ nihi tsuo nɛ daimoniohi ngɛ a mi ɔ bɔni e ngɔ bami; 33 nɛ ma a tsuo ba bua a he nya ngɛ sinya a nya haa. 34 Nɛ e tsa nihi fuu nɛ hiɔ slɔɔtoslɔɔtohi ngɛ a he ɔ, nɛ e hia daimoniohi fuu, se e ngmɛ́ daimonio ɔmɛ blɔ nɛ a tu munyu, ejakaa a le kaa lɛ ji Kristo ɔ nɛ.*

35 Makɛ benɛ je mi tsɔ we lolo ɔ, e te si nɛ e je kpo kɛ ho he ko banee ya, nɛ e ya bɔni sɔlemi ngɛ lejɛ ɔ. 36 Se Simon kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ ya hla lɛ wawɛɛ 37 nɛ a ya na lɛ, nɛ a de lɛ ke: “Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ mo hlae.” 38 Se e de mɛ ke: “Nyɛ ha nɛ waa ho he kpa ya, waa ho ma amɛ nɛ a kɛ wa he kɛ we ɔmɛ a mi ya, konɛ ma ya fiɛɛ ngɛ lejɛ ɔmɛ hulɔ, ejakaa lɔ ɔ he je nɛ i ba ngɛ.” 39 Nɛ e ya kpa Galilea tsuo, nɛ e fiɛɛ ngɛ a kpe he ɔmɛ, nɛ e hiaa daimoniohi.

40 Kpititsɛ ko hu ba nɛ e ba kpa lɛ pɛɛ, e kplã si po kɛ pee jã, nɛ e de lɛ ke: “Ke o suɔ ɔ, o ma nyɛ ma ha nɛ ye he nɛ tsɔ.” 41 Kɛkɛ nɛ e ní pee lɛ mɔbɔ, nɛ e kpa e nine mi, nɛ e ta e he, nɛ e de lɛ ke: “I suɔ! O he nɛ tsɔ.” 42 Amlɔ nɔuu nɛ kpiti ɔ laa ngɛ e he, nɛ e he tsɔ. 43 Kɛkɛ nɛ e bɔ lɛ kɔkɔ wawɛɛ, nɛ e wo lɛ blɔ amlɔ nɔuu, 44 nɛ e de lɛ ke: “Hyɛ nɛ o ko de nɔ ko nɔ ko, mohu ɔ, yaa nɛ o ngɔ o he kɛ ya tsɔɔ osɔfo ɔ, nɛ o ngɔ níhi nɛ Mose tsɔɔ kaa ke kpititsɛ ko he tsɔ ɔ nɛ e ngɔ kɛ ha a kɛ ya ha, konɛ lɔ ɔ nɛ pee odase kɛ ha mɛ.” 45 Se benɛ nyumu ɔ je kɛ ho ɔ, e ya bɔni sane ɔ jajemi wawɛɛ, nɛ sane ɔ gbɛ kɛ fĩa kɛ ya tsitsaa. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu nyɛ we nɛ e laa e he kɛ sɛ ma ko mi, se e hi he komɛ banee ngɛ ma amɛ a se. Se kɛ̃ ɔ, a ya nɔ nɛ a ngɛ he slɔɔtoslɔɔtohi jee kɛ ngɛ e ngɔ bae.

2 Se ligbi komɛ a se ɔ, e kpale kɛ ya Kapernaum, nɛ nihi nu he kaa e ngɛ we mi. 2 Nɛ nihi babauu ba bua a he nya ngɛ lejɛ ɔ hluu po kaa a nɛ blɔ ngɛ sinya a nya, nɛ e bɔni munyu ɔ fiɛɛmi kɛ bɔni mɛ tsɔɔ mi. 3 Nɛ nyumuhi eywiɛ tloo nɔ ko nɛ e hule* kɛ ba e ngɔ. 4 Se a nyɛ we nɛ a kɛ lɛ nɛ su Yesu ngɔ, ejakaa ni ɔmɛ a he hiɛ, lɔ ɔ he ɔ, a ya hia tsu ɔ yi mi ngɛ Yesu yi nɔ tutuutu, nɛ benɛ a je puɔ ngɛ lejɛ ɔ, a ngmɛɛ hiɔtsɛ ɔ kɛ sa a nɛ e hwɔɔ si ngɛ nɔ ɔ tsuo he bɔɔbɔɔbɔɔ kɛ ba zugba. 5 Benɛ Yesu na hemi kɛ yemi nɛ a ngɛ ɔ, e de nɔ nɛ e hule* ɔ ke: “Bi, a ngɔ o he yayami ɔmɛ kɛ ke mo.” 6 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, womi ngmali komɛ ngɛ lejɛ ɔ, nɛ a hii si nɛ a ngɛ susue ngɛ a tsui mi ke: 7 “Mɛni he je nɛ nyumu nɛ ɔ ngɛ munyu tue jã a? E ngɛ musu bɔe. Mɛnɔ ma nyɛ maa ngɔ yayami kɛ ke? Ja Mawu pɛ.” 8 Se amlɔ nɔuu ɔ, Yesu mumi ha nɛ e yɔse kaa a ngɛ ní nɛ ɔmɛ a he susue ngɛ a kpɛti, enɛ ɔ he ɔ, e de mɛ ke: “Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ ní nɛ ɔmɛ susue ngɛ nyɛ tsui mi ɔ? 9 Demi nɛ a ma de nɔ nɛ e hule* ɔ ke, ‘A ngɔ o he yayami ɔmɛ kɛ ke mo,’ kɛ ‘Tee si nɛ o ngɔ o sa a nɛ o nyɛɛ’ ɔ, te nɛ lɛ e demi ngɛ gbɔjɔɔ? 10 Se bɔ nɛ pee nɛ nyɛɛ le kaa nɔmlɔ Bi ɔ ngɛ he blɔ kaa e ngɔɔ yayamihi kɛ keɔ ngɛ zugba a nɔ ɔ—” e de nɔ nɛ e hule* ɔ ke: 11 “I ngɛ mo dee ke, Tee si, wo o sa a, nɛ o ho we mi ya.” 12 Kɛkɛ nɛ e te si, nɛ amlɔ nɔuu ɔ, e wo e sa a nɛ e nyɛɛ kɛ be ngɛ mɛ tsuo a hɛ mi kɛ ho. Enɛ ɔ pee mɛ tsuo nyakpɛ, nɛ a wo Mawu hɛ mi nyami, nɛ a de ke: “Wa nɛ nɔ́ nɛ ɔ eko hyɛ.”

13 E kpale je kpo kɛ ho wo ɔ nya ya, nɛ asafo kuu ɔ tsuo ya nɔ nɛ a ngɛ e ngɔ bae, nɛ e bɔni mɛ ní tsɔɔmi. 14 Nɛ benɛ e bee ɔ, e hɛngmɛ gba Levi nɛ ji Alfeo binyumu ɔ nɔ nɛ e hii si ngɛ tó tsumi he ɔ, nɛ e de lɛ ke: “Ba nyɛɛ ye se.” Kɛkɛ nɛ e te si nɛ e nyɛɛ e se. 15 Pee se benɛ Yesu ngɛ ní yee* ngɛ Levi we ɔ mi ɔ, tó tsuli kɛ yayami peeli babauu piɛɛ e kɛ e kaseli ɔmɛ a he kɛ ngɛ ní yee, ejakaa a kpɛti nihi fuu ngɛ e se nyɛɛe. 16 Se benɛ womi ngmali ɔmɛ nɛ a ji Farisi bi ɔ na kaa e kɛ yayami peeli kɛ tó tsuli ngɛ ní yee ɔ, a bɔni e kaseli ɔmɛ bimi ke: “Anɛ e kɛ tó tsuli kɛ yayami peeli yeɔ ní lo?” 17 Benɛ Yesu nu nɔ́ nɛ ɔ, e de mɛ ke: “Nihi nɛ a ngɛ he wami ɔ hia we tsopatsɛ, se ni nɛmɛ nɛ a be he wami ɔ lɛɛ a hiaa. I ba konɛ ma ba tsɛ yayami peeli, se pi dali.”

18 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Yohane kaseli ɔmɛ kɛ Farisi bi ɔmɛ haa hwɔ. Lɔ ɔ he ɔ, a ba nɛ a ba bi lɛ ke: “Mɛni he je nɛ Yohane kaseli ɔmɛ kɛ Farisi bi ɔmɛ a kaseli ɔmɛ haa hwɔ, se moo o kaseli ɔmɛ lɛɛ a hɛ hwɔ ɔ?” 19 Kɛkɛ nɛ Yesu de mɛ ke: “Tse nɔ́ ko tsa be nɛ ma ha nɛ ayɛflo huno ɔ huɛmɛ ɔmɛ maa ye kɔmɔ be mi nɛ ayɛflo huno ɔ kɛ mɛ ngɛ ɔ, aloo? Be abɔ nɛ ayɛflo huno ɔ kɛ mɛ ngɛ ɔ, a be nyɛe maa ha hwɔ. 20 Se be ma nɛ a maa ngɔ ayɛflo huno ɔ kɛ je a he, nɛ jamɛ a be ɔ mi loko a maa ha hwɔ. 21 Nɔ ko ngɔɛ bo ehe kɛ ta we tade momo nɛ e woɔ ngɛ e tade nɔ ɔ mi. Ke e ba jã a, bo ehe ɔ nɛ a kɛ ta tade momo ɔ mi ɔ maa hia kɛ je mi, nɛ puɔ ɔ mi ma bli pe kekle ɔ po. 22 Jã kɛ̃ nɛ nɔ ko ngɔɛ wai ehe kɛ wui lohwe he womi wai tɔ momohi a mi. Ke e pee jã a, wai ɔ ma ha nɛ lohwe he womi tɔ ɔmɛ ma pɛ́, nɛ wai ɔ kɛ lohwe he womi tɔ ɔmɛ ma bɔ lɛ. Mohu ɔ, a ngɔɔ wai ehe kɛ woɔ lohwe he womi wai tɔ ehehi a mi.”

23 Jehanɛ ɔ, benɛ e bee ngɛ ngma ngmɔ ko mi ngɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ nɔ ɔ, e kaseli ɔmɛ bɔni ngma amɛ kumi be mi nɛ a yaa a. 24 Lɔ ɔ he ɔ, Farisi bi ɔmɛ bi lɛ ke: “Hyɛ! Mɛni he je nɛ o kaseli ɔmɛ ngɛ nɔ́ ko nɛ mlaa ngmɛ́ blɔ kaa a peeɔ ngɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ nɔ ɔ pee ɔ?” 25 Se e bi mɛ ke: “Anɛ nyɛ kane we nɔ́ nɛ David pee benɛ e he fĩ lɛ nɛ hwɔ ngɛ e kɛ nyumuhi nɛ a piɛɛ e he ɔ yee ɔ hyɛ lo? 26 Anɛ nyɛ kane we kaa ngɛ osɔfo nɔkɔtɔma Abiatar sane ɔ mi ɔ, David ya sɛ Mawu we ɔ nɛ e ya ye abolo nɛ a kɛ maa Mawu hɛ mi,* nɛ́ mlaa ngmɛ́ blɔ kaa nɔ ko yeɔ eko kaa ja osɔfo ɔmɛ pɛ ɔ, nɛ e ha nyumu ɔmɛ nɛ a piɛɛ e he ɔ hu eko lo?” 27 Kɛkɛ nɛ e de mɛ ke: “Nɔmlɔ he je nɛ a to He Jɔɔmi Ligbi ɔ nɛ, se pi He Jɔɔmi Ligbi ɔ he je nɛ a bɔ nɔmlɔ ngɛ. 28 Lɔ ɔ he ɔ, nɔmlɔ Bi ɔ ji He Jɔɔmi Ligbi ɔ po Nyɔmtsɛ.”

3 Yesu kpale ya sɛ kpe he ko, nɛ nyumu ko nɛ e nine gbo ngɛ lejɛ ɔ. 2 Enɛ ɔ he ɔ, a ngɛ lɛ hyɛe totooto kaa e ma tsa nyumu ɔ ngɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ nɔ, konɛ a da lɔ ɔ nɔ nɛ a kɛ po e nya. 3 E de nyumu ɔ nɛ e nine gbo ɔ ke: “Tee si nɛ o ba da si ngɛ kpɛti ɔ.” 4 Lɔ ɔ se ɔ, e bi mɛ ke: “Ngɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ nɔ ɔ, anɛ mlaa ngmɛɔ blɔ kaa a pee nɔ́ kpakpa aloo nɔ́ yayami, kaa a he nɔ* ko yi wami aloo a gbe nɔ?” Se a pui e nya mi. 5 Benɛ e kɛ abofu hyɛ mɛ kɛ bɔle si kɛ kpe ɔ, e ye aywilɛho ngɛ a tsui nɛ a kplii ɔ he je, nɛ e de nyumu ɔ ke: “Kpa o nine ɔ mi.” Nɛ e kpa mi, nɛ he wami kpale ba e nine ɔ mi ekohu. 6 Enɛ ɔ he ɔ, Farisi bi ɔmɛ je kpo, nɛ oya nɔuu nɛ a kɛ nihi nɛ a fĩ Herode ma kudɔmi kuu ɔ se ɔ ya kpe, nɛ a so konɛ a gbe lɛ.

7 Se Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ je kɛ ho wo ɔ nya ya, nɛ nimli babauu nitsɛ je Galilea kɛ Yudea nɛ a nyɛɛ e se. 8 Ni komɛ po je Yerusalem kɛ Idumea kɛ Yordan Pa a se kɛ Tiro kɛ Sidon ní ɔmɛ a mi, nimli babauu nitsɛ ba e ngɔ benɛ a nu níhi babauu nɛ e ngɛ pee ɔ. 9 Nɛ e de e kaseli ɔmɛ kaa a hla lɛ nyafii* ko kɛ ha lɛ bɔ nɛ pee nɛ asafo kuu ɔ ko mia* lɛ. 10 Akɛnɛ e tsa nihi babauu he je ɔ, nihi tsuo nɛ hiɔhi nɛ a mi wa nu mɛ ɔ bu kɛ ba bɔle lɛ konɛ a ba ta e he. 11 Mumihi nɛ a he tsɔ we po, be fɛɛ be nɛ a maa na lɛ ɔ, a nɔɔ si ngɛ e hɛ mi nɛ a kpaa ngmlaa ke: “Mo ji Mawu Bi ɔ nɛ.” 12 Se behi fuu ɔ, e bɔɔ mɛ kɔkɔ wawɛɛ kaa a ko ha nɛ nihi nɛ a le nɔ nɛ e ji.

13 E kuɔ yoku ko, nɛ e tsɛ nihi tsuo nɛ e suɔ ɔ, nɛ a ba e ngɔ. 14 Nɛ e to* kuu ko nɛ nihi 12 lɛ a ngɛ mi ɔ sisi, nɛ e tsɛɔ mɛ ke bɔfohi hulɔ. Mɛ ji nihi nɛ a maa piɛɛ e he, nɛ e maa tsɔ mɛ konɛ a ya fiɛɛ, 15 nɛ a ma ná he wami nɛ a kɛ maa hia daimoniohi.

16 Nɛ nihi 12 nɛ a ngɛ kuu ɔ mi ɔ ji Simon, nɔ nɛ e wo lɛ biɛ hu ke Petro ɔ, 17 Zebedeo binyumu Yakobo, kɛ Yakobo nyɛminyumu Yohane, (e wo mɛ biɛ hu ke Boanejes, nɛ e sisi ji, “Oslabai Bimɛ”), 18 Andrea, Filipo, Batolomeo, Mateo, Toma, Alfeo bi Yakobo, Tadeo, Simon Kãtsɛ ɔ,* 19 kɛ Yuda Iskariot, nɔ nɛ pee se ɔ, e tsɔɔ e se blɔ ɔ.

Lɔ ɔ se ɔ, e ya we ko mi, 20 kɛkɛ nɛ asafo kuu ɔ nya ba bua ekohu, nɛ a nyɛ we nɛ a ye ní tete po. 21 Se benɛ e wekuli ɔmɛ nu he ɔ, a je kpo konɛ a ya nu lɛ, ejakaa a ngɛ dee ke: “E yi puɛ.” 22 Womi ngmali nɛ a je Yerusalem kɛ ba a hu ngɛ dee ke: “Beelzebub* ngɛ e mi, nɛ daimonio ɔmɛ a nɔ yelɔ ɔ he wami lɛ e kɛ hiaa daimonio ɔmɛ ɔ nɛ.” 23 Enɛ ɔ he ɔ, benɛ e tsɛ mɛ kɛ ba e ngɔ ɔ, e ngɔ nɔ́ he tomi níhi kɛ tsu ní kɛ bi mɛ ke: “Kɛ e maa pee kɛɛ nɛ Satan maa hia Satan? 24 Matsɛ yemi fɛɛ matsɛ yemi nɛ mi gba nɛ teɔ si kɛ woɔ e he ɔ hɛ mi kpataa; 25 nɛ we fɛɛ we nɛ e mi gba, nɛ e teɔ si kɛ woɔ e he ɔ be si dae. 26 Jã kɛ̃ nɛ ke Satan te si kɛ wo lɛ nitsɛ e he nɛ e mi gba a, e be nyɛe maa da si, mohu ɔ, e maa ba nyagbe. 27 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke nɔ ko sɛ nyumu ko nɛ e he wa we mi kaa e maa ju e níhi ɔ, ja e nu nyumu ɔ nɛ e he wa a nɛ e fĩ lɛ kekle. Ja e pee jã loko e ma nyɛ maa muɔɔ níhi nɛ ngɛ e we ɔ mi ɔ. 28 I ngɛ nyɛ dee ngɛ anɔkuale mi ke, yayami fɛɛ yayami nɛ nimli a bimɛ maa pee kɛ musu bɔmi munyuhi tsuo nɛ a maa tu ɔ, a maa ngɔ kɛ ke mɛ. 29 Se nɔ fɛɛ nɔ nɛ e maa bɔ musu kɛ si mumi klɔuklɔu ɔ, a kɛ be lɛ kee gblegbleegble, mohu ɔ, e maa ye yayami he fɔ kɛ maa ya neneene.” 30 E de enɛ ɔ, ejakaa a ngɛ dee ke: “Mumi nɛ he tsɔ we ngɛ e mi.”

31 Jehanɛ ɔ, e yayo kɛ e nyɛminyumu ɔmɛ ba, nɛ benɛ a ba da si ngɛ kpo ɔ nya a, a tsɔ nɔ ko konɛ e ya tsɛ lɛ kɛ ba. 32 Akɛnɛ nimli babauu bɔle lɛ kɛ kpe he je ɔ, a de lɛ ke: “Hyɛ! O yayo kɛ o nyɛminyumu ɔmɛ daa si ngɛ kpo ɔ nya nɛ a ngɛ mo tsɛe.” 33 Se e he nɔ nɛ e bi mɛ ke: “Mɛnɔ ji ye yayo, nɛ mɛnɔmɛ ji ye nyɛmimɛ nyumuhi?” 34 Kɛkɛ nɛ e hyɛ nihi nɛ a hii si kɛ bɔle lɛ ɔ kɛ kpe, nɛ e de ke: “Hyɛ, ye yayo kɛ ye nyɛmimɛ nyumuhi ji nɛ ɔmɛ ɔ nɛ! 35 Nɔ fɛɛ nɔ nɛ e peeɔ Mawu suɔmi nya ní ɔ, jamɛatsɛ ɔ ji ye nyɛminyumu kɛ ye nyɛmiyo kɛ ye yayo.”

4 Jehanɛ ɔ, e bɔni ní tsɔɔmi ekohu ngɛ wo ɔ nya, nɛ nihi babauu nitsɛ ba bua a he nya ngɛ e kasa nya. Lɔ ɔ he ɔ, e ya sɛ lɛ ko mi nɛ e hi si ngɛ mi ngɛ wo ɔ nɔ, se asafo kuu ɔ tsuo pueɔ si ngɛ wo ɔ nya. 2 Nɛ e ngɔ nɔ́ he tomi níhi kɛ bɔni mɛ níhi fuu tsɔɔmi, nɛ benɛ e ngɛ mɛ ní ɔ tsɔɔe ɔ, e de mɛ ke: 3 “Nyɛɛ bu tue. Hyɛ! Ní dulɔ ɔ je kpo konɛ e ya du ní. 4 Benɛ e ngɛ ní ɔ due ɔ, wu ɔ ekomɛ ya pue blɔ ɔ he, nɛ lohwe pɛlitsɛmɛ ba nɛ a ba ye. 5 Ekomɛ hu ya pue tɛsa nɔ he nɛ zu fuu be, nɛ a puɛ mla, ejakaa zu ɔ mi kuɔ we. 6 Se benɛ pu ɔ je ɔ, e sãã mɛ nɛ a gbo, ejakaa a be sipoku. 7 Wu ɔmɛ ekomɛ ya pue miohi a mi, nɛ mio ɔmɛ wa nɛ a mia mɛ, nɛ a wui yiblii. 8 Se ekpa komɛ hu ya pue zu nɛ hi nɔ, nɛ benɛ a ngɛ wae nɛ a ngɛ klee ɔ, a bɔni yiblii womi, nɛ a wo kɛ bɔ he si 30, 60, kɛ 100.” 9 Lɔ ɔ se ɔ, e de hu ke: “Nɔ nɛ e ngɛ tue nɛ e kɛ maa bu tue ɔ, nɛ e bu tue.”

10 Jehanɛ ɔ, benɛ e piɛ lɛ pɛ ɔ, nihi nɛ a ngɛ e kasa nya a kɛ Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ bɔni lɛ nɔ́ he tomi ní ɔmɛ a he sane bimi. 11 E de mɛ ke: “Nyɛɛ lɛɛ a ngɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he laami sane nɛ e ngɛ klɔuu ɔ kɛ ha nyɛ, se nihi nɛ a ngɛ se ɔ lɛɛ, a naa níhi tsuo kaa a ji nɔ́ he tomi níhi kɛkɛ, 12 konɛ hyɛmi kɛkɛ lɛ a hi hyɛe, se a ko na, nɛ numi kɛkɛ lɛ a hi nue, se a ko nu sisi; jã kɛ̃ nɛ a be a se kpalee gblegbleegble konɛ a ngɔ a he yayamihi kɛ ke mɛ.” 13 Jehanɛ se hu ɔ, e de mɛ ke: “Nyɛ nui nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ sisi, lɛɛ kɛ nyɛ maa pee kɛɛ nɛ nyɛ maa nu nɔ́ he tomi ní kpa amɛ tsuo a sisi mɔ?

14 “Ni dulɔ ɔ du munyu ɔ. 15 Enɛ ɔ he ɔ, ní nɛmɛ nɛ a ya pue blɔ ɔ he ngɛ he nɛ a du munyu ɔ ngɛ ɔ ji nihi nɛ ke a nu munyu ɔ nɔuu pɛ ɔ, Satan baa nɛ e ba jeɔ munyu ɔ nɛ a du ngɛ a mi ɔ kɛ yaa a nɛ. 16 Jã kɛ̃ nɛ ní nɛmɛ nɛ a du ngɛ tɛsa nɔ ɔ hu ngɛ; mɛ ji nihi nɛ ke a nu munyu ɔ nɔuu pɛ ɔ, a kɛ bua jɔmi kplɛɛɔ nɔ ɔ nɛ. 17 A be sipoku ngɛ mɛ nitsɛmɛ a mi, se a hiɔ si be bɔɔ; ke amanehlu aloo yi mi wami te si ngɛ munyu ɔ he ɔ, kɛkɛ a nane tɔ̃tɔ̃. 18 Ekpa komɛ hu ngɛ nɛ a du mɛ ngɛ miohi a mi. Mɛ ji nihi nɛ a nuɔ munyu ɔ, 19 se je* nɛ ɔ mi haomi, kɛ ní nami nɛ sisiɔ nɔ, kɛ ní kpahi tsuo a he akɔnɔ sɛɔ a mi nɛ a miaa munyu ɔ, nɛ e wui yiblii ɔ nɛ. 20 Nyagbe ɔ, ní nɛmɛ nɛ a du ngɛ zu nɛ hi ɔ mi ɔ ji nihi nɛ a buɔ munyu ɔ tue, nɛ a kplɛɛɔ nɔ nɛ a woɔ yiblii ɔ nɛ—a woɔ kɛ bɔɔ he si 30, 60, kɛ 100.”

21 E de mɛ hu ke: “Tse a je we kane kpo kɛ mɛ kusii* sisi aloo satso sisi? Anɛ ke a je lɛ kpo ɔ, pi kane tso nɔ nɛ a kɛ ba maa lo? 22 Ejakaa nɔ́ ko be nɛ a ngɔ kɛ laa nɛ a be lɛ kpo jee; nɔ́ ko be nɛ a laa nɔ saminya nɛ e be kpo jee nɛ nihi nɛ a na. 23 Nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ngɛ tue nɛ e kɛ maa bu tue ɔ, nɛ e bu tue.”

24 Jehanɛ hu ɔ, e de mɛ ke: “Nyɛɛ bu nɔ́ nɛ nyɛ ngɛ nue ɔ tue saminya. Susumi nɔ́ nɛ nyɛɛ kɛ susuɔ kɛ haa nihi ɔ, nyɛ hu lɔ ɔ nɔuu nɛ a kɛ ma susu ngɔ ha nyɛ, ee, a maa ngɔ babauu kɛ piɛɛ he ha nyɛ. 25 Ejakaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ngɛ nɔ́ ko ɔ, a ma ha lɛ fuu ngɔ piɛɛ he, se nɔ fɛɛ nɔ nɛ e be nɔ́ ko ɔ, nɔ́ nɛ e ngɛ ɔ po a ma kpɔ̃ ngɛ e dɛ.”

26 Kɛkɛ nɛ e ya nɔ nɛ e de ke: “Enɛ ɔ he ɔ, Mawu Matsɛ Yemi ɔ ngɛ kaa nyumu ko nɛ e ya fĩa wu ngɛ zugba nɔ. 27 E ya hwɔɔ si nyɔ mi nɛ ke je na a, e teɔ si, nɛ wu ɔmɛ puɛɔ nɛ a waa—bɔ nɛ e plɛɔ nɛ e baa lɛ jã a lɛɛ e li. 28 Zugba a nitsɛ wo yiblii bɔɔbɔɔbɔɔ, kekleekle ɔ, wu ɔ puɛɔ ɔ, lɔ ɔ se ɔ, tso ɔ, kɛkɛ ɔ, ngma a nitsɛ ngɛ tso ɔ yi mi. 29 Se ke e wa a, e ngɔɔ e ní kpami ha a kɛ woɔ mi, ejakaa ní kpami be su.”

30 Nɛ e ya nɔ nɛ e de ke: “Mɛni he nɛ a kɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ ma nyɛ maa to, aloo mɛni nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ waa kɛ ma nyɛ maa tsɔɔ nya? 31 E ngɛ kaa sinapi wu nɛ benɛ a ya du ngɛ zu mi ɔ, e ji wuhi nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔmɛ a kpɛti nyafii pe kulaa. 32 Se ke a du ɔ, e waa nɛ e ba peeɔ agbo pe tsohi tsuo nɛ a yeɔ a ba a, nɛ e tsɛ̃ɔ kɔni nguanguahi, nɛ hiɔwe lohwe pɛlitsɛmɛ nyɛɔ nɛ a náa hwɔ he ngɛ e hɔ ɔ mi.”

33 Benɛ e kɛ mɛ ngɛ munyu tue ɔ, e ngɔ nɔ́ he tomi níhi fuu kaa kikɛ kɛ tsu ní, bɔ nɛ a ma nyɛ maa bu tue. 34 Niinɛ, e de we mɛ nɔ́ ko nɛ e kɛ nɔ́ he tomi nɔ́ tsu we ní, se ke e piɛ e kɛ e kaseli ɔmɛ pɛ ɔ, e tsɔɔ mɛ níhi tsuo a sisi.

35 Nɛ ngɛ jamɛ a ligbi ɔ nɔ ɔ, benɛ e su gbɔkuɛ ɔ, e de mɛ ke: “Nyɛ ha nɛ waa po wo ɔ kɛ ya e se je.” 36 Lɔ ɔ he ɔ, benɛ a wo asafo kuu ɔ blɔ se ɔ, a kɛ Yesu hi lɛ mi nɛ a je kɛ ho be mi nɛ e pee we klaalo, nɛ lɛ kpahi hu piɛɛ e he. 37 Kɛkɛ nɛ kɔɔhiɔ nɛ nya wa ko bɔni fiami, nɛ oslɔke ɔmɛ ngɛ kue kɛ ngɛ lɛ ɔ fiae, nɛ nyu ngɛ lɛ ɔ mi sɛe, nɛ e miɔ nɛ e ma hyi. 38 Se e tslɔ sɔnue kɛ hwɔɔ si ngɛ lɛ ɔ supa je. Enɛ ɔ he ɔ, a tsɛ̃ɛ lɛ nɛ a bi lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, nɛ wa hɛ mi miɔ nɛ e ma kpata nɛ ɔ, pi o kɔmɔ lo?” 39 Kɛkɛ nɛ e te si nɛ e nga kɔɔhiɔ ɔ yi nɛ e de wo ɔ ke: “Hɛ! Pee dii!” Kɛkɛ nɛ kɔɔhiɔ ɔ jɔɔ fiami, nɛ lejɛ ɔ jɔ dii. 40 Enɛ ɔ he ɔ, e bi mɛ ke: “Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ gbeye yee* wawɛɛ ɔ? Anɛ loloolo ɔ, nyɛ be hemi kɛ yemi lo?” 41 Se a he mi po, nɛ a de a sibi ke: “Mɛnɔ po ji nɛ ɔ? Wo kɛ kɔɔhiɔ po buɔ lɛ tue.”

5 Kɛkɛ nɛ a ba wo ɔ se ngɛ Gerasene kpokpa a nɔ. 2 Nɛ benɛ Yesu kple si kɛ je lɛ ɔ mi ɔ, amlɔ nɔuu nɛ nyumu ko nɛ mumi ko nɛ he tsɔ we ngɛ lɛ kudɔe ɔ je gɔ ɔ mi* nɛ e kɛ lɛ ba kpe. 3 Gɔ ɔ mi lɛ e hiɔ, nɛ kɛ ba si jamɛ a be ɔ mi ɔ, nɔ ko nɔ ko nyɛ we nɛ e tsi e nya, aloo e fĩ lɛ kɛ kɔsɔkɔsɔ po. 4 Behi fuu ɔ, a bɔɔ lɛ pã nɛ a woɔ lɛ kɔsɔkɔsɔ, se e tsɔɔ kɔsɔkɔsɔ ɔ, nɛ e kuɔ pã amɛ; nɛ nɔ ko nɔ ko be he wami nɛ e kɛ yeɔ e nɔ. 5 Nɛ nyɔnyɔɔnyɔ kɛ piapiaapia a, e yaa nɔ nɛ e kpaa ngmlaa ngɛ gɔ ɔ mi kɛ yoku ɔmɛ a nɔ, nɛ e ngɔɔ tɛhi kɛ poɔ e he. 6 Se benɛ e hɛngmɛ gba Yesu nɔ ngɛ tsitsaa a, e tu fo nɛ e ya kplã si ngɛ e hɛ mi. 7 Kɛkɛ nɛ e kɛ gbi nɛ nya wa kpa ngmlaa ke: “Yesu, Mawu Hiɔwe Lokoo No ɔ Bi, mɛni sane i kɛ mo ngɛ? I ngɛ mo dee ke kã Mawu kita kaa o be mi piie.” 8 Ejakaa Yesu ngɛ lɛ dee ke: “Mo mumi nɛ he tsɔ we, jee kpo kɛ je nyumu ɔ mi.” 9 Se Yesu bi lɛ ke: “Kɛ a tsɛɔ mo kɛɛ?” Nɛ e ha heto ke: “A tsɛɔ mi ke Asafo, ejakaa wa he hiɛ.” 10 Nɛ e ya nɔ nɛ e kpa Yesu pɛɛ kaa e ko fiee mumi ɔmɛ kɛ je ma a mi.

11 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, kpotoohi babauu ngɛ ní yee ngɛ yoku ɔ nɔ. 12 Lɔ ɔ he ɔ, mumi ɔmɛ kpa lɛ pɛɛ ke: “Ha nɛ wa ya sɛ kpotoo ɔmɛ a kpɛti nɛ waa sɛ a mi.” 13 Nɛ e ngmɛ mɛ blɔ, enɛ ɔ he ɔ, mumi ɔmɛ nɛ a he tsɔ we ɔ je kpo nɛ a ya sɛ kpotoo ɔmɛ a mi, nɛ kpotoo maa pee 2,000 ɔ tsuo sa fo kɛ kple kɔ̃ ɔ kɛ ya sɛ wo ɔ mi, nɛ a gbo ngɛ wo ɔ mi. 14 Se kpotoo nɔ hyɛli ɔmɛ tu fo nɛ a ya sɛɛ nɔ́ nɛ ba a ngɛ ma a kɛ kɔpe ɔmɛ a mi, nɛ nihi je kpo konɛ a ba hyɛ nɔ́ nɛ ba a. 15 Enɛ ɔ he ɔ, a ba Yesu ngɔ nɛ a ba na nyumu ɔ nɛ daimonio ngɛ e mi ɔ, nɔ nɛ jinɛ mumi yayami Asafo ngɛ e mi ɔ nɛ́ e wo tade kɛ hii si nɛ e juɛmi mi tsɔ, nɛ a ye gbeye. 16 Jehanɛ se hu ɔ, nihi nɛ a na nɔ́ nɛ ba nyumu ɔ nɛ daimonio ngɛ e mi ɔ, kɛ kpotoo ɔmɛ a nɔ ɔ sɛɛ sane ɔ ha nihi nɛ ba a. 17 Lɔ ɔ he ɔ, a bɔni Yesu pɛɛ kpami kaa e je a kpokpa a nɔ kɛ ho.

18 Jehanɛ ɔ, benɛ e ngɛ lɛ ɔ mi sɛe ɔ, nyumu ɔ nɛ jinɛ daimonio ngɛ e mi ɔ kpa lɛ pɛɛ kaa e kɛ lɛ maa ya. 19 Se e kplɛɛ we, mohu ɔ, e de lɛ ke: “Ho we mi ya, yaa o wekuli a ngɔ nɛ o ya sɛɛ níhi tsuo nɛ Yehowa* pee ha mo, kɛ mɔbɔ nɛ e na mo ɔ kɛ ha mɛ.” 20 Nyumu ɔ pue nɔ kɛ ho, nɛ e ya bɔni níhi tsuo nɛ Yesu pee kɛ ha lɛ ɔ jajemi ngɛ Dekapoli,* nɛ ni ɔmɛ tsuo a nya kpɛ a he.

21 Benɛ Yesu kpale sɛ lɛ mi nɛ e po mi kɛ ho wo ɔ se ya a, nimli babauu ba bua a he nya ngɛ e ngɔ ngɛ wo ɔ nya. 22 Kɛkɛ nɛ kpe he ɔ nɔ hyɛli ɔmɛ a kpɛti nɔ kake nɛ a tsɛɔ lɛ ke Yairo ɔ ba, nɛ benɛ e na Yesu ɔ, e kplã si ngɛ e nane nya. 23 E kpa lɛ pɛɛ si abɔ ke: “Ye biyo wayo ɔ be he wami kulaa.* I kpa mo pɛɛ, moo ba nɛ o ba ngɔ o nine kɛ pue e nɔ, konɛ e ná he wami nɛ e yi nɛ ná wami.” 24 Kɛkɛ nɛ Yesu kɛ lɛ ho nɛ nihi babauu nyɛɛ e se, nɛ a ngɛ lɛ tɔtɔe.

25 Jehanɛ ɔ, yo ko ngɛ nɛ muɔ ngɛ bee ngɛ e he jeha 12. 26 E na nɔ́ wawɛɛ ngɛ tsopatsɛmɛ fuu a dɛ mi, nɛ e dɛ mi ta, se e hiɔ ɔ jɔɛ, mohu ɔ, e mi ba wa. 27 Benɛ e nu Yesu he sane ɔ, e gu ni ɔmɛ a kpɛti ngɛ e se je kɛ ba, nɛ e ba ta tade nɛ Yesu wo ngɛ e tade ɔ nɔ ɔ he, 28 ejakaa e ngɛ dee ke: “Ke i ta tade nɛ e wo ngɛ e tade ɔ nɔ ɔ he kɛkɛ ɔ, ma ná he wami.” 29 Nɛ amlɔ nɔuu ɔ, muɔ ɔ kpa bemi ngɛ e he, nɛ e nu he ngɛ e nɔmlɔ tso mi kaa a tsa e hiɔ nɛ ngɛ gbeye ɔ ha lɛ.

30 Amlɔ nɔuu nɛ Yesu nu he ngɛ e mi kaa he wami je e mi, nɛ e plɛ e he ngɛ ni ɔmɛ a kpɛti nɛ e bi ke: “Mɛnɔ ta tade nɛ i wo ngɛ ye tade ɔ nɔ ɔ he ɔ?” 31 Se e kaseli ɔmɛ bi lɛ ke: “O na kaa asafo kuu ɔ su o he tataata, nɛ o ngɛ bie ke, ‘Mɛnɔ ta ye he ɔ?’” 32 Se e ngɛ e hɛ poe kaa e maa na nɔ nɛ e pee jã a lo. 33 Akɛnɛ yo ɔ ye gbeye, nɛ e he ngɛ doe blibliibli, nɛ e le kaa e ná tsami he je ɔ, e ba nɛ e ba kplã si ngɛ e hɛ mi nɛ e de lɛ anɔkuale ɔ tsuo. 34 Yesu de lɛ ke: “Biyo, o hemi kɛ yemi ɔ tsa mo. Yaa ngɛ tue mi jɔmi mi, nɛ o hiɔ nɛ ngɛ gbeye ɔ nɛ jɔ.”

35 Benɛ e ngɛ munyu ɔ tue nɛ e nya mɛ si lolo ɔ, nyumu komɛ je kpe he ɔ nɔ hyɛlɔ ɔ we ɔ mi kɛ ba, nɛ a ba de ke: “O biyo ɔ gbo! Mɛni he je nɛ o pa ngɛ Tsɔɔlɔ ɔ nya gbae ɔ?” 36 Se Yesu tue gblɔ munyu nɛ a tu ɔ, nɛ e de kpe he ɔ nɔ hyɛlɔ ɔ ke: “Koo ye gbeye,* mo ná hemi kɛ yemi kɛkɛ.” 37 Jehanɛ ɔ, e ha we nɛ nɔ ko nɛ e nyɛɛ e se, kaa ja Petro, Yakobo, kɛ Yakobo nyɛminyumu Yohane pɛ.

38 Lɔ ɔ he ɔ, a ba su kpe he ɔ nɔ hyɛlɔ ɔ we ɔ mi, nɛ e na kaa lejɛ ɔ pee hoo, nɛ nihi ngɛ ya foe boboobo, nɛ a ngɛ kɔmɔ yee. 39 Benɛ e sɛ mi ɔ, e de mɛ ke: “Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ ya foe, nɛ nyɛ ha nɛ hiɛ ɔ pee hoo kikɛ nɛ ɔ? Jokuɛ ɔ gbo we, mohu ɔ, mahe lɛ e ngɛ hwɔe.” 40 Kɛkɛ nɛ a bɔni lɛ muɔmi nɛ a ngɛ e he fɛu yee. Se benɛ e je mɛ tsuo kpo ta a, e ngɔ jokuɛ ɔ tsɛ ɔ kɛ e nyɛ ɔ kɛ nihi nɛ a piɛɛ e he ɔ, nɛ e ya he nɛ jokuɛ ɔ ngɛ ɔ. 41 Kɛkɛ nɛ e pɛtɛ jokuɛ ɔ nine he nɛ e de lɛ ke: “Talita kumi,” nɛ e sisi ji, “Jokuɛ yoyo, i ngɛ mo dee ke, tee si!” 42 Nɛ amlɔ nɔuu nɛ jokuɛ yoyo ɔ te si nɛ e bɔni nyɛɛmi. (E ye jeha 12.) Nɛ oya nɔuu nɛ a bua jɔ a he wawɛɛ nitsɛnitsɛ. 43 Se e bɔ mɛ kɔkɔ si abɔ* kaa a kó ha nɛ nɔ ko nɛ e le nɔ́ nɛ ba a, nɛ e de ke, a ha jokuɛ yoyo ɔ nɔ́ ko nɛ e ye.

6 E je lejɛ ɔ nɛ e ba e ma a mi, nɛ e kaseli ɔmɛ nyɛɛ e se. 2 Ngɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ nɔ ɔ, e bɔni ní tsɔɔmi ngɛ kpe he ɔ, nɛ nihi nɛ a bu lɛ tue ɔ a kpɛti nihi fuu nya kpɛ a he, nɛ a bi ke: “Jije nyumu nɛ ɔ kase ní nɛ ɔmɛ kɛ je? Nɛ mɛni he je nɛ e sa kaa a dloo lɛ kɛ juɛmi kaa kikɛ, nɛ́ a gu e nine nɔ kɛ tsu he wami ní tsumi nɛ ɔmɛ ɔ? 3 Anɛ pi kapitɛ ɔ, Maria binyumu ɔ, kɛ Yakobo, Yosef, Yuda, kɛ Simon a nyɛminyumu ɔ ji nɛ ɔ lo? Nɛ pi e nyɛmiyi ɔmɛ nɛ a kɛ wɔ ngɛ hiɛ ɔ lo?” Lɔ ɔ he ɔ, a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ e he je. 4 Se Yesu de mɛ ke: “Gbalɔ hɛ mi ngɛ nyami, se pi ngɛ lɛ nitsɛ e ma mi kɛ e wekuli a kpɛti kɛ lɛ nitsɛ e we mi.” 5 Enɛ ɔ he ɔ, e nyɛ we nɛ e tsu he wami ní tsumi ko ngɛ lejɛ ɔ kaa hiɔtsɛmɛ bɔɔ komɛ nɛ e ngɔ e nine kɛ pue a nɔ nɛ e tsa mɛ ɔ pɛ kɛkɛ. 6 Niinɛ, hemi kɛ yemi nɛ a be ɔ ha nɛ e nya kpɛ e he. Nɛ e ya kpa kɔpe ɔmɛ a mi kɛ bɔle si, nɛ e tsɔɔ ní.

7 Jehanɛ ɔ, e tsɛ Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ nɛ e bɔni mɛ tsɔmi enyɔɔnyɔ, nɛ e ha mɛ he wami ngɛ mumihi nɛ a he tsɔ we ɔmɛ a nɔ. 8 Jehanɛ se hu ɔ, e wo mɛ mlaa kaa ke a yaa a, a ko hɛɛ nɔ́ ko nɔ́ ko kaa ja dɛma tso pɛ. Á ko hɛɛ niye ní, aloo niye ní kotoku, aloo sika* ngɛ a mlɛmi fimi ní ɔmɛ a nya. 9 Á wo tokota, se a ko wo tade enyɔ.* 10 Jehanɛ hu ɔ, e de mɛ ke: “He fɛɛ he nɛ nyɛ maa ya, nɛ́ nyɛ maa sɛ we ko mi ɔ, nyɛɛ hi lejɛ ɔ kɛ yaa si be nɛ nyɛ maa je lejɛ ɔ. 11 Nɛ he fɛɛ he nɛ a be nyɛ hɛ mi hae, aloo a be nyɛ tue bue ngɛ ɔ, ke nyɛ ngɛ lejɛ ɔ jee ɔ, nyɛ si nyɛ nane si konɛ bunyuku nɛ ngɛ nyɛ nane he ɔ nɛ je kɛ pue si kɛ pee odase ha mɛ.” 12 Kɛkɛ nɛ a pue nɔ kɛ ho nɛ a ya fiɛɛ kaa nihi nɛ a tsake a tsui, 13 nɛ a hia daimoniohi babauu, nɛ a pɔ nihi fuu nɛ a be he wami ɔ nu nɛ a tsa mɛ.

14 Jehanɛ ɔ, Matsɛ Herode nu nɔ́ nɛ ɔ, ejakaa Yesu biɛ pɛ kɛ kpa he fɛɛ he, nɛ nihi ngɛ dee ke: “A tle Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ si kɛ je gbogboehi a kpɛti, lɔ ɔ he je nɛ e nyɛ nɛ e ngɛ he wami ní nɛ ɔmɛ tsue ɔ nɛ.” 15 Se ni komɛ ngɛ dee ke: “Eliya.” Ni kpa komɛ hu ngɛ dee ke: “Gbalɔ ji lɛ kaa blema gbali ɔmɛ a ti nɔ kake.” 16 Se benɛ Herode nu he ɔ, e de ke: “Yohane nɛ i po e yi ɔ, lɛ nɛ a tle lɛ si kɛ je yɔkɔ mi ɔ nɛ.” 17 Ejakaa Herode nitsɛ lɛ e tsɔ nɛ a ya nu Yohane, nɛ a fĩ lɛ nɛ a wo lɛ tsu ngɛ e nyɛminyumu Filipo yo Herodia he je, ejakaa e ngɔ lɛ kɛ pee e yo. 18 Yohane hii Herode dee ke: “Mlaa ngmɛ́ blɔ kaa o ngɔɔ o nyɛmi ɔ yo ɔ kɛ peeɔ o yo.” 19 Enɛ ɔ he ɔ, Herodia ná e he abofu nɛ e suɔ kaa e maa gbe lɛ, se e nyɛ we. 20 Ejakaa Herode ngɛ Yohane gbeye yee akɛnɛ e le kaa e ji dalɔ kɛ nɔ klɔuklɔu ɔ he je, lɔ ɔ he ɔ, e ngɔ lɛ kɛ to slɔkee. Benɛ e bu lɛ tue se ɔ, e li nɔ́ nɛ e maa pee, se kɛ̃ ɔ, e ya nɔ nɛ e kɛ bua jɔmi bu lɛ tue.

21 Se be nɛ sa ba su. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Herode ngɛ e fɔmi ligbi yee nɛ e ngmɛ okplɔɔ gbɔkuɛ ko kɛ ha e nikɔtɔma amɛ, kɛ tabuli a nyatsɛmɛ ɔmɛ, kɛ nihi nɛ a he biɛ ngɛ Galilea a. 22 Nɛ Herodia biyo ɔ ba nɛ e ba do, nɛ e muɔ nihi nɛ a kɛ lɛ ngɛ ní ɔ yee* ɔ a hɛ. Matsɛ ɔ de yoyo ɔ ke: “Mo de mi nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ o suɔ, nɛ ma ha mo.” 23 Ee, e kã yoyo ɔ kita ke: “Nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ o ma bi mi ɔ, ma ha mo, ke ye matsɛ yemi ɔ mi fã tete po, ma ha mo.” 24 Enɛ ɔ he ɔ, e ya e nyɛ ɔ ngɔ nɛ e ya bi lɛ ke: “Mɛni ma bi?” E de lɛ ke: “Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ yi.” 25 Amlɔ nɔuu nɛ e sa fo kɛ ya matsɛ ɔ ngɔ nɛ e ngɔ e ní bimi ɔ kɛ ya fɔ e hɛ mi. E de ke: “I suɔ nɛ o ngɔ Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ yi kɛ fɔ plɛɛte mi kɛ ba ha mi piɔ.” 26 E ngɛ mi kaa nɔ́ nɛ ɔ hao matsɛ ɔ wawɛɛ mohu lɛɛ, se ngɛ kita nɛ e kã a, kɛ nihi nɛ e fɔ mɛ nine* ɔmɛ a he je ɔ, e sume kaa e be lɛ nɔ́ nɛ e bi ɔ hae. 27 Enɛ ɔ he ɔ, amlɔ nɔuu nɛ matsɛ ɔ tsɔ e he buli ɔmɛ a ti nɔ kake, nɛ e fã lɛ ke e ya ngɔ Yohane yi kɛ ba. Lɔ ɔ he ɔ, e ya nɛ e ya po e yi ngɛ tsu ɔ mi 28 nɛ e ngɔ yi ɔ kɛ fɔ plɛɛte mi kɛ ba. E ngɔ kɛ ha yoyo ɔ, nɛ yoyo ɔ ngɔ kɛ ya ha e nyɛ ɔ. 29 Benɛ e kaseli ɔmɛ nu he ɔ, a ba ngɔ e gbogboe ɔ nɛ a kɛ ya to ngɛ yɔkɔ* ko mi.

30 Bɔfo ɔmɛ ba bɔle Yesu kɛ kpe, nɛ a bɔ lɛ níhi nɛ a ya pee, kɛ níhi nɛ a ya tsɔɔ ɔ tsuo. 31 Nɛ e de mɛ ke: “Nyɛɛ ba, nyɛ ya hi he ko banee nɛ nyɛɛ jɔɔ nyɛ he bɔɔ.” Ejakaa nihi babauu ngɛ bae nɛ a ngɛ yae, nɛ a ná we deka nɛ a ma kɛ ye ní tete po. 32 Lɔ ɔ he ɔ, mɛ pɛ a sɛ lɛ mi nɛ a pue nɔ kɛ yaa he ko banee. 33 Se nihi na mɛ nɛ a yaa, nɛ nihi fuu ná le, nɛ a je ma amɛ tsuo a mi nɛ a tu fo kɛ gu nane blɔ nɛ a ya su lejɛ ɔ si mɛ. 34 Jehanɛ ɔ, benɛ e kple si ɔ, e na asafo kuu ngua ko, nɛ a he pee lɛ mɔbɔ, ejakaa a ngɛ kaa jijɔhi nɛ a be hyɛlɔ. Nɛ e bɔni mɛ níhi fuu tsɔɔmi.

35 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, je ngɛ jɔe, nɛ e kaseli ɔmɛ ba e ngɔ nɛ a ba de lɛ ke: “Hiɛmi nɛ ɔ tsɔ e he banee, nɛ je hu ngɛ jɔe. 36 Moo wo mɛ blɔ nɛ a ho, konɛ a ya ngmɔ si kɛ kɔpe ɔmɛ nɛ a bɔle wɔ ɔ a mi, nɛ́ mɛ nitsɛmɛ a ya he ní nɛ a ye.” 37 E he nɔ ke: “Nyɛ ha mɛ nɔ́ ko nɛ a ye.” Enɛ ɔ he ɔ, a bi lɛ ke: “Anɛ e sa kaa waa ya nɛ wa ya he denario* 200 nya abolo nɛ waa ngɔ kɛ ba ha ni ɔmɛ nɛ a ye lo?” 38 E de mɛ ke: “Abolo enyɛmɛ nyɛ ngɛ? Nyɛ ya hyɛ!” Benɛ a ya hyɛ ɔ, a de ke: “Enuɔ, kɛ lo enyɔ.” 39 Nɛ e fã ni ɔmɛ tsuo ke a hi si ngɛ nga mumu ɔ nɔ ngɛ kuuhi a mi. 40 Lɔ ɔ he ɔ, a hi si kuuhi kuuhi lafalafa kɛ nyingmi enuɔɔnuɔ. 41 Jehanɛ ɔ, e wo abolo enuɔ ɔ kɛ lo enyɔ ɔ, nɛ e hyɛ hiɔwe nɛ e jɔɔ nɔ. Kɛkɛ nɛ e ku abolo ɔ mi nɛ e ngɔ kɛ ha e kaseli ɔmɛ konɛ a ngɔ kɛ ma ni ɔmɛ a hɛ mi, nɛ e gba lo enyɔ ɔ kɛ ha mɛ tsuo. 42 Nɛ mɛ tsuo a ye nɛ a tɔ, 43 nɛ a kukuɔ e bibli ɔ, nɛ e hyi kusii* 12 tɔtɔɔtɔ, lo ɔ piɛɛ we he. 44 Nihi nɛ a ye abolo ɔ, a yibɔ ji nyumuhi 5,000.

45 Lɔ ɔ se ɔ, oya nɔuu nɛ e ha nɛ e kaseli ɔmɛ sɛ lɛ ɔ mi, nɛ a sɛ e hlami kɛ ho wo ɔ se ya ngɛ Betsaida, nɛ lɛ nitsɛ e wo asafo kuu ɔ blɔ. 46 Se benɛ e kɛ mɛ ye sɛ ta a, e je kɛ ho yoku ɔ nɔ ya konɛ e ya sɔle. 47 Benɛ je jɔ ɔ, lɛ ɔ su wo ɔ kpɛti, se e piɛ lɛ pɛ ngɛ kpo. 48 Enɛ ɔ he ɔ, benɛ e na kaa lɛ ɔ hluimi ngɛ yee ha mɛ akɛnɛ a ngɛ kɔɔhiɔ kpee he je ɔ, maa pee nyɔ mi hwɔɔmi be eywiɛne* ɔ mi ɔ, e nyɛɛ wo ɔ hɛ mi kɛ ba a ngɔ; se e pee kaa nɔ́ nɛ e ngɛ a he bee. 49 Benɛ a hɛngmɛ gba e nɔ nɛ e ngɛ wo ɔ hɛ mi nyɛɛe ɔ, a juɛmi ji: “Mumi ko!” Nɛ a kpa ngmlaa. 50 Ejakaa mɛ tsuo a na lɛ, nɛ a hao. Se amlɔ nɔuu ɔ, e kɛ mɛ tu munyu nɛ e de ke: “Nyɛ tsui ko po! Imi; nyɛ ko ye gbeye.” 51 Kɛkɛ nɛ e ya piɛɛ a he ngɛ lɛ ɔ mi, nɛ kɔɔhiɔ ɔ kpa fiami. Enɛ ɔ ha nɛ a nya kpɛ a he wawɛɛ nitsɛ, 52 ejakaa a nui nyakpɛ nɔ́ nɛ kɔɔ abolo ɔ he ɔ sisi, nɛ loloolo ɔ, a tsui nui níhi a sisi.

53 Benɛ a po mi kɛ ba kpo ɔ, a ba Genesaret nɛ a ba wo lɛ ɔ osɛkɛ ngɛ wo ɔ nya. 54 Se benɛ a kple si kɛ je lɛ ɔ mi pɛ ɔ, nihi to e he hɛ. 55 A tu fo kɛ ya kpa lejɛ ɔ kpokpa a nɔ tsuo, nɛ a kɛ nihi nɛ a be he wami nɛ a fɔɔ si ngɛ sa nɔ ɔ bɔni e ngɔ bami ngɛ he nɛ a maa nu kaa e ngɛ. 56 Nɛ he fɛɛ he nɛ e maa sɛ kɔpehi aloo mahi a mi, aloo ngmɔ si ngɛ ɔ, a ngɔɔ hiɔtsɛmɛ kɛ ba pueɔ jua amɛ a nɔ, nɛ a kpaa lɛ pɛɛ kaa e ha nɛ a ta tade nɛ e wo ngɛ e tade ɔ nɔ ɔ nya deke ɔ he kɛkɛ. Nɛ nihi tsuo nɛ a ta he ɔ, a ná he wami.

7 Jehanɛ ɔ, Farisi bi ɔmɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ a ti ni komɛ nɛ a je Yerusalem kɛ ba a ba bua a he nya ngɛ Yesu ngɔ. 2 Nɛ a na e kaseli ɔmɛ ekomɛ nɛ a ngɛ ní yee kɛ ninehi nɛ a he tsɔ we, nɛ tsɔɔ kaa a fɔ we a dɛ.* 3 (Ejakaa Farisi bi ɔmɛ kɛ Yudabi ɔmɛ tsuo lɛɛ, ja a fɔ a dɛ kɛ ya si a kɔni si loko a yeɔ ní. A peeɔ jã kɛ fĩɔ blematsɛmɛ a kusumi ɔ se, 4 nɛ ke a je jua mi kɛ ba a, ja a fɔ a he loko a yeɔ ní. Kusumi kpahi fuu hu ngɛ nɛ a hɛɛ mi, nɛ a ngmɛɛ we he. Ekomɛ ji kpluhi, kɛ buɛhi, kɛ akɔblee níhi nɛ a baptisiɔ mɛ.) 5 Enɛ ɔ he ɔ, Farisi bi ɔmɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ bi lɛ ke: “Mɛni he je nɛ o kaseli ɔmɛ nyɛɛ we blematsɛmɛ ɔmɛ a kusumi ɔ se, mohu ɔ, a yeɔ ní kɛ ninehi nɛ a he tsɔ we ɔ?” 6 E de mɛ ke: “Nyɛ osatotsɛmɛ, e da blɔ kaa Yesaya gba ngɛ nyɛ he ke, ‘Nimli nɛ ɔmɛ a nya kɛkɛ lɛ a kɛ woɔ ye hɛ mi nyami, se a tsui lɛɛ, e je ye he kɛ ho tsitsaa ya. 7 A yaa nɔ nɛ a jaa mi yaka gu, ejakaa adesahi a mlaahi lɛ a tsɔɔ.’ 8 Nyɛ ngmɛɛɔ Mawu mlaa a he kɛ fɔɔ si, nɛ nyɛ mɛtɛɔ adesahi a kusumi he.”

9 Jehanɛ hu ɔ, e de mɛ ke: “Nyɛ guɔ ga blɔ nɔ kɛ kuaa Mawu mlaa a konɛ nyɛɛ hɛɛ nyɛ kusumi ɔ mi. 10 Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Mose de ke, ‘Buu o tsɛ kɛ o nyɛ,’ nɛ e de hu ke, ‘Á gbe nɔ fɛɛ nɔ nɛ e maa tu e tsɛ loo e nyɛ he munyu yaya* a.’ 11 Se nyɛɛ lɛɛ nyɛ deɔ ke, ‘Ke nɔ ko de e tsɛ loo e nyɛ ke: “Nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ i ngɛ nɛ o ma ná he se ɔ, e ji korban (nɛ ji, nike ní nɛ a jɔɔ nɔ kɛ ha Mawu)” ɔ,’ 12 nyɛ ha we nɛ e pee nɔ́ kake ngmelu po kɛ ha e tsɛ loo e nyɛ hu. 13 Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ngɔ kusumi nɛ nyɛ ngɛ nihi tsɔɔe ɔ kɛ ha nɛ Mawu munyu ɔ ba pee kaa nɔ́ nɛ se nami be he. Nɛ nyɛ peeɔ níhi fuu kaa kikɛ nɛ ɔ.” 14 Kɛkɛ nɛ e tsɛ asafo kuu ɔ kɛ ba e ngɔ ekohu nɛ e de mɛ ke: “Nyɛ tsuo nyɛɛ bu mi tue, konɛ nyɛɛ nu sisi. 15 Nɔ́ ko nɔ́ ko be nɛ jeɔ kpo nɔ blɔ kɛ sɛɔ nɔmlɔ mi nɛ ma nyɛ ma ble lɛ; mohu ɔ, níhi nɛ jeɔ nɔmlɔ mi kɛ baa a ji níhi nɛ bleɔ lɛ.” 16* ——

17 Jehanɛ ɔ, benɛ e je asafo kuu ɔ he kɛ ya sɛ we ko mi ɔ, e kaseli ɔmɛ bɔni lɛ nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ he sane bimi. 18 Lɔ ɔ he ɔ, e bi mɛ ke: “Anɛ nyɛ hu nyɛ nui nɔ́ sisi kaa mɛ lo? Anɛ nyɛ li kaa nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ jeɔ kpo nɔ blɔ kɛ sɛɔ nɔmlɔ mi ɔ be nyɛe ma ble lɛ, 19 ejakaa pi e tsui mi nɛ e sɛɔ, se mohu e mi mi e sɛɔ, nɛ e ya jeɔ kpo ngɛ niase yami he lo?” Lɔ ɔ he ɔ, Yesu tsɔɔ kaa niye ní tsuo he tsɔ. 20 Jehanɛ se hu ɔ, e de ke: “Nɔ́ nɛ jeɔ nɔmlɔ mi kɛ baa a lɛ bleɔ lɛ. 21 Ejakaa nimli a mi mi je, nɛ ji a tsui mi lɛ susumi yayami, ajuama bɔmi,* jumi, nɔmlɔ gbemi, 22 gba puɛmi, hɛkɔ, yiwutso ní peepeehi, nɔ sisimi, ní peepee yayahi nɛ ngɛ zo,* hɛ tsumi, musu bɔmi, he nɔ womi, kɛ nɔ́ sisi nuimi jeɔ kɛ baa. 23 Ní yayami nɛ ɔmɛ tsuo jeɔ nɔmlɔ mi mi je kɛ baa, nɛ a bleɔ nɔ.”

24 E te si kɛ je lejɛ ɔ nɛ e pue nɔ kɛ ho Tiro kɛ Sidon kpokpa a nɔ ya. E ya sɛ we ko mi ngɛ lejɛ ɔ, nɛ e sume kaa nɔ ko nɛ le kaa e ba lejɛ ɔ, se e nyɛ we nɛ e laa e he. 25 Amlɔ nɔuu ɔ, yo ko nɛ mumi ko nɛ he tsɔ we ngɛ e biyo mi ɔ nu e he nɛ e ba nɛ e ba kplã si ngɛ e nane nya. 26 Yo ɔ ji Helano, nɛ e je* Foinike ngɛ Siria; nɛ e ya nɔ nɛ e ngɛ Yesu dee ke e hia daimonio ɔ kɛ je e biyo ɔ mi. 27 Se e de yo ɔ ke: “Kekleekle ɔ, ha nɛ bimɛ ɔmɛ nɛ a tɔ, ejakaa e dɛ blɔ kaa a ngɔɔ bimɛ ɔmɛ a niye ní ɔ kɛ pueɔ si ha gbe bimɛ.” 28 Se yo ɔ he nɔ ke: “Ee, Nyɔmtsɛ, se gbe bimɛ ɔmɛ nɛ a ngɛ okplɔɔ ɔ sisi ɔ yeɔ bimɛ tsɔwi ɔmɛ a niye ní bibli ɔ.” 29 Enɛ ɔ he ɔ, Yesu de lɛ ke: “Akɛnɛ o de jã he je ɔ, yaa; daimonio ɔ je o biyo ɔ mi.” 30 Kɛkɛ nɛ yo ɔ je kɛ ho e we mi ya, nɛ e ya na jokuɛ wayo ɔ nɛ e hwɔɔ si ngɛ sa nɔ nɛ daimonio ɔ je e mi.

31 Benɛ Yesu kpale e se kɛ je Tiro kpokpa a nɔ ɔ, e gu Sidon kɛ ya be ngɛ Dekapoli kpokpa a* nɔ kɛ ba Galilea Wo ɔ nya. 32 A ngɔ nyumu ko nɛ e tue nui nɔ́ nɛ e nyɛ we munyu tumi kɛ ba ha lɛ ngɛ lejɛ ɔ, nɛ a kpa lɛ pɛɛ kaa e ngɔ e nine kɛ pue e nɔ. 33 Nɛ Yesu ngɔ lɛ kɛ je ni ɔmɛ a kpɛti kɛ ya se banee. Kɛkɛ nɛ e ngɔ e nine nguɛhi kɛ wo nyumu ɔ tue mi. Lɔ ɔ se ɔ, e la lada, nɛ e pɛtɛ nyumu ɔ lilɛ he. 34 Kɛkɛ nɛ e hyɛ hiɔwe, nɛ e wo mumi wawɛɛ nɛ e de lɛ ke: “Efata,” nɛ́ e sisi ji, “Bli.” 35 Kɛkɛ nɛ e tue bɔni nɔ́ numi, nɛ e lilɛ kpa a pɛne nɛ e bɔni munyu tumi saminya. 36 Nɛ e bɔ mɛ kɔkɔ kaa a ko de nɔ ko nɔ ko. Se si abɔ nɛ e ngɛ mɛ kɔkɔ bɔe ɔ, si abɔ nɛ a ngɛ jajee kɛ ngɛ nihi tsɔɔe. 37 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, a nya kpɛ a he wawɛɛ nitsɛ nɛ a de ke: “E peeɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ saminya. E haa nɛ tuekpokutsɛmɛ nuɔ nɔ́, nɛ amuɛtihi hu tuɔ munyu.”

8 Ngɛ jamɛ a ligbi ɔmɛ a mi ɔ, nimli babauu ba bua a he nya ekohu, nɛ a be nɔ́ ko nɛ a maa ye. Enɛ ɔ he ɔ, e tsɛ kaseli ɔmɛ nɛ e de mɛ ke: 2 “Asafo kuu ɔ he ngɛ mi mɔbɔ pee, ejakaa a kɛ mi hi si ligbi etɛ momo nɛ a be nɔ́ ko nɛ a maa ye. 3 Ke i wo mɛ blɔ kɛ ho a wehi a mi ya kɛ a mi mi hwɔ ɔ, a hɛ mi ma ya yu mɛ ngɛ blɔ ɔ nɔ, nɛ he nɛ a ti ni komɛ je ɔ hu kɛ.” 4 Se e kaseli ɔmɛ bi lɛ ke: “Hiɛmɛ nɛ ɔ tsɔ e he banee, nɛ jije nɔ ko ma ná niye ní nɛ hiɛ bɔ nɛ sa nɛ e maa tɔ nimli nɛ ɔmɛ tsuo ngɛ?” 5 Kɛkɛ nɛ e bi mɛ ke: “Abolo enyɛmɛ nyɛ ngɛ?” A he nɔ ke: “Kpaago.” 6 Kɛkɛ nɛ e de asafo kuu ɔ ke a hi si ngɛ zugba. Enɛ ɔ se ɔ, e ngɔ abolo kpaago ɔ, nɛ e na Mawu si, nɛ e ku a mi, nɛ e kɛ bɔni e kaseli ɔmɛ hami konɛ a gba ha ni ɔmɛ, nɛ a gba kɛ ha asafo kuu ɔ. 7 Jehanɛ hu ɔ, a ngɛ lo tsɔwi bɔɔ ko, nɛ e jɔɔ nɔ, nɛ e de mɛ ke a gba lɔ ɔ hu kɛ ha ni ɔmɛ. 8 Nɛ a ye nɛ a tɔ, nɛ a kukuɔ e bibli nɛ piɛ ɔ, nɛ e hyi kusii* nguanguahi kakaaka kpaago tɔtɔɔtɔ. 9 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, nyumuhi maa pee 4,000 lɛ a ngɛ lejɛ ɔ. Kɛkɛ nɛ e wo mɛ blɔ.

10 Oya nɔuu nɛ e kɛ e kaseli ɔmɛ sɛ lɛ ɔ mi nɛ a ba Dalmanuta kpokpa a nɔ. 11 Farisi bi ɔmɛ ba lejɛ ɔ nɛ a kɛ lɛ ba bɔni nya sami, nɛ a bi lɛ nɛ e pee okadi ko nɛ je hiɔwe kɛ tsɔɔ mɛ konɛ a kɛ ka lɛ. 12 Enɛ ɔ he ɔ, e hao wawɛɛ ngɛ e mi nɛ e de ke: “Mɛni he je nɛ yi nɔ nɛ ɔ ngɛ okadi hlae ɔ? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, i ngɛ nyɛ dee ke, a be yi nɔ nɛ ɔ okadi ko hae.” 13 Kɛkɛ nɛ e je a he, nɛ e ya sɛ lɛ mi ekohu, nɛ e je kɛ ho wo ɔ se ya.

14 Se a hɛ je nɔ kaa a maa ngɔ abolo kɛ ya, nɛ a be nɔ́ ko nɔ́ ko ngɛ a dɛ ngɛ lɛ ɔ mi kaa ja abolo kake pɛ. 15 Nɛ e bɔ mɛ kɔkɔ wawɛɛ ke: “Nyɛ hɛ nɛ hi nyɛ he nɔ; nyɛɛ hyɛ nɛ hi ngɛ Farisi bi ɔmɛ a masa a kɛ Herode masa a he.” 16 Enɛ ɔ he ɔ, a kɛ a sibi bɔni nya sami akɛnɛ a be niye ní ɔ he je. 17 Benɛ e na nɔ́ nɛ ɔ, e de mɛ ke: “Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ nya sãe ngɛ niye ní nɛ nyɛ be ɔ he ɔ? Anɛ loloolo ɔ, nyɛ kɔ we se, nɛ nyɛ nui sisi lo? Anɛ loloolo ɔ, nyɛ tsui nui níhi a sisi mla lo? 18 ‘Nyɛ ngɛ hɛngmɛ, anɛ nyɛ hyɛ we nɔ́ lo; nɛ nyɛ ngɛ tue, anɛ nyɛ nui nɔ́ lo?’ Nyɛ kaii we 19 benɛ i ku abolo enuɔ ɔ mi kɛ ha nyumuhi 5,000 ɔ lo? Kusiihi* nɛ bibli ɔ hyi mɛ tɔtɔɔtɔ ɔ enyɛmɛ nya lɛ nyɛ bua?” A he nɔ ke: “Nyɔngma kɛ enyɔ.” 20 “Benɛ i ku abolo kpaago ɔ mi kɛ ha nyumuhi 4,000 ɔ, kusii* nguanguahi nɛ bibli ɔ hyi mɛ tɔtɔɔtɔ ɔ enyɛmɛ lɛ nyɛ muɔɔ?” A he nɔ ke: “Kpaago.” 21 Kɛkɛ nɛ e de mɛ ke: “Loloolo ɔ, anɛ nyɛ nui sisi lo?”

22 Jehanɛ ɔ, a ba Betsaida. Nɛ nihi ngɔ nyumu ko nɛ e hɛngmɛ yu kɛ ba e ngɔ ngɛ lejɛ ɔ, nɛ a kpa Yesu pɛɛ kaa e ta e he. 23 Nɛ e pɛtɛ nyumu ɔ nɛ e hɛngmɛ yu ɔ nine he nɛ e kɛ lɛ je kɔpe ɔ mi. Nɛ e su lada ngɔ pue e hɛngmɛ ɔmɛ a nɔ, nɛ e ngɔ e nine kɛ pue e nɔ nɛ e bi lɛ ke: “Mɛni o na?” 24 Nyumu ɔ wo e yi nɔ nɛ e de ke: “I na nimli, se a ngɛ kaa tsohi nɛ a ngɛ nyɛɛe kɛ ngɛ yae kɛ ngɛ bae.” 25 E kpale ngɔ e nine ngɔ pue nyumu ɔ hɛngmɛ ɔmɛ a nɔ ekohu, nɛ nyumu ɔ bɔni nɔ́ hyɛmi heii. E hɛngmɛ ɔmɛ bli, nɛ e na nɔ́ fɛɛ nɔ́ saminya. 26 Kɛkɛ nɛ e wo lɛ blɔ kɛ ho we mi ya nɛ e de lɛ ke: “Koo ya kɔpe ɔ mi.”

27 Jehanɛ ɔ, Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ je kɛ ho kɔpehi nɛ a ngɛ Kaisarea Filipi ɔ ya, nɛ benɛ a ngɛ blɔ ɔ nɔ kɛ yaa a, e bɔni e kaseli ɔmɛ sane bimi. E bi mɛ ke: “Mɛnɔ lɛ nihi ngɛ dee ke i ji?” 28 A ha lɛ heto ke: “Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ, se ni kpahi hu ngɛ dee ke Eliya, nɛ ni kpa komɛ hu deɔ ke, gbali ɔmɛ a ti nɔ kake.” 29 Kɛkɛ nɛ e bi mɛ ke: “Nyɛ hu nɛɛ, mɛnɔ nyɛ deɔ ke i ji?” Petro ha lɛ heto ke: “Mo ji Kristo ɔ nɛ.” 30 Enɛ ɔ he ɔ, e bɔ mɛ kɔkɔ kaa a ko de nɔ ko nɔ ko nɔ nɛ e ji. 31 Jehanɛ se hu ɔ, e bɔni mɛ ní tsɔɔmi kaa e sa kaa nɔmlɔ Bi ɔ nɛ e na amanehlu babauu, nɛ nikɔtɔma amɛ kɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ ma kua lɛ nɛ a maa gbe lɛ, nɛ ligbi etɛne ɔ nɔ ɔ, e maa te si. 32 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e ha nɛ munyu nɛ ɔ pee heii. Se Petro ngɔ lɛ kɛ ya se nɛ e bɔni e hɛ mi kami. 33 Kɛkɛ nɛ e plɛ e he nɛ e hyɛ e kaseli ɔmɛ, nɛ e kã Petro hɛ mi ke: “Satan, bee kɛ ho ye se ya! ejakaa o susuu we níhi a he kaa bɔ nɛ Mawu susuɔ níhi a he ɔ, mohu ɔ, o susuɔ níhi a he kaa adesahi.”

34 Jehanɛ ɔ, e tsɛ asafo kuu ɔ kɛ ba e kɛ e kaseli ɔmɛ a ngɔ nɛ e de mɛ ke: “Ke nɔ ko suɔ kaa e maa nyɛɛ ye se ɔ, e kua e he, nɛ e wo e sɛumi tso* ɔ, nɛ e ya nɔ nɛ e nyɛɛ ye se. 35 Ejakaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ e suɔ kaa e maa baa e wami* yi ɔ, e wami maa laa lɛ, se nɔ fɛɛ nɔ nɛ e wami* maa laa lɛ ngɛ imi kɛ sane kpakpa a he ɔ, e maa baa e wami ɔ yi. 36 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke nɔ ko nine su je ɔ tsuo nɔ, se e wami* laa lɛ ɔ, mɛni nɔ́ kpakpa nɛ e ma ná? 37 Mɛni tutuutu lɛ nɔ ko maa ngɔ kɛ ha kɛ tsake e wami?* 38 Ejakaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ imi kɛ ye munyu ɔ he zo maa pee lɛ ngɛ yi nɔ gba puɛli* kɛ yayami peeli nɛ ɔmɛ a kpɛti ɔ, lɛ hu e he maa pee nɔmlɔ Bi ɔ zo ke e ba ngɛ e Tsɛ ɔ hɛ mi nyami ɔ mi be mi nɛ bɔfo klɔuklɔu ɔmɛ piɛɛ e he ɔ.”

9 Jehanɛ se hu ɔ, e de mɛ ke: “I ngɛ nyɛ dee ngɛ anɔkuale mi ke, nihi nɛ a daa si ngɛ hiɛ ɔ, a ti ni komɛ be a nya gbenɔ sae kulaa kɛ yaa si be nɛ a maa na Mawu Matsɛ Yemi ɔ kaa e ba momo ngɛ he wami mi.” 2 Ligbi ekpa se ɔ, Yesu ngɔ Petro kɛ Yakobo kɛ Yohane kɛ piɛɛ e he, nɛ e nyɛɛ a hɛ mi kɛ kuɔ kɛ ho yoku gagaaga ko nɔ ya. Mɛ pɛ lɛ a ya lejɛ ɔ. Nɛ e tsake ngɛ a hɛ mi; 3 tade nɛ e wo ngɛ e tade ɔ nɔ ɔ bɔni kpɛmi, nɛ e hiɛ futafuta pe bɔ nɛ níhi a he fɔlɔ ko ngɛ zugba a nɔ ma nyɛ ma ha nɛ e hiɛ futaa. 4 Jehanɛ hu ɔ, Eliya kɛ Mose je a he kpo kɛ tsɔɔ mɛ, nɛ a kɛ Yesu ngɛ ní sɛɛe. 5 Kɛkɛ nɛ Petro de Yesu ke: “Rabi, e hi kaa wa ngɛ hiɛ ɔ. Lɔ ɔ he ɔ, ha nɛ waa ma bo tsu etɛ, o nɔ́ kake, Mose nɔ́ kake, kɛ Eliya hu nɔ́ kake.” 6 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e li bɔ nɛ e maa pee ha, ejakaa a ye gbeye wawɛɛ. 7 Nɛ bɔku ko wo, nɛ benɛ e ha a nɔ ɔ, gbi ko pɛ kɛ je bɔku ɔ mi ke: “Ye Bi nɛ i suɔ lɛ ji nɛ ɔ nɛ. Nyɛɛ bu lɛ tue.” 8 Kɛkɛ nɛ tlukaa a, benɛ a po a hɛ nɛ a hyɛ ɔ, a na kaa nɔ ko nɔ ko be a kasa nya hu kaa ja Yesu pɛ.

9 Benɛ a ngɛ yoku ɔ kplee kɛ ma a, e bɔ mɛ kɔkɔ kaa a ko sɛɛ nɔ́ nɛ a na a kɛ ha nɔ ko nɔ ko kɛ yaa si be nɛ nɔmlɔ Bi ɔ maa te si kɛ je gbogboehi a kpɛti. 10 A ngɔ munyu ɔ kɛ to a tsui mi,* se mɛ sɔuu a susu nɔ́ nɛ si temi kɛ je gbogboehi a kpɛti nɛ ɔ tsɔɔ ɔ he. 11 Nɛ a bɔni lɛ sane bimi ke: “Mɛni he je nɛ womi ngmali ɔmɛ deɔ ke e sa nɛ Eliya nɛ ba kekle ɔ?” 12 E de mɛ ke: “Niinɛ, Eliya maa ba kekle nɛ e ma ba dla níhi tsuo; se mɛni he je nɛ a ngma ngɛ nɔmlɔ Bi ɔ he kaa e sa nɛ e na amanehlu babauu nɛ a pue e hɛ mi si ɔ? 13 Se i ngɛ nyɛ dee ke, Eliya ba momo, nɛ a pee lɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a suɔ kaa bɔ nɛ a ngma ngɛ e he ɔ.”

14 Benɛ a ba kaseli kpa amɛ a ngɔ ɔ, a na kaa nimli babauu bɔle mɛ, nɛ womi ngmali ɔmɛ kɛ mɛ ngɛ nya sãe. 15 Se benɛ asafo kuu ɔ tsuo hɛngmɛ gba e nɔ ɔ, a nya kpɛ a he, nɛ a tu fo kɛ ya ná lɛ konɛ a nga lɛ. 16 Kɛkɛ nɛ e bi mɛ ke: “Mɛni he nyɛɛ kɛ mɛ ngɛ nya sãe ngɛ ɔ?” 17 Nɛ asafo kuu ɔ mi nɔ ko ha lɛ heto ke: “Tsɔɔlɔ, i ngɔ ye binyumu kɛ ba o ngɔ, ejakaa mumi ko nɛ ha we nɛ nɔ tuɔ munyu ngɛ e mi. 18 He fɛɛ he nɛ e maa ba e nɔ ngɛ ɔ, e sakeɔ lɛ kɛ fiaa zugba, nɛ e nya mi fiaa hwɔli, nɛ e kpeɔ e lungu nya, kɛkɛ e pee gbedee. I de o kaseli ɔmɛ kaa a hia lɛ, se a nyɛ we nɛ a pee jã.” 19 E de mɛ ke: “Oo yi nɔ nɛ be hemi kɛ yemi, mɛni be i kɛ nyɛ maa hi si kɛ ya si? Mɛni be ma ná nyɛ he tsui kɛ ya si? Nyɛɛ ngɔ lɛ kɛ ba ha mi.” 20 Kɛkɛ nɛ a ngɔ nyumuyo ɔ kɛ ba ha lɛ, se benɛ mumi ɔ hɛngmɛ gba Yesu nɔ ɔ, e ha nɛ jokuɛ ɔ bɔni domi blibliibli. Benɛ jokuɛ ɔ nɔ zugba a, e ngɛ si wuwluae kɛ ngɛ yae kɛ ngɛ bae, nɛ e nya mi ngɛ hwɔli fiae. 21 Kɛkɛ nɛ Yesu bi jokuɛ ɔ tsɛ ɔ ke: “Mɛni be nɛ nɔ́ nɛ ɔ bɔni lɛ peemi?” E he nɔ ke: “Kɛ je e jokuɛ mi, 22 nɛ e pɔɔ lɛ sakemi ngɔ fɔɔ la mi, kɛ nyu mi hulɔ, konɛ e kpata e hɛ mi. Se ke o ma nyɛ maa pee nɔ́ ko ngɛ he ɔ, lɛɛ moo na wɔ mɔbɔ nɛ o ye kɛ bua wɔ.” 23 Yesu de lɛ ke: “O ngɛ dee ke, ‘Ke o ma nyɛ’ ɔ! Hyɛ, a ma nyɛ maa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ kɛ ha nɔ nɛ e ngɛ hemi kɛ yemi ɔ.” 24 Amlɔ nɔuu nɛ jokuɛ ɔ tsɛ ɔ kpa ngmlaa nɛ e de ke: “I ngɛ hemi kɛ yemi! Moo ye bua mi ngɛ he nɛ i hia hemi kɛ yemi ngɛ ɔ!”

25 Benɛ Yesu na kaa nihi babauu sa fo kɛ ma a ngɔ ɔ, e kã mumi nɛ e he tsɔ we ɔ hɛ mi, nɛ e de lɛ ke: “Mo mumi nɛ o ha we nɛ nɔ tuɔ munyu nɛ o ha we nɛ nɔ nuɔ nɔ́, i ngɛ mo fãe ke, jee kpo kɛ je e mi nɛ o ko sɛ e mi hu!” 26 Mumi ɔ kpa ngmlaa, nɛ si nɔɔmi hiɔ nɔ jokuɛ ɔ nɔ si abɔ, lɔ ɔ se ɔ, mumi ɔ je kpo ngɛ e mi, nɛ jokuɛ ɔ pee kaa nɔ ko nɛ e gbo. Enɛ ɔ ha nɛ ni ɔmɛ a kpɛti nihi fuu ngɛ dee ke: “E gbo!” 27 Se Yesu pɛtɛ e nine he nɛ e wo e nɔ, nɛ e te si kɛ da si. 28 Jehanɛ ɔ, benɛ e ya sɛ we ko mi ɔ, e kaseli ɔmɛ bi lɛ ngɛ laami mi ke: “Mɛni he je nɛ wɔɔ lɛɛ wa nyɛ we nɛ waa hia mumi yayami ɔ?” 29 E de mɛ ke: “Sɔlemi pɛ lɛ ma nyɛ maa hia kikɛmɛ a mumi nɛ ɔ.”

30 A je lejɛ ɔ nɛ a ya gu Galilea, se e sume kaa nɔ ko nɛ le he nɔ́ ko. 31 Ejakaa e ngɛ e kaseli ɔmɛ ní tsɔɔe nɛ e ngɛ mɛ dee ke: “A maa tsɔɔ nɔmlɔ Bi ɔ se blɔ nɛ a maa ngɔ lɛ kɛ wo nimli a dɛ mi, nɛ a maa gbe lɛ, se ngɛ gbemi nɛ a maa gbe lɛ ɔ tsuo se ɔ, e maa te si ngɛ ligbi etɛne ɔ nɔ.” 32 Se a nui e munyu ɔ sisi, nɛ a ngɛ gbeye yee kaa a ma bi lɛ sane ko hulɔ.

33 Kɛkɛ nɛ a ba su Kapernaum. Jehanɛ ɔ, benɛ e ngɛ we ɔ mi ɔ, e bi mɛ ke: “Mɛni he nyɛ ngɛ nya sãe ngɛ ngɛ blɔ ɔ nɔ ɔ?” 34 A pui e nya mi, ejakaa benɛ a ngɛ blɔ ɔ nɔ ɔ, a ngɛ nya sãe ngɛ nɔ nɛ ji nɔmlɔ ngua ngɛ a kpɛti ɔ he. 35 Enɛ ɔ he ɔ, e hi si nɛ e tsɛ Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ nɛ e de mɛ ke: “Ke nɔ ko suɔ kaa e ye kekleekle blɔ he ɔ, e sa nɛ e pee nyɛ tsuo nyɛ se kpɛlɔ kɛ nyɛ tsuo nyɛ sɔmɔlɔ.” 36 Kɛkɛ nɛ e ngɔ jokuɛ nyafii ko, nɛ e kɛ lɛ ba da si ngɛ a kpɛti; nɛ e ngɔ e nine kɛ fɔ e kuɛ mi, e de mɛ ke: 37 “Nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ma he jokuɛwi kaa kikɛ nɛ ɔmɛ a kpɛti nɔ kake atuu ngɛ ye biɛ ɔ he je ɔ, e he imi hu atuu; nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ma he mi atuu ɔ, pi imi pɛ atuu nɛ e he, se e he nɔ nɛ e tsɔ mi ɔ hu atuu.”

38 Yohane de lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, wa na nɔ ko nɛ e ngɔ o biɛ kɛ ngɛ daimoniohi hiae nɛ wa bɔ mɔde kaa wa maa tsi lɛ blɔ, ejakaa e nyɛɛ we wa se.” 39 Se Yesu de ke: “Nyɛ ko bɔ mɔde kaa nyɛ maa tsi lɛ blɔ, ejakaa nɔ ko be nɛ e ma tsu he wami ní tsumi ko ngɛ ye biɛ mi nɛ e kɛ oya yemi ma nyɛ maa tu ye he munyu yayami. 40 Ejakaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ti si kɛ wui wɔ ɔ, e ngɛ wa blɔ fa mi. 41 Nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ma ha nyɛ nyu kplu kake kaa nyɛɛ nu akɛnɛ Kristo níhi ji nyɛ he je ɔ, i ngɛ nyɛ dee ngɛ anɔkuale mi ke, e hiɔwo be lɛ bɔe kɔkɔɔkɔ. 42 Se nɔ fɛɛ nɔ nɛ e maa tɔ̃tɔ̃ ni nyafii nɛ ɔmɛ nɛ a ngɛ hemi kɛ yemi ɔmɛ a kpɛti nɔ kake nane ɔ, afani nɛ a fĩ wɛ tɛ nɛ teji kɛ wɛɛɔ nɔ́ ɔ ngɔ wo e kuɛ, nɛ a ya sake lɛ ngɔ fɔ wo ɔ mi.

43 “Ke e ba kaa o nine ha nɛ o nane ngɛ tɔ̃tɔ̃e ɔ, poo ngɔ fɔ he. Afani nɛ o kɛ nine kake maa sɛ wami mi pe nɛ o kɛ nine enyɔ maa ya Gehena,* ngɛ la nɛ nɔ ko be nyɛe maa gbe ɔ mi. 44* —— 45 Nɛ ke o nane ha nɛ o nane ngɛ tɔ̃tɔ̃e ɔ, poo ngɔ fɔ he. Afani nɛ o kɛ nane kake maa sɛ wami mi pe nɛ o ngɛ nane enyɔ nɛ a ma sake mo ngɔ fɔ Gehena.* 46* —— 47 Nɛ ke o hɛngmɛ ha nɛ o nane ngɛ tɔ̃tɔ̃e ɔ, sake ngɔ fɔ he. Afani nɛ o kɛ hɛngmɛ kake maa sɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ mi pe nɛ o ngɛ hɛngmɛ enyɔ nɛ a ma sake mo ngɔ fɔ Gehena,* 48 he nɛ gɔgɔ gbo we ngɛ nɛ a gbi la a hulɔ ɔ.

49 “Ejakaa e sa nɛ a ngɔ la kɛ wo nɔ fɛɛ nɔ ngo. 50 Ngo hi, se ke ngo nya nyu gbo ɔ, mɛni a kɛ ma ha nɛ e doo ekohu? Nyɛ ha nɛ ngo nɛ hi nyɛ mi, nɛ nyɛɛ kɛ nyɛ sibi nɛ hi si ngɛ tue mi jɔmi mi daa.”

10 E te si kɛ je lejɛ ɔ, nɛ e po Yordan Pa a kɛ ba Yudea huzu ɔmɛ a nya. Asafo kuu ɔ kpale ba bua a he nya ngɛ e ngɔ. Nɛ kaa bɔ nɛ e pɔɔ peemi ɔ, e kpale bɔni mɛ ní tsɔɔmi. 2 Kɛkɛ nɛ Farisi bi ɔmɛ ba e ngɔ kɛ juɛmi ɔ kaa a ma lɛ kami, nɛ a bi lɛ ke ji mlaa ngmɛɔ blɔ kaa nyumu kɛ e yo nɛ po gba mi. 3 E he nɔ ke: “Mɛni mlaa Mose wo nyɛ ɔ?” 4 A de ke: “Mose ngmɛ blɔ kaa nɔ ko ma nyɛ maa ngma gba mi pomi womi kɛ ha e yo nɛ e ngmɛɛ e he.” 5 Se Yesu de mɛ ke: “Akɛnɛ nyɛ tsui ti he je nɛ e ngma mlaa nɛ ɔ ngɔ ha nyɛ ɔ nɛ. 6 Se kɛ je adebɔ sisije ɔ, ‘E bɔ mɛ nyumu kɛ yo. 7 Enɛ ɔ he je nɛ nyumu ma si e tsɛ kɛ e nyɛ, 8 nɛ mɛ ni enyɔ ɔmɛ a maa pee he lo kake’ ɔ nɛ, lɛɛ a pi ni enyɔ hu, mohu ɔ, he lo kake. 9 Enɛ ɔ he ɔ, nɔ́ nɛ Mawu ngɔ kɛ tsa a, adesa ko nɛ e ko gba mi.” 10 Pee se benɛ a ngɛ we ɔ mi ɔ, kaseli ɔmɛ bɔni lɛ enɛ ɔ he sane bimi. 11 E de mɛ ke: “Nɔ fɛɛ nɔ nɛ e kɛ e yo maa po gba mi nɛ e ma ya ngɔ nɔ kpa a, e puɛ gba, nɛ e pee yayami kɛ si e yo ɔ, 12 nɛ ke e ba mi kaa benɛ yo ko kɛ e huno po gba mi se ɔ, e ya gba nɔ kpa a, yo ɔ puɛ gba.”

13 Jehanɛ ɔ, nihi ngɔ jokuɛ tsɔwi kɛ bɔni e ngɔ bami konɛ e pɛtɛ a he, se e kaseli ɔmɛ kã a hɛ mi. 14 Benɛ Yesu na nɔ́ nɛ ɔ, e mi mi fu nɛ e de mɛ ke: “Nyɛ ha jokuɛ tsɔwi ɔmɛ blɔ nɛ a ba ye ngɔ; nyɛ ko tsi mɛ blɔ, ejakaa nihi kaa kikɛ nɛ ɔmɛ a nɔ́ ji Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɛ. 15 I ngɛ nyɛ dee ngɛ anɔkuale mi ke, nɔ fɛɛ nɔ nɛ e be Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɔ kplɛɛe kaa bɔ nɛ jokuɛ nyafii maa pee ɔ, e be mi sɛe gblegbleegble.” 16 Kɛkɛ nɛ e wo jokuɛwi ɔmɛ ngɛ e kɔni bɔkɔ mi, nɛ e ngɔ e nine kɛ pue a nɔ, nɛ e bɔni mɛ jɔɔmi.

17 Benɛ e ngɛ blɔ nɔ kɛ yaa a, nyumu ko tu fo kɛ ba e ngɔ nɛ e ba kplã si ngɛ e hɛ mi nɛ e bi lɛ ke: “Tsɔɔlɔ Kpakpa, mɛni e sa kaa ma pee konɛ ma ná neneene wami?” 18 Yesu de lɛ ke: “Mɛni he je nɛ o tsɛ mi ke nɔmlɔ kpakpa a? Nɔ ko be nɛ e ji nɔ kpakpa kaa ja Mawu pɛ. 19 O le mlaa amɛ: ‘Koo gbe nɔmlɔ, ko puɛ gba, koo ju, koo ye lakpa odase, koo fia ojo, buu o tsɛ kɛ o nyɛ.’” 20 Nyumu ɔ de lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, i ye ní nɛ ɔmɛ tsuo a nɔ kɛ je ye jokuɛwi a si tɔɔ.” 21 Yesu hyɛ lɛ nɛ e suɔ e sane, nɛ e de lɛ ke, “E piɛ mo nɔ́ kake: Yaa nɛ o ya jua níhi nɛ o ngɛ ɔ nɛ o ngɔ kɛ ha ohiatsɛmɛ, nɛ o ma ná juetli ngɛ hiɔwe; konɛ o ba nyɛɛ ye se.” 22 Benɛ e nu munyu nɛ ɔ, e hao, nɛ e kɛ aywilɛho pue nɔ kɛ ho, ejakaa e ngɛ ní babauu.

23 Benɛ Yesu hyɛ ni ɔmɛ kɛ kpe ɔ, e de e kaseli ɔmɛ ke: “E he maa wa wawɛɛ nitsɛ kɛ ha sikatsɛmɛ kaa a maa sɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ mi!” 24 Se nɔ́ nɛ e de ɔ pee e kaseli ɔmɛ nyakpɛ. Kɛkɛ nɛ Yesu de mɛ ekohu ke: “Bimɛ, e he maa wa wawɛɛ nitsɛ kaa nɔ ko maa sɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ mi! 25 E ngɛ gbɔjɔɔ ha afukpɔngɔ kaa e maa gu abui hɛngmɛ mi pe kaa niatsɛ maa sɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ mi.” 26 Enɛ ɔ pee mɛ nyakpɛ wawɛɛ nitsɛ nɛ a bi lɛ* ke: “Lɛɛ mɛnɔ yi wami nɛ a ma nyɛ ma he mɔ?” 27 Yesu hyɛ mɛ too nɛ e de ke: “Ngɛ nimli a blɔ fa mi ɔ, e be hie peemi, se pi jã nɛ e ji ngɛ Mawu blɔ fa mi, ejakaa Mawu lɛɛ e nyɛɔ peeɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́.” 28 Petro bɔni lɛ demi ke: “Hyɛ! Wa si níhi tsuo nɛ wa ba nyɛɛ o se.” 29 Yesu de ke: “Ngɛ anɔkuale mi ɔ, i ngɛ nyɛ dee ke nɔ ko be nɛ e si we aloo nyɛmimɛ nyumuhi aloo nyɛmimɛ yihi aloo nyɛ aloo tsɛ aloo bimɛ aloo ngmɔhi ngɛ imi kɛ sane kpakpa a he, 30 nɛ́ e nine be wehi, nyɛmimɛ nyumuhi, nyɛmimɛ yihi, nyɛmɛ, bimɛ, kɛ ngmɔhi nɔ sue kɛ bɔ he si 100 ngɛ be nɛ ɔ mi, nɛ́ yi mi wami hu piɛɛ he, kɛ neneene wami ngɛ je* nɛ ma a mi. 31 Se hlami sɛli babauu ma ba pee se kpɛli, nɛ se kpɛli ma ba pee hlami sɛli.”

32 Jehanɛ ɔ, a ma blɔ ɔ nɔ nɛ a ngɛ kuɔe kɛ yaa Yerusalem, nɛ Yesu sɛ a hlami. A nya kpɛ a he, nɛ ni nɛmɛ nɛ a nyɛɛ e se ɔ bɔni gbeye yemi. Nɛ e ngɔ Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ kɛ ya se ekohu nɛ e bɔni mɛ níhi nɛ maa ba e nɔ ɔ demi. E de mɛ ke: 33 “Hyɛ! Wa ngɛ kuɔe kɛ yaa Yerusalem, nɛ a maa ngɔ nɔmlɔ Bi ɔ kɛ wo osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ a dɛ mi. A maa bu lɛ gbenɔ fɔ, nɛ a maa ngɔ lɛ kɛ ha nihi nɛ a je je ma amɛ a mi ɔ, 34 nɛ nimli nɛ ɔmɛ maa ye e he fɛu, nɛ a ma su lada ngɔ pue e nɔ, nɛ a maa fiaa lɛ kpa nɛ a maa gbe lɛ, se ligbi etɛ se ɔ, e maa te si.”

35 Zebedeo binyumu ɔmɛ nɛ ji Yakobo kɛ Yohane ba e ngɔ nɛ a ba de lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma bi mo ɔ, wa suɔ kaa o pee ha wɔ.” 36 E bi mɛ ke: “Mɛni nyɛ suɔ nɛ ma pee ha nyɛ?” 37 A he nɔ ke: “Ha wɔ he blɔ konɛ wa ti nɔ kake nɛ e hi si ngɛ o hiɔ nɔ, nɛ nɔ kake hu nɛ e hi si ngɛ o muɔ nɔ ngɛ o hɛ mi nyami ɔ mi.” 38 Se Yesu de mɛ ke: “Nyɛ li nɔ́ nɛ nyɛ ngɛ bie ɔ. Anɛ nyɛ ma nyɛ maa nu kplu ɔ nɛ i ngɛ nue ɔ, aloo nyɛ ma nyɛ ma ha nɛ a baptisi nyɛ kɛ baptisimi nɛ a ngɛ mi baptisie ɔ lo?” 39 A he nɔ ke: “Wa ma nyɛ.” Kɛkɛ nɛ Yesu de mɛ ke: “Kplu nɛ i ngɛ nue ɔ, nyɛ maa nu, nɛ baptisimi nɛ a ngɛ mi baptisie ɔ, a maa baptisi nyɛ. 40 Se kaa nɔ ko maa hi si ngɛ ye hiɔ nɔ aloo ye muɔ nɔ ɔ lɛɛ, pi ye blɔ nya ji lɔ ɔ, mohu ɔ, e ngɛ kɛ ha nihi nɛ a dla ngɔ to ɔ.”

41 Benɛ ni nyɔngma amɛ nɛ a piɛ ɔ nu nɔ́ nɛ ɔ he ɔ, a mi mi fu Yakobo kɛ Yohane. 42 Se Yesu tsɛ mɛ kɛ ba e ngɔ nɛ e de mɛ ke: “Nyɛ le kaa nihi nɛ a buɔ mɛ* kaa je ma amɛ a nɔ yeli ɔ yeɔ nihi a nɔ, nɛ a nimli ngua amɛ yeɔ nihi a nɔ kɛ he wami. 43 E sɛ nɛ e ba lɛ jã ngɛ nyɛ kpɛti; mohu ɔ, nɔ fɛɛ nɔ nɛ e suɔ kaa e pee nɔmlɔ ngua ngɛ nyɛ kpɛti ɔ, e sa nɛ e pee nyɛ sɔmɔlɔ, 44 nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ e suɔ kaa e pee kekleekle nɔ ngɛ nyɛ kpɛti ɔ, e sa nɛ e pee nyɛ tsuo nyɛ nyɔguɛ. 45 Ejakaa benɛ nɔmlɔ Bi ɔ po ba a, pi nɛ e ba kaa a sɔmɔ lɛ, mohu ɔ, e ba konɛ e ba sɔmɔ nɛ e ngɔ e wami* kɛ ha kaa kpɔmi nɔ́ nɛ e kɛ kpɔ̃ nihi babauu.”

46 Enɛ ɔ se ɔ, a ba Yeriko. Se benɛ e kɛ e kaseli ɔmɛ kɛ nihi nɛ a he hiɛ saii ɔ ngɛ Yeriko ma a mi jee ɔ, Batimeo (Timeo binyumu ɔ), nɛ ji hɛ yuyuilɔ nɛ e baa ní ɔ hii si ngɛ gbɛjegbɛ ɔ he. 47 Benɛ e nu kaa Yesu, nɛ ji Nazaretno ɔ lɛ e bee ɔ, e bɔni ngmlaa kpami ke: “Yesu, David Bi, naa mi mɔbɔ!” 48 Enɛ ɔ he ɔ, nihi fuu bɔni e yi ngami, nɛ a de lɛ ke e pee dii, se e ya nɔ nɛ e ngɛ ngmlaa kpae wawɛɛ po pe kekle ɔ ke: “David Bi, naa mi mɔbɔ!” 49 Enɛ ɔ he ɔ, Yesu da si nɛ e de ke: “Nyɛ tsɛ lɛ ha mi.” Kɛkɛ nɛ a tsɛ hɛ yuyuilɔ ɔ nɛ a de lɛ ke: “Koo ye tsui! Tee si; e ngɛ mo tsɛe.” 50 Kɛkɛ nɛ e sake tade nɛ e wo ngɛ e tade ɔ nɔ ɔ ngɔ fɔ he, nɛ e te si pam, nɛ e ya Yesu ngɔ. 51 Nɛ Yesu bi lɛ ke: “Mɛni o suɔ nɛ ma pee ha mo?” Nyumu ɔ nɛ e hɛngmɛ yu ɔ de lɛ ke: “Rabboni,* ha nɛ ma hyɛ nɔ́ ekohu.” 52 Kɛkɛ nɛ Yesu de lɛ ke: “Moo ya. O hemi kɛ yemi ɔ tsa mo.” Nɛ amlɔ nɔuu ɔ, e bɔni nɔ́ hyɛmi, nɛ e bɔni Yesu se nyɛɛmi ngɛ gbɛjegbɛ ɔ nɔ.

11 Jehanɛ ɔ, benɛ e piɛ bɔɔ nɛ a maa su Yerusalem, Betfage kɛ Betania ngɛ Oliv Yoku ɔ he ɔ, e tsɔ e kaseli ɔmɛ a kpɛti ni enyɔ 2 nɛ e de mɛ ke: “Nyɛɛ ya kɔpe ɔ nɛ wa ngɛ hyɛe nɛ ɔ mi. Ke nyɛ sɛ mi pɛ ɔ, nyɛ maa na teji ku wayo ko nɛ nɔ ko hí nɔ hyɛ kɛ ba si amlɔ nɛ ɔ nɛ a muɔ lɛ si. Nyɛɛ pɛne lɛ, nɛ nyɛɛ ngɔ lɛ kɛ ba hiɛ ɔ. 3 Nɛ ke nɔ ko bi nyɛ ke, ‘Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ nɔ́ nɛ ɔ pee ɔ?’ nyɛ de ke, ‘E he hia Nyɔmtsɛ ɔ, nɛ e maa kpale ngɔ lɛ kɛ ba piɔ.’” 4 Enɛ ɔ he ɔ, a pue nɔ kɛ ho nɛ a ya na teji ku wayo ɔ nɛ a muɔ lɛ si ngɛ sinya ko nya ngɛ blɔ ɔ he, nɛ a pɛne lɛ. 5 Se nihi nɛ a daa si ngɛ lejɛ ɔ a ti ni komɛ bi mɛ ke: “Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ teji ku wayo ɔ pɛnee ɔ?” 6 A de mɛ nɔ́ nɛ Yesu de mɛ ke a de ɔ pɛpɛɛpɛ, nɛ a ngmɛ mɛ blɔ nɛ a ho.

7 Nɛ a ngɔ teji ku wayo ɔ kɛ ba ha Yesu, nɛ a ngɔ tadehi nɛ a wo ngɛ a tade ɔmɛ a nɔ ɔ kɛ pue teji ɔ nɔ, nɛ e hi nɔ. 8 Jehanɛ se hu ɔ, nihi fuu ngɔ tadehi nɛ a wo ngɛ a tade ɔmɛ a nɔ ɔ kɛ pue gbɛjegbɛ ɔ nɔ, se ni komɛ hu ya poo tso kɔnihi kɛ je ngmɔ ɔmɛ a mi. 9 Nɛ nihi nɛ a nyɛɛ e hɛ mi, kɛ ni nɛmɛ nɛ a nyɛɛ e se ɔ ngɛ ngmlaa kpae ke: “Wa kpa mo pɛɛ, mo he e yi wami! A jɔɔ nɔ nɛ e ma ngɛ Yehowa* biɛ ɔ mi ɔ! 10 A jɔɔ wa tsɛ David Matsɛ Yemi ɔ nɛ ma a! Wa kpa mo pɛɛ, mo he e yi wami, ngɛ hiɔwe lokoo!” 11 Kɛkɛ nɛ e sɛ Yerusalem ma a mi nɛ e ya sɔlemi we ɔ, nɛ e hyɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ kɛ kpe, se akɛnɛ je ngɛ jɔe he je ɔ, e je kpo kɛ ho Betania ya, nɛ Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ piɛɛ e he.

12 E nɔ jena benɛ a ngɛ Betania jee ɔ, hwɔ ye lɛ. 13 E hɛngmɛ gba fig tso ko nɔ ngɛ tsitsaa nɛ bahi ngɛ nɔ, nɛ e ya hyɛ kaa e maa na nɔ́ ko ngɛ nɔ lo. Se benɛ e su he ɔ, e nɛ nɔ́ ko ngɛ nɔ kaa bahi kɛkɛ, ejakaa e sui be nɛ fig tsohi maa wo lolo. 14 Enɛ ɔ he ɔ, e de tso ɔ ke: “Nɔ ko nɔ ko nɛ e ko ye o nɔ yiblii hu gblegbleegble.” Nɛ e kaseli ɔmɛ nu.

15 Jehanɛ ɔ, a ba Yerusalem. Benɛ a su lejɛ ɔ, e sɛ sɔlemi we ɔ nɛ e bɔni nihi nɛ a ngɛ ní juae kɛ ni nɛmɛ nɛ a ngɛ ní hee ngɛ sɔlemi we ɔ fieemi, nɛ e plɛ sika tsakeli ɔmɛ a we okplɔɔ ɔmɛ, kɛ ni nɛmɛ nɛ a ngɛ beleku lahuɛhi juae ɔ a sɛ ɔmɛ ngɔ bu si, 16 nɛ e ngmɛ́ nɔ ko blɔ nɛ e tloo nɔ́ ko kɛ be ngɛ sɔlemi we ɔ. 17 E ngɛ mɛ ní tsɔɔe nɛ e ngɛ mɛ dee ke: “Anɛ a ngmɛ ke, ‘A ma tsɛ ye we ɔ ke he nɛ je ma amɛ tsuo ma ba sɔle ngɛ’* lo? Se nyɛɛ lɛɛ nyɛ ngɔ kɛ pee juli a tɛ puɔ mi.” 18 Nɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ nu nɔ́ nɛ ɔ, nɛ a bɔni bɔ nɛ a maa pee ha konɛ a gbe lɛ ɔ hlami; se a ngɛ lɛ gbeye yee, ejakaa e ní tsɔɔmi ɔ ha nɛ asafo kuu ɔ tsuo nya kpɛ a he.

19 Benɛ e su gbɔkuɛ nya si ɔ, a je kpo kɛ je ma a mi. 20 Se mɔtu mla benɛ a bee ɔ, a na kaa fig tso ɔ gbo momo kɛ e sipoku tsuo. 21 Petro kai, nɛ e de lɛ ke: “Rabi, hyɛ! fig tso ɔ nɛ o gbiɛ ɔ gbo.” 22 Yesu he nɔ nɛ e de mɛ ke: “Nyɛ ná hemi kɛ yemi ngɛ Mawu mi. 23 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, i ngɛ nyɛ dee ke, nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ma de yoku nɛ ɔ ke, ‘Hiaa nɛ o ya nɔ wo ɔ mi,’ nɛ́ e be atsinyɛ jee ngɛ e tsui mi, se e ma ná hemi kɛ yemi kaa nɔ́ nɛ e de ɔ maa ba mi ɔ, e ma ha nɛ e maa ba mi. 24 Enɛ ɔ he ɔ, i ngɛ nyɛ dee ke, níhi tsuo nɛ nyɛ maa sɔle kɛ bi ɔ, nyɛ ná hemi kɛ yemi kaa nyɛ nine su a nɔ momo, nɛ nyɛ nine maa su a nɔ. 25 Nɛ ke nyɛ te si kɛ da si nɛ nyɛ ngɛ sɔlee ɔ, nyɛɛ ngɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ nɔ ko pee kɛ si nyɛ ɔ kɛ ke lɛ, konɛ nyɛ Tsɛ ɔ nɛ e ngɛ hiɔwe ɔ hu nɛ e ngɔ nyɛ he yayami ɔmɛ kɛ ke nyɛ.” 26* ——

27 A kpale kɛ ba Yerusalem. Nɛ benɛ e ngɛ nyɛɛe ngɛ sɔlemi we ɔ, osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ kɛ nikɔtɔma amɛ ba 28 nɛ a ba bi lɛ ke: “Mɛnɔ he wami lɛ o kɛ ngɛ ní nɛ ɔmɛ pee ɔ? Aloo mɛnɔ ha mo he wami nɛ ɔ nɛ o kɛ ngɛ ní nɛ ɔmɛ pee ɔ?” 29 Yesu de mɛ ke: “Imi hu ma bi nyɛ sane kake. Nyɛ ha mi heto, kɛkɛ ɔ, imi hu ma de nyɛ nɔ nɛ e ha mi he wami nɛ i kɛ ngɛ ní nɛ ɔmɛ pee ɔ. 30 Anɛ Yohane nɔ baptisimi ɔ je hiɔwe aloo e je adesahi a ngɔ? Nyɛ ha mi heto.” 31 Enɛ ɔ he ɔ, a bɔni he susumi nɛ a ngɛ dee ke: “Ke wa de ke, ‘E je hiɔwe’ ɔ, e ma bi wɔ ke, ‘Lɛɛ mɛni he je nɛ nyɛ he we lɛ yi ɔ?’ 32 Se anɛ wa ma nyɛ ma de ke, ‘E je adesahi a ngɔ’ lo?” A ngɛ asafo kuu ɔ gbeye yee, ejakaa ni ɔmɛ tsuo na Yohane kaa e ji gbalɔ nitsɛnitsɛ. 33 Enɛ ɔ he ɔ, a ha Yesu heto ke: “Wa li.” Yesu hu de mɛ ke: “Imi hu i be nyɛ nɔ nɛ e ha mi he wami nɛ i kɛ ngɛ ní nɛ ɔmɛ pee ɔ dee.”

12 Jehanɛ ɔ, e kɛ mɛ bɔni munyu tumi nɛ e ngɔ nɔ́ he tomi níhi kɛ tsu ní. E de mɛ ke: “Nyumu ko pee wai ngmɔ nɛ e po piɛ ngɔ wo he, nɛ e tsua wai ngami muɔ ngɛ mi, nɛ e ma mɔ; lɔ ɔ se ɔ, e ngɔ kɛ wo ngmɔ huli a dɛ, nɛ e hia blɔ kɛ ho ma se ya. 2 Benɛ wai yiblii kpami be su ɔ, e tsɔ e nyɔguɛ ɔmɛ a ti nɔ kake kɛ ya ngmɔ huli ɔmɛ a ngɔ konɛ e ya ngɔ wai yiblii ɔ eko ngɛ a dɛ. 3 Se a nu lɛ, nɛ a kongo lɛ, nɛ a fiee lɛ kɛ ho kɛ e dɛ gu. 4 E kpale tsɔ nyɔguɛ kpa ko hu kɛ ya a ngɔ, nɛ a fia e yi mi nɔ́, nɛ a pue e hɛ mi si. 5 Nɛ e kpale tsɔ nɔ kpa, nɛ lɛɛ lɛɛ a gbe lɛ. E tsɔ nihi fuu hulɔ, nɛ a kongo a ti ni komɛ, nɛ ni komɛ hu lɛɛ a gbe mɛ. 6 E ngɛ nɔ kake nɛ e piɛ, e binyumu nɛ e suɔ. Nyagbenyagbe ɔ, e tsɔ lɛ a ngɔ nɛ e de ke: ‘A maa bu ye binyumu ɔ.’ 7 Se jamɛ a ngmɔ huli ɔmɛ de a sibi ke, ‘Gbosi ní yelɔ ɔ ji nɛ ɔ nɛ. Nyɛɛ ba, nyɛ ha nɛ waa gbe lɛ konɛ gbosi ní ɔ ba pee wa nɔ.’ 8 Kɛkɛ nɛ a nu lɛ, nɛ a gbe lɛ nɛ a sake lɛ kɛ fɔ wai ngmɔ ɔ se. 9 Mɛni wai ngmɔtsɛ ɔ maa pee? E maa ba nɛ e ma ba gbe ngmɔ huli ɔmɛ nɛ e maa ngɔ wai ngmɔ ɔ kɛ wo ni kpahi a dɛ. 10 Anɛ nyɛ kane we ngmami nɛ ɔ hyɛ lo? ‘Tɛ ɔ nɛ tsu mali ɔmɛ kua a, lɔ ɔ lɛ ba pee kɔ nya tɛ titli.* 11 Enɛ ɔ je Yehowa* ngɔ, nɛ ngɛ wa hɛ mi ɔ, e ngɛ nyakpɛ.’”

12 Enɛ ɔ he ɔ, a ngɛ hlae nɛ a maa nu lɛ, se a ngɛ asafo kuu ɔ gbeye yee, ejakaa a le kaa a he je nɛ e ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ kɛ tsu ní ɔ nɛ. Lɔ ɔ he ɔ, a si lɛ nɛ a je.

13 Enɛ ɔ se ɔ, a tsɔ Farisi bi komɛ kɛ nihi nɛ a fĩ Herode ma kudɔmi kuu ɔ se ɔ a ti ni komɛ kɛ ya e ngɔ konɛ a gu e nya mi munyu nɔ nɛ́ a nine nɛ su e nɔ. 14 Benɛ a ba a, a bi lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, wa le kaa o ji anɔkualetsɛ, nɛ o pee we níhi konɛ o kɛ sa nɔmlɔ ko hɛ mi, ejakaa o hyɛ we bɔ nɛ nihi ngɛ ha ngɛ kpo nɔ, mohu ɔ, ní nɛ o tsɔɔ kɛ kɔ Mawu he ɔ ji anɔkuale. Anɛ mlaa ngmɛɔ blɔ* kaa a wo tó kɛ ha Kaisare aloo a ko wo? 15 Anɛ e sa nɛ waa wo aloo e sɛ nɛ waa wo?” Akɛnɛ e le kaa osato nɛ a ngɛ pee he je ɔ, e bi mɛ ke: “Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ mi kae ɔ? Nyɛɛ ngɔ denario* kake kɛ ba ha mi nɛ ma hyɛ.” 16 A ngɔ kake kɛ ba ha lɛ, nɛ e bi mɛ ke: “Mɛnɔ foni kɛ ningma ji nɛ ɔ?” A ha lɛ heto ke: “Kaisare níhi.” 17 Kɛkɛ nɛ Yesu de ke: “Nyɛɛ ngɔ Kaisare níhi ngɔ ha Kaisare, nɛ nyɛɛ ngɔ Mawu níhi ngɔ ha Mawu.” Nɛ e he pee mɛ nyakpɛ.

18 Jehanɛ ɔ, Saduki bi ɔmɛ nɛ mɛɛ a deɔ ke gbogboehi a si tlemi ko be ɔ ba nɛ a ba bi lɛ ke: 19 “Tsɔɔlɔ, Mose ngma ha wɔ ke, ke nɔ ko nyɛminyumu gbo kɛ je e yo he nɛ e si we bi ngɛ e se ɔ, e nyɛminyumu nɛ e ngɔ yo ɔ nɛ e kɛ lɛ nɛ fɔ bimɛ ha e nyɛminyumu nɛ gbo ɔ. 20 Nyɛmimɛ nyumu kpaago komɛ hi si. Kekle nɔ ɔ ngɔ yo, se benɛ e gbo ɔ, e si we bi ngɛ e se. 21 Nɔ enyɔne ɔ ngɔ yo ɔ, nɛ pee se ɔ, e ba gbo, se e si we bi ngɛ e se, nɔ etɛne ɔ hu jã nɔuu. 22 Nɛ mɛ ni kpaago ɔmɛ tsuo a si we bi ngɛ a se. Nyagbe ɔ, yo ɔ hu ba gbo. 23 Ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ, mɛnɔ lɛ yo ɔ maa pee e yo? Ejakaa mɛ ni kpaago ɔmɛ tsuo a kɛ lɛ hi si kaa a yo.” 24 Yesu bi mɛ ke: “Nyɛ li Ngmami ɔ, nɛ nyɛ li bɔ nɛ Mawu he wami tsuɔ ní ha hulɔ, anɛ pi enɛ ɔ he je nɛ nyɛ ngɛ tɔ̃e ɔ lo? 25 Ejakaa ke a tle nihi nɛ a gbo ɔ si ɔ, nyumuhi be yo ngɔe, nɛ a kɛ yihi hu be gba hae, mohu ɔ, a maa hi kaa hiɔwe bɔfohi. 26 Se kɛ kɔ gbogboehi nɛ a ma tle mɛ si ɔ he ɔ, anɛ nyɛ kane we ngɛ Mose womi ɔ mi kaa ngɛ mio tso ɔ he sane ɔ mi ɔ, Mawu de lɛ ke: ‘Imi ji Abraham Mawu ɔ, kɛ Isak Mawu ɔ, kɛ Yakob Mawu ɔ’ lo? 27 E ji hɛ kali a Mawu, se pi ni gbogboehi a Mawu. Nyɛ tɔ̃ nitsɛnitsɛ.”

28 Womi ngmali ɔmɛ a ti nɔ kake nɛ e ba lejɛ ɔ nu a nya sami ɔ. Benɛ e na kaa e ha mɛ heto saminya a, e bi lɛ ke: “Ngɛ mlaa amɛ tsuo a kpɛti ɔ, te nɔ́ nɛ ji kekleekle nɔ́?”* 29 Yesu he nɔ ke: “Kekleekle nɔ́ ɔ ji, ‘Oo Israel, bu tue, Yehowa* wa Mawu ɔ, e ji Yehowa* kake, 30 nɛ e sa nɛ o suɔ Yehowa* o Mawu ɔ kɛ o tsui tsuo, kɛ o klaa* tsuo, kɛ o juɛmi tsuo, kɛ o he wami tsuo.’ 31 Enyɔne ɔ ji nɛ ɔ nɛ, ‘E sa nɛ o suɔ o nyɛmi kaa bɔ nɛ o suɔ o he ɔ.’ Mlaa kpa ko be nɛ e pe enɛ ɔmɛ.” 32 Womi ngmalɔ ɔ de lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, nɔ́ nɛ o de ɔ da, nɛ e ji anɔkuale, ‘E ji Nɔ Kake, nɛ ngɛ e se ɔ, nɔ ko be hu’; 33 nɛ suɔmi nɛ nɔ ko maa suɔ lɛ kɛ e tsui tsuo, kɛ e nɔ́ sisi numi tsuo, kɛ e he wami tsuo, nɛ́ e maa suɔ e nyɛmi kaa bɔ nɛ e suɔ e he ɔ hi kulaa pe sami afɔlehi kɛ afɔlehi tsuo.” 34 Benɛ Yesu na kaa e ha heto ngɛ ní lemi mi ɔ, e de lɛ ke: “O kɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he kɛ we kulaa.” Se nɔ ko nɔ ko ná we kã nɛ e bi lɛ sane ko hu.

35 Benɛ Yesu ngɛ ní ɔ tsɔɔe ngɛ sɔlemi we ɔ, e bi ke: “Kɛ e ba kɛɛ nɛ womi ngmali ɔmɛ deɔ ke David bi ji Kristo ɔ? 36 Mumi klɔuklɔu ɔ ha nɛ David nitsɛ de ke, ‘Yehowa* de ye Nyɔmtsɛ ɔ ke: “Hii si ngɛ ye hiɔ nɔ kɛ yaa si ma ngɔ o he nyɛli ɔmɛ kɛ wo o nane si.”’ 37 David nitsɛ tsɛɔ lɛ ke Nyɔmtsɛ, lɛɛ kɛ e peeɔ kɛɛ nɛ e peeɔ e bi mɔ?”

Nɛ asafo kuu ngua a kɛ bua jɔmi ngɛ lɛ tue bue. 38 Nɛ ngɛ e ní tsɔɔmi ɔ mi ɔ, e ya nɔ nɛ e de ke: “Nyɛɛ hyɛ nyɛ he nɛ hi ngɛ womi ngmali ɔmɛ nɛ a suɔ kaa a maa wo tade klɔii kɛ hi nyɛɛe, nɛ a suɔ kaa nihi nɛ a nga mɛ ngɛ juahi a nɔ ɔ a he. 39 A suɔ hɛ mi sɛhi* a nɔ himi ngɛ kpe he ɔmɛ, kɛ hehi nɛ nihi nɛ a he biɛ hiɔ ngɛ gbɔkuɛ okplɔɔ ngmɛmihi a sisi. 40 A kpɔ̃ɔ yalɔyihi* a wehi,* nɛ a sɔleɔ gagaaga konɛ nihi nɛ a na mɛ. Nimli nɛ ɔmɛ a nine maa su kojomi nɛ mi wa* wawɛɛ nɔ.”

41 Kɛkɛ nɛ e hi si ngɛ he ko nɛ́ e ma nyɛ maa na sika tsumi daka amɛ, nɛ e bɔni bɔ nɛ asafo kuu ɔ ngɔ sika kɛ ba ngɛ sika tsumi daka amɛ a mi woe ɔ hyɛmi, nɛ niatsɛmɛ fuu ngɔ sika babauu kɛ ba ngɛ mi woe. 42 Jehanɛ ɔ, yalɔyo* ohiatsɛ ko ba nɛ e ngɔ sika nyafii enyɔ nɛ sui nɔ́ ko kulaa* kɛ ba wo mi. 43 Kɛkɛ nɛ e tsɛ e kaseli ɔmɛ kɛ ba e ngɔ nɛ e de mɛ ke: “Ngɛ anɔkuale mi ɔ, i ngɛ nyɛ dee ke yalɔyo* ohiatsɛ nɛ ɔ ngɔ babauu kɛ wo mi pe ni kpa amɛ tsuo nɛ a ngɔ sika kɛ ba wo sika tsumi daka amɛ a mi ɔ. 44 Ejakaa mɛ tsuo ɔ, nɔ́ nɛ a ná nɛ be nɔ ɔ lɛ a kɛ ba wo mi, se yalɔyo* ɔ lɛɛ, e we ohia a mi lɛ e je nɛ e ngɔ nɔ́ nɛ e ngɛ ɔ tsuo, nɛ ji nɔ́ nɛ e kɛ maa hyɛ e he ɔ tsuo kɛ ba wo mi ɔ nɛ.”

13 Benɛ e ngɛ kpo jee ngɛ sɔlemi we ɔ, e kaseli ɔmɛ a ti nɔ kake de lɛ ke: “Tsɔɔlɔ, hyɛ! tɛ nɛ ɔmɛ kɛ tsu nɛ ɔmɛ ngɛ nyakpɛ wawɛɛ!” 2 Se Yesu de lɛ ke: “Tse o ngɛ tsu nguangua nɛ ɔmɛ hyɛe? A maa tsɛ̃ tɛ nɛ ɔmɛ tsuo ngɔ pue si, nɛ a be tɛ ko sie ngɛ tɛ ko nɔ ngɛ hiɛ ɔ kɔkɔɔkɔ.”

3 Benɛ e hii si ngɛ Oliv Yoku ɔ nɔ nɛ e ngɛ sɔlemi we ɔ hyɛe ɔ, Petro, Yakobo, Yohane, kɛ Andrea ba bi lɛ ngɛ laami mi ke: 4 “Mo de wɔ, mɛni be ní nɛ ɔmɛ tsuo maa ba mi, nɛ mɛni okadi maa tsɔɔ be nɛ ní nɛ ɔmɛ tsuo maa ba nyagbe?” 5 Enɛ ɔ he ɔ, Yesu bɔni mɛ demi ke: “Nyɛɛ hyɛ nɛ hi nɛ nɔ ko nɛ e kó sisi nyɛ. 6 Nihi fuu maa ba ngɛ ye biɛ mi, nɛ a ma de ke, ‘Imi ji lɛ,’ nɛ a maa sisi nihi babauu. 7 Jehanɛ se hu ɔ, ke nyɛ nu ta hwumihi kɛ tahi a he amaniɛ bɔmihi a he ɔ, nyɛ tsui ko po; ní nɛ ɔmɛ maa ba mi kokooko, se kɛ̃ ɔ, nyagbe ɔ sui lolo.

8 “Ejakaa ma maa te si ngɔ wo ma, nɛ matsɛ yemi maa te si ngɔ wo matsɛ yemi; nɛ zugba ma mimiɛ ngɛ he slɔɔtohi; hwɔ hu maa ba. Ní nɛ ɔmɛ tsuo ji kɔɔmi sisije.

9 “Se nyɛɛ lɛɛ, nyɛɛ hyɛ nyɛ he nɔ nɛ hi. Nihi maa ngɔ nyɛ kɛ ya kojomi hehi nɛ a maa kongo nyɛ ngɛ kpe he ɔmɛ, nɛ ye he ɔ, a maa ngɔ nyɛ kɛ ya da amlaalohi kɛ matsɛmɛ a hɛ mi, nɛ nyɛ ma ná he blɔ kɛ ye mɛ odase. 10 Jehanɛ hu ɔ, a maa fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ je ma amɛ tsuo a mi kekle. 11 Nɛ ke a ngɔ nyɛ kɛ yaa konɛ a kɛ nyɛ ya wo a dɛ mi ɔ, nyɛ ko hi haoe ngɛ nɔ́ nɛ nyɛ ma de ɔ he; mohu ɔ, nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a maa ngɔ kɛ ha nyɛ ngɛ jamɛ a ngmlɛfia a mi ɔ, nyɛ de lɔ ɔ, ejakaa pi nyɛ nɛ nyɛ ngɛ munyu ɔ tue, se mohu mumi klɔuklɔu ɔ. 12 Jehanɛ se hu ɔ, nyɛmi maa ngɔ e nyɛmi kɛ ha konɛ a gbe lɛ, nɛ tsɛ hu maa ngɔ e bi kɛ ha, nɛ bimɛ maa te si ngɔ wo a fɔli, nɛ a ma ha nɛ a gbe mɛ. 13 Nɛ ye biɛ ɔ he je ɔ, nihi tsuo maa nyɛ nyɛ. Se nɔ nɛ e ma fĩ si kɛ ya si nyagbe ɔ, a ma he e yi wami.

14 “Se ke nyɛ hɛngmɛ gba nɔ́ hiemi nɔ́ nɛ ngɔɔ hɛ mi kpatami kɛ baa a nɔ nɛ e maa si ngɛ he nɛ e sɛ kaa e maa a (ní kanelɔ ɔ nɛ e kɔ se), lɛɛ nihi nɛ a ngɛ Yudea a nɛ a bɔni fo tumi kɛ ya yoku ɔmɛ a nɔ. 15 Nɔ nɛ e ngɛ tsu yi mi ɔ nɛ e ko kple si, jã kɛ̃ nɛ e ko ya e we mi ya ngɔ nɔ́ ko hulɔ; 16 nɛ nɔ nɛ e ngɛ ngmɔ mi ɔ hu nɛ e ko kpale e se kɛ ya níhi nɛ a ngɛ se ɔmɛ a he ya ngɔ tade nɛ e woɔ ngɛ e tade nɔ ɔ. 17 I ngɛ yihi nɛ a hɛɛ hɔ kɛ ni nɛmɛ nɛ bimwɔwi ngɛ a dɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ kpo mo* hae! 18 Nyɛɛ hi sɔlee konɛ e ko ba ngɛ ahlabata be* mi; 19 ejakaa jamɛ a ligbi ɔmɛ maa pee amanehlu ligbihi nɛ́ eko bɛ hyɛ kɛ je adebɔ níhi nɛ Mawu bɔ ɔmɛ a sisije kɛ ba si jamɛ a be ɔ, nɛ eko hu be bae gblegbleegble. 20 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke Yehowa* pui jamɛ a ligbi ɔmɛ a nɔ kpiti ɔ, a be he lo ko yi wami hee. Se ngɛ nihi nɛ e hla mɛ ɔ a he je ɔ, e po ligbi ɔmɛ a nɔ kpiti.

21 “Jamɛ a be ɔ mi hu ɔ, ke nɔ ko de nyɛ ke, ‘Hyɛ! Kristo ɔ ji nɛ ɔ nɛ,’ aloo, ‘Hyɛ! Lɛ nɛ e ngɛ lejɛ ɔ nɛ’ ɔ, nyɛ ko he ye. 22 Ejakaa lakpa Kristohi kɛ lakpa gbali maa te si nɛ a maa pee okadihi kɛ nyakpɛ níhi konɛ a kɛ sisi nihi, nɛ ke e maa hi po ɔ, nihi nɛ a hla mɛ ɔ. 23 Enɛ ɔ he ɔ, nyɛɛ hyɛ nɛ hi. I sɛ hlami nɛ i de nyɛ níhi tsuo.

24 “Se ngɛ jamɛ a ligbi ɔmɛ a mi ngɛ jamɛ a amanehlu ɔ se ɔ, pu ɔ maa wo diblii, nɛ nyɔhiɔ ɔ be kpɛe, 25 nɛ dodoe ɔmɛ maa hi tsɔe kɛ hi hiɔwe jee kɛ ba hi si fiaae, nɛ a ma mimiɛ he wamihi nɛ a ngɛ hiɔwe ɔ. 26 Kɛkɛ ɔ, a maa na nɔmlɔ Bi ɔ nɛ e ma ngɛ bɔku ɔmɛ a mi kɛ he wami ngua kɛ hɛ mi nyami. 27 Nɛ ngɛ lɔ ɔ se ɔ, e maa tsɔ bɔfo ɔmɛ nɛ a ma ya bua nihi nɛ e hla mɛ ɔ a nya kɛ je je ɔ kɔ nya eywiɛ ɔmɛ,* kɛ maa je zugba a nyagbe he kɛ yaa su hiɔwe nyagbe he.

28 “Jehanɛ ɔ, nyɛɛ kase nɔ́ nɛ ɔ kɛ je fig tso ɔ he nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi: Ke e tsɛ̃ kɔni nɛ bahi ba nɔ pɛ kɛkɛ nyɛ le kaa mawulɛ be su ta. 29 Jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke nyɛ hu nyɛ na kaa ní nɛ ɔmɛ ngɛ nɔ yae ɔ, nyɛ ná nɛ nyɛɛ le kaa e su sinya amɛ a nya haa. 30 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, i ngɛ nyɛ dee ke, yi nɔ nɛ ɔ be bee kɛ ho gblegbleegble kɛ yaa si be nɛ ní nɛ ɔmɛ tsuo maa ba mi. 31 Hiɔwe kɛ zugba maa be kɛ ho, se ye munyu ɔmɛ lɛɛ a be bee kɛ ho kɔkɔɔkɔ.

32 “Jamɛ a ligbi ɔ loo ngmlɛfia a, nɔ ko nɔ ko li, bɔfohi nɛ a ngɛ hiɔwe ɔ li, nɛ jã kɛ̃ nɛ Bi ɔ hu li, se Tsɛ ɔ pɛ lɛ e le. 33 Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ, nyɛ ko hwɔ mahe, ejakaa nyɛ li be nɛ ní nɛ ɔmɛ maa ba mi. 34 E ngɛ kaa nyumu ko nɛ e ngɛ blɔ hiae kɛ yaa ma se, nɛ e si e we ɔ ngɔ ha e nyɔguɛhi nɛ e ha a ti nɔ fɛɛ nɔ e ní tsumi, nɛ e fã agbo nya bulɔ ɔ kaa e ya nɔ nɛ e hwɔɔ. 35 Enɛ ɔ he ɔ, nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ, ejakaa nyɛ li be nɛ wetsɛ ɔ maa ba, eko ɔ, gbɔkuɛ nya si, aloo nyɔ mi kpɛti, aloo loko makɛ* maa su, aloo mɔtu mla, 36 bɔ nɛ pee nɛ ke e ba tlukaa a, e ko ba na nyɛ nɛ nyɛ ngɛ mahe hwɔe. 37 Se nɔ́ nɛ i ngɛ nyɛ dee nɛ ɔ, nihi tsuo i ngɛ dee ɔ nɛ: Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ.”

14 Amlɔ nɛ ɔ, e piɛ ligbi enyɔ nɛ a maa ye Hetsɔmi ɔ kɛ Abolo Nɛ Masa Be Mi Gbijlɔ ɔ. Nɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ ngɛ ga blɔ nɔ nɛ a maa gu kɛ nu Yesu konɛ a gbe lɛ ɔ hlae; 2 ejakaa a ngɛ dee ke: “E sɛ nɛ waa pee nɔ́ nɛ ɔ ngɛ gbijlɔ yemi ɔ mi; eko ɔ, ni ɔmɛ maa pee basabasa.”

3 Nɛ benɛ e ngɛ ní yee* ngɛ Simon kpititsɛ ɔ we ɔ mi ngɛ Betania a, yo ko ngɔ alabastro tɔ kɛ e mi nu kɛ e he via, nɛ ji nado nu ngmingmiingmi, nɛ́ e he jua wa wawɛɛ kɛ ba. E ywia alabastro tɔ ɔ nya, nɛ e kɛ nu ɔ bɔni Yesu yi mi puemi. 4 Enɛ ɔ he ɔ, ni komɛ a mi mi fu, nɛ a bɔni a sibi bimi ke: “Mɛni he je nɛ e puɛ nu kɛ e he via nɛ ɔ? 5 Ejakaa a ko nyɛ jua nu kɛ e he via nɛ ɔ pe denario* 300, nɛ a kɛ sika a ko ha ohiatsɛmɛ!” Kɛkɛ nɛ a mi mi fu yo ɔ wawɛɛ nitsɛ.* 6 Se Yesu de ke: “Nyɛɛ ngmɛɛ e he. Mɛni he je nɛ nyɛ ngɛ e nya gbae ɔ? Nɔ́ nɛ e pee ha mi ɔ hi. 7 Ejakaa nyɛɛ kɛ ohiatsɛmɛ ɔmɛ ngɛ daa, nɛ nyɛ ma nyɛ maa pee mɛ kpakpa be fɛɛ be nɛ nyɛ suɔ, se imi lɛɛ nyɛɛ kɛ mi be si hie daa. 8 E pee nɔ́ nɛ e ma nyɛ; e sɛ hlami nɛ e plɛ nu kɛ e he via ngɔ pue ye nɔmlɔ tso ɔ nɔ kɛ to ye pumi ɔ. 9 I ngɛ nyɛ dee ngɛ anɔkuale mi ke, ngɛ je ɔ mi tsuo ɔ, he fɛɛ he nɛ a maa fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ ɔ, a maa sɛɛ nɔ́ nɛ yo nɛ ɔ pee ɔ hu kɛ kai lɛ.”

10 Kɛkɛ nɛ Yuda Iskariot, nɛ ji Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ a kpɛti nɔ kake ɔ pue nɔ kɛ ho osɔfo nikɔtɔma amɛ a ngɔ ya konɛ e ya tsɔɔ mɛ Yesu se blɔ. 11 Benɛ a nu nɔ́ nɛ ɔ, a bua jɔ nɛ a wo lɛ si kaa a ma ha lɛ sika hiɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e bɔni blɔ nɔ nɛ e maa gu kɛ tsɔɔ e se blɔ ɔ hlami.

12 Jehanɛ ɔ, ngɛ Abolo Nɛ Masa Be Mi gbijlɔ ɔ we kekleekle ligbi ɔ nɔ, be nɛ a kɛ sãa Hetsɔmi afɔle ɔ, e kaseli ɔmɛ de lɛ ke: “Jije o suɔ nɛ waa ya nɛ wa ya dla ha mo konɛ o ya ye Hetsɔmi ɔ ngɛ?” 13 Enɛ ɔ he ɔ, e tsɔ e kaseli ɔmɛ a ti ni enyɔ nɛ e de mɛ ke: “Nyɛɛ ya ma a mi, nɛ nyumu ko nɛ e tloo pa yami buɛ kɛ nyɛ maa kpe. Nyɛɛ nyɛɛ e se, 14 nɛ he nɛ e ma ya sɛ ɔ, nyɛ de nyɔmtsɛ ɔ nɛ e ngɛ we ɔ mi ɔ ke, ‘Tsɔɔlɔ ɔ ke: “Jije nibwɔhi a tsu nɛ i kɛ ye kaseli ɔmɛ maa ye Hetsɔmi ɔ ngɛ mi ɔ ngɛ?”’ 15 Nɛ e maa tsɔɔ nyɛ hiɔwe tsu ngua ko, a to níhi ngɛ mi, nɛ a dla mi momo. Nyɛ ya dla ní ɔ ngɔ to wɔ ngɛ lejɛ ɔ.” 16 Lɔ ɔ he ɔ, kaseli ɔmɛ je kpo kɛ ho ma a mi ya, nɛ a ya na lɛ jã pɛpɛɛpɛ kaa bɔ nɛ Yesu de mɛ ɔ, nɛ a dla níhi kɛ ha Hetsɔmi ɔ.

17 Benɛ e su gbɔkuɛ ɔ, e kɛ Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ ba. 18 Nɛ benɛ a hii si ngɛ okplɔɔ ɔ he nɛ a ngɛ ní ɔ yee ɔ, Yesu de ke: “I ngɛ nyɛ dee ngɛ anɔkuale mi ke, nyɛ kpɛti nɔ kake nɛ e kɛ mi ngɛ ní yee ɔ maa tsɔɔ ye se blɔ.” 19 A bɔni haomi nɛ a ti nɔ fɛɛ nɔ bi lɛ ke: “Imi lo?” 20 E de mɛ ke: “Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ a ti nɔ kake, nɔ nɛ e kɛ mi ngɛ ní yee ngɛ kã a mi ɔ. 21 Ejakaa nɔmlɔ Bi ɔ yaa kaa bɔ nɛ a ngma ngɛ e he ɔ, se musu tloo nɔ nɛ a maa gu e nɔ kɛ tsɔɔ nɔmlɔ Bi ɔ se blɔ ɔ! Afani nɛ a fɔ we jamɛ a nɔ ɔ po.”

22 Nɛ benɛ a ngɛ ní ɔ yee ɔ, e kɛ̃ abolo, nɛ e jɔɔ nɔ, nɛ e ku mi, nɛ e ngɔ kɛ ha mɛ, nɛ e de ke: “Nyɛ hee; enɛ ɔ daa si kɛ ha ye nɔmlɔ tso ɔ.” 23 Nɛ e wo kplu ɔ nɔ, nɛ e na Mawu si nɛ e ngɔ kɛ ha mɛ, nɛ mɛ tsuo a nu ngɛ nya. 24 Nɛ e de mɛ ke: “Enɛ ɔ daa si kɛ ha ‘somi ɔ he muɔ ɔ,’ nɛ ji ye muɔ nɛ a ma plɛ ngɔ pue si ngɛ nihi babauu a he ɔ. 25 I ngɛ nyɛ dee ngɛ anɔkuale mi ke, i be wai ko nue hu kɛ yaa si jamɛ a ligbi ɔ nɛ ma nu lɛ ehe ngɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ mi ɔ.” 26 Nyagbe ɔ, benɛ a la yi jemi lahi ta a, a je kpo kɛ ho Oliv Yoku ɔ nɔ ya.

27 Nɛ Yesu de mɛ ke: “Nyɛ tsuo nyɛ nane maa tɔ̃tɔ̃, ejakaa a ngma ke: ‘Ma fia to hyɛlɔ ɔ nɔ́, nɛ jijɔ ɔmɛ maa gbɛ kɛ fĩa.’ 28 Se ke a tle mi si se ɔ, ma sɛ nyɛ hlami kɛ ya Galilea.” 29 Se Petro de lɛ ke: “Ke ni kpa amɛ tsuo a nane maa tɔ̃tɔ̃ po ɔ, imi lɛɛ ye nane be tɔ̃tɔ̃e.” 30 Yesu de lɛ ke: “I ngɛ mo dee ngɛ anɔkuale mi ke, mwɔnɛ ɔ, ee, nyɔ nɛ ɔ mi ɔ, loko kungwɔ ku ma kpa nɔ́ si enyɔ ɔ, o ma kua mi si etɛ.” 31 Se Petro kplɛɛ we nɔ kulaa nɛ e de ke: “Ke i kɛ mo ma gbo tete po, i be mo kuae gblegbleegble.” Ni kpa amɛ tsuo hu bɔni demi jã nɔuu.

32 Jehanɛ ɔ, a ba su he ko nɛ a tsɛɔ ke Getsemane ɔ, nɛ e de e kaseli ɔmɛ ke: “Nyɛɛ hi si ngɛ hiɛ ɔ, konɛ ma ya sɔle.” 33 Nɛ e ngɔ Petro kɛ Yakobo kɛ Yohane kɛ piɛɛ e he, nɛ gbeye bɔni lɛ numi, nɛ e hao wawɛɛ nitsɛ. 34 E de mɛ ke: “Aywilɛho nɛ nya wa nu mi,* nɛ e miɔ nɛ e maa gbe mi. Nyɛɛ hi hiɛ ɔ nɛ nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ.” 35 Nɛ e ya e hɛ mi bɔɔ, nɛ e kplã si ngɛ zugba nɛ e bɔni sɔlemi kaa ke e maa hi ɔ, ngmlɛfia a nɛ be e he kɛ ho. 36 Nɛ e de ke: “Abba,* Tsaatsɛ, o nyɛɔ peeɔ níhi tsuo; mo je kplu nɛ ɔ kɛ je ye nɔ. Se kɛ̃ ɔ, pi nɔ́ nɛ i suɔ, se nɔ́ nɛ moo o suɔ.” 37 E kpale e se kɛ ba nɛ e ba na kaa a ngɛ mahe hwɔe, nɛ e bi Petro ke: “Simon, o ngɛ mahe hwɔe lo? Anɛ o be nyɛe nɛ o kɛ mi maa ya nɔ maa hwɔɔ ngmlɛfia kake pɛ po lo? 38 Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ nɛ nyɛɛ hi sɔlee daa, konɛ nyɛ ko sɛ ka mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, mumi ɔ suɔ wawɛɛ, se he lo ɔ gbɔjɔ.” 39 Kɛkɛ nɛ e pue nɔ kɛ ho ekohu nɛ e ya sɔle, nɛ e tu munyu kake too ɔ nɔuu. 40 Nɛ e kpale kɛ ba ekohu nɛ e ba na mɛ nɛ a ngɛ mahe hwɔe, ejakaa a hɛngmɛ jiɔ ngɛ a yi he, enɛ ɔ he ɔ, a li nɔ́ nɛ a ma de lɛ. 41 E kpale kɛ ba si etɛne, nɛ e ba de mɛ ke: “Ngɛ be kaa kikɛ nɛ ɔ mi ɔ, nyɛ ngɛ mahe hwɔe nɛ nyɛ ngɛ nyɛ he jɔɔe! E hiɛ! Ngmlɛfia a su! Hyɛ! A ngɛ nɔmlɔ Bi ɔ jee ngɔ wo yayami peeli a dɛ mi. 42 Nyɛɛ te si, nyɛ ha nɛ waa ho. Hyɛ! Ye se blɔ tsɔɔlɔ ɔ su hiɛ ɔ ta.”

43 Nɛ amlɔ nɔuu ɔ, benɛ e ngɛ munyu ɔ tue nɛ e nya mɛ si lolo ɔ, Yuda, Ni Nyɔngma Kɛ Enyɔ ɔmɛ a kpɛti nɔ kake ɔ ba, nɛ asafo kuu ko piɛɛ e he. Ni ɔmɛ hɛɛ klaatehi, kɛ tso kpotihi. Osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ kɛ nikɔtɔma amɛ lɛ a tsɔ mɛ. 44 Jehanɛ hu ɔ, e se blɔ tsɔɔlɔ ɔ ha mɛ okadi ko ke: “Nɔ nɛ ma fĩɔ e nya he ɔ, lɛ ji nɔ ɔ nɛ; nyɛɛ nu lɛ, nɛ nyɛɛ ngɔ lɛ kɛ ho slɔkee.” 45 Kɛkɛ nɛ e nyɛɛ tɛ̃ɛ kɛ ya su e he, nɛ e de ke: “Rabi!” nɛ e fĩɔ e nya he.* 46 Enɛ ɔ he ɔ, a nu lɛ. 47 Se nihi nɛ a daa si ngɛ lejɛ ɔ, a ti nɔ kake hia e klaate nɛ e po osɔfo nɔkɔtɔma pe kulaa a nyɔguɛ ɔ tue kɛ fɔ si. 48 Se Yesu de mɛ ke: “Anɛ nyɛɛ kɛ klaatehi kɛ tso kpotihi ba konɛ nyɛ ba nu mi kaa bɔ nɛ a nuɔ julɔ ɔ lo? 49 Daa ligbi ɔ, i kɛ nyɛ lɛ ngɛ sɔlemi we ɔ nɛ i tsɔɔ ní, se nyɛ nui mi. Se ní nɛ ɔmɛ ba mi bɔ nɛ pee nɛ níhi nɛ Ngmami ɔ de ɔ nɛ ba mi.”

50 Kɛkɛ nɛ kaseli ɔmɛ tsuo si lɛ, nɛ a tu fo. 51 Se niheyo ko nɛ e ha klala kpakpa pɛ ɔ bɔni e se nyɛɛmi haa, nɛ ni ɔmɛ ka kaa a maa nu lɛ, 52 se e si e klala a nɛ e tu fo kɛ je kɛ e he gu.*

53 Jehanɛ ɔ, a ngɔ Yesu kɛ ya osɔfo nɔkɔtɔma pe kulaa a ngɔ, nɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ, kɛ nikɔtɔma amɛ, kɛ womi ngmali ɔmɛ tsuo ba kpe. 54 Se Petro nyɛɛ e se hluu kɛ ya su osɔfo nɔkɔtɔma pe kulaa a kpo ɔ nɔ, se blɔ saii ngɛ e kɛ lɛ a kpɛti; nɛ e ya hii si ngɛ tsɔli ɔmɛ nɛ a ngɛ we ɔ mi ɔ a kpɛti nɛ e kɛ mɛ ngɛ la hluee. 55 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ Sanhedri bi ɔmɛ tsuo ngɛ lakpa odase ko hlae kɛ si Yesu konɛ a da nɔ kɛ gbe lɛ, se a nɛ eko. 56 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nihi fuu ba ngɛ lakpa odasehi yee kɛ ngɛ lɛ sie, se odasehi nɛ a ye ɔ sɔɛ. 57 Ni komɛ hu te si kɛ da si nɛ a ngɛ lakpa odasehi yee kɛ ngɛ lɛ sie ke: 58 “Wa nu nɛ e de ke, ‘Ma ku sɔlemi we nɛ a ngɔ nine kɛ ma nɛ ɔ kɛ pue si, nɛ ma ngɔ ligbi etɛ kɛ ma ekpa nɛ pi nine nɛ a ngɔ kɛ ma.’” 59 Se ngɛ enɛ ɔmɛ tsuo a se ɔ, odasehi nɛ a ye ɔ sɔɛ.

60 Kɛkɛ nɛ osɔfo nɔkɔtɔma pe kulaa a te si kɛ da si ngɛ a kpɛti nɛ e bi Yesu ke: “Anɛ o be nya jee lo? Odase nɛ nyumu nɛ ɔmɛ ngɛ yee kɛ ngɛ mo sie ɔ, o be he nɔ́ ko dee lo?” 61 Se Yesu pui e nya mi, nɛ e je we munyu ɔ nya hulɔ. Osɔfo nɔkɔtɔma pe kulaa a kpale bɔni lɛ sane bimi. E bi lɛ ke: “Anɛ mo ji Kristo ɔ, Nɔ Nɛ Jɔɔmi Ngɛ E Nɔ ɔ Bi ɔ lo?” 62 Kɛkɛ nɛ Yesu de ke: “Ee, imi; nyɛ maa na nɔmlɔ Bi ɔ nɛ e hii si ngɛ Hewamitsɛ ɔ hiɔ nɔ, nɛ́ e ma ngɛ hiɔwe bɔku ɔmɛ a mi.” 63 Kɛkɛ nɛ osɔfo nɔkɔtɔma pe kulaa a hia e tade ɔmɛ, nɛ e de ke: “Anɛ odase yeli kpahi a he hia wɔ ekohu lo? 64 Nyɛ nu musu bɔmi munyu nɛ e tu ɔ. Mɛni nyɛ ngɛ dee?”* Mɛ tsuo a bu lɛ fɔ kaa e sa gbenɔ. 65 Nɛ ni komɛ bɔni lada sumi kɛ bɔni e nɔ puemi, nɛ a ngɔ nɔ́ kɛ ha e hɛ mi, nɛ a fiaa lɛ kɔ̃ nɛ a de ke: “Moo gba!” Nɛ kojomi he ɔ sɔmɔli ɔmɛ gba e hɛ mi ma nɛ a ngɔ lɛ kɛ ho.

66 Jehanɛ ɔ, benɛ Petro ngɛ sisi blɔ ngɛ kpo ɔ nɔ ɔ, osɔfo nɔkɔtɔma pe kulaa a mawayi ɔmɛ a ti nɔ kake ba lejɛ ɔ. 67 Benɛ e na Petro nɛ e ngɛ la hluee ɔ, e hyɛ lɛ too nɛ e de ke: “Mo hu Yesu nɛ ɔ nɛ e je Nazaret ɔ huɛ ji mo.” 68 Se e kplɛɛ we nɔ, nɛ e de ke: “I li lɛ, nɛ i nui nɔ́ nɛ o ngɛ dee ɔ hu sisi,” kɛkɛ nɛ e je kpo kɛ ho agbo ɔ nya ya. 69 Benɛ e ngɛ lejɛ ɔ, mawayo ɔ na lɛ nɛ e bɔni nihi nɛ a daa si ngɛ lejɛ ɔ demi ke: “A ti nɔ kake ji nɛ ɔ nɛ.” 70 E kpale kua ekohu. Nɛ ngɛ be bɔɔ se ɔ, nihi nɛ a daa si ngɛ lejɛ ɔ kpale bɔni Petro demi ke: “Niinɛ, o ji a kpɛti nɔ kake, ejakaa ngɛ anɔkuale mi ɔ, Galileano ji mo.” 71 Se e bɔni gbiɛmi nɛ e bɔni kita kami ke: “Nyumu nɛ ɔ nɛ nyɛ ngɛ e he munyu tue ɔ, i li lɛ!” 72 Amlɔ nɔuu nɛ kungwɔ ku ko kpa nɔ́ si enyɔne, kɛkɛ nɛ Petro kai nɔ́ nɛ Yesu de lɛ ɔ. E de lɛ ke: “Loko kungwɔ ku ma kpa nɔ́ si enyɔ ɔ, o ma kua mi si etɛ.” Nɛ e dɔ lɛ wawɛɛ, nɛ e bɔni ya fomi.

15 Mɔtu mla a, osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ ma nikɔtɔma amɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ, nɛ ji Sanhedri bi ɔmɛ tsuo ya kpe, nɛ a fĩ Yesu, nɛ a ngɔ lɛ kɛ ho, nɛ a kɛ lɛ ya ha Pilato. 2 Lɔ ɔ he ɔ, Pilato bi lɛ ke: “Anɛ mo ji Yudabi ɔmɛ a Matsɛ ɔ lo?” E ha lɛ heto ke: “Jã nɛ mo nitsɛ o ngɛ dee ɔ nɛ.” 3 Se osɔfo nikɔtɔma amɛ po e nya ngɛ níhi fuu a he. 4 Jehanɛ ɔ, Pilato bɔni lɛ sane bimi ekohu. E bi lɛ ke: “Anɛ o be nɔ́ ko dee lo? Hyɛ munyuhi fuu nɛ a ngɛ poe kɛ ngɛ o nɔ fɔe.” 5 Se Yesu de we nɔ́ ko hu, nɛ enɛ ɔ pee Pilato nyakpɛ.

6 Ngɛ gbijlɔ fɛɛ gbijlɔ nɔ ɔ, Pilato ngmɛɔ nihi nɛ a wo mɛ tsu ɔ, a ti nɔ nɛ ni ɔmɛ ma de ke e ngmɛɛ e he ɔ he kɛ haa mɛ. 7 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, a wo nyumu ko nɛ a tsɛɔ lɛ ke Baraba kɛ ni komɛ nɛ a tsɔ ma nɔ yelɔ ɔ hɛ mi atuã a tsu akɛnɛ a gbe nɔmlɔ ngɛ atuã nɛ a tsɔ ɔ mi ɔ he je. 8 Enɛ ɔ he ɔ, asafo kuu ɔ kuɔ kɛ ba, nɛ a ba bɔni Pilato pɛɛ kpami kaa e pee kaa bɔ nɛ e peeɔ kɛ haa mɛ daa a. 9 E bi mɛ ke: “Anɛ nyɛ suɔ kaa ma ngmɛɛ Yudabi ɔmɛ a Matsɛ ɔ he kɛ ha nyɛ lo?” 10 Ejakaa Pilato le kaa ninyɛ he je nɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ ngɔ Yesu kɛ ba ha lɛ ɔ nɛ. 11 Se osɔfo nikɔtɔma amɛ wo asafo kuu ɔ yi mi konɛ a kpa lɛ pɛɛ nɛ e ngmɛɛ Baraba mohu he kɛ ha mɛ. 12 Pilato kpale bi mɛ ekohu ke: “Lɛɛ mɛni ma pee nɔ nɛ nyɛ tsɛɔ lɛ ke Yudabi ɔmɛ a Matsɛ ɔ he mɔ?” 13 A kpa ngmlaa ekohu ke: “Sɛuu lɛ!” 14 Se Pilato ya nɔ nɛ e bi mɛ ke: “Mɛni he je? Mɛni yayami e pee?” Se kɛ̃ ɔ, a kpa ngmlaa wawɛɛ po pe kekle ɔ, nɛ a de ke: “Sɛuu lɛ!” 15 Nɛ akɛnɛ Pilato suɔ kaa e ma ha nɛ asafo kuu ɔ bua nɛ jɔ he je ɔ, e ngmɛɛ Baraba he ha mɛ; nɛ benɛ e ha nɛ a fiaa Yesu kpa se ɔ, e ngɔ lɛ kɛ ha konɛ a ya sɛu lɛ ngɛ tso nɔ.

16 Jehanɛ ɔ, tabuli ɔmɛ ngɔ lɛ kɛ ya kpo ɔ nɔ ngɛ amlaalo ɔ we ɔ mi, nɛ a tsɛ tabo ɔ tsuo kɛ ba kpe. 17 Nɛ a ngɔ tade ko nɛ e hɛɛ alamua tu su kɛ wo lɛ, nɛ a ngɔ mio kɛ lo jlasi nɛ a kɛ bu e yi; 18 nɛ a bɔni lɛ palemi ke: “Yudabi ɔmɛ a Matsɛ, mo he manye!”* 19 Jehanɛ se hu ɔ, a ngɔ glã kɛ ngɛ e yi mi fiaae, nɛ a ngɛ lada sue kɛ ngɛ e nɔ puee, nɛ a kplã si ha lɛ.* 20 Nyagbe ɔ, benɛ a ye e he fɛu ta a, a je tade nɛ e hɛɛ alamua tu su ɔ ngɛ e he, nɛ a ngɔ tadehi nɛ e woɔ ngɛ e tade nɔ ɔ kɛ wo lɛ. Nɛ a ngɔ lɛ kɛ ho konɛ a ya ka lɛ kɛ wo tso ɔ he. 21 Jehanɛ ɔ, a nyɛ Simon, Kireneno ko nɛ e je ngmɔ si kɛ bee, nɛ e ji Aleksanda kɛ Rufo a tsɛ ɔ nɔ nɛ a ha lɛ ní tsumi kaa e tloo Yesu sɛumi tso ɔ.*

22 Nɛ a ngɔ lɛ kɛ ba he ko nɛ a tsɛɔ ke Golgota, nɛ e sisi ji, “Yikoklodonya” a. 23 Lɔ ɔ se ɔ, a bɔ mɔde kaa a ma ha lɛ wai nɛ a kɛ mimɛ futu mi, se e kua numi. 24 Nɛ a ka lɛ kɛ wo tso ɔ he, nɛ a fɔ sɔ kɛ dla tadehi nɛ e woɔ ngɛ e tade ɔ nɔ ɔ konɛ a kɛ na nɔ́ nɛ a ti nɔ fɛɛ nɔ maa ngɔ, nɛ a gba kɛ ha a he. 25 Jamɛ be ɔ mi ngɛ ngmlɛfia etɛne* ɔ mi ɔ, a ka lɛ kɛ wo tso ɔ he. 26 Nɛ a ngma sane nɛ a po kɛ fɔ e nɔ ɔ, a ngma ke: “Yudabi ɔmɛ a Matsɛ ɔ.” 27 Jehanɛ se hu ɔ, a sɛu juli enyɔ ngɔ piɛɛ e he. Nɔ kake ngɛ e hiɔ nɔ, nɛ nɔ kake hu ngɛ e muɔ nɔ. 28* —— 29 Nɛ nihi nɛ a ngɛ bee ɔ tu munyu yayahi kɛ si lɛ, nɛ a ngɛ a yi huanyae nɛ a ngɛ dee ke: “Tsia! Mo nɛ jinɛ o maa ku sɔlemi we ɔ ngɔ pue si nɛ o maa ngɔ ligbi etɛ kɛ ma a ji nɛ ɔ, 30 kple si kɛ je sɛumi tso* ɔ nɔ kɛ he mo nitsɛ o yi wami.” 31 Jã kɛ̃ nɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ womi ngmali ɔmɛ hu ngɛ e he fɛu yee, nɛ a ngɛ dee ke: “E he ni kpahi a yi wami; se e nyɛ we nɛ e he lɛ nitsɛ e yi wami! 32 Ha nɛ Kristo ɔ, Israel Matsɛ ɔ nɛ e kple si kɛ je sɛumi tso* ɔ nɔ nɛ waa na konɛ wa he ye.” Juli ɔmɛ nɛ a sɛu mɛ ngɛ e kasa nya a po ngɛ lɛ ahlua bɔe.

33 Benɛ e su ngmlɛfia ekpane* ɔ, diblii wo ngɛ zugba a nɔ tsuo kɛ ya si ngmlɛfia nɛɛne* ɔ nɔ. 34 Nɛ ngɛ ngmlɛfia nɛɛne ɔ mi ɔ, Yesu kɛ gbi nɛ nya wa kpa ngmlaa ke: “Eli, Eli, lama sabaktani?” nɛ e sisi ji: “Ye Mawu, ye Mawu, mɛni he je nɛ o kua mi ɔ?” 35 Nɛ benɛ nihi nɛ a daa si ngɛ lejɛ ɔ, a ti ni komɛ nu nɔ́ nɛ ɔ, a bɔni demi ke: “Hyɛ! E ngɛ Eliya tsɛe.” 36 Kɛkɛ nɛ nɔ ko tu fo nɛ e ya ngɔ kutsa kɛ sɔ wai nɛ kuã mi, nɛ e ngɔ kɛ wo glã nya, nɛ e kɛ ha lɛ kaa e nu, nɛ e de ke: “Ngmɛɛ e he! Ha nɛ waa hyɛ kaa Eliya maa ba nɛ e ma ba je lɛ lo.” 37 Se Yesu kpa ngmlaa wawɛɛ, kɛkɛ nɛ e gbo.* 38 Nɛ tsu mi pomi bo ɔ nɛ ngɛ jami he ɔ mi gba enyɔ kɛ je hiɔwe kɛ ba ma si. 39 Jehanɛ ɔ, benɛ tabuli a nɔkɔtɔma a nɛ e daa si ngɛ Yesu hɛ mi ɔ na níhi nɛ ya nɔ nɛ́ e na kaa e gbo ɔ, e de ke: “Niinɛ, Mawu Bi ji nɛ ɔ nɛ.”

40 Yi komɛ hu daa si ngɛ se lokoo nɛ a ngɛ hyɛe. A ti ni komɛ ji Maria Magdalena, kɛ Maria, nɛ ji Yakobo Wayo kɛ Yose a yayo ɔ, kɛ Salome. 41 Yi nɛ ɔmɛ nyɛɛ e se nɛ a sɔmɔ lɛ benɛ e ngɛ Galilea a. Yi kpahi fuu nɛ a piɛɛ e he kɛ ba Yerusalem ɔ hu ngɛ lejɛ ɔ.

42 Jehanɛ ɔ, benɛ e su gbɔkuɛ nya si ɔ, akɛnɛ e ji He Dlami Ligbi, nɛ ji ligbi nɛ nyɛɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ hɛ mi he je ɔ, 43 Yosef nɛ e je Arimatia nɛ e ji Kpe Ngua a mi no nɛ a buɔ lɛ, nɛ lɛ hu e ngɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ blɔ hyɛe ɔ ba. E kɛ kã pue nɔ kɛ ya Pilato ngɔ nɛ e ya kpa lɛ pɛɛ kaa e ngɔ Yesu gbogboe ɔ kɛ ha lɛ. 44 Se Pilato ngɛ hlae nɛ e maa le kaa e gbo momo aloo e gbo we, enɛ ɔ he ɔ, e tsɛ tabuli a nɔkɔtɔma a, nɛ e bi lɛ. 45 Benɛ e ná nɔ mi mami kɛ je tabuli a nɔkɔtɔma a ngɔ se ɔ, e ngmɛɛ gbogboe ɔ he kɛ ha Yosef. 46 E ya he klala kpakpa kɛ ba nɛ e ba je lɛ kɛ fɔ si, nɛ e kɛ klala kpakpa a blaa lɛ, nɛ e ngɔ lɛ kɛ ya fɔ yɔkɔ* ko mi. Tɛsa mi lɛ a kpɛ yɔkɔ ɔ ngɛ. Enɛ ɔ se ɔ, e kpɛne tɛ kɛ fɔ yɔkɔ ɔ nya. 47 Se Maria Magdalena, kɛ Maria, nɛ ji Yose yayo ɔ ya nɔ nɛ a ngɛ he nɛ a to lɛ ngɛ ɔ hyɛe.

16 Enɛ ɔ he ɔ, benɛ He Jɔɔmi Ligbi ɔ be ɔ, Maria Magdalena, kɛ Maria nɛ ji Yakobo yayo, kɛ Salome ya he tsopahi kɛ a he via konɛ a kɛ ba kpa Yesu gbogboe ɔ. 2 Mɔtu mla benɛ pu je ngɛ otsi ɔ we kekleekle ligbi ɔ nɔ ɔ, a ba yɔkɔ* ɔ he. 3 A ngɛ a sibi bie ke: “Mɛnɔ ma kpɛne tɛ ɔ kɛ je yɔkɔ ɔ nya ha wɔ?” 4 E ngɛ mi kaa tɛ ɔ kle agbo mohu lɛɛ, se benɛ a wo a hɛ nɔ ɔ, a na kaa a kpɛne tɛ ɔ kɛ ya se. 5 Benɛ a sɛ yɔkɔ ɔ mi ɔ, a na niheyo ko nɛ e hii si ngɛ hiɔ nɔ je kɛ e he tade hiɔ klɔii, nɛ a tsui po. 6 E de mɛ ke: “Nyɛ ko ye gbeye. Nyɛ ngɛ Yesu, Nazaretno ɔ nɛ a sɛu lɛ ngɛ tso nɔ ɔ hlae. A tle lɛ si. E be hiɛ ɔ. Nyɛɛ hyɛ, he nɛ a kɛ lɛ fɔ ɔ ji nɛ ɔ nɛ. 7 Se nyɛɛ ya, nyɛ ya de e kaseli ɔmɛ kɛ Petro ke, ‘E ngɛ nyɛ hlami sɛe kɛ yaa Galilea. Nyɛ maa na lɛ ngɛ lejɛ ɔ kaa bɔ nɛ e de nyɛ ɔ.’” 8 Enɛ ɔ he ɔ, benɛ a je kpo ɔ, a tu fo kɛ je yɔkɔ ɔ he. A he ngɛ doe blibliibli, nɛ fĩɛ ngmangu pue a nɔ. Nɛ a de we nɔ ko nɔ ko nɔ́ ko, ejakaa gbeye nu mɛ.*

Ngɛ Hela gbi mi ɔ, “kɛ nyɛɛ o hɛ mi.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Aloo “e kɛ mɛ woɔ nyu mi.”

Baiblo komɛ de ke “a le nɔ nɛ e ji.”

Aloo “kplɔ.”

Aloo “kplɔ.”

Aloo “kplɔ.”

Aloo “kplɔ.”

Aloo “ngɛ okplɔɔ he.”

Aloo “ya ye hɛ mi mami abolo.”

Aloo “klaa.”

Aloo “ahima.”

Aloo “ko tɔtɔ.”

Aloo “e hla.”

“Baiblo komɛ tsɔɔ munyu nɛ ɔ sisi ke ‘Simon nɛ e je Kana,’ se munyungu nɛ ji “Kana” a sisi tutuutu ji kãtsɛ.”

Biɛ nɛ a kɛ tsɛɔ Satan.

Aloo “yi nɔ.” Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Aloo “nɔ́ susumi kɛtɛ.”

Aloo “nyɛ tsui po.”

Aloo “je he nɛ kaimi yɔkɔ ɔmɛ ngɛ ɔ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Aloo “Ma Nyɔngma Kpokpa a mi.”

Aloo “Ye biyo wayoo ɔ miɔ nɛ e ma gbo.”

Aloo “Kpa gbeye yemi.”

Aloo “e wo mɛ si veveeve.”

Ngɛ Hela gbi mi ɔ, “akɔblee.”

Aloo “a ko hɛɛ tade kpa kɛ piɛɛ nɔ́ nɛ a wo ɔ he.”

Aloo “ngɛ okplɔɔ ɔ he.”

Aloo “nihi nɛ a hii si ngɛ okplɔɔ ɔ he.”

Aloo “kaimi yɔkɔ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B14.

Aloo “kɛtɛ.”

Maa pee makɛ ngmlɛ 3 kɛ ya si maa pee mɔtu ngmlɛ 6 benɛ pu je.

Nɛ tsɔɔ kaa a he tsɔ we ngɛ kusumi nya.

Aloo “nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ma jɛ e nyɛ loo e tsɛ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A3.

Hela munyungu nɛ ji porneiʹa a hiɛhiɛɛ peemi. Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Aloo “ní peepee nɛ tsɔɔ kaa nɔ ko zo tɔ ywia.” Hela munyungu ɔ ji, asel′geia. Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Aloo “nɛ a fɔ lɛ ngɛ.”

Aloo “Ma Nyɔngma Kpokpa a.”

Aloo “kɛtɛ.”

Aloo “kɛtɛhi.”

Aloo “kɛtɛ.”

Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Aloo “e klaa.”

Aloo “e klaa.”

Aloo “e klaa.”

Aloo “e klaa.”

Aloo “yi nɔ nɛ yi anɔkuale.”

Baiblo komɛ de ke “A ma a nya ngɔ to munyu ɔ nɔ.”

Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A3.

Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A3.

Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Baiblo komɛ de ke “a sibi.”

Aloo “yi nɔ.” Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Aloo “a le mɛ.”

Aloo “klaa.”

E sisi ji, “Tsɔɔlɔ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Aloo “A ma tsɛ ye we ɔ ke sɔlemi we kɛ ha je ma amɛ tsuo.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A3.

Ngɛ Hela gbi mi ɔ, “kɔ̃ nya yi mi tɛ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Aloo “Anɛ e da blɔ.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B14.

Aloo “te nɔ́ nɛ he hia pe kulaa?”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Aloo “A suɔ sɛ kpakpahi.”

Aloo “ahoyihi.”

Aloo “weto ní.”

Aloo “jiɔ.”

Aloo “ahoyo.”

Ngɛ Hela gbi mi ɔ, “lepta enyɔ, nɛ ji kuadran kake.” Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B14.

Aloo “ahoyo.”

Aloo “ahoyo.”

Aloo “kusiɛ.”

E ji be nɛ fĩɛ yeɔ wawɛɛ nɛ snoo nɛɔ ngɛ Israel, nɛ lɔ ɔ haa nɛ blɔ hiami peeɔ dengme.

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A5.

Ngɛ Hela gbi mi ɔ, “kɛ je kɔɔhiɔ eywiɛ ɔmɛ a mi.”

Ngɛ Hela gbi mi ɔ, “kungwɔ ku nɔ́ kpami be.”

Aloo “ngɛ okplɔɔ ɔ he.”

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu B14.

Aloo “a kɛ abofu tu munyu kɛ si lɛ; a kã e hɛ mi.”

Aloo “nu ye klaa a.”

Hebri aloo Aram munyungu nɛ e sisi ji, “Oo Tsaatsɛ.”

E ma nyɛ maa pee kaa e tsitsa he, aloo e hɛ nya, aloo e he kpa ko.

Aloo “kɛ e he nɔ́ ko hanyahanya; aloo tade nɛ a woɔ ngɛ tade sisi.”

Aloo “Kɛ nyɛ susu kɛɛ?”

Aloo “a je o yi.”

Aloo “nɛ a je bumi kpo kɛ ha lɛ.”

Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Maa pee mɔtu ngmlɛ 9.

Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A3.

Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Hyɛ Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi.

Maa pee piani ngmlɛ 12.

Maa pee piani ngmlɛ 3.

Aloo “nɛ e wo e nyagbe mumi.”

Aloo “kaimi yɔkɔ.”

Aloo “kaimi yɔkɔ.”

Ngɛ blema womi kpohi nɛ a kɛ nine ngma nɛ nihi he ye kaa a mi munyu ɔmɛ da amɛ a mi ɔ, munyu nɛ ngɛ kuku 8 ɔ mi ɔ ji nyagbe munyu ngɛ Marko Sane Kpakpa a mi. Hyɛ Mi Tsɔɔmi Munyu A3.

    Dangme Womihi Tsuo (2000-2025)
    Moo Je Mi
    Moo Sɛ Mi
    • Dangme
    • Kɛ Mane
    • Bɔ Nɛ O Suɔ Lɛ Ha
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • E He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Blɔ Nya Tomi
    • JW.ORG
    • Moo Sɛ Mi
    Kɛ Mane