Womihi Nɛ A Tsɛ Se Ngɛ Si Himi Kɛ Sɔmɔmi Ní Tsumi Kpe ɔ He Ní Kasemi Womi ɔ Mi
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULY 3-9
Ngmami ɔ Mi Junehi
w93 6/15 32 ¶3-5
Anɛ O Ma Nyɛ Ma He Baiblo ɔ Ye Lo?
A pee sika ko ngɛ Tarso, ma ko nɛ ngɛ mwɔnɛ Turkey woyi je pu je he blɔ ɔ. A pee sika nɛ ɔ benɛ Persia amlaalo Mazaeus ngɛ nɔ yee ngɛ jeha lafa etɛ loko a fɔ kristo. A ba le lɛ kaa lɛ ji amlaalo nɛ e ye nɔ ngɛ “Pa a Se” nɛ ji Yufrate pa a.
Mɛni he je nɛ munyu nɛ ɔ sa kadimi ɔ? Ejakaa o maa na munyu nɛ ɔ nɔuu ngɛ Baiblo ɔ mi. Ezra 5:6–6:13 tsɔɔ ní sɛɛmi nɛ ya nɔ ngɛ Persia matsɛ Darius kɛ amlaalo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Tatenai ɔ a kpɛti. A fã Yuda bi ɔmɛ kaa a kpale kɛ ya ma sɔlemi we ɔ nɛ ngɛ Yerusalɛm ɔ ekohu. Ezra ji womi ngmalɔ nɛ he be saminya nɛ ngma Mawu Mlaa, nɛ lɔ ɔ he ɔ wa ma nyɛ maa hyɛ blɔ kaa níhi nɛ e ngma a da pɛpɛɛɛpɛ. Ngɛ Ezra 5:6 kɛ 6:13 mi ɔ Ezra tsɛ Tatenai ke “Amlaalo nɛ ngɛ paa se.”
Ezra ngma nɔ nɛ ɔ maa pee jeha 460 loko a fɔ Kristo, nɛ maa pee jeha lafa se loko a pee sika nɛ ɔ nɛ. Nihi fuu ma nyɛ ma susu kaa biɛ nɛ a kɛ ha amlaalo ko nɛ hi si blema a ji biɛ gu ko kɛkɛ. Se ke o kɛ o hɛ ma nyɛ maa fɔ ní nyafinyafi komɛ nɛ Baiblo ngmali ɔmɛ ngma a nɔ ɔ, lɛɛ anɛ e sɛ nɛ o he ní kpahi nɛ a ngma a nɛ o ye lo?
JULY 10-16
JUETLI NƐ NGƐ MAWU MUNYU Ɔ MI | EZRA 7-8
“Ezra Kɛ E Ní Peepee Wo Yehowa Hɛ Mi Nyami”
w00 10/1 14 ¶8
Ní Kasemi—Se Nami Ngɛ He Nɛ E Ngɛ Bua Jɔmi
8 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sa nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa Munyu ɔ nɛ je wa tsui mi tɔɔ, he nɛ wa he numi je ɔ sisi ngɛ ɔ. E sa nɛ waa kɛ bua jɔmi nɛ susu ní komɛ nɛ wa kaneɔ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ he. E sa nɛ wa susu mumi mi otihi a he, nɛ waa ngɔ wa he kɛ wo a peemi mi kulaa nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ a he. Enɛ ɔ biɔ nɛ wa hla he ko nɛ ngɛ kpoo nɛ waa sɔle. Kaa bɔ nɛ Ezra pee ɔ, e sa nɛ wɔ hu wa dla wa tsui kɛ ha Mawu Munyu ɔ kanemi kɛ e kasemi. A ngma ngɛ e he ke: ‘Ezra ngɔ e wami tsuo ngɔ ha kaa e maa kase Yehowa mlaa a nɛ e tsu he ní. E suɔ hu kaa e maa tsɔɔ Israel ma a Mawu mlaa a, kɛ blɔ nya tomi ɔmɛ tsuo.’ (Ezra 7:10) Mo kadi yi mi tomi etɛ he je nɛ Ezra ngɔ e wami tsuo ngɔ ha a: konɛ e kase Mawu Munyu ɔ, konɛ e kɛ tsu ní ngɛ e si himi mi jehanɛ ɔ se hu konɛ e tsɔɔ Israel ma a Mawu mlaa a. E sa nɛ waa kase Ezra nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ.
si 75 ¶5
Baiblo Mi Womi Nɛ To Nɔ 13—1 Kronika
5 Ke e ba yinɔ sanehi nɛ a da he munyu tumi ɔ, nɔ ko be nɛ e he be kɛ Ezra sɔ. ‘Ezra ngɔ e wami tsuo ngɔ ha kaa e maa kase Yehowa mlaa a nɛ e tsu he ní. E suɔ hu kaa e maa tsɔɔ Israel ma a Mawu mlaa a, kɛ blɔ nya tomi ɔmɛ tsuo.’ (Ezra 7:10) Yehowa kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ ye bua lɛ. Persia matsɛ nɛ e ngɛ je ɔ nɔ yee ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ yɔse kaa Ezra ngɛ Mawu he nile nɛ lɔ ɔ he ɔ, e ha lɛ he wami ngɛ kpokpahi nɛ a ngɛ Yuda a nɔ. (Ezra 7:12-26) Ngɛ Mawu yemi kɛ buami kɛ he wami nɛ Ezra ngɛ ɔ nya a, e nyɛ nɛ e da womihi nɛ a ngɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ nɔ kɛ ngma níhi nɛ ya nɔ ɔ.
it-1 1158 ¶4
He Si Bami
E Poɔ Nɔ He Piɛ. Nɔ nɛ baa e he si kɛ haa Mawu ɔ ma nyɛ maa hyɛ blɔ kaa e maa po e he piɛ. E sa nɛ Ezra nɛ tsu ní tsumi ngua ko nɛ lɔ ɔ ji kaa e nyɛɛ Osɔfo ɔmɛ kɛ nihi nɛ a tsuɔ ní ngɛ sɔlemi we ɔ (Nethinim), kɛ yihi kɛ jokuɛwi kɛ nyumuhi nɛ a hiɛ pe 1,500 a hɛ mi kɛ je Babilonia kɛ ya Yerusalɛm. Jehanɛ se hu ɔ, a kɛ sika tsu babauu kɛ sika hiɔ nɛ a kɛ ma ya dla sɔlemi we nɛ ngɛ Yerusalɛm ɔ hia blɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ngɛ a blɔ hiami nɛ ɔ mi ɔ a maa hia he piɛ pomi, se Ezra sume nɛ e ma bi Persia matsɛ ɔ kaa e ha nɛ ta buli nɛ a nyɛɛ a hɛ mi kɛ tsɔɔ kaa e kɛ e hɛ fɔ we adesa ko nɔ kɛ ha yemi kɛ buami . Ngɛ lɔ ɔ se hu ɔ, e de matsɛ ɔ kɛ sɛ hlami ke: “Nɔ tsuaa nɔ nɛ ngɔɔ e hɛ ngɔ fɔɔ wa Mawu ɔ nɔ ɔ, e gbaa lɛ.” Lɔ ɔ he ɔ, e fã ke nɔ tsuaa nɔ nɛ e ha hwɔ nɛ a ba a he si ngɛ Mawu hɛ mi. E sɔle ha Mawu nɛ e bu lɛ tue nɛ e po a he piɛ kɛ je a he nyɛli nɛ a wo ka ngɛ blɔ ɔ nɔ ɔ a dɛ mi kɛ ya si benɛ a ya su ngɛ tuemi jɔmi mi. (Ezra 8:1-14, 21-32) Mawu ná gbalɔ Daniel nɛ e hi nyɔguɛ yemi mi ngɛ Babilon ɔ he bua jɔmi nɛ e tsɔ bɔfo ko konɛ e ya je nina ko kpo kɛ tsɔɔ lɛ ejakaa e ba e he si ha Mawu benɛ e ngɛ lɛ bie nɛ e po e he piɛ nɛ e ha lɛ nɔ́ sisi numi ɔ.—Dan 10:12.
Ngmami ɔ Mi Junehi
w06 1/15 19 ¶10
Otihi Nɛ Ngɛ Ezra Womi ɔ Mi
7:28–8:20—Mɛni he je nɛ Yuda bi fuu nɛ a ngɛ Babilon ɔ to tsle kaa a kɛ Ezra maa kpale kɛ ya Yerusalɛm ɔ? E ngɛ mi kaa jeha 60 sɔuu ba be nɛ kekleekle kuu nɛ a ji Yuda bi ɔ kpale a se kɛ ya a ma a mi mohu lɛɛ, se nihi bɔɔ ko pɛ lɛ a ya hi Yerusalɛm. Benɛ a kpale a se kɛ ya Yerusalɛm ɔ e ma bi nɛ a je si himi ehe sisi, nɛ a be níhi nae gbɔjɔɔ ngɛ jã peemi mi. Jamɛ a be ɔ mi ɔ níhi nɛ e haa mɛ bua jɔmi ngɛ Babilon ɔ eko be Yerusalɛm nɛ lɔ ɔ ma ha konɛ a na bua jɔmi ɔ kaa a maa kpale a se kɛ ho a ma a mi ya. Nyagba kpa ko hu ji kaa blɔ hiami ɔ ngɛ oslaa. E sa nɛ nihi nɛ a maa kpale a se ɔ nɛ a ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Yehowa mi, a kɛ kã nɛ fi anɔkuale jami se nɛ jehanɛ ɔ hu konɛ a hia nane. Ezra nitsɛ hu ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ nɛ e wo lɛ he wami. Ngɛ Ezra he wami womi ɔ nya a wekuhi 1,500—nɛ eko ɔ nihi nɛ a ngɛ mi ɔ maa su 6,000—kplɛɛ nɔ kaa a maa ya. Ngɛ lɔ ɔ se ɔ, Ezra pee ní komɛ nɛ lɔ ɔ wo Levibi 38 kɛ nihi nɛ a sɔmɔɔ ngɛ sɔlemi we ɔ (Nethinim) 220 he wami nɛ mɛ hu a kplɛɛ nɔ kaa a maa ya.
JULY 17-23
JUETLI NƐ NGƐ MAWU MUNYU Ɔ MI | Ezra 9–10
“Haomihi Nɛ Jeɔ Tue Gbomi Mi Kɛ Baa”
w06 1/15 20 ¶1
Otihi Nɛ Ngɛ Ezra Womi ɔ Mi
9:1, 2—Mɛni oslaa lɛ ngɛ gba si himi mi nɛ Israel bi ɔmɛ kɛ nihi nɛ ngɛ zugba a nɔ ɔ ya sɛ ɔ he? Israel bi nɛ a kpale kɛ ya Yerusalɛm ɔ lɛ a maa hɛɛ anɔkuale jami mi kɛ yaa si be nɛ Mesia a maa ba. Ma jeli nɛ a kɛ mɛ maa sɛ gba si himi mi ɔ ma nyɛ ma puɛ anɔkuale jami. Akɛnɛ a kpɛti ni komɛ kɛ nihi nɛ a jaa amagahi ya sɛ gba si himi mi he je ɔ, ma a tsuo ma nyɛ ma ba plɛ wɔ jali. Ke e ba jã a, mɛnɔmɛ a nɔ lɛ Mesia a maa gu kɛ ba? Enɛ ɔ he ɔ, benɛ Ezra na kaa Israel bi komɛ kɛ zugba a nɔ bi ɔmɛ ya sɛ gba si himi mi ɔ, e nya kpɛ e he wawɛɛ nitsɛ!
w09 10/1 10 ¶6
Mɛni Yehowa Ngɛ Hlae Ngɛ Wa Dɛ?
Ke wa je wa tsui mi nɛ wa pee tue bumi ɔ, wa ma ná he se. Mose ngma ke: “Nyɛɛ ye e mlaa amɛ tsuo nɛ i ngɛ nyɛ woe mwɔnɛ ɔ a nɔ konɛ e hi ha nyɛ.” Mlaahi tsuo nɛ Yehowa wo ɔ, e wo bɔ nɛ pee nɛ e hi ha wɔ. Mɛnɔ ma nyɛ maa je enɛ ɔ he nɔ́? Baiblo ɔ de ke: “Mawu ji suɔmi”. (1 Yohane 4:8) Lɔ ɔ he ɔ, e wo wɔ mlaa nɛ ɔmɛ bɔ nɛ pee nɛ wa si himi nɛ pee kpakpa. (Yesaya 48:17) Ke wa ya nɔ nɛ wa bu Yehowa tue ɔ wa maa yu wa he kɛ je nyagbahi fuu a he amlɔ nɛ ɔ, nɛ wa ma ná jɔɔmihi babauu ngɛ e Matsɛ Yemi ɔ mi.
Ngmami ɔ Mi Junehi
w06 1/15 20 ¶2
Otihi Nɛ Ngɛ Ezra Womi ɔ Mi
10:3, 44—Mɛni he je nɛ Israel bi ɔmɛ wo ma se yihi nɛ a ngɔ kɛ bimɛ nɛ a kɛ mɛ fɔ ɔ tsuo blɔ ɔ? Ke a ha nɛ a je a bimɛ ɔmɛ a he ɔ e be yee kulaa ha mɛ kaa a maa kpale kɛ ba hla a se blɔ. Jehanɛ se hu ɔ, e sa nɛ binyɛmɛ nɛ a hyɛ a bimɛ tsɔwihi a nɔ.
JULY 24-30
JUETLI NƐ NGƐ MAWU MUNYU Ɔ MI | NEHEMIA 1-2
“I Sɔle”
w08 2/15 3 ¶5
Mo Susu Yehowa He Daa
5 Be komɛ ɔ, e ma bi nɛ waa sɔle ngɛ wa yi mi kpiti konɛ Yehowa nɛ ye bua wɔ. Be ko ɔ, Persia Matsɛ Artaherhes yɔse kaa Nehemia nɛ ji e dã wolɔ ɔ bua jɔɛ. Matsɛ ɔ bi lɛ ke, “Mɛni ji nɔ́ nɛ o ngɛ hlae?” ‘Nehemia sɔle nɛ e bi Mawu nɛ ngɛ hiɔwe ɔ gbi.’ Nehemia be nyɛe ma de níhi fuu ngɛ sɔlemi kpiti nɛ ɔ mi. Se kɛ ɔ, Mawu bu lɛ tue nɛ matsɛ ɔ ye bua lɛ konɛ e kpale kɛ ya Yerusalɛm nɛ e ya fia gbogbo ɔ ekohu. (Kane Nehemia 2:1-8.) Ke wa sɔle kpiti ngɛ wa yi mi ɔ Yehowa maa bu wa sɔlemi ɔ tue.
be 177 ¶4
Munyu Nɛ A Tuɔ Nɛ A Hyɛ We Womi Mi
Ke tlukaa nɛ a bi mo sane kɛ kɔɔ o hemi kɛ yemi ɔ he ɔ, mɛni maa ye bua mo konɛ o nyɛ nɛ o tsɔɔ níhi a nya saminya? Moo kase Nehemia, nɔ nɛ e sɔle kpiti loko e ha Matsɛ Artaherhes sane bimi ɔ heto ɔ. (Neh. 2:4) Amlɔ nɔuu, mo susu bɔ nɛ o maa tu munyu ɔ ha a he ngɛ o yi mi. Blɔhi komɛ a nɔ nɛ o ma nyɛ maa gu kɛ pee já a ji: (1) Moo hla oti kake loo enyɔ nɛ o kɛ ma nyɛ maa tsɔɔ nɔ́ ɔ nya (o ma nyɛ maa hla oti komɛ nɛ ngɛ Reasoning From the Scriptures womi ɔ mi ɔ). (2) Moo hla ngmamihi nɛ o kɛ ma fi oti ɔmɛ a se. (3) Mo susu bɔ nɛ o maa je o ní sɛɛmi ɔ sisi ha bɔ nɛ pee nɛ nɔ nɛ bi mo sane ɔ nɛ e bu mo tue ɔ he. Jehanɛ ɔ lɛɛ o ma nyɛ maa tu munyu.
JULY 31–AUGUST 6
JUETLI NƐ NGƐ MAWU MUNYU Ɔ MI | NEHEMIA 3-4
“Anɛ O Naa O He Kaa E Sɛ Nɛ O Tsu Ní Tsumihi Nɛ A He Wa Lo?”
w06 2/1 10 ¶1
Otihi Nɛ Ngɛ Nehemia Womi ɔ Mi
3:5, 27. E sɛ nɛ waa bu ní tsumi nɛ wa tsuɔ kɛ fiɔ anɔkuale jami se ɔ kaa a he wa tsɔ kaa bɔ nɛ Tekoa ma nimeli ɔmɛ pee ɔ. Mohu ɔ waa pee kaa Tekoa bi kpa amɛ nɛ a je a tsui mi nɛ a kɛ a he wo tsu mami ní tsumi ɔ mi ɔ.
w04 8/1 18 ¶16
E Sa Nɛ Waa Kase Kristo Konɛ Waa Pee Nɔmlɔ Ngua Ngɛ Yehowa Hɛ Mi
16 E sa nɛ Kristofohi tsuo nɛ a ji jokuɛwi kɛ nikɔtɔmahi ɔ nɛ a bɔ mɔde nɛ a kase Kristo konɛ a pee a he nɔmlɔ ngua ngɛ Yehowa hɛ mi. Ngɛ asafo ɔ mi ɔ, ní tsumihi fuu ngɛ nɛ e sa nɛ a tsu he ní. O mi mi ko fu kɔkɔɔkɔ ke a ke o tsu ní tsumi ko nɛ nihi bui lɛ kaa e he hia. (1 Samuel 25:41; 2 Matsɛmɛ 3:11) Fɔli, anɛ nyɛ woɔ nyɛ bimɛ ɔmɛ kɛ nihewi kɛ yihewi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ he wami kaa ní tsumi fɛɛ ní tsumi nɛ a ma ha mɛ ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ, kpɔmi kpe aloo kpokpa nɔ kpe ko sisi ɔ a kɛ bua jɔmi nɛ tsu lo? Anɛ a naa mo kaa o tsuɔ ní tsumihi nɛ nihi buɔ kaa a ba si ɔ lo? Nyɛmi nyumu ko nɛ amlɔ nɛ ɔ e ngɛ ní tsue ngɛ Yehowa Odasefohi a ní tsumi yi ɔ kaiɔ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ e fɔli ɔmɛ pee ɔ wawɛɛ. E de ke: “Bɔ nɛ a jeɔ a tsui mi kɛ dlaa Matsɛ Yemi Asa a nɔ aloo kpe peemi asa a nɔ ha a ha nɛ i na kaa a buɔ ní tsumi nɛ ɔ kaa e he hia. Behi fuu ɔ, a ngɔɔ a he kɛ haa kɛ tsuɔ ní tsumihi nɛ Asafo ɔ loo nyɛmimɛ ma ná he se ke nihi naa lɛ kaa e ba si po. Su nɛ a je kpo nɛ ɔ ye bua mi nɛ i fia ye pɛɛ si kaa ní tsumi fɛɛ ko nɛ a kɛ maa wo ye dɛ ngɛ Bɛtel ngɛ hiɛmi nɛ ɔ, ma je ye tsui mi nɛ ma tsu.”
Ngmami ɔ Mi Junehi
w06 2/1 9 ¶1
Otihi Nɛ Ngɛ Nehemia Womi ɔ Mi
4:17, 18—Kɛ nɔ ko nɛ e ngɛ tsu mae ɔ ma plɛ kɛ ngɔ e nine kake kɛ tsu ni kɛɛ? Nihi nɛ a ji apaatsɛmɛ ɔmɛ lɛɛ enɛ ɔ be nyagba pee kɛ ha mɛ kulaa. Ke tlomi ɔ na nɛ e su a yi mi loo a konɔ ɔ, a maa le bɔ nɛ a maa pee ha nɛ a kɛ a nine kake ma tsu ní tsumi ɔ ‘nɛ a kɛ a nine kake hu maa hɛɛ ta hwumi ni ɔmɛ.’ Ní tsulihi nɛ a suɔ kaa a ngɔ a nine enyɔ kɛ tsu ní ɔ tsuo “fi klaate ngɛ a mlɛ mi” be mi nɛ a ngɛ ní ɔ tsue ɔ. A pee klaalo kaa ke alini nɛ he nyɛlɔ ko ba tua mɛ ɔ, a kɛ lɛ maa hwu.
AUGUST 7-13
JUETLI NƐ NGƐ MAWU MUNYU Ɔ MI | NEHEMIA 5-7
“Nehemia Suɔ Nɛ E Sɔmɔ, Mohu Pe Nɛ A Sɔmɔ Lɛ”
w02 11/1 27 ¶3
Nihi Nɛ A fi Anɔkuale Jami Se—Blema Kɛ Mwɔnɛ
Nehemia pee babauu pe e be nɛ e kɛ tsu ní kɛ nile nɛ e ngɛ. E ngɔ he lo nya níhi nɛ e ngɛ ɔ kɛ fĩ anɔkuale jami se. E ngɔ lɛ nitsɛ e sika kɛ kpɔ̃ e nyɛmimɛ nɛ a ji Yuda bi ɔ kɛ je nyɔguɛ yemi mi. E pa sika ha nihi nɛ e he we hekpa. E kɛ “tlomi agbo” fɔ we Yuda bi ɔmɛ a nɔ kaa akɛnɛ lɛ ji amlaalo he je ɔ, a ha lɛ sika nɛ ji e blɔ nya ní. Mohu ɔ, e ha nɛ nihi ‘lafa kɛ nyingmi enuɔ ba yeɔ ní ngɛ e okplɔɔ he daa ligbi; slo nihi babauu nɛ jeɔ je ma amɛ nɛ bɔle mɛ ɔ a mi kɛ baa e ngɔ.’ Daa ligbi ɔ e gbee “na ku kake, to nɛ wo zɔ ekpa, kɛ kungwɔhi fuu” kɛ haa e nubwɔ ɔmɛ. Jehanɛ se hu ɔ, ligbi nyɔngma fɛɛ ligbi nyɔngma a e haa mɛ “wai he hu babauu.” E peeɔ ní nɛ ɔmɛ tsuo kɛ lɛ nitsɛ e sika.—Nehemia 5:8, 10, 14-18.
w00 2/1 32
Mɛni Blɔ Nɔ Yehowa Maa Gu Kɛ Kai Mo?
Baiblo ɔ ha nɛ wa na kaa ke a ke Mawu “kaiɔ” nɔ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e ma tsu nɔ ɔ si fɔfɔɛ nɛ e kɛ ngɛ kpe ɔ he ní. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ zugba a nɔ hyi tɔ kɛ nyu kpekpemi ɔ ligbi 150 se ɔ, “Mawu kai Noa. . . , nɛ Mawu ha nɛ kɔɔhiɔ ko ba fia, nɛ nyu ɔ bɔni miimi.” (1 Mose 8:1) Jeha komɛ a se ɔ, Samson, nɛ Filisti bi ɔmɛ yu e hɛngmɛ nɛ a wo lɛ kɔsɔkɔsɔ ɔ sɔle nɛ e de ke: ‘Yehowa Nyɔmtsɛ, i kpa mo pɛɛ, mo kai mi jehanɛ. Mo ha mi ye he wami ɔ si kake nɛ ɔ pɛ.’ Yehowa kai Samson niinɛ nɛ e ha lɛ he wami nɛ se be konɛ e nyɛ nɛ e kɛ ye e he lue ngɛ Mawu he nyɛli ɔmɛ a nɔ. (Manyadali 16:28-30) Ngɛ Nehemia blɔ fa mi ɔ, Yehowa jɔɔ e mɔde bɔmi ɔ nɔ nɛ a to anɔkuale jami sisi ekohu ngɛ Yerusalɛm.
Ngmami ɔ Mi Junehi
w07 7/1 30 ¶15
“Nyɛɛ Ngɔ Kpakpa Peemi Kɛ Ye Yayami Nɔ Kunimi”
15 Nehemia he nyɛli ɔmɛ ha nɛ Shemaya nɛ ji nɔ se blɔ tsɔɔlɔ ɔ bɔ mɔde kaa e ma ha nɛ Nehemia nɛ kua Mawu Mlaa. Shemaya de Nehemia ke: “I kɛ mo wa ya laa ngɛ sɔlemi we ɔ he klɔuklɔu ɔ, nɛ waa ngmɛ sinya amɛ ngɔ wo wa yi, ejakaa a ma nɛ a ba gbe mo.” Shemaya de Nehemia kaa a ma lɛ gbemi nɛ ke e ya laa e he ngɛ sɔlemi we ɔ, lɔ ɔ ma he e yi wami. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, Nehemia a pi osɔfo ji lɛ. Nɛ ke e ya laa e he ngɛ Mawu we ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ e pee yayami. Anɛ Nehemia ma kua Mawu mlaa a konɛ e kɛ baa e wami yi lo? Nehemia he nɔ ke: “Imi nɛ ɔ, ma ya laa ye he ngɛ sɔlemi we ɔ kɛ he ye yi wami lo? Dɛbi, i be yae.” Mɛni ye bua Nehemia nɛ e yu e he ngɛ klama nɛ a tsɔ lɛ ɔ he ɔ? Ejakaa e le kaa Shemaya ji Israel no mohu lɛɛ se “Mawu tsɔ we” lɛ. Jehanɛ se hu, Nehemia na kaa Mawu gbalɔ nɛ yeɔ anɔkuale ɔ be lɛ he wami woe kaa e tɔ̃ Mawu mlaa nɔ kɔkɔɔkɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Nehemia ngmɛ blɔ nɛ si temi kɛ woli nɛ a ji yayami peeli ɔ nɛ a ye e nɔ kunimi. Be bɔɔ se ɔ, e ngma ke: “Ligbi nyingmi enuɔ kɛ enyɔ se ɔ, a gbe gbogbo ɔ tsuo fiami nya. A gbe nya ngɛ nyɔhiɔ nɛ a tsɛɛ Elul ɔ ligbi nyingmi enyɔ kɛ enuɔne ɔ nɔ.”—Nehemia 6:10-15; 4 Mose 1:51; 18:7.
AUGUST 14-20
JUETLI NƐ NGƐ MAWU MUNYU Ɔ MI | NEHEMIA 8–9
w07 7/15 22 ¶9-10
Anɛ O Maa Ya Nɔ Maa “Nyɛɛ Ngɛ Mumi ɔ Nya Lo”?
9 Ke nɔ ko ngɛ bua jɔmi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e tsui nɔ e mi. Yehowa ji “bua jɔmi Mawu.” (1Timoteo 1:11; La 104:31) Bi bua jɔɔ kaa e maa pee e tsɛ suɔmi nya ní. (La 40:8; Hebri Bi 10:7-9) Lɔ ɔ he ɔ, ‘bua jɔmi nɛ Yehowa ngɛ wɔ hae ɔ ma ha nɛ wa ma na he wami.’—Nehemia 8:10.
10 Bua jɔmi nɛ Mawu haa wɔ ɔ haa nɛ wa tsui nɔɔ wa mi ke wa pee e suɔmi nya ní ngɛ behi nɛ a mi wa, haomi behi kɛ si temi kɛ womi behi a mi. Ke wa “kase Mawu he nile” ɔ, wa ma na jɔɔmihi babauu! (Abɛ 2:1-5) Huɛ bɔmi kpakpa nɛ maa hi waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ daa si ngɛ e he nile nitsɛnitsɛ nɛ wa ma na, hemi kɛ yemi nɛ wa ma na ngɛ e mi kɛ jehanɛ se hu ngɛ Yesu kpɔmi afɔle sami ɔ mi ɔ nɔ. (1 Yohane 2:1, 2) Nyɛmimɛ a kuu ngɛ je kɛ wɛ nɛ wa piɛɛ he ɔ hu ji nɔ́ kpa ko nɛ haa wɔ bua jɔmi. (Zefania 3:9; Hagai 2:7) Hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ngɛ Matsɛ Yemi ɔ mi kɛ he blɔ ngua nɛ wa ná kaa waa fiɛɛ sane kpakpa a hu haa wɔ bua jɔmi. (Mateo 6:9, 10; 24:14) Jã nɔuu kɛ̃ nɛ e ji ngɛ neneene wami nɛ wa ma na a hu blɔ fa mi. (Yohane 17:3) Akɛnɛ wa ngɛ hɛ nɔ kami nɛ se be nɛ ɔ he je ɔ, e sa nɛ ‘wa bua nɛ jɔ.’—5 Mose 16:15.
Ngmami ɔ Mi Junehi
it-1 145 ¶2
Aram Gbi
Jehahi komɛ a sɛ benɛ Yuda bi ɔmɛ kpale kɛ je Babilon nyɔguɛ yemi mi kɛ ba a, osɔfo Ezra kane Mlaa womi ɔ kɛ ha Yuda bi nɛ a bua a he nya ngɛ Yerusalɛm ɔ nɛ Levi bi nɛ ngɛ a kpɛti ɔ tsɔɔ mlaa womi ɔ mi munyu ɔmɛ a sisi kɛ ha ni ɔmɛ. Nehemia 8:8 NW de ke: “Nɛ a ya nɔ nɛ a wo a gbi nɔ kɛ kane womi, nɛ ji anɔkuale Mawu ɔ Mlaa a, nɛ a tsɔɔ sisi fitsofitso, nɛ a ha nɛ e mi tɛ̃; lɔ ɔ he ɔ, a ye bua ni ɔmɛ nɛ a nu nɔ́ nɛ a ngɛ kanee ɔ sisi.” E ma nyɛ maa ba kaa a tsɔɔ munyu ɔmɛ a sisi kɛ je Hebri gbi mi kɛ ya Aram gbi mi. Eko ɔ, benɛ Yuda bi ɔmɛ ngɛ Babilon ɔ a tuɔ Aram gbi. Jehanɛ se hu ɔ, a tsɔɔ munyu ɔmɛ a sisi bɔ nɛ pee nɛ ke e ba lɛ kaa Yuda bi ɔmɛ nu Hebri gbi ɔ po ɔ, a nyɛ nɛ a nu nɔ nɛ a kanee ɔ sisi fitsofitso.
AUGUST 21-27
JUETLI NƐ NGƐ MAWU MUNYU Ɔ MI | NEHEMIA 10–11
“A Kɛ Níhi Sã Afɔle Ha Yehowa”
w98 10/15 22 ¶13
Yerusalɛm Hi Si Ngɛ E Biɛ ɔ Nya Niinɛ
13 Si nɛ Israel bi ɔmɛ wo kaa ‘a ma sɔmɔ Yehowa pɛ nɛ a sɔu nya’ a dla Mawu we bi nɛ a hi si blema a kɛ ha Yerusalɛm gbogbo ɔ nɔ jɔɔmi. Se nɔ́ kpa ko hu ngɛ nɛ e he hia nɛ e ba biɔ nɛ a pee. Amlɔ nɛ ɔ a fia Yerusalɛm ma ngua kɛ e nya agbo 12 ɔ ta. E ngɛ mi kaa Israel bi komɛ hi ma a mi nɛ “Yerusalɛm ji ma ngua lɛɛ, se nihi nɛ ngɛ ma a mi ɔ, a he pi.” (Nehemia 7:4) Enɛ ɔ he ɔ, a hia nihi babauu ngɛ ma a mi. Bɔ nɛ pee nɛ a nyɛ nɛ a tsu nyagba nɛ ɔ he ni ɔ, ma a mi bi ɔmɛ “fɔ sɔ konɛ a ngɔ nɔ kake ngɛ nimli nyɔngma fɛɛ nimli nyɔngma a kpɛti nɛ́ e ba hi Yerusalɛm nɛ ji ma klɔuklɔu ɔ mi.” A tsui mi nɛ a je kɛ fi blɔ nya tomi nɛ ɔ se ɔ ha nɛ ma a je ‘nihi nɛ a si a gugue ke a maa hi Yerusalɛm ɔ yi.’ (Nehemia 11:1, 2) Enɛ ɔ ji nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha nihi nɛ a si fɔfɔɛ ngmɛ mɛ blɔ nɛ a hia kɛ ya je hehi nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ ɔ!
w86 2/15 26
Kunimi Nɛ Anɔkuale Jami Ye
Gbosi níhi nɛ Israel bi ɔmɛ ngɛ nɛ a maa je he kɛ ho Yerusalɛm ya a ma ha nɛ a puɛ sika fuu nɛ jehanɛ se hu e kɛ nyagba kpahi komɛ ma nyɛ maa ba a nɔ. Eko ɔ, nihi nɛ a ngɛ ma a mi ɔ hu kɛ nyagba slɔɔtohi kpe. Ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ a mi ɔ, ma a na nihi nɛ a ngɔ a he kɛ ha a kaa a sa yi jemi nɛ lɔ ɔ he ɔ, a sɔle ha Yehowa kaa e jɔɔ mɛ.
Ngmami ɔ Mi Junehi
w06 2/1 11 ¶1
Otihi Nɛ Ngɛ Nehemia Womi ɔ Mi
10:34—Mɛni he je nɛ a de ni ɔmɛ kaa a kɛ lɛ́ nɛ ba a? Lɛ́ nɛ a kɛ maa ba sɔlemi we ɔ piɛɛ we Mose Mlaa he. Bɔ nɛ si fɔfɔɛ ɔ ma ji ha a lɛ maa tsɔɔ ke ji kaa e sa nɛ a kɛ lɛ nɛ ba. A hia lɛ́ babauu bɔ nɛ pee nɛ a nyɛ nɛ a sã bɔhi ngɛ bɔ sãmi la tɛ ɔ nɔ. Jehanɛ se hu ɔ, Nethinim bi nɛ a sɔmɔɔ ngɛ sɔlemi we ɔ kaa nyɔguɛhi ɔ a he pi. Lɔ ɔ he ɔ, a fɔ sɔ kɛ hla nihi konɛ a kɛ lɛ nɛ ba be fɛɛ be.
AUGUST 28–SEPTEMBER 3
JUETLI NƐ NGƐ MAWU MUNYU Ɔ MI | NEHEMIA 12–13
“Moo Ye Yehowa Anɔkuale Ke O Ngɛ Huɛmɛ Hlae”
it-1 95 ¶5
Amon Bi
Benɛ a fiee Tobia kɛ je sɔlemi we ɔ se ɔ, a kane Mawu mlaa nɛ ngɛ 5 Mose 23:3-6 nɛ tsɔɔ kaa Amon bi kɛ Moab bi nɛ a ko ba Mawu asafo ɔ mi kɔkɔɔkɔ ɔ kɛ ha mɛ nɛ a kɛ tsu ní. (Neh 13:1-3) A kɛ nya tsimi nɛ ɔ fɔ a nɔ maa pee jeha 1,000 ji nɛ ɔ ejakaa benɛ Israel bi ɔmɛ je Egipt kɛ yaa Si Womi Zugba a nɔ ɔ, Amon bi ɔmɛ kɛ Moab bi ɔmɛ ngmɛ mɛ blɔ nɛ a be. Enɛ ɔ ngɛ heii kaa nimli nɛ ɔmɛ ɔ, a be nyɛe ma kadi mɛ kaa Israel bimɛ ngɛ blɔ ko blɔ ko nɔ nɛ a be nyɛe ma ná he blɔ ko ngɛ Israel ngɛ mlaa nya kaa bɔ nɛ e ji ngɛ Israel no ko blɔ fa mi ɔ. Enɛ ɔ hu tsɔɔ we kaa ke e ba bi nɛ Amon no loo Moab no kɛ Israel no ko nɛ bɔ loo e hi a ma a mi konɛ e nine nɛ su jɔɔmihi nɛ Mawu kɛ ha a e we bi ɔ nɔ ɔ, a be nyɛe maa pee ja. Mohu ɔ, a kɛ mɛ ma nyɛ maa bɔ kaa ni kakaakahi, nɛ wa na enɛ ɔ heii ngɛ Zelek blɔ fa mi nɔ nɛ a wo e ta kaa e piɛɛ David ta buli katsɛmɛ ɔ a he ɔ, kɛ jehanɛ se hu Rut nɛ ji Moab no nɛ a tu e he munyu ɔ.—Rut 1:4, 16-18.
w96 3/15 16 ¶6
Anɔkuale Yemi He Ka Nɛ Waa Kɛ Kpeɔ
6 Ke wa yeɔ Yehowa Mawu anɔkuale ɔ, waa kɛ nihi tsuo nɛ a ji e he nyɛli ɔ be huɛ pee. Enɛ ɔ he je nɛ kaselɔ Yakobo ngma ke: “Gba puɛli, anɛ nyɛ li kaa je ɔ kɛ huɛ bɔmi peeɔ nɔ Mawu he nyɛlɔ lo? Enɛ ɔ he ɔ, nɔ fɛɛ nɔ nɛ e suɔ kaa e maa pee je ɔ huɛ ɔ, e ngɛ e he Mawu he nyɛlɔ pee.” (Yakobo 4:4) Wa suɔ nɛ waa ye Yehowa anɔkuale kaa bɔ nɛ Matsɛ David kɛ nɔ mi mami de ɔ, e de ke: “Nihi nɛ bui mo ɔ, anɛ imi lɛɛ i buɔ mɛ lo? Nihi nɛ tsɔɔ o hɛ mi atuã a, anɛ i suɔ mɛ lo? Dɛbi, i sume mɛ saasaa; i buɔ mɛ ye he nyɛli.” (La 139:21, 22) Wa sume kulaa kaa waa kɛ nihi nɛ peeɔ yayami ɔ maa bɔ ejakaa waa kɛ mɛ be nɔ́ ko peemi. Ke wa yeɔ Yehowa anɔkuale ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ waa kɛ e he nyɛli be bɔe hɛ mi kɛ hɛ mi aloo ngɛ intanɛti ɔ nɔ?
Ngmami ɔ Mi Junehi
it-2 452 ¶9
La
A buu lami nɛ a laa ngɛ sɔlemi we ɔ kaa nɔ́ nɛ he hia wawɛɛ. Enɛ ɔ jeɔ kpo heii ngɛ bɔ nɛ Ngmami ɔ tu lali a he munyu si abɔ ha, kɛ jemi nɛ a je lali ɔmɛ kɛ je Levi bi ɔmɛ a ‘ní tsumi kpahi a mi’ konɛ a nyɛ nɛ a ngɔ a be tsuo kɛ tsu a sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi. (1Kron 9:33) “Lali” ɔmɛ ya nɔ nɛ a sɔmɔ kaa kuu titli ngɛ Levi bi ɔmɛ a kpɛti benɛ a kpale a se kɛ je Babilon kɛ ba a. (Ezra 2:40,41).