Hwɔɔmi Mɔ INTANƐTI NƆ NITO HE
Hwɔɔmi Mɔ
INTANƐTI NƆ NITO HE
Dangme
Ɛ
  • ã
  • á
  • ɛ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ́
  • í
  • ĩ
  • BAIBLO
  • WOMIHI
  • ASAFO MI KPEHI
  • cf yi 9 bf. 87-97
  • ‘Nyɛɛ Ya Nɛ Nyɛ Ya Pee Nihi Kaseli’

Ngmami nɛ ɔ he video be amlɔ nɛ ɔ.

Wa kpa mo pɛɛ nyagba ko he je ɔ, video ɔ hí jemi.

  • ‘Nyɛɛ Ya Nɛ Nyɛ Ya Pee Nihi Kaseli’
  • “Ba Nyɛɛ Ye Se”
  • Munyuyi Nyafinyafihi
  • Munyu Nɛ Ngɛ Kaa Enɛ ɔ
  • Nɔ́ Heje Nɛ Ní Tsuli Babauu A He Hia
  • E Tsɔse Mɛ Konɛ A Ye Odase
  • Fami Nɛ Kɔɔ Wa He
  • “I Kɛ Nyɛ Maa Hi Si Daa”
  • Anɛ O Ma Nyɛ Maa Ye Bua Ngɛ Kaselɔ Peemi Ní Tsumi ɔ Mi Lo?
    Hwɔɔmi Mɔ E Ngɛ Yehowa Matsɛ Yemi ɔ He Gɔgɔ Fiae (Nɔ́ Nɛ A Maa Kase)—2021
  • Nihi Babauu Na Lɛ Loko Pentekoste Ligbi ɔ Su
    Yesu Ji Blɔ ɔ, Anɔkuale ɔ, Kɛ Wami ɔ
  • Yesu Fiɛɛ Matsɛ Yemi Sɛ Gbi ɔ
    Níhi Nɛ O Ma Nyɛ Maa Kase Ngɛ Baiblo ɔ Mi
“Ba Nyɛɛ Ye Se”
cf yi 9 bf. 87-97

Yi 9

‘Nyɛɛ Ya Nɛ Nyɛ Ya Pee Nihi Kaseli’

1-3. (a) Mɛni ngmɔ hulɔ peeɔ ke e ngmɔ ní ba fuu pe bɔnɛ lɛ nɔ kake too e ma nyɛ ma kpa? (b) Mɛni ji haomi nɛ Yesu kɛ kpe ngɛ gbiɛ be mi ngɛ jeha 33 M.B., nɛ mɛni blɔ nɔ e gu kɛ tsu he ní?

NGMƆ hulɔ ko kɛ haomi ngua ko kpe. Nyɔhiɔ bɔɔ nɛ be ɔ, e gba e ngmɔhi nɛ e du ní. E to e tsui si nɛ e hyɛ ní ɔmɛ a nɔ saminya nɛ a puɛ, nɛ benɛ a wa a, e ná bua jɔmi. Amlɔ nɛ ɔ, e ná e dengme gbomi ɔ he se, ejakaa be su nɛ e ma kpa ní. Haomi nɛ e kɛ kpe ɔ ji: Ngmɔ ní ɔ ba fuu pe bɔnɛ lɛ nɔ kake too e ma nyɛ ma kpa. Bɔnɛ pee nɛ e nyɛ nɛ e tsu haomi nɛ ɔ he ní ɔ, e kɛ nile tsu ní nɛ e ya bɔ nihi apaa konɛ a ba kpa ní ɔ ha lɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, be bɔɔ pɛ lɛ ngɛ nɛ e kɛ ma kpa e ngmɔ ní ɔ.

2 Ngɛ gbiɛ be mi ngɛ jeha 33 M.B., Yesu nɛ a tle lɛ si ɔ hu kɛ haomi ko nɛ ngɛ kaa jã kpe. Ngɛ e zugba a nɔ sɔmɔmi nítsumi ɔ mi ɔ, e du anɔkuale wuhi. Ní kpami be su, nɛ ngmɔ ní ɔ hu ba fuu. E sa nɛ a bua nihi babauu nɛ a ngɛ sɛgbi ɔ tue bue ɔ a nya nɛ a pee mɛ kaseli. (Yohane 4:35-38) Kɛ Yesu tsu haomi nɛ ɔ he ní ha kɛɛ? Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ Yesu maa kuɔ kɛ ho hiɔwe ya a, e de e kaseli ɔmɛ ngɛ yoku ko nɔ ngɛ Galilea kaa a ya hla ní tsuli babauu. E de mɛ ke: “Lɔɔ he ɔ, nyɛɛ ya je ma amɛ tsuo a ngɔ ngɛ he tsuaa he, nɛ nyɛɛ pee mɛ ye kaseli. Nyɛɛ [baptisi, NW] mɛ . . . , nɛ nyɛɛ tsɔɔ mɛ nɛ a ye níhi tsuo nɛ i fa nyɛ ke nyɛɛ pee ɔ a nɔ.”—Mateo 28:19, 20.

3 Loko nɔ ko maa plɛ anɔkuale Kristo se nyɛɛlɔ ɔ, ja e tsu fami nɛ ɔ he ní. Lɛɛ nyɛ ha nɛ wa susu sane bimihi etɛ a he nɛ waa hyɛ. Mɛni heje nɛ Yesu fã ke a ya hla ní tsuli babauu ɔ? Mɛni blɔ nɔ e gu kɛ tsɔse e kaseli ɔmɛ konɛ a ya hla ni ɔmɛ? Kɛ fami nɛ ɔ kɔɔ wa he ha kɛɛ?

Nɔ́ Heje Nɛ Ní Tsuli Babauu A He Hia

4, 5. Mɛni heje nɛ Yesu be nyɛe maa gbe nítsumi nɛ e je sisi ɔ nya, nɛ mɛnɔmɛ lɛ e sa nɛ a tsa nítsumi ɔ nɔ keji e kpale e se kɛ ho hiɔwe ya?

4 Benɛ Yesu je e sɔmɔmi nítsumi ɔ sisi ngɛ jeha 29 M.B., e le kaa nítsumi nɛ e je sisi ɔ, pi lɛ nɛ e maa gbe nya. Akɛnɛ e piɛ be bɔɔ pɛ nɛ e kɛ maa hi zugba a nɔ heje ɔ, hehi bɔɔ pɛ lɛ e ma nyɛ maa fiɛɛ Matsɛ Yemi sɛgbi ɔ ngɛ, nɛ nihi bɔɔ pɛ nɛ e ma nyɛ maa fiɛɛ kɛ tsɔɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e fiɛɛ kɛ tsɔɔ Yudabi kɛ ma jeli nɛ a tsake kɛ ba Yuda jami mi nɛ ji, ‘Israel we ɔ tohi nɛ a laa’ a titli. (Mateo 15:24) Se kikɛmɛ a ‘tohi nɛ a laa’ nɛ ɔ gbɛ fia Israel zugba nɛ e klemi maa pee si tomi akpehi abɔ ɔ nɔ. Nɛ ngɛ mɛ hu a se ɔ, e sa nɛ a fiɛɛ sane kpakpa a kɛ kpa je ɔ mi tsuo.—Mateo 13:38; 24:14.

5 Yesu le kaa ngɛ e gbenɔ ɔ se ɔ, nítsumi babauu maa piɛ nɛ́ e maa hia kaa a tsu. E de e bɔfo anɔkualetsɛmɛ 11 ɔ ke: ‘I ngɛ nyɛ dee anɔkuale mi ke, nɔ tsuaa nɔ nɛ heɔ mi yeɔ ɔ, nítsumi nɛ i tsuɔ ɔ, lɛ hu e ma tsu. E ma tsu nítsumihi nɛ pe enɛ ɔmɛ tete po, ejakaa i je kɛ yaa Tsaatsɛ ngɔ.’ (Yohane 14:12) Akɛnɛ Bi ɔ ngɛ e se kpalee kɛ yaa hiɔwe heje ɔ, e sa nɛ e se nyɛɛli ɔmɛ—pi bɔfo ɔmɛ pɛ, se mohu nihi tsuo nɛ a ma ba plɛ kaseli pee se ɔ—nɛ a tsa nɔ nɛ a fiɛɛ konɛ a tsɔɔ nihi ní. (Yohane 17:20) Yesu je he si bami mi nɛ e kplɛɛ nɔ kaa e se nyɛɛli ɔmɛ ma tsu nítsumihi “nɛ pe” e nɔ́ ɔ. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Ngɛ blɔhi etɛ a nɔ.

6, 7. (a) Ngɛ mɛni blɔhi a nɔ lɛ nítsumi nɛ Yesu se nyɛɛli ɔmɛ ma tsu ɔ maa pe Yesu nɔ́ ɔ? (b) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ tsɔɔ kaa hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ Yesu ná ngɛ e se nyɛɛli ɔmɛ a mi ɔ pee we yaka?

6 Kekleekle ɔ, Yesu se nyɛɛli ɔmɛ maa fiɛɛ ngɛ zugba kpɔhi fuu a mi. Mwɔnɛ ɔ, a ye odase kɛ be zugba kpɔ nɛ Yesu tsu mi ní ɔ he kɛ ya su zugba a nyagbe he tɔɔ. Enyɔne ɔ, a maa fiɛɛ kɛ tsɔɔ nihi babauu. E kɛ we kulaa nɛ kaseli bɔɔ nɛ Yesu si ngɛ e se ɔ a yibɔ hiɛ ba su akpehi abɔ. (Bɔfo ɔmɛ A Nítsumi 2:41; 4:4) Amlɔ nɛ ɔ, a hiɛmi su ayɔhi abɔ, nɛ daa jeha a, a baptisii ni hehi akpe lafahi abɔ. Etɛne ɔ, mɛɛ a maa ngɔ jeha babauu kɛ fiɛɛ—kɛ je benɛ Yesu gbe e jeha etɛ kɛ fã sɔmɔmi nítsumi ɔ nya maa pee jeha 2,000 ji nɛ ɔ, a tsa nɔ nɛ a ngɛ fiɛɛe.

7 Yesu ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ e kaseli ɔmɛ a mi benɛ e de mɛ ke a ‘ma tsu nítsumihi nɛ pe enɛ ɔmɛ ɔ.’ E ngɔ nítsumi nɛ he hia pe kulaa kɛ wo a dɛ, lɔɔ ji fiɛɛmi nɛ a maa fiɛɛ nɛ a maa tsɔɔ nihi “Mawu matsɛ yemi ɔ he sane kpakpa a.” (Luka 4:43) E ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ a mi kaa a maa ye anɔkuale kɛ tsu nítsumi nɛ ɔ. Mɛni enɛ ɔ tsɔɔ kɛ ha wɔ mwɔnɛ ɔ? Ke wa je wa tsui mi tsuo nɛ waa kɛ kã tsu sɔmɔmi nítsumi ɔ, lɔɔ tsɔɔ kaa hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ Yesu ná ngɛ e se nyɛɛli ɔmɛ a mi ɔ pee we yaka. He blɔ nɛ se be ji nɛ ɔ nɛ!—Luka 13:24.

E Tsɔse Mɛ Konɛ A Ye Odase

8, 9. Mɛni nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ngɛ sɔmɔmi nítsumi ɔ mi, nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ ngɔ e nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ kɛ tsu ní ngɛ wa sɔmɔmi nítsumi ɔ mi kɛɛ?

8 Yesu tsɔse e kaseli ɔmɛ saminya kɛ ha sɔmɔmi nítsumi ɔ. Nɔ́ nɛ he hia pe kulaa a, e pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha mɛ. (Luka 6:40) Ngɛ yi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, wa susu bɔnɛ Yesu pee e ní ngɛ sɔmɔmi nítsumi ɔ he ha a he. Moo ngɔ be bɔɔ kɛ susu kaseli ɔmɛ nɛ a kɛ Yesu nyɛɛ ngɛ e fiɛɛmi nítsumi ɔ mi ɔ a he nɛ o hyɛ. A to he hɛ kaa Yesu fiɛɛɔ ngɛ he tsuaa he nɛ́ nimli ngɛ—takuhi a nya, yokuhi a he, mahi a mi, juahi a nɔ, kɛ nihi a wehi a mi. (Mateo 5:1, 2; Luka 5:1-3; 8:1; 19:5, 6) A yɔse kaa Yesu tsuɔ ní wawɛɛ, e jeɔ e sɔmɔmi nítsumi ɔ sisi mɔtu mla, nɛ e tsuɔ ní kɛ ya siɔ benɛ je jɔɔ. E bui e sɔmɔmi nítsumi ɔ kaa e ji hɛja jemi nɔ́ ko, loo nítsumi nɛ ja e ná deka loko e ma tsu! (Luka 21:37, 38; Yohane 5:17) Atsinyɛ jemi ko be he kaa e kaseli ɔmɛ yɔse kaa suɔmi nitsɛnitsɛ nɛ e ngɛ kɛ ha nihi ji nɔ́ nɛ wo lɛ he wami. Eko ɔ, a na ngɛ e hɛ mi kaa e mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he. (Marko 6:34) Kɛ o susu kaa Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ha nɛ kaseli ɔmɛ pee a ní ha kɛɛ? Ke o piɛɛ Yesu kaseli ɔmɛ a he ɔ, jinɛ kɛ o ko pee o ní ha kɛɛ?

9 Akɛnɛ wa ji Kristo se nyɛɛli heje ɔ, waa kɛ e nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ tsuɔ ní ngɛ wa sɔmɔmi nítsumi ɔ mi. Enɛ ɔ he ɔ, wa ngɔɔ he blɔ tsuaa he blɔ nɛ wa náa a kɛ yeɔ odase kɛ ‘piɔ si.’ (Bɔfo ɔmɛ A Nítsumi 10:42, NW) Wa yaa nihi a ngɔ ngɛ a wehi a mi kaa bɔnɛ Yesu pee ɔ. (Bɔfo ɔmɛ A Nítsumi 5:42) Ke e he hia kaa waa pee tsakemi ngɛ wa blɔ nya tomihi a he ɔ, wa peeɔ jã bɔnɛ pee nɛ wa nyɛ nɛ waa ya nihi a ngɔ ngɛ be nɛ wa ma ná mɛ ngɛ we mi. Jehanɛ se hu ɔ, wa hlaa nihi ngɛ hehi kaa gbɛjegbɛhi a nɔ, he jɔɔmi hehi, tsuapohi a mi, kɛ nítsumi hehi nɛ waa kɛ nile fiɛɛɔ kɛ haa mɛ. Akɛnɛ wa le kaa sɔmɔmi nítsumi ɔ he hia heje ɔ, wa yaa nɔ nɛ wa “gboɔ dengme kɛ tsuɔ ní wawɛɛ.” (1 Timoteo 4:10) Suɔmi nɛ mi kuɔ nɛ wa ngɛ kɛ ha nihi ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wa hlaa he blɔhi kɛ fiɛɛɔ kɛ tsɔɔ nihi ngɛ he tsuaa he kɛ be tsuaa be nɛ wa maa na mɛ.—1 Tesalonikabi 2:8.

10-12. Mɛni ji níhi nɛ a he hia nɛ wa ma nyɛ maa kase kɛ je nɔ́ nɛ Yesu tsɔɔ e kaseli ɔmɛ loko e tsɔ mɛ ke a ya fiɛɛ ɔ mi?

10 Blɔ kpa nɛ Yesu gu nɔ kɛ tsɔse e kaseli ɔmɛ ji, e ngɔ blɔ tsɔɔmi nɛ pi si nɛ kɔɔ bɔnɛ a ma plɛ kɛ tsu sɔmɔmi nítsumi ɔ ha a kɛ ha mɛ. Loko Yesu maa tsɔ bɔfo 12 ɔmɛ ke a ya fiɛɛ ɔ, e kɛ mɛ kpe nɛ e ngɔ fiɛɛmi nítsumi ɔ he blɔ tsɔɔmi nɛ pi si kɛ ha mɛ. Benɛ e maa tsɔ kaseli 70 ɔmɛ ɔ, jã nɔuu nɛ e pee. (Mateo 10:1-15; Luka 10:1-12) Tsɔsemi nɛ e kɛ ha mɛ ɔ wo yiblii kpakpa, ejakaa Luka 10:17 bɔ amaniɛ ke: “Ni [nyingmi kpaago, NW] ɔmɛ kpale kɛ ba kɛ bua jɔmi babauu.” Nyɛ ha nɛ wa susu níhi enyɔ nɛ a he hia nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ níhi nɛ Yesu tsɔɔ e kaseli ɔmɛ a mi ɔ he nɛ waa hyɛ. Nyɛ ha nɛ wa kai kaa bɔnɛ blema Yudabi peeɔ a ní ha a nɔ nɛ Yesu da kɛ ngɔ blɔ tsɔɔmi nɛ ɔ kɛ ha e bɔfo ɔmɛ ɔ nɛ.

11 E tsɔɔ e kaseli ɔmɛ kaa a ngɔ a hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. E de mɛ ke: “Nyɛ ko fi sika tsu, loo sika hiɔ, loo akɔblee sika kɛ wo nyɛ mlɛ mi [halɛ nya]. Jehanɛ hu, nyɛ ko hɛɛ ní balɔ kotoku, loo hiɔwe tade enyɔ, loo tokota, loo dɛma tso tete; apaatsɛ ɔ, e nya ngma sa lɛ.” (Mateo 10:9, 10) Jamɛ a be ɔ mi ɔ, blɔ hiali pɔɔ halɛ nɛ a ngɔɔ sika kɛ woɔ nya fimi ngɛ a mlɛ mi, nɛ a pɔɔ ní balɔ kotoku, kɛ tokota ekpa hɛɛmi ke a ngɛ blɔ hiae.a Benɛ Yesu de e kaseli ɔmɛ kaa a ko hao a he ngɛ ní nɛ ɔmɛ a he ɔ, ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, nɔ́ nɛ e ngɛ tsɔɔe ji: “Nyɛɛ ngɔ nyɛ hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ kulaa, ejakaa e ma ha nyɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ hia nyɛ.” Yehowa ma ha nɛ nihi nɛ a kplɛɛ sane kpakpa a nɔ ɔ maa pee kaseli ɔmɛ nibwɔ kaa bɔnɛ a peeɔ ngɛ Israel ɔ; Yehowa maa pee jã kɛ ha mɛ a hiami níhi.—Luka 22:35.

12 Yesu tsɔɔ e kaseli ɔmɛ kaa a kó ha nɛ níhi nɛ a he hia we nɛ jé a juɛmi kɛ je sɔmɔmi nítsumi ɔ nɔ. E de ke: ‘Nyɛ ko nga nɔ ko ngɛ blɔ ɔ nɔ.’ (Luka 10:4) Anɛ Yesu ngɛ mɛ tsɔɔe kaa a ko ha nihi hɛ mi lo? Pi jã kulaa ji sane ɔ. Blema a, nɔ ngami se kɛɛ pe bɔnɛ e ji mwɔnɛ ɔ. Ke a ngɛ nɔ ngae ɔ, a peeɔ ní kpahi fuu, nɛ a tuɔ munyu fuu hulɔ. Baiblo he ní lelɔ ko de ke: “Bɔnɛ nihi nɛ a ngɛ Puje he ma amɛ a mi ɔ ngaa nɔ ha a je ekpa ngɛ bɔnɛ wɔ nɛ wa ngɛ Pusinɔ he ma amɛ a mi ɔ ngaa nɔ  ha a he. Ke wa ngɛ nɔ ngae ɔ, wa baa si bɔɔ, loo wa taa nɔ dɛ mi kɛkɛ, se mɛɛ lɛɛ ke a ngɛ nɔ ngae ɔ, a fuaa a he si abɔ, nɛ a baa a yi si, nɛ a hwɔɔ zugba po. Enɛ ɔmɛ a peemi puɛɔ be fuu.” Benɛ Yesu de e kaseli ɔmɛ ke a kó nga nɔ ko ɔ, ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, nɔ́ nɛ e ngɛ tsɔɔe ji: “Nyɛɛ ngɔ nyɛ be kɛ tsu ní ngɛ nile mi, ejakaa e biɔ nɛ nyɛɛ ngɔ oya yemi kɛ fiɛɛ sɛgbi ɔ.”b

13. Mɛni blɔhi a nɔ wa maa gu kɛ tsɔɔ kaa wa ngɔɔ blɔ tsɔɔmihi nɛ Yesu kɛ ha e kaseli nɛ a hi si blema a kɛ tsuɔ ní?

13 Wa ngɔɔ blɔ tsɔɔmi nɛ Yesu kɛ ha e kaseli nɛ a hi si blema a kɛ tsuɔ ní. Ke wa ngɛ wa sɔmɔmi nítsumi ɔ tsue ɔ, wa ngɔɔ wa hɛ kɛ fɔɔ Yehowa nɔ kulaa. (Abɛ 3:5, 6) Ke wa ‘hla matsɛ yemi ɔ se blɔ kekle ɔ,’ wa le kaa nɔ́ ko nɔ́ ko be wɔ hiae ngɛ wa si himi mi. (Mateo 6:33) Nihi nɛ a ngɔ a be tsuo kɛ ngɛ Matsɛ Yemi ɔ he sɛgbi ɔ fiɛɛe ngɛ je ɔ mi tsuo ɔ, ma nyɛ maa ye odase kaa, ngɛ haomi behi a mi po ɔ, Yehowa nine be kuku. (La 37:25) Wɔ hu wa yɔse kaa e sɛ nɛ wa ha nɛ nɔ́ ko nɛ je wa juɛmi kɛ je sɔmɔmi nítsumi ɔ nɔ. Ke wa hyɛ we nɛ hi ɔ, e he be wae kulaa kaa je nɛ ɔ blɔ nya tomi ɔ ma je wa juɛmi kɛ je sɔmɔmi nítsumi ɔ nɔ. (Luka 21:34-36) Se pi be nɛ e sa kaa wa ha nɛ nɔ́ ko nɛ je wa juɛmi kɛ je sɔmɔmi nítsumi ɔ nɔ ji nɛ ɔ. Nihi a wami ngɛ oslaa mi, enɛ ɔ he ɔ, e sa kaa waa ngɔ oya yemi kɛ tsu wa sɛgbi ɔ he ní. (Romabi 10:13-15) Ke e ngɛ wa juɛmi mi kaa e sa nɛ waa ngɔ oya yemi kɛ tsu wa sɔmɔmi nítsumi ɔ, lɔɔ be hae nɛ níhi nɛ gblaa nɔ juɛmi ngɛ je ɔ mi ɔ nɛ ngɔ wa be kɛ wa he wami nɛ́ e sa kaa wa kɛ tsu sɔmɔmi nítsumi ɔ. Mo kai kaa be bɔɔ pɛ nɛ e piɛ, nɛ ngmɔ ní ɔ hu ba fuu.—Mateo 9:37, 38.

Fami Nɛ Kɔɔ Wa He

14. Mɛni tsɔɔ kaa fami nɛ a ngma ngɛ Mateo 28:18-20 ɔ kɔɔ Kristo se nyɛɛli tsuo a he? (Hyɛ sisi ningma a hulɔ.)

14 Munyu nɛ Yesu nɛ a tle lɛ si ɔ tu kaa ‘Nyɛɛ ya nɛ nyɛ ya pee nihi kaseli’ ɔ, tsɔɔ kaa e ngɔ blɔ nya nítsumi nɛ mi jiɔ kɛ wo e se nyɛɛli ɔmɛ a dɛ. Benɛ e tu munyu nɛ ɔ, pi kaseli ɔmɛ nɛ a piɛɛ e he ngɛ yoku ɔ nɔ ngɛ Galilea pɛ nɛ a ngɛ e juɛmi mi.c Nítsumi nɛ e fã ke a ya tsu ɔ biɔ nɛ a fiɛɛ ngɛ “je ma amɛ tsuo” a mi, nɛ enɛ ɔ ma tsa nɔ kɛ ya si “je mi nyagbe.” E ngɛ heii kaa fami nɛ ɔ kɔɔ Kristo se nyɛɛli tsuo a he; e kɔ wɔ hu wa he mwɔnɛ ɔ. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ Yesu munyuhi nɛ e tu nɛ a ngma ngɛ Mateo 28:18-20 ɔ mi fitsofitso.

15. Mɛni heje nɛ nile ngɛ mi kaa waa bu fami nɛ Yesu kɛ ha wɔ kaa waa pee nihi kaseli ɔ tue?

15 Loko Yesu maa ngɔ fami ɔ kɛ ha a, e de ke: “A ha mi he blɔ ngɛ níhi tsuo nɛ ngɛ hiɔwe kɛ zugba a nɔ.” (Kuku 18) Anɛ e ji anɔkuale kaa Yesu ngɛ he blɔ ngua kaa kikɛ nɛ ɔ lo? Ee, e ji anɔkuale! Lɛ ji bɔfo nɔkɔtɔma nɛ e nyɛɛɔ Mawu bɔfo akpe nyɔngmahi abɔ a hɛ mi. (1 Tesalonikabi 4:16; Kpojemi 12:7) Akɛnɛ lɛ ji ‘asafo ɔ yi’ heje ɔ, e ngɛ he wami ngɛ e se nyɛɛli ɔmɛ nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ a nɔ. (Efesobi 5:23) Kɛ je jeha 1914 kɛ ma nɛ ɔ, Yesu ngɛ nɔ yee kaa Mesia Matsɛ ngɛ hiɔwe. (Kpojemi 11:15) E ngɛ he wami nɛ e ma kɛ tle ni gbogboehi po si. (Yohane 5:26-28) Yesu sɛ hlami nɛ e tu he blɔ ngua nɛ a kɛ wo e dɛ ɔ he munyu kɛ tsɔɔ kaa nɔ́ nɛ e de kɛ nyɛɛ se ɔ, pi ga womi se mohu ɔ, e ji fami. Nile ngɛ mi kaa wa maa bu lɛ tue, ejakaa tsa pi lɛ nitsɛ nɛ e ngɔ he blɔ nɛ ɔ kɛ ha e he, se mohu Mawu lɛ e kɛ ha lɛ.—1 Korintobi 15:27.

16. Mɛni Yesu ngɛ hlae nɛ waa pee benɛ e de ke “nyɛɛ ya” a, nɛ mɛni blɔ nɔ wa guu kɛ tsuɔ fami nɛ ɔ he ní?

16 Amlɔ nɛ ɔ, Yesu je fami ɔ sisi kɛ munyu nɛ ɔ: ‘Nyɛɛ ya.’ (Kuku 19) Enɛ ɔ he ɔ, e fã wɔ konɛ wɔ mohu waa ya nihi a ngɔ nɛ́ wa ya fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sɛgbi ɔ kɛ ha mɛ. Wa ma nyɛ maa gu blɔ slɔɔtohi a nɔ kɛ tsu fami nɛ ɔ he ní. Wehi a mi fiɛɛmi ɔ ji blɔ nɛ hi pe kulaa nɛ wa guu nɔ kɛ fiɛɛɔ nɛ wa nine suu nihi a nɔ. (Bɔfo ɔmɛ A Nítsumi 20:20) Wa hlaa he blɔhi kɛ yeɔ tlukaa odase hulɔ; wa suɔ kaa daa ligbi ɔ, wa maa fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ he tsuaa he nɛ sa. Wa ma nyɛ ma tsake blɔhi pɔtɛɛ a nɔ nɛ wa guu kɛ fiɛɛɔ hɛ mi konɛ e kɔ ni ɔmɛ a hiami níhi kɛ a si himi he. Se nɔ́ kake ngɛ nɛ e tsakee we: Wa ‘yaa’ nɛ wa ya hlaa nihi nɛ sa.—Mateo 10:11.

17. Mɛni blɔ nɔ wa guu kɛ ‘peeɔ nihi kaseli’?

17 Lɔɔ se ɔ, Yesu tsɔɔ yi mi tomi heje nɛ e ngɔ fami ɔ kɛ ha a, lɔɔ ji, nɛ́ ‘a ya je ma amɛ tsuo a ngɔ nɛ a pee mɛ kaseli.’ (Kuku 19) Mɛni blɔ nɔ wa guu kɛ ‘peeɔ nihi kaseli’? Kaselɔ sisi kɛkɛ ji nɔ ko nɛ a tsɔɔ lɛ ní. Se kaselɔ peemi ɔ biɔ babauu pe nile kɛkɛ nɛ wa ma ha nɛ nihi ma ná. Ke waa kɛ nihi nɛ a ngɛ anɔkuale ɔ he bua jɔmi ngɛ Baiblo ɔ kasee ɔ, e sa nɛ wa kɛ ma wa hɛ mi kaa wa maa ye bua mɛ konɛ a ba nyɛɛ Kristo se. Ke e maa hi ɔ, waa tu nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ he munyu konɛ wa ní kaseli ɔmɛ nɛ a bu Yesu kaa lɛ ji a Tsɔɔlɔ, kɛ Nɔ nɛ e sa kaa a kase lɛ nɛ́ a ba a je mi kaa bɔnɛ e ba e je mi ɔ, konɛ a tsu nítsumi nɛ e tsu ɔ.—Yohane 13:15.

18. Mɛni heje nɛ baptisimi ji ní peemi nɛ he hia pe kulaa ngɛ kaselɔ si himi mi?

18 Nítsumi titli nɛ he hia ngɛ fami ɔ mi ɔ je kpo ngɛ munyu nɛ ɔ mi: ‘Nyɛɛ baptisi mɛ ngɔ wo Tsɛ ɔ, kɛ Bi ɔ, kɛ mumi klɔuklɔu ɔ biɛ mi.’ (Kuku 19) Baptisimi ji ní peemi nɛ he hia pe kulaa ngɛ kaselɔ si himi mi, ejakaa lɔɔ ji kadimi nɔ́ nɛ sa, nɛ tsɔɔ kaa kaselɔ ɔ je e tsui mi nɛ e jɔɔ e he nɔ ha Mawu. Enɛ ɔ he ɔ, baptisimi he hia kɛ ha yi wami hemi. (1 Petro 3:21) Niinɛ, ke kaselɔ nɛ a baptisi lɛ ɔ ya nɔ nɛ e sɔmɔ Yehowa a, e ma nyɛ maa hyɛ blɔ kaa e ma ná jɔɔmi ngɛ je ehe nɛ maa ba a mi kɛ ya neneene. Anɛ o ye bua nɔ ko nɛ e ba plɛ pee Kristo kaselɔ nɛ a baptisi lɛ lo? Nɔ́ ko be nɛ haa nɛ wa náa bua jɔmi ngɛ Kristofoli a sɔmɔmi nítsumi ɔ mi pe nɛ wa maa ye bua nɔ ko nɛ e ba pee Kristo kaselɔ nɛ a baptisi lɛ.—3 Yohane 4.

19. Mɛni ji nɔ́ nɛ wa tsɔɔ ni hehi, nɛ mɛni heje nɛ ke a baptisi mɛ se ɔ, wa ma nyɛ maa ya nɔ maa tsɔɔ mɛ ní?

19 Yesu tsɔɔ nítsumi ɔ fã nɛ nyɛɛ se ɔ mi ke: ‘Nyɛɛ tsɔɔ mɛ nɛ a ye níhi tsuo nɛ i fã nyɛ ke nyɛɛ pee ɔ a nɔ.’ (Kuku 20) Wa tsɔɔ ni hehi kaa a bu Yesu fami ɔmɛ a tue; fami nɛ ɔ ekomɛ ji, a suɔ Mawu kɛ a nyɛmi nɔmlɔ, nɛ a pee nihi kaseli. (Mateo 22:37-39) Bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, wa tsɔɔ mɛ ní nɛ a leɔ bɔnɛ a ma plɛ kɛ tsɔɔ Baiblo mi anɔkualehi a sisi ha konɛ a nyɛ nɛ a fã a hemi kɛ yemi nɛ ngɛ wae ɔ he. Ke a he su nɛ́ e sa kaa a je fiɛɛmi yami sisi ɔ, waa kɛ mɛ yaa nɛ wa ngɔɔ wa munyu tumi kɛ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ wa peeɔ ɔ kɛ tsɔɔ mɛ bɔnɛ a ma plɛ kɛ tsu nítsumi nɛ ɔ kɛ pi si ha. Ke a baptisi kaselɔ he ko ɔ, lɔɔ tsɔɔ we kaa a kó tsɔɔ lɛ ní hu. Eko ɔ, e he maa hia nɛ a ngɔ blɔ tsɔɔmi kɛ ha ni hehi nɛ a baptisi mɛ ɔ bɔnɛ pee nɛ a nyɛ nɛ a tsu haomihi nɛ a kɛ maa kpe ngɛ Kristo se nɛ a ngɛ nyɛɛe ɔ he ní.—Luka 9:23, 24.

“I Kɛ Nyɛ Maa Hi Si Daa”

20, 21. (a) Ke wa ngɛ Yesu fami ɔ he ní tsue ɔ, mɛni heje nɛ e sɛ kaa wa yeɔ gbeye? (b) Mɛni heje nɛ e sɛ nɛ wa gbɔjɔ wa he mi ngɛ be nɛ ɔ mi, nɛ mɛni e sa kaa waa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa maa pee?

20 Nyagbe munyuhi nɛ Yesu tu ngɛ e fami ɔ mi ɔ haa nɛ nɔ tsui nɔɔ e mi. E de ke: “Hyɛ, i kɛ nyɛ maa hi si daa kɛ yaa su je mi nyagbe.” (Mateo 28:20) Yesu le kaa nítsumi nɛ ɔ he hia wawɛɛ. E le hu kaa be komɛ ɔ, nihi maa te si kɛ wo wɔ nɛ a maa wa wɔ yi mi. (Luka 21:12) Se e sɛ nɛ waa ye gbeye kulaa. Wa Hɛ Mi Nyɛɛlɔ ɔ hyɛ we blɔ kaa wɔ pɛ wa tsu nítsumi nɛ ɔ nɛ nɔ ko be wɔ ye buae. E ji bua jɔmi kaa wa maa le kaa, Nɔ nɛ ‘a ha lɛ he blɔ ngɛ níhi tsuo nɛ ngɛ hiɔwe kɛ zugba a nɔ’ ɔ ngɛ nítsumi nɛ ɔ se fie!

21 Yesu ma nɔ mi kɛ ha e kaseli ɔmɛ kaa e maa piɛɛ a he ngɛ a sɔmɔmi nítsumi ɔ mi hluu kɛ ya si “je mi nyagbe.” E sa nɛ waa ya nɔ nɛ wa tsu fami nɛ ɔ he ní kɛ ya si benɛ nyagbe ɔ maa ba. Pi be nɛ e sa nɛ wa gbɔjɔ wa he mi ji nɛ ɔ. Mumi mi ní kpami nítsumi babauu ngɛ nɔ yae! A ngɛ nihi babauu nɛ a ngɛ munyu ɔ tue bue ɔ a nya buae. Akɛnɛ wa ji Kristo se nyɛɛli heje ɔ, nyɛ ha nɛ waa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa ma tsu fami nɛ he hia nɛ a kɛ wo wa dɛ ɔ he ní. Nyɛ ha nɛ waa ma wa juɛmi nya si kaa wa maa ngɔ wa be, kɛ wa he wami, kɛ níhi nɛ wa ngɛ ɔ kɛ tsu Kristo fami nɛ ji: ‘Nyɛɛ ya nɛ nyɛ ya pee nihi kaseli’ ɔ he ní.

[Sisi ningmahi]

a Halɛ ji mlɛ mi fimi nɔ́ nɛ a ngɔɔ sika tsɔwi kɛ woɔ mi. Ní balɔ kotoku ji gbaja ngua nɛ behi fuu ɔ, a kɛ lohwe he womi pee, nɛ a ngɔɔ niye ní loo ní kpahi kɛ woɔ mi.

b Be ko ɔ, gbalɔ Elisha ngɔ blɔ tsɔɔmi ko nɛ ngɛ kaa kikɛ ɔ kɛ ha. Benɛ e ngɛ e tsɔlɔ Gehazi tsɔe kɛ ya yo ko nɛ e binyumu gbo ɔ ngɔ ɔ, Elisha de lɛ ke: “Ke o kɛ nɔ ko kpe ngɛ blɔ ɔ nɔ ɔ, ko nga lɛ.” (2 Matsɛmɛ 4:29) E sa nɛ Gehazi he nɛ sɔ kɛ ya tsu nítsumi nɛ a tsɔ lɛ ke e ya tsu ɔ, e sɛ nɛ e puɛ be ko kulaa.

c Akɛnɛ Yesu se nyɛɛli ɔmɛ a kpɛti nihi babauu ngɛ Galilea heje ɔ, e ma nyɛ maa pee kaa be nɛ nɔ́ nɛ a tu he munyu ngɛ Mateo 28:16-20 ya nɔ ɔ, ji be nɛ Yesu nɛ a tle lɛ si ɔ je e he kpo kɛ tsɔɔ nihi “maa pee lafa enuɔ kɛ se” ɔ nɛ. (1 Korintobi 15:6) Lɔɔ he ɔ, eko ɔ, kaseli lafahi abɔ ngɛ lejɛ ɔ benɛ Yesu ngɔ fami nɛ ɔ kɛ ha a.

Mɛni Blɔ Nɔ O Maa Gu Kɛ Nyɛɛ Yesu Se?

● Mɛni blɔ nɔ e sa kaa waa gu kɛ fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sɛgbi ɔ kɛ ha nihi?—Mateo 10:11-13; Luka 10:5.

● Ke nihi te si kɛ wo wa fiɛɛmi nítsumi ɔ, mɛni blɔ nɔ nɛ munyu nɛ Yesu tu ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa da nya?—Marko 13:9-13.

● Kɛ e sa kaa waa kɛ nihi nɛ bui wa sɛgbi ɔ tue ɔ nɛ hi si ha kɛɛ?—Luka 10:10, 11.

● Ke wa ngɔ fiɛɛmi nítsumi ɔ kɛ pee nɔ́ titli ngɛ wa si himi mi ɔ, mɛni hɛ kɛ nɔ fɔmi wa ma nyɛ ma ná?—Luka 12:22-31.

[Foni ngɛ bafa 87]

Mɛni ji nɔ́ nɛ ngmɔ hulɔ ma nyɛ maa pee ke e ngmɔ ní ba fuu pe bɔnɛ lɛ nɔ kake too e ma nyɛ ma kpa?

[Foni ngɛ bafa 91]

Suɔmi woɔ wɔ he wami konɛ waa fiɛɛ ngɛ he saisaa nɛ wa maa na nihi ngɛ

[Foni ngɛ bafa 92]

‘Ni nyingmi kpaago ɔmɛ kpale kɛ ba kɛ bua jɔmi babauu’

    Dangme Womihi Tsuo (2000-2025)
    Moo Je Mi
    Moo Sɛ Mi
    • Dangme
    • Kɛ Mane
    • Bɔ Nɛ O Suɔ Lɛ Ha
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • E He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Blɔ Nya Tomi
    • JW.ORG
    • Moo Sɛ Mi
    Kɛ Mane