-
Sanhedrin ɔ Kojo Yesu, Nɛ A Ngɔ Lɛ Kɛ Ya Ha PilatoYesu Ji Blɔ ɔ, Anɔkuale ɔ, Kɛ Wami ɔ
-
-
YI 127
Sanhedrin ɔ Kojo Yesu, Nɛ A Ngɔ Lɛ Kɛ Ya Ha Pilato
MATEO 27:1-11 MARKO 15:1 LUKA 22:66–23:3 YOHANE 18:28-35
SANHEDRIN Ɔ KOJO YESU MƆTU MLA
YUDA ISKARIOT YA WO E KUƐ KPA
A NGƆ YESU KƐ YA HA PILATO KONƐ E BU LƐ GBENƆ FƆ
Benɛ Petro kua Yesu si etɛne ɔ, je miɔ nɛ e maa na. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Sanhedrin bi ɔmɛ ye a sane yaya a ta, nɛ a gbɛ a kpe ɔ. Akɛnɛ mlaa a ngmɛ́ blɔ kaa a kojoɔ nɔ ko nyɔ mi he je ɔ, a ma ya kpe Soha mɔtu nɛ a maa kojo Yesu ekohu, konɛ e ko pee kaa a ye sane nɛ dɛ. Enɛ ɔ he ɔ, benɛ je na a, a ngɔ Yesu kɛ ya da Sanhedrin ɔ hɛ mi ekohu.
Jehanɛ ɔ, a bi Yesu ke: “Mo ji Kristo ɔ lo?” Yesu he nɔ ke: “Ke i de nyɛ ɔ, nyɛ be hee maa ye. Nɛ ke sane ko nɛ i bi hu, nyɛ be mi heto hae.” Se kɛ̃ ɔ, Yesu pee kã, nɛ e tsɔɔ nɔ nɛ e ji kaa bɔ nɛ a gba kɛ fɔ si ngɛ Daniel 7:13 ɔ. Yesu de mɛ ke: “Se e be kɛe kulaa nɛ Nɔmlɔ Bi ɔ maa hi Mawu Ope ɔ hiɔ nɔ.”—Luka 22:67-69; Mateo 26:63.
A kpale bi lɛ ke: ‘Lɛɛ tse Mawu Bi ji mo?’ Yesu he nɔ ke: “Jã nyɛ de ɔ nɛ.” Ngɛ a susumi nya a, Yesu bɔ musu, nɛ lɔ ɔ he ɔ, e sa gbenɔ. A de ke: “Odase yeli kpahi a he hia we wɔ hu! Wɔ nitsɛmɛ wa nu kɛ je e nya!” (Luka 22:70, 71; Marko 14:64) Kɛkɛ nɛ a fi Yesu nine konɛ a kɛ lɛ ya ha Roma Amlaalo Pontio Pilato.
Jamɛ a be ɔ mi ɔ, eko ɔ, Yuda Iskariot na nɛ a ngɔ Yesu kɛ yaa Pilato ngɔ. Benɛ e na kaa a bu Yesu gbenɔ fɔ ɔ, e dɔ lɛ kaa e tsɔɔ e Nyɔmtsɛ ɔ se blɔ, nɛ e pia e he. Se Yuda kpale we e se kɛ yɛ Mawu ngɔ kaa nɔ ko nɛ e pia e he niinɛ. Mohu ɔ, e ya osɔfo ɔmɛ a ngɔ, konɛ e kɛ sika hiɔ yi 30 nɛ a kɛ ha lɛ ɔ ya ha mɛ. Yuda de osɔfo ɔmɛ ke: “I pee yayami kaa i tsɔɔ nɔ nɛ pee we yayami ɔ se blɔ nɛ́ a gbe lɛ.” Se a de we lɛ nɔ́ kpakpa ko. Mohu ɔ, a de lɛ ke: “Mɛni enɛ ɔ kɔɔ ngɛ wa he? Mo nitsɛ o sane ji lɔ ɔ!”—Mateo 27:4.
Yuda ho nɛ e ya sake sika hiɔ yi 30 ɔ ngɔ pue sɔlemi we ɔ mi, nɛ e kpale ya pee yayami agbo ko ngɔ to kekle nɔ́ ɔ nɔ. E ya gbe e he. Benɛ Yuda ngɛ mɔde bɔe nɛ e maa wo e kuɛ kpa a, eko ɔ, tso kɔni nɛ e tsa kpa a kɛ wo he ɔ ku, nɛ e je tso ɔ mi kɛ ba fia tɛ sa ko nɔ, nɛ e mi ní pã pue si.—Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 1:17, 18.
Benɛ a kɛ Yesu ya su Pontio Pilato ngɔ ɔ, je nɛ lolo, se Yuda bi ɔmɛ sume kaa a maa sɛ Amlaalo ɔ asa a nɔ. A susu kaa akɛnɛ Pilato ji ma je no he je ɔ, e we ɔ mi nɛ a maa sɛ ɔ ma ble mɛ. Ke a pee jã a, a he be tsɔe kɛ ha Abolo Kplolo Nyami gbijlɔ nɛ maa jee sisi Nisan ligbi 15 ɔ, nɛ a be nyɛe maa ye eko. A buɔ Abolo Kplolo Nyami gbijlɔ ɔ kaa e piɛɛ Hetsɔmi be ɔ he.
Pilato je kpo nɛ e ba bi mɛ ke: “Mɛni sane nyɛɛ kɛ ba ngɛ nyumu nɛ ɔ nya poe ɔ?” A he nɔ ke: “E pee we yayami ko jinɛ waa kɛ lɛ ba be mo hae.” Eko ɔ, Pilato nu he kaa Yuda bi ɔmɛ ngɛ hlae nɛ a nyɛ e nɔ, enɛ ɔ he ɔ, e de mɛ ke: “Lɛɛ nyɛ nitsɛmɛ nyɛɛ ngɔ lɛ nɛ nyɛ ya kojo lɛ ngɛ nyɛ nitsɛmɛ nyɛ mlaa nya mɔ.” Kɛkɛ nɛ Yuda bi ɔmɛ je yi wu tso ní nɛ a to kaa a maa pee ɔ kpo. A he nɔ ke: “Wɔɔ lɛɛ wa be he blɔ nɛ wa gbeɔ nɔ.”—Yohane 18:29-31.
Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke Yuda ma nikɔtɔma amɛ gbe Yesu ngɛ Hetsɔmi be ɔ mi ɔ, lɔ ɔ kɛ basabasa peemi maa ba ma a mi. Akɛnɛ ke nɔ ko te si kɛ wo Kaisare ɔ, amlaalo ɔ ngɛ he blɔ nɛ a haa nɛ a gbeɔ nɔ ɔ he je ɔ, Yuda bi ɔmɛ susu kaa ke a po Yesu nya kaa e pee nɔ́ ko kaa jã a, Pilato ma ha nɛ a gbe lɛ, kɛkɛ ɔ, ma bi ɔmɛ be nyɛe ma pia mɛ.
Yuda jami nya dali ɔmɛ de we Pilato kaa a sɛ hlami nɛ a bu Yesu gbenɔ fɔ kaa e bɔ musu. Mohu ɔ, a ngɔ munyu kpa komɛ kɛ po Yesu nya. A de Pilato ke: “Wa nu nyumu nɛ ɔ nɛ [1] e ngɛ wa ma mi bi ɔmɛ a tue puɛe. Wa nu nɛ [2] e ngɛ mɛ dee ke a ko tsu tó ha Kaisare ɔ, [3] se lɛ nitsɛ ji Kristo, matsɛ ɔ nɛ.”—Luka 23:2.
Akɛnɛ Pilato ji Roma nɔ yemi ɔ nane mi dalɔ he je ɔ, e hao lɛ kaa Yuda bi ɔmɛ de ke Yesu ngɛ tsɔɔe kaa lɛ ji a matsɛ. Lɔ ɔ he ɔ, Pilato kpale e se kɛ sɛ mɔ ɔ mi, nɛ e tsɛ Yesu, nɛ e bi lɛ ke: “Mo ji Yuda bi ɔmɛ a matsɛ ɔ?” Ngɛ blɔ kpa ko nɔ ɔ, Pilato ngɛ lɛ bie ke, ‘Anɛ o te si kɛ wo Kaisare, kɛ wa mlaa a, nɛ o ngɛ wa nɔ yemi ɔ hɛ mi atua tsɔe lo?’ Eko ɔ, akɛnɛ Yesu suɔ nɛ e maa le nɔ́ nɛ a de Pilato ngɛ e he he je ɔ, e bi Pilato ke: “Mo nitsɛ o yi mi nɛ o to kɛ ngɛ enɛ ɔ dee, aloo ni komɛ lɛ a de mo jã ngɛ ye he?”—Yohane 18:33, 34.
Pilato pee kaa nɔ́ nɛ e li Yesu he nɔ́ ko nɔ́ ko kulaa, nɛ e suɔ nɛ e maa le lɛ saminya. Enɛ ɔ he ɔ, Pilato bi Yesu ke: “Anɛ Yuda no ji mi? Mo nitsɛ o ma mi bi, kɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ nɛ a ngɔ mo ba ha mi. Mɛni o pee?”—Yohane 18:35.
Yesu bɔɛ mɔde kaa e maa laa matsɛ yemi he sane nɛ lɔ ɔ ji oti nɛ ngɛ munyu nɛ a po kɛ fɔ e nɔ ɔ mi ɔ nɔ. Bɔ nɛ e ha munyu ɔ heto ha a pee Amlaalo Pilato nyakpɛ.
-
-
Pilato Kɛ Herode Tsuo Na Kaa Yesu Yi FɔYesu Ji Blɔ ɔ, Anɔkuale ɔ, Kɛ Wami ɔ
-
-
YI 128
Pilato Kɛ Herode Tsuo Na Kaa Yesu Yi Fɔ
MATEO 27:12-14, 18, 19 MARKO 15:2-5 LUKA 23:4-16 YOHANE 18:36-38
PILATO HLA YESU SANE Ɔ MI, NƐ HERODE HU HLA YESU SANE Ɔ MI
Yesu kɛ nɔ́ ko laa we Pilato. E ha nɛ Pilato le kaa matsɛ ji lɛ, nɛ e ha nɛ e nu sisi hu kaa e Matsɛ Yemi ɔ ti si kɛ wui Roma nɔ yemi ɔ. Yesu de Pilato ke: “Ye matsɛ yemi ɔ, pi je nɛ ɔ mi nɔ́. Kaa je nɛ ɔ mi nɔ́ ɔ, jinɛ ye se nyɛɛli ɔmɛ maa plee ye he, konɛ a ko ngɔ mi ngɔ ha Yuda ma nimeli ɔmɛ. Se enɛ ɔ, ye matsɛ yemi ɔ, pi je nɛ ɔ mi nɔ́.” (Yohane 18:36) E ji anɔkuale kaa Yesu ngɛ Matsɛ Yemi ko, se e Matsɛ Yemi ɔ pi je nɛ ɔ mi nɔ́.
Pilato pui munyu ɔ nɔ, mohu ɔ, e bi Yesu ke: “Se matsɛ ji mo kɛ̃?” Yesu ha nɛ Pilato nu sisi kaa bɔ nɛ e ma munyu ɔ nya si ha a da. E de lɛ: “O ngɛ dee ke matsɛ ji mi. Imi lɛɛ enɛ ɔ he nɛ a fɔ mi kɛ ba je ɔ mi, konɛ ma tsɔɔ anɔkuale ɔ. Nɔ tsuaa nɔ nɛ le anɔkuale ɔ buɔ mi tue.”—Yohane 18:37.
Be ko nɛ be ɔ, Yesu de Toma ke: “Imi ji blɔ ɔ, kɛ anɔkuale ɔ, kɛ wami ɔ.” Se jehanɛ ɔ lɛɛ Pilato po ná le kaa Yesu ba zugba a nɔ konɛ e ba ye “anɔkuale ɔ” he odase. Anɔkuale ɔ kɔɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he titli. Yesu fia e pɛɛ si kaa e ma fĩ jamɛ a anɔkuale ɔ se, nɛ ke e ma bi nɛ e gbo po ɔ, e ma gbo. Pilato bi lɛ ke: “Mɛni ji anɔkuale?” Se e mlɛ we konɛ Yesu nɛ tsɔɔ lɛ níhi a mi saminya. E susu kaa e ma nyɛ maa da munyuhi bɔɔ nɛ e nu ɔ nɔ kɛ tsɔɔ kaa Yesu ye fɔ aloo e yi fɔ.—Yohane 14:6; 18:38.
Pilato kpale e se kɛ ya ma kpekpemi nɛ a ngɛ mlɛe ngɛ kpo ɔ nɔ ɔ a ngɔ. E ngɔ Yesu kɛ ya da ma a hɛ mi, nɛ e de mɛ ke: “I nɛ nɔ́ yayami ko ngɛ nyumu nɛ ɔ he nɛ buɔ lɛ fɔ.” Bɔ nɛ Pilato ma sane ɔ nya si ha a ngɔɛ ni ɔmɛ a nya, lɔ ɔ he ɔ, a mi mi fu. Akɛnɛ a ngɛ hlae nɛ Pilato nɛ gbe Yesu he je ɔ, a kpale de lɛ ke: “E ngɔ e ní tsɔɔmi ɔ kɛ ngɛ ma mi bi ɔmɛ a tue puɛe ngɛ Yudea tsuo. E je sisi kɛ je Galilea, nɛ amlɔ nɛ ɔ, e ba su hiɛ ɔ.”—Luka 23:4, 5.
Bɔ nɛ Yuda bi ɔmɛ a hɛ dɔ wo Yesu he ha, kɛ bɔ nɛ a ngɛ basabasa pee ha a pee Pilato nyakpɛ nitsɛ. Benɛ osɔfo ɔmɛ kɛ Yuda ma nimeli ɔmɛ ngɛ ngmlaa kpae ɔ, Pilato bi Yesu ke: “Níhi babauu nɛ a ngɛ dee kɛ ngɛ mo sie nɛ ɔ, anɛ o nui?” (Mateo 27:13) Se Yesu ha we lɛ heto. Bɔ nɛ Yesu daa si kpoo ngɛ e nya nɛ a po ɔ tsuo se ɔ pee Pilato nyakpɛ.
Yuda bi ɔmɛ tsɔɔ kaa Yesu ‘je e ní tsɔɔmi ɔ sisi kɛ je Galilea.’ Pilato da jamɛ a munyu ɔ nɔ kɛ yɔse kaa Galilea no ji Yesu niinɛ. Enɛ ɔ ha nɛ Pilato na nɔ́ nɛ e maa da nɔ kɛ je e he ngɛ Yesu sane ɔ mi. Herode Antipa (Herode Ngua a bi ɔ) nɛ yeɔ tsɛ ngɛ Galilea a ya Yerusalem ngɛ jamɛ a be ɔ mi konɛ e ya ye Hetsɔmi ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Pilato ha nɛ a ngɔ Yesu kɛ ya ha Herode. Herode Antipa lɛ ha nɛ a po Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ yi ɔ nɛ. Lɔ ɔ se benɛ Herode nu kaa Yesu ngɛ nyakpɛ níhi pee ɔ, e ye gbeye kaa eko ɔ, Yesu ji Yohane Nɔ Baptisilɔ ɔ nɛ e kpale te si kɛ je gbeje.—Luka 9:7-9.
Se jehanɛ ɔ lɛɛ, Herode bua jɔ kaa e na Yesu. Pi nɛ Herode suɔ kaa e maa ye bua Yesu, nɛ pi nɛ e suɔ hu nɛ e maa le kaa munyuhi nɛ a po kɛ fɔ Yesu nɔ ɔ ngɛ mi jã loo e be mi. Mohu ɔ, Herode ngɛ blɔ hyɛe kaa “Yesu maa pee nyakpɛ nɔ́ ko nɛ e na.” (Luka 23:8) Se Yesu pee we nyakpɛ nɔ́ ko kaa bɔ nɛ e susu ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, sanehi tsuo nɛ Herode bi Yesu ɔ, e ha we lɛ ekoeko heto. Benɛ Herode na kaa e nine nyɛ si ɔ, e kɛ e ta buli ɔmɛ a “ye Yesu he fɛu.” (Luka 23:11) A wo Yesu tade saminyayoo ko, nɛ a ye e he fɛu. Lɔ ɔ se ɔ, Herode ha nɛ a kpale ngɔ Yesu kɛ ya ha Pilato ekohu. Be ko nɛ be ɔ, jinɛ Herode kɛ Pilato a yi kulaa, se jehanɛ ɔ lɛɛ, a ba pee huɛmɛ.
Benɛ a kpale ya su Pilato ngɔ ɔ, nɔuu nɛ Pilato tsɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ, kɛ ma nimeli ɔmɛ, kɛ ma bi ɔmɛ, nɛ e de mɛ ke: “Nyɛɛ kɛ nyumu nɛ ɔ ba ye ngɔ, nɛ nyɛ ba po e nya ke e ngɛ ma mi bi ɔmɛ a tue puɛe. Amlɔ nɛ ɔ, i hla e sane ɔ mi ngɛ nyɛ hɛ mi, se i nɛ kaa e yeɔ fɔ ngɛ sanehi nɛ nyɛɛ kɛ ba po e nya a ekoeko mi. Herode hu bui lɛ fɔ, nɛ lɔ ɔ he nɛ e kpale lɛ ba ha wɔ ɔ nɛ. Nyumu nɛ ɔ pee we nɔ́ yayami ko nɛ hia kaa a bu lɛ gbenɔ fɔ. Lɔ ɔ he ɔ, ma ha nɛ a fia lɛ kpa, nɛ ma ngmɛɛ e he.”—Luka 23:14-16.
Pilato pee klaalo kaa e maa ngmɛɛ Yesu he, ejakaa e na kaa ninyɛ gu kɛkɛ lɛ ha nɛ osɔfo ɔmɛ nu Yesu kɛ ba ha lɛ ɔ nɛ. Benɛ Pilato pee e juɛmi kaa e maa ngmɛɛ Yesu he ɔ, nɔ́ ko ya nɔ nɛ wo lɛ he wami kaa e pee jã. Benɛ Pilato hii si ngɛ e kojomi sɛ ɔ nɔ ɔ, e yo tsɔ kɛ ya de lɛ ke: “Hyɛ, koo pee dalɔ nɛ ɔ yayami ko oo! Ejakaa i nla nlami basabasa ngɛ e he nyɔ nɛ ɔ mi [eko ɔ Mawu lɛ je tsɔɔ lɛ], nɛ i hao wawɛɛ.”—Mateo 27:19.
E sa kaa Pilato nɛ ngmɛɛ nyumu nɛ yi fɔ nɛ ɔ he, se mɛni blɔ nɔ e maa gu kɛ pee jã?
-
-
Pilato De Ke: “Nyɛɛ Hyɛ, Nyumu Ji Nɛ ɔ Nɛ!”Yesu Ji Blɔ ɔ, Anɔkuale ɔ, Kɛ Wami ɔ
-
-
YI 129
Pilato De Mɛ Ke: ‘Nyɛɛ Hyɛ, Nyumu Ji Nɛ ɔ Nɛ!’
MATEO 27:15-17, 20-30 MARKO 15:6-19 LUKA 23:18-25 YOHANE 18:39–19:5
PILATO BƆ MƆDE KAA E MAA NGMƐƐ YESU HE
YUDA BI ƆMƐ BI NƐ A NGMƐƐ BARABA MOHU HE
A YE YESU HE FƐU, NƐ A PUE E HƐ MI SI
Pilato de nihi nɛ a ngɛ hlae nɛ a maa gbe Yesu ɔ ke: ‘I nɛ kaa e yeɔ fɔ ngɛ sanehi nɛ nyɛɛ kɛ ba po e nya a ekoeko mi. Herode hu bui lɛ fɔ, nɛ lɔ ɔ he nɛ e kpale lɛ ba ha wɔ ɔ nɛ.’ (Luka 23:14, 15) Akɛnɛ Pilato suɔ kaa e gu blɔ kpa ko nɔ kɛ ngmɛɛ Yesu he he je ɔ, e de ni ɔmɛ ke: “Se ngɛ kusumi nya a, daa Hetsɔmi nyami be ɔ, i ngmɛɛ pã mi no kake he haa nyɛ. Anɛ nyɛ suɔ nɛ ma ngmɛɛ Yuda bi ɔmɛ a matsɛ ɔ he ha nyɛ lo?”—Yohane 18:39.
Pilato le kaa pã mi no ko ngɛ nɛ a tsɛɛ lɛ ke Baraba. Baraba nɛ ɔ, e ji julɔ kpanaku, kɛ nɔ gbelɔ, kɛ atuã tsɔlɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Pilato bi mɛ ke: “Mɛnɔ he nyɛ suɔ nɛ ma ngmɛɛ ha nyɛ, Baraba, loo Yesu nɛ a tsɛɛ lɛ Kristo ɔ?” Akɛnɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ, kɛ ma nimeli ɔmɛ wo ma kpekpemi ɔ a yi mi he je ɔ, a de Pilato ke e ngmɛɛ Baraba mohu he. Pilato kpale bi mɛ ke: “Ni enyɔ nɛ ɔmɛ a ti mɛnɔ he nyɛ suɔ kaa ma ngmɛɛ ha nyɛ?” Ni ɔmɛ tsuo a nya sɔ kɛ he nɔ ke: “Baraba!”—Mateo 27:17, 21.
Jehanɛ ɔ lɛɛ Pilato li nɔ́ nɛ e ma de hu, lɔ ɔ he ɔ, e bi si ke: “Lɛɛ mɛni ma pee Yesu nɛ a tsɛɛ lɛ Kristo ɔ he mɔ?” Mɛ tsuo a kpa ngmlaa kɛ de ke: “Sɛu lɛ!” (Mateo 27:22) E pee we mɛ zo po kaa nɔmlɔ nɛ e pee we yayami ko ɔ, a ngɛ hlae nɛ a gbe lɛ. Pilato bi mɛ ekohu ke: “Se mɛni yayami nɛ e pee? I nɛ nɔ́ ko nɛ e pee nɛ sa kaa a gbe lɛ. Lɔ ɔ he ɔ, ma ha nɛ a fia lɛ kpa nɛ ma ngmɛɛ e he.”—Luka 23:22.
Ngɛ mɔde nɛ Pilato bɔ kaa e maa ngmɛɛ Yesu he ɔ tsuo se ɔ, ma kpekpemi ɔ kplɛɛ we, mohu ɔ, a ya nɔ nɛ a kpa ngmlaa wawɛɛ pe kekle ɔ po. A de ke: “Sɛu lɛ!” (Mateo 27:23) Jami nya dali ɔmɛ ha nɛ ma kpekpemi ɔ kpa ngmlaa wawɛɛ, ejakaa a ngɛ hlae nɛ a pue muɔ si kokooko! Pi julɔ loo nɔ gbelɔ ko muɔ si nɛ a ngɛ hlae nɛ a ma pue. Mohu ɔ, nyumu ko nɛ e pee we yayami, nɛ ligbi enuɔ pɛ nɛ be ɔ, a nya e he kaa matsɛ kɛ sɛ Yerusalem ma a mi ɔ nɛ a ngɛ hlae maa gbe ɔ nɛ. Eko ɔ, Yesu kaseli ɔmɛ ekomɛ ngɛ lejɛ ɔ, se a ma a nya dii nɛ a laa a he.
Pilato na kaa nɔ́ nɛ e de ɔ be ní tsue, ejakaa ni ɔmɛ bɔni basabasa peemi. Lɔ ɔ he ɔ, Pilato yɛ nyu nɛ e fɔ e dɛ ngɛ ma a tsuo a hɛ mi. Kɛkɛ nɛ e de mɛ ke: “Nyumu nɛ ɔ gbenɔ ɔ, ye nine be mi oo, ye nine be mi! Nyɛ, nyɛ sane.” Se lɔ ɔ po wui a he gbeye! Mohu ɔ, a ya nɔ nɛ a de ke: “Ee, wa nu! Tue gblami nɛ maa ba ngɛ nyumu nɛ ɔ gbenɔ se ɔ, e pee waa kɛ wa nina wa nɔ!”—Mateo 27:24, 25.
Amlaalo ɔ suɔ kaa e maa sa ni ɔmɛ a hɛ mi mohu pe nɛ e maa ye dami sane. Enɛ ɔ he ɔ, Pilato ngmɛɛ Baraba he ha mɛ. Lɔ ɔ se ɔ, e ha nɛ e ta buli ɔmɛ kpɔ Yesu he tade, nɛ a fiaa lɛ kpa saminya.
Benɛ a fiaa Yesu kpa se ɔ, ta buli ɔmɛ ngɔ lɛ kɛ sɛ amlaalo ɔ we ɔ mi. Ta buli fuu ya bua kɛ wo Yesu he, nɛ a wa lɛ yi mi. A ngɔ mio kɛ lo jlasi, nɛ a nyɛ jlasi ɔ si wawɛɛ kɛ wo Yesu yi. A ngɔ tso kɛ ha lɛ ke e hɛɛ ngɛ e hiɔ nine mi, nɛ a ngɔ ablade tade tsutsuu klɔii kɛ wo lɛ. Kɛkɛ nɛ a ye e he fɛu ke: “Wa nga mo oo, Yuda bi a matsɛ!” (Mateo 27:28, 29) Nɔ́ nɛ pa hí kulaa ji kaa a, a su lada pue Yesu nɔ, nɛ a gba e hɛ mi ma si abɔ. Lɔ ɔ se ɔ, a ngɔ tso ɔ ngɛ e dɛ, nɛ a kɛ fia e yi mi. Enɛ ɔ ha nɛ mio “jlasi” nɛ a kɛ ngɛ e he fɛu yee ɔ plaa lɛ wawɛɛ.
Bɔ nɛ Yesu pee kpoo nɛ e ná he wami kɛ da níhi nɛ a pee lɛ ɔ tsuo nya a pee Pilato nyakpɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e kpale bɔ mɔde kaa e maa ngmɛɛ e he. Pilato de ke: “I kɛ lɛ ngɛ kpo jee kɛ ma nyɛ ngɔ hiɛmɛ nɛ ɔ, konɛ nyɛ ná nyɛɛ le kaa imi lɛɛ i nɛ sane yobu ko ngɛ e he nɛ ma da nɔ kɛ bu lɛ fɔ.” Anɛ Pilato susu kaa ke ni ɔmɛ na bɔ nɛ Yesu plaa ha, kɛ muɔ nɛ ngɛ bee ngɛ e he ɔ, Yesu he maa pee mɛ mɔbɔ nɛ a ma tsake a juɛmi lo? Benɛ Pilato ngɔ Yesu kɛ ya da ma a hɛ mi ɔ, e de mɛ ke: ‘Nyɛɛ hyɛ, nyumu ji nɛ ɔ nɛ!’—Yohane 19:4, 5.
E ngɛ mi kaa a fiaa Yesu kpa, nɛ a plaa lɛ wawɛɛ mohu lɛɛ, se kpoo nɛ e pee ɔ pee Pilato nyakpɛ. Nɔ́ nɛ Pilato de ɔ po tsɔɔ kaa e bu Yesu wawɛɛ.
-
-
A Ngɔ Yesu Kɛ Ha Konɛ A Ya Gbe LɛYesu Ji Blɔ ɔ, Anɔkuale ɔ, Kɛ Wami ɔ
-
-
YI 130
A Ngɔ Yesu Kɛ Ha Konɛ A Ya Gbe Lɛ
MATEO 27:31, 32 MARKO 15:20, 21 LUKA 23:24-31 YOHANE 19:6-17
PILATO BƆ MƆDE KAA E MAA NGMƐƐ YESU HE
A BU YESU GBENƆ FƆ, NƐ A KƐ LƐ HO KONƐ A YA GBE LƐ
E ngɛ mi kaa Pilato ha nɛ a fiaa Yesu kpa wawɛɛ nɛ a pue e hɛ mi si mohu lɛɛ, se lɔ ɔ ha we nɛ osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ a we bi ɔmɛ nɛ a tsake a juɛmi. Nɔ́ pɛ nɛ a ngɛ hlae ji kaa a maa gbe Yesu, nɛ a sume nɛ nɔ́ ko nɛ tsi mɛ blɔ. A ya nɔ nɛ a kpa ngmlaa wawɛɛ ke: “Sɛu lɛ! Sɛu lɛ!” Pilato de mɛ ke: “Nyɛ nitsɛmɛ nyɛɛ ngɔ lɛ nɛ nyɛ ya sɛu mɔ; ejakaa imi lɛɛ i nɛ sane yobu ko ngɛ e he nɛ ma da nɔ kɛ bu lɛ fɔ.”—Yohane 19:6.
Yuda bi ɔmɛ nyɛ we nɛ a ha Pilato odase ko nɛ tsɔɔ kaa Yesu te si kɛ wo Roma nɔ yemi ɔ, se anɛ a maa na nɔ́ ko ngɛ a jami ɔ mi kɛ po e nya lo? A kpale ngɔ munyu nɛ Sanhedrin ɔ da nɔ kɛ bu Yesu fɔ ɔ kɛ po Yesu nya kɛ ha Pilato ekohu. A de Pilato ke: “Wɔɔ lɛɛ wa ngɛ mlaa, nɛ wa mlaa a nya a, e sa gbenɔ, ejakaa e pee e he Mawu Bi.” (Yohane 19:7) Sane nɛ ɔ ba pee nɔ́ he kulaa kɛ ha Pilato.
Enɛ he ɔ, Pilato kpale sɛ e we ɔ mi, nɛ e ya susu blɔ nɔ nɛ e maa gu kɛ ngmɛɛ Yesu he ɔ he, ejakaa e na kaa a plaa Yesu wawɛɛ, nɛ jehanɛ hu ɔ, e yo ɔ bɔ lɛ kɔkɔ kaa e ko gbe Yesu. (Mateo 27:19) Se munyu ehe nɛ Yuda bi ɔmɛ kpale kɛ ngɛ Yesu nya poe kaa e pee e he “Mawu Bi” ɔ hu nɛɛ? Pilato le kaa Yesu je Galilea. (Luka 23:5-7) Se e kpale bi Yesu ke: “Jije o je?” (Yohane 19:9) Eko ɔ, e pee Pilato kaa Yesu ba hi si ngɛ zugba a nɔ hyɛ, aloo ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, mawu ko ji lɛ.
Yesu de Pilato momo kaa matsɛ ji lɛ, se e matsɛ yemi ɔ pi je nɛ ɔ mi nɔ́. Akɛnɛ e he hia we kaa Yesu nɛ kpale tsɔɔ jamɛ a munyu kake ɔ mi ekohu he je ɔ, e ha we Pilato heto. Munyu ɔ nya nɛ Yesu je we ɔ dɔ Pilato, nɛ e kɛ abofu bi lɛ ke: “O be ye nya mi poe? O li kaa i ngɛ he blɔ kaa i sɛuɔ mo, nɛ i ngɛ he blɔ hulɔ kaa i ngmɛɛ o he lo?”—Yohane 19:10.
Yesu de Pilato ke: “Ke pi Mawu nɛ ha mo he wami ɔ, o be he wami ko ngɛ ye nɔ. Lɔ ɔ he ɔ, nɔ nɛ je mi kɛ wo o dɛ mi ɔ, e he yayami ɔ kle pe o nɔ́ ɔ.” (Yohane 19:11) Pi nɔ kake pɛ he munyu nɛ Yesu ngɛ tue ɔ. Mohu ɔ, e ngɛ tsɔɔe kaa Yuda Iskariot, kɛ Kayafa, kɛ nihi tsuo nɛ a piɛɛ e he ɔ a yayami kle pe Pilato nɔ́ ɔ.
Pilato na kaa ngɛ níhi nɛ a pee Yesu ɔ tsuo se ɔ, e pee we basabasa, nɛ e tui munyu yaya ko hulɔ. Pilato yɔse hu kaa eko ɔ, mawu ko ji Yesu. Ní nɛ ɔmɛ ha nɛ e ye gbeye, lɔ ɔ he ɔ, e pee e juɛmi kaa e maa ngmɛɛ Yesu he. Se Yuda bi ɔmɛ de nɔ́ ko nɛ ha nɛ Pilato tsui po. A wo e he gbeye ke: “Ke o ngmɛɛ e he ɔ, o pi Kaisare ɔ huɛ. Nɔ tsuaa nɔ nɛ peeɔ e he matsɛ ɔ, Kaisare ɔ e te si ngɔ si ɔ nɛ.”—Yohane 19:12.
Jehanɛ ɔ, amlaalo ɔ kpale ngɔ Yesu kɛ je kpo, nɛ e ya hi si ngɛ e kojomi sɛ ɔ nɔ. Kɛkɛ nɛ e de ni ɔmɛ ke: ‘Nyɛ nɛ nyɛ matsɛ ɔ!’ Se Yuda bi ɔmɛ kplɛɛ we kulaa, nɛ a kɛ ngmlaa de Pilato ke: “O kɛ lɛ nɛ ya! O kɛ lɛ nɛ ya! Sɛu lɛ!” Pilato bi mɛ ke: “Nyɛ matsɛ ɔ, ma sɛu lɛ lo?” E ngɛ mi kaa Yuda bi ɔmɛ sume Roma bi ɔmɛ a nɔ yemi ɔ mohu lɛɛ, se kɛ̃ ɔ, osɔfo nikɔtɔma amɛ de ke: “Wa be matsɛ ko kaa ja Kaisare ɔ pɛ.”—Yohane 19:14, 15.
Ní nɛ ɔmɛ nɛ Yuda bi ɔmɛ de ɔ ha nɛ Pilato ye gbeye, nɛ lɔ ɔ he ɔ, e ngmɛɛ Yesu he ngɔ ha mɛ konɛ a ya gbe lɛ. Ta buli ɔmɛ je tade klɔii ɔ ngɛ Yesu he, nɛ a ngɔ lɛ nitsɛ e tade ɔmɛ kɛ wo lɛ. Benɛ a ngɔ Yesu kɛ yaa a, a ha nɛ lɛ nitsɛ e tloo e sɛumi tso ɔ.
Jamɛ a Soha a nɛ ji Nisan ligbi 14 ɔ nɛ a kɛ Yesu yaa nɛ a ya gbe lɛ ɔ, je na saii. Kɛ je So mɔtu ɔ kɛ ba si be nɛ ɔ mi ɔ, Yesu hwɔ we mahe, nɛ e gblee amanehlu babauu mi. Akɛnɛ tso nɛ a ngɔ kɛ tloo lɛ ɔ mi jiɔ wawɛɛ he je ɔ, e kɛ we kulaa nɛ e he wami tsuo ta. Enɛ ɔ he ɔ, benɛ ta buli ɔmɛ na nyumu ko nɛ e bee ɔ, a nyɛ e nɔ ke e tloo Yesu sɛumi tso ɔ kɛ ya he nɛ a yaa gbe lɛ ngɛ ɔ. A tsɛɛ nyumu nɛ ɔ ke Simon, nɛ e je Kirene ngɛ Afrika. Nihi babauu kɛ aywilɛho nyɛɛ a se, nɛ a ngɛ kɔmɔ yee.
Se Yesu de yi ɔmɛ nɛ a ngɛ ya a foe ɔ ke: “Yerusalem yihi! Nyɛ ko fo ya ha mi; se mohu nyɛ fo ya ha nyɛ nitsɛmɛ nyɛ he, kɛ nyɛ bimɛ. Ejakaa be ma nɛ a ma de ke, ‘Yosahi, kɛ yihi nɛ a mi mi wui ngma, kɛ ni nɛmɛ nɛ ha we nyɔ hyɛ ɔ, a he ngɛ ní pɛ!’ Jamɛ a be ɔ, nihi ma de ke, ‘Wa ná nɛ yo ɔmɛ ba nɔ wa nɔ; nɛ yoku ɔmɛ ha wa nɔ!’ Ejakaa ke tso mumu lɛ a pee lɛ enɛ ɔ ɔ, tso gbigbli lɛɛ kɛ e nɔ́ maa hi kɛɛ?”—Luka 23:28-31.
Yuda ma a he munyu nɛ Yesu ngɛ tue ɔ nɛ. Yuda ma a ngɛ kaa tso nɛ ngɛ gboe se e gbli we lolo, ejakaa loloolo ɔ, Yesu kɛ mɛ ngɛ, nɛ Yuda bi komɛ nɛ a he Yesu ye ɔ hu ngɛ a kpɛti. Se ke be su nɛ Yesu, kɛ Yuda bi nɛ a he lɛ ye ɔ tsuo je ma a mi ɔ, e maa piɛ nihi nɛ a gbo ngɛ mumi mi ɔ pɛ. Kɛkɛ ɔ, Yuda ma a maa pee kaa tso nɛ gbli. Ke Roma bi ɔmɛ nɛ Mawu maa gu a nɔ kɛ kpata Yuda bi ɔmɛ a hɛ mi ɔ ya tua mɛ ɔ, a maa wo yana!
-
-
Matsɛ Ko Nɛ E Pee We Yayami Na Nɔ́ Ngɛ Sɛumi Tso NɔYesu Ji Blɔ ɔ, Anɔkuale ɔ, Kɛ Wami ɔ
-
-
YI 131
Matsɛ Ko Nɛ E Pee We Yayami Na Nɔ́ Ngɛ Sɛumi Tso Nɔ
MATEO 27:33-44 MARKO 15:22-32 LUKA 23:32-43 YOHANE 19:17-24
A KA YESU NGƐ SƐUMI TSO NƆ
MUNYU KO NƐ A NGMA KƐ MƐTƐ YESU YI JE Ɔ HA NƐ A YE E HE FƐU
YESU WO SI KAA ZUGBA A MAA PEE PARADIESO HWƆƆ SE
Benɛ a kojo Yesu ta a, e kɛ we kulaa nɛ a kɛ lɛ je ma a mi kɛ ho he nɛ a yaa sɛu e kɛ yayami peeli enyɔ komɛ ngɛ ɔ ya. A tsɛɛ lejɛ ɔ ke Golgata, aloo Yikoklodonya. Ke o “daa si ngɛ se banee” po ɔ, o maa na lejɛ ɔ.—Marko 15:40.
Ta buli ɔmɛ je nyumuhi etɛ nɛ a bu mɛ gbenɔ fɔ ɔ tsuo a he tade. A ha mɛ wai nɛ a kɛ mire, kɛ tsopa ko nɛ dooɔ futu mi. E maa pee kaa Yerusalem yi ɔmɛ lɛ a peeɔ dã nɛ a kɛ tsopa futu mi nɛ ɔ. Roma ta buli ɔmɛ kplɛɛɔ nɛ a kɛ dã nɛ ɔ haa nihi nɛ a yaa gbe mɛ ɔ konɛ a ko nu piimi he tsɔ. Benɛ Yesu sla e nya a, e kua dã a numi. Mɛni he je? E sume nɛ nɔ́ ko nɛ ná e juɛmi nɔ he wami ngɛ ka nɛ e kɛ ngɛ kpeeɔ mi, nɛ e suɔ nɛ e hɛ nɛ hi e he nɔ, nɛ e gbo ngɛ anɔkuale yemi mi.
A ngɔ Yesu kɛ fɔ sɛumi tso ɔ nɔ nɛ a kpã e nine ɔmɛ kɛ e nane ɔmɛ a mi. (Marko 15:25) Lɔ ɔ se ɔ, a ka e nine ɔmɛ kɛ e nane ɔmɛ ngɔ wo tso ɔ he. Plɛɛko ɔmɛ gblee e he lo ɔ mi kɛ sɛ tso ɔ mi, nɛ e ye lɛ wawɛɛ. Se benɛ a ngɛ sɛumi tso ɔ nɔ woe kɛ ma si ɔ, e pa amɛ ye lɛ wawɛɛ pe kekle ɔ po, ejakaa e nɔmlɔ tso ɔ jiɔmi ha nɛ plɛɛko ɔmɛ gbla e he lo ɔ. Se Yesu tui munyu kɛ si we ta buli ɔmɛ. Mohu ɔ, e sɔle ha mɛ ke: “Tsaatsɛ, kɛ pa mɛ! A li nɔ́ nɛ a ngɛ pee ɔ.”—Luka 23:34.
Ke Roma ta buli sɛu nɔ ko ɔ, a ngmaa yayami nɛ nɔ ɔ pee ɔ ngɛ sleeti nɔ, nɛ a kaa ngɛ tso ɔ he. Se benɛ a sɛu Yesu ɔ, Pilato ha nɛ a ngma munyu slɔɔto ko, nɛ a ka ngɛ e sɛumi tso ɔ he. A ngma ke: “Yesu nɛ je Nazaret, Yuda bi ɔmɛ a matsɛ ɔ.” Bɔ nɛ pee nɛ nihi fuu nɛ a nyɛ nɛ a kane munyu nɛ ɔ he je ɔ, e ha nɛ a ngma ngɛ Hebri, Latin, kɛ Hela gbi mi. Pilato ngma munyu nɛ ɔ kɛ ye Yuda bi nɛ a sume nɛ e ngmɛɛ Yesu he ɔ a he fɛu. Munyu nɛ ɔ hao osɔfo nikɔtɔma amɛ wawɛɛ. Lɔ ɔ he ɔ, a de Pilato ke: “Koo ngma ke, ‘Yuda bi ɔmɛ a matsɛ ɔ.’ Se mohu ngmaa ke, ‘Nɔmlɔ nɛ ɔ de ke lɛ ji Yuda bi ɔmɛ a matsɛ ɔ nɛ.’” Pilato sume nɛ a nyɛ e nɔ hu. Enɛ ɔ he ɔ, e de mɛ ke: “Nɔ́ nɛ i ngma a, i ngma.”—Yohane 19:19-22.
Osɔfo ɔmɛ a mi mi fu, nɛ a wo munyu nɛ a kɛ po Yesu nya ngɛ Sanhedrin ɔ nɔ ekohu. Enɛ ɔ he ɔ, e be nyakpɛ kaa nihi nɛ a bee ngɛ lejɛ ɔ mimiɛ a yi nɛ a ye Yesu he fɛu ke: “Ei, mo nɛ o kuɔ sɔlemi we ɔ, nɛ o kpaleɔ maa lɛ ligbi etɛ ɔ ji nɛ ɔ! He mo nitsɛ o yi wami, nɛ o je sɛumi tso ɔ nɔ kɛ kple si!” Jã a nɔuu kɛ̃ nɛ jami nya dali ɔmɛ hu ye e he fɛu. A hyɛ a sibi a hɛ mi nɛ a de ke: “E he ni kpahi a yi wami, se lɛ nitsɛ e yi wami lɛɛ e nyɛ we nɛ e he. Ke lɛ ji Kristo, Israel matsɛ ɔ, e je sɛumi tso ɔ nɔ kɛ kple si nɛ waa na konɛ wa he ye!” (Marko 15:29-32) Yayami peeli enyɔ ɔmɛ nɛ a sɛu nɔ kake ngɛ Yesu hiɔ nɔ, kɛ nɔ kake hu ngɛ e muɔ nɔ ɔ po ye Yesu nɛ lɛ mohu e pee we yayami ko ɔ he fɛu.
Roma ta buli eywiɛ ɔmɛ hu ye Yesu he fɛu. Eko ɔ, a ngɔ dã nɛ kuã kɛ ya lejɛ ɔ nɛ a ngɛ nue, lɔ ɔ he ɔ, a ngɔ dã a eko kɛ ha Yesu ke e nu. A le kaa Yesu be nine nɛ e kɛ maa sɔle dã a mohu lɛɛ, se a pee jã konɛ a kɛ ye e he fɛu. Ta buli ɔmɛ da munyu nɛ a ngma ngɛ Yesu yi je ɔ nɔ kɛ bɔ lɛ ahlua ke: “Ke mo ji Yuda bi ɔmɛ a matsɛ ɔ, he mo nitsɛ o yi wami koo!” (Luka 23:36, 37) Moo lɛɛ mo susu he nɛ o hyɛ! Nyumu nɛ ɔ nɛ e ha nɛ e pee heii kaa lɛ ji blɔ ɔ, kɛ anɔkuale ɔ, kɛ wami ɔ, hyɛ bɔ nɛ a pee lɛ ní sɛ níhi kɛ pue e hɛ mi si kpɔtɔɔ ha. Se ngɛ amanehlu nɛ ba e nɔ ɔ tsuo se ɔ, Yesu tu we munyu kɛ si we Yuda bi nɛ a daa si nɛ a ngɛ lɛ hyɛe ɔ, aloo ta buli ɔmɛ nɛ a ngɛ e he fɛu yee ɔ, aloo yayami peeli enyɔ ɔmɛ nɛ a sɛu mɛ ngɛ e kasa nya a.
Roma ta buli eywiɛ ɔmɛ ngɔ Yesu yi nɔ tade ɔmɛ nɛ a gba mi eywiɛ. A fɔ̃ sɔ kɛ dla tade ɔmɛ ngɔ ha a he kakaaka. Se e sisi tade klɔii ɔ lɛɛ, e he jua wa ejakaa “a lo kɛ je hiɔwe ba ma si, nɛ e be tsami he.” Enɛ ɔ he ɔ, ta buli ɔmɛ de a sibi ke: “Wa ko gba enɛ ɔ; mohu nyɛ ha waa fɔ̃ nɔ sɔ, konɛ waa na nɔ nɛ nɔ́ nɛ e maa pee.” Jã nɛ a pee ɔ ha nɛ ngmami ko ba mi. A gba kɛ fɔ si ke: “A dla ye tade ɔmɛ ngɔ ha a he; nɛ ye tade klɔii ɔ, a fɔ̃ nɔ sɔ.”—Yohane 19:23, 24; La 22:18.
Be bɔɔ se ɔ, yayami peeli enyɔ ɔmɛ a ti nɔ kake yɔse kaa matsɛ ji Yesu niinɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e kã yayami peelɔ kaketsɛ ɔ hɛ mi. E de lɛ ke: “O yi Mawu gbeye? Waa kɛ lɛ tsuo ɔ, gbenɔ fɔ kake ɔ nɔuu lɛ a bu wɔ. Wɔɔ lɛɛ wa nɔ́ ɔ sa wɔ; ejakaa níhi nɛ wa pee ɔ, a he hiɔwo nɛ wa ná a nɛ. Se nyumu nɛ ɔ lɛɛ e pee we nɔ́ ko nɛ sɛ.” Kɛkɛ nɛ e kpa Yesu pɛɛ ke: “Yesu, ke o ba bɔni matsɛ yemi ɔ, kai mi!”—Luka 23:40-42.
Yesu de lɛ ke: ‘I ngɛ mo si woe mwɔnɛ ɔ kaa, i kɛ mo maa hi Paradeiso,’ se pi Matsɛ Yemi ɔ mi. (Luka 23:43) E slo si womi nɛ ɔ ngɛ si nɛ Yesu wo e bɔfo ɔmɛ kaa a maa hi matsɛ sɛhi a nɔ ngɛ e Matsɛ Yemi ɔ mi ɔ he. (Mateo 19:28; Luka 22:29, 30) Se eko ɔ, Yuda no yayami peelɔ nɛ ɔ le Paradeiso nɛ Yehowa pee kɛ ha Adam kɛ Hawa, kɛ a bimɛ ɔmɛ ngɛ zugba a nɔ ɔ he sane. Jehanɛ ɔ lɛɛ, julɔ nɛ ɔ ma nyɛ ma gbo kɛ hɛ nɔ kami kaa e maa hi Paradeiso ɔ mi hwɔɔ se.
-
-
“Niinɛ, Nɔmlɔ Nɛ ɔ, Mawu Bi Ji Lɛ!”Yesu Ji Blɔ ɔ, Anɔkuale ɔ, Kɛ Wami ɔ
-
-
YI 132
“Niinɛ, Nɔmlɔ Nɛ ɔ, Mawu Bi Ji Lɛ!”
MATEO 27:45-56 MARKO 15:33-41 LUKA 23:44-49 YOHANE 19:25-30
YESU GBO NGƐ SƐUMI TSO Ɔ NƆ
NYAKPƐ NÍ KOMƐ YA NƆ BENƐ YESU GBO Ɔ
‘Piani ngmlɛ nyɔngma kɛ enyɔ ɔ, zugba a nɔ tsuo wo diblii’ kpii nɛ a nɛ́ eko hyɛ! Diblii ɔ wo hluu ‘kɛ ya si piani ngmlɛ etɛ.’ (Marko 15:33) Diblii nɛ ɔ, pi piani diblii nɛ woɔ ngɛ be komɛ a mi ɔ eko. Piani diblii pɔɔ womi benɛ nyɔhiɔ je ehe, se enɛ ɔ lɛɛ, e ba ngɛ Hetsɔmi be ɔ mi, be mi nɛ nyɔhiɔ ɔ wa. Jehanɛ se hu ɔ, diblii nɛ ɔ se kɛ wawɛɛ pe hɛngmɛfia bɔɔ ko pɛ nɛ piani diblii yeɔ ɔ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Mawu lɛ ha nɛ diblii nɛ ngɛ nyakpɛ nɛ ɔ wo ɔ nɛ!
Mo susu bɔ nɛ nɔ́ nɛ ɔ ná nihi nɛ a ngɛ Yesu he fɛu yee ɔ a nɔ he wami haa he nɛ o hyɛ! Benɛ diblii nɛ ɔ wo ɔ, yi eywiɛ komɛ hɛ mɛ kɛ su sɛumi tso ɔ he. Mɛ ji Yesu nyɛ Maria, kɛ Salome, kɛ Maria Magdalena, kɛ bɔfo Yakobo Wayo ɔ nyɛ Maria.
Bɔfo Yohane piɛɛ Yesu nyɛ Maria, nɛ e ngɛ aywilɛho yee ɔ he kɛ daa si ngɛ “sɛumi tso ɔ kasa nya.” Maria daa si nɛ e ngɛ e bi nɛ e lɛ lɛ ɔ hyɛe nɛ e kplaa si ngɛ sɛumi tso ɔ he, nɛ́ e ngɛ nɔ́ nae wawɛɛ. Maria ye kɔmɔ wawɛɛ kaa nɔ ko nɛ ‘ha gbɔ e mi mi.’ (Yohane 19:25; Luka 2:35) E ngɛ mi kaa Yesu ngɛ nɔ́ nae wawɛɛ mohu lɛɛ, se e susu e nyɛ ɔ he. E wlua lɛ nɛ e ya hyɛ Yohane, nɛ e de e nyɛ ɔ ke: “Maa, o bi ji nɛ ɔ nɛ!” Jehanɛ ɔ, e wlua lɛ nɛ e ya hyɛ Maria, nɛ e de Yohane hu ke: “O nyɛ ji nɛ ɔ nɛ!”—Yohane 19:26, 27.
Yesu ngɔ e nyɛ nɛ eko ɔ, jamɛ a be ɔ mi ɔ, e ji yalɔyo ɔ kɛ wo e bɔfo nɛ e suɔ lɛ wawɛɛ ɔ dɛ kaa e hyɛ e nɔ ha lɛ. Yesu ngɛ nyɛmimɛ mohu lɛɛ, se jamɛ a be ɔ mi ɔ, Maria bi nyumu kpa amɛ ba pee we Yesu kaseli lolo. Enɛ ɔ he je nɛ e to blɔ nya konɛ Yohane nɛ hyɛ e nyɛ ɔ nɔ, nɛ e ye bua lɛ ngɛ Mawu jami mi ɔ nɛ. Anɛ pi nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa ji nɛ ɔ lo?
Benɛ diblii ɔ wo hluu nɛ je mi ba tsɔ ɔ, Yesu de ke: “Kuma ngɛ mi yee!” Jã nɛ e de ɔ ha nɛ ngmami ko ba mi. (Yohane 19:28; La 22:15) Yesu na kaa ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, e Tsɛ ɔ je blɔ nɛ e je e nine ngɛ e Bi ɔ he konɛ a ka lɛ wawɛɛ kaa e ma nyɛ maa ye Mawu anɔkuale kɛ pi si lo. Kristo kpa ngmlaa wawɛɛ nɛ e de nɔ́ ko ngɛ Aram gbi mi. E maa pee kaa Galilea bi lɛ a tuɔ jamɛ a gbi ɔ. E de ke: ‘Eli, Eli, lama sabaktani?’ Munyu nɛ ɔ sisi ji, “Ye Mawu, ye Mawu, mɛni he je nɛ o kua mi?” Nihi nɛ daa si ngɛ lejɛ ɔ, a ti ni komɛ nui nɔ́ nɛ e de ɔ sisi. Lɔ ɔ he ɔ, a de ke: “Hyɛ, e ngɛ Eliya tsɛe.” Kɛkɛ nɛ a ti nɔ kake sa fo nɛ e ya ngɔ kutsa kɛ sɔ dã nɛ kuã mi, nɛ e kɛ wo tso ko nya kɛ ha Yesu ke e nu. Se ni komɛ hu de ke: “Nyɛɛ mlɛ! Wa maa hyɛ kaa Eliya maa ba ba je lɛ lo!”—Marko 15:34-36.
Yesu kpa ngmlaa ekohu nɛ e de ke: “A gbe nya!” (Yohane 19:30) E gbe nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ e Tsɛ ɔ tsɔ lɛ ke e ba tsu ngɛ zugba a nɔ ɔ nya. Kɛkɛ nɛ e tu e nyagbe munyu. E de ke: “Tsaatsɛ, i tu ye mumi ɔ kɛ wo o dɛ mi!” (Luka 23:46) Yesu tu e wami ngɔ wo Yehowa dɛ mi kɛ nɔ mi mami kaa Mawu maa kpale ngɔ e wami ɔ kɛ ha lɛ ekohu. Kristo ngɔ e hɛ kɛ fɔ Mawu nɔ kulaa, kɛkɛ nɛ e ma e yi si, nɛ e gbo.
Benɛ Yesu gbo pɛ ɔ, zugba mimiɛ wawɛɛ, nɛ tɛ sahi a mi gba. Bɔ nɛ zugba mimiɛmi ɔ nya wa ha a ha nɛ yɔkɔhi nɛ ngɛ Yerusalem ma a se ɔ a nya bli, nɛ gbogboe ɔmɛ ba pue kpo nɔ. Benɛ nihi nɛ a bee ɔ na gbogboe ɔmɛ nɛ a pueɔ si ɔ, a ya “ma klɔuklɔu ɔ” mi nɛ a ya bɔ amaniɛ.—Mateo 12:11; 27:51-53.
Benɛ Yesu gbo ɔ, tsu mi pomi bo gagaaga nɛ mi jiɔ nɛ a kɛ po He Klɔuklɔu Pe Kulaa a, kɛ He Klɔuklɔu ɔ a kpɛti ngɛ sɔlemi we ɔ mi gba enyɔ kɛ je hiɔwe kɛ ba ma si. Mawu pee nyakpɛ ní nɛ ɔ konɛ e kɛ je e we abofu kpo kɛ tsɔɔ nihi nɛ a gbe e Bi ɔ. Enɛ ɔ hu tsɔɔ kaa blɔ nɛ a kɛ yaa He Klɔuklɔu Pe Kulaa ngɛ hiɔwe ɔ bli jehanɛ ɔ.—Hebri Bi 9:2, 3; 10:19, 20.
Nihi nɛ na níhi nɛ ya nɔ ɔ tsuo ye gbeye wawɛɛ. Ta buli nɛ a gbe Yesu ɔ a nɔkɔtɔma a de ke: “Niinɛ, nɔmlɔ nɛ ɔ, Mawu Bi ji lɛ!” (Marko 15:39) Eko ɔ, lɛ hu e ngɛ Pilato we ɔ mi benɛ a ngɛ Yesu kojoe ɔ, nɛ e nu nɛ Yuda bi ɔmɛ de ke, e ke Mawu Bi ji lɛ. Jehanɛ lɛɛ e ná nɔ mi mami nitsɛnitsɛ kaa dalɔ ji Yesu, nɛ Mawu Bi ji lɛ niinɛ.
Ni komɛ nɛ a ngɛ lejɛ ɔ lɛɛ, nɔ́ nɛ ba a ha nɛ a he mi po, nɛ a ma a we mi blɔ. Benɛ a yaa a tsuo ɔ, a kɛ aywilɛho ‘ngɛ a gugue mi ma gbae’ ejakaa zo gbe mɛ. (Luka 23:48) Yi komɛ nɛ a ji Yesu kaseli, nɛ be komɛ ɔ, a kɛ lɛ hiaa blɔ ɔ ya da si ngɛ se tsitsaa nɛ a ngɛ níhi nɛ ngɛ nɔ yae ɔ hyɛe. Mɛ tsuo a he mi po ngɛ nyakpɛ ní nguanguahi nɛ ya nɔ ɔ he.
-
-
A Dla Yesu Gbogboe ɔ Nɛ A PuYesu Ji Blɔ ɔ, Anɔkuale ɔ, Kɛ Wami ɔ
-
-
YI 133
A Dla Yesu Gbogboe ɔ Nɛ A Pu
MATEO 27:57–28:2 MARKO 15:42–16:4 LUKA 23:50–24:3 YOHANE 19:31–20:1
A JE YESU GBOGBOE Ɔ NGƐ TSO Ɔ NƆ
A DLA YESU GBOGBOE Ɔ NƐ A PU
YI ƆMƐ YA NA KAA YƆKƆ Ɔ MI FƆƆ SI GU
Yesu gbo Soha piani ngɛ Nisan ligbi 14 ɔ nɔ. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, e piɛ bɔɔ nɛ pu maa nɔ si, nɛ Nisan ligbi 15 nɛ ji Hejɔɔmi ligbi ɔ maa je sisi. Benɛ Yesu gbo ɔ, juli enyɔ ɔmɛ nɛ a sɛu mɛ kɛ piɛɛ e he ɔ lɛɛ a gbo we lolo. Ngɛ Mose Mlaa a nya a, e sɛ nɛ gbogboe nɛ ‘hi tso nɔ nɛ je nɛ na yi,’ mohu ɔ, e sa nɛ a pu “jamɛ a ligbi ɔ” nɔuu.—5 Mose 21:22, 23.
Jehanɛ hu ɔ, a tsɛɛ Soha piani ɔ ke He Dlami ligbi, ejakaa a ngɔɔ jamɛ a be ɔ kɛ hooɔ ní, nɛ a peeɔ ní kpahi nɛ e hia kaa a pee loko Hejɔɔmi ligbi ɔ nɛ je sisi. Ke pi jã a, ja a mlɛ nɛ a ye Hejɔɔmi ligbi ɔ ta loko a ma nyɛ maa pee jamɛ a ní ɔmɛ. Jamɛ a ligbi ɔ, ke pu nɔ si ɔ, Hejɔɔmi ligbi “ngua” maa je sisi. (Yohane 19:31) Nisan ligbi 15 ɔ ji Hejɔɔmi ligbi ngua ejakaa, jamɛ a ligbi ɔ ji Abolo kplolo nyami be ɔ kekleekle ligbi, nɛ be fɛɛ be ɔ e peeɔ Hejɔɔmi ligbi. (3 Mose 23:5, 6) Jamɛ a jeha a, Nisan ligbi 15 ya nɔ Hejɔɔmi ligbi nɛ a yeɔ ngɛ otsi ɔ nyagbe ɔ hu nɔ.
Enɛ ɔ he ɔ, Yuda bi ɔmɛ ya de Pilato konɛ e ha nɛ a gbe Yesu, kɛ juli nɛ a piɛɛ e he ɔ mla ngɛ tso ɔ nɔ. Mɛni a maa pee mɛ konɛ a gbo mla? A maa ku a nanehi a mi. Ke a ku a nane ɔmɛ ɔ, a be nyɛe maa kpã a mi nɛ a wo mumi, nɛ a ma gbo mla. Enɛ ɔ he ɔ, ta buli ɔmɛ ya ku juli enyɔ ɔmɛ a nanehi. Se Yesu lɛɛ e gbo momo, lɔ ɔ he ɔ, a na kaa e he hia we nɛ a ku e nane ɔmɛ a mi. Enɛ ɔ ha nɛ gbami nɛ ngɛ La 34:20 ba mi. Ngmami ɔ de ke: ‘E hyɛɛ e nɔ saminya; e wu kake ngmelu po ku we ngɛ e wu ɔmɛ tsuo a kpɛti.’
Bɔ nɛ pee nɛ a ná nɔ mi mami kaa Yesu gbo niinɛ ɔ, ta bulɔ ko ngɔ akplɔ kɛ gbɔ Yesu kasa he kɛ sɛ e tsui mi. ‘Amlɔ nɔuu nɛ muɔ kɛ nyu je mi kɛ be.’ (Yohane 19:34) Enɛ ɔ ha nɛ gbami kpa ko hu ba mi. E de ke: ‘A maa hyɛ nɔ nɛ a gbɔ lɛ nɔ́ ɔ.’—Zakaria 12:10.
Benɛ a maa gbe Yesu ɔ, “niatsɛ ko” nɛ e je Arimatia nɛ a tsɛɛ lɛ Yosef nɛ e ji Sanhedrin ɔ mi no ɔ hu ngɛ lejɛ ɔ. (Mateo 27:57) A tsɔɔ kaa nyumu nɛ ɔ, ‘nɔmlɔ kpakpa kɛ dalɔ’ ji lɛ, nɛ “e ngɛ Mawu matsɛ yemi ɔ blɔ hyɛe.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ‘Yesu se nyɛɛlɔ ji lɛ, se e je we e he si nɛ a na lɛ, ejakaa e yeɔ Yuda bi ɔmɛ gbeye.’ Se kɛ̃ ɔ, e fĩ we ma nikɔtɔma amɛ a se ngɛ fɔ nɛ a bu Yesu ɔ mi. (Luka 23:50; Marko 15:43; Yohane 19:38) Yosef ná kã, nɛ e ya de Pilato konɛ e ha lɛ Yesu gbogboe ɔ nɛ e ya pu. Pilato tsɔ kɛ ya tsɛ ta buli nɛ a gbe Yesu ɔ a nɔkɔtɔma a, nɛ lɛ hu e ba ma nɔ mi kaa Yesu gbo niinɛ. Kɛkɛ nɛ Pilato ha nɛ a ngɔ Yesu gbogboe ɔ kɛ ha Yosef.
Yosef ya he kploba ngmingmiingmi, nɛ e ya je Yesu gbogboe ɔ ngɛ sɛumi tso ɔ nɔ. Kɛkɛ nɛ e ngɔ kploba a kɛ blaa gbogboe ɔ konɛ a ya pu. Nikodemo, “nɔ nɛ be ko e ya Yesu ngɔ nyɔ mi ɔ,” hu ye bua nɛ a kɛ dla gbogboe ɔ loko a ya pu. (Yohane 19:39) Nikodemo ngɔ mire nɛ a kɛ aloe futu, nɛ e jiɔmi maa pee kilo 33 kɛ ba. Kaa bɔ nɛ Yuda bi a kusumi ngɛ ɔ, a ngɔ bo nɛ a wo lɛ tsopa kɛ he via a kɛ blaa Yesu gbogboe ɔ.
Yosef ngɛ yɔkɔ nɛ a tui nɔ ko ngɛ mi gblee. Yɔkɔ ɔ kɛ he nɛ a sɛu Yesu ngɛ ɔ he kɛ we, lɔ ɔ he ɔ a ya pu lɛ ngɛ lejɛ ɔ. Kɛkɛ nɛ a kpɛne tɛ ngua ko kɛ tsi yɔkɔ ɔ nya. A pee lɛ mlamlaamla loko Hejɔɔmi ligbi ɔ nɛ je sisi. E maa pee kaa Maria Magdalena, kɛ Maria nɛ e bi ji Yakobo Wayo ɔ ye bua kɛ dla Yesu gbogboe ɔ. A kpale kɛ ho we mi ya esɔ “ya hla tsopa kɛ e he via, kɛ nu via ngɔ to” konɛ ke Hejɔɔmi ligbi ɔ be ɔ, a ngɔ kɛ dla Yesu gbogboe ɔ ekohu.—Luka 23:56.
E nɔ jena nɛ ji Hejɔɔmi ligbi ɔ, osɔfo nikɔtɔma amɛ kɛ Farisi bi ɔmɛ ya de Pilato ke: “Wa kai kaa benɛ jamɛ a sisilɔ ɔ ngɛ je mi kɛ mwɔɔ ɔ, e de ke, ‘Ligbi etɛ se ɔ, ma te si ekohu.’ Lɔ ɔ he ɔ, fa nɛ a ya bu yɔkɔ ɔ he saminya kɛ maa su ligbi nɛ ji etɛ ɔ. Ke pi jã a, e kaseli ɔmɛ ma ba ju lɛ kɛ ho, nɛ a ma ya de ma a ke e te si kɛ je gbeje. Kɛkɛ ɔ, nyagbe sisimi nɛ ɔ ma ba puɛ ní kulaa pe kekle nɔ́ ɔ.” Pilato de mɛ ke, “Hyɛ, ta buli ji nɛ ɔmɛ nɛ! Nyɛɛ ya nɛ nyɛ ya bu yɔkɔ ɔ he bɔ nɛ nyɛ ma nyɛ.”—Mateo 27:63-65.
Hɔgba mɔtu mla a, Maria Magdalena, kɛ Maria nɛ e bi ji Yakobo ɔ, kɛ yi kpahi ngɔ nu kɛ he via kɛ ya yɔkɔ he konɛ a kɛ ya dla Yesu gbogboe ɔ. Benɛ a yaa ngɛ blɔ ɔ nɔ ɔ, a bi a sibi ke: “Mɛnɔ ma kpɛne tɛ ɔ kɛ je muɔ ɔ nya ha wɔ?” (Marko 16:3) Se zugba mimiɛ jamɛ a ligbi ɔ. Jehanɛ hu ɔ, Mawu bɔfo ko ya kpɛne tɛ ɔ kɛ je muɔ ɔ nya, nɛ buli ɔmɛ hu be lejɛ ɔ, yɔkɔ ɔ mi fɔɔ si gu!
-