Hwɔɔmi Mɔ INTANƐTI NƆ NITO HE
Hwɔɔmi Mɔ
INTANƐTI NƆ NITO HE
Dangme
Ɛ
  • ã
  • á
  • ɛ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ
  • ɔ́
  • í
  • ĩ
  • BAIBLO
  • WOMIHI
  • ASAFO MI KPEHI
  • cf yi 6 bf. 56-65
  • “E Kase Tue Bumi”

Ngmami nɛ ɔ he video be amlɔ nɛ ɔ.

Wa kpa mo pɛɛ nyagba ko he je ɔ, video ɔ hí jemi.

  • “E Kase Tue Bumi”
  • “Ba Nyɛɛ Ye Se”
  • Munyuyi Nyafinyafihi
  • Munyu Nɛ Ngɛ Kaa Enɛ ɔ
  • Yi Mi Tomi Heje Nɛ Yesu Pee Tue Bumi
  • “E Pee We Yayami Ko”
  • “I Peeɔ E Suɔmi Nya Ní”
  • Jɔɔmihi Nɛ Wa Ma Ná Ke Wa Pee Tue Bumi Kaa Bɔnɛ Kristo Pee ɔ
  • Mɛnɔ Ji Yesu Kristo?
    Mɛni Tutuutu Ji Baiblo ɔ Tsɔɔmi?
  • Mɛnɔ Ji Yesu Kristo?
    Mɛni Baiblo ɔ Ma Nyɛ Maa Tsɔɔ Wɔ?
“Ba Nyɛɛ Ye Se”
cf yi 6 bf. 56-65

Yi 6

“E Kase Tue Bumi”

1, 2. Mɛni heje tsɛ nɛ ngɛ suɔmi bua jɔɔ ke e binyumu bu lɛ tue, nɛ mɛni blɔ nɔ bɔnɛ e nuɔ he ɔ ngɛ kaa bɔnɛ Yehowa nuɔ he ɔ pɛpɛɛpɛ?

TSƐ ko hyɛ saflɛ mi nɛ e na e binyumu wayoo kɛ e huɛmɛ nɛ a ngɛ bɔɔlu fiae. A fia bɔɔlu ɔ nɛ e ya nɔ gbɛjegbɛ ɔ nɔ. Nyumuyo ɔ hyɛ bɔɔlu ɔ ngɛ gbɛjegbɛ ɔ nɔ too. E huɛmɛ ɔmɛ a ti nɔ kake de lɛ ke e tu fo kɛ ya gbɛjegbɛ ɔ nɔ konɛ e ya wo bɔɔlu ɔ kɛ ba, se nyumuyo ɔ mimiɛ e yi nɛ e de ke: “A ke ma ko pee jã.” Tsɛ ɔ bua jɔ.

2 Mɛni heje nɛ tsɛ ɔ bua jɔ wawɛɛ jã? Ejakaa e de e bi ɔ kaa lɛ nɔ kake e ko ya gbɛjegbɛ ɔ nɔ. Ke jokuɛ ɔ peeɔ tue bumi be mi nɛ e li po kaa e tsɛ ɔ ngɛ lɛ hyɛe ɔ, lɔɔ haa nɛ tsɛ ɔ leɔ kaa e bi ɔ ngɛ tue bumi kasee nɛ enɛ ɔ maa po e he piɛ. Kaa bɔnɛ tsɛ ɔ nu he ɔ, jã pɛpɛɛpɛ nɛ wa hiɔwe Tsɛ nɛ ji Yehowa hu nuɔ he. Mawu le kaa loko wa maa ye lɛ anɔkuale nɛ́ wa ma ná hwɔɔ se si himi kpakpa nɛ e dla kɛ to wɔ ɔ, ja wa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ e nɔ nɛ wa bu lɛ tue. (Abɛ 3:5, 6) Bɔnɛ pee nɛ wa nine nɛ su enɛ ɔ nɔ ɔ, e tsɔ tsɔɔlɔ ko nɛ pe adesahi nɛ a ji tsɔɔli tsuo kɛ ba zugba a nɔ.

3, 4. Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ “kase tue bumi” nɛ lɔɔ ha nɛ e “hi kɛ pi si”? Mo ha nɔ́ hetomi nɔ́.

3 Baiblo ɔ de nɔ́ ko nɛ ngɛ nyakpɛ ngɛ Yesu he. E de ke: “Mawu Bi ji lɛ mohu, se kɛ gu amanehlu nɛ e na a mi ɔ, e kase tue bumi. Benɛ Mawu ha nɛ e hi kɛ pi si ɔ, e ba pee nɔ nɛ haa nihi nɛ buɔ lɛ tue ɔ náa neneene yi wami hemi.” (Hebribi 5:8, 9) Bi nɛ ɔ hi hiɔwe jehahi babauu. E na nɛ Satan kɛ bɔfo kpahi gbo tue, se Bitɛte nɛ ɔ piɛɛ we a he kɛ pee jã kɔkɔɔkɔ. Mawu ha nɛ a gba munyu nɛ ɔ kɛ kɔ e he ke: “I tsɔ we atua.” (Yesaya 50:5) Lɛɛ mɛni blɔ nɔ Bi nɛ ɔ nɛ́ ye mluku nɛ peeɔ tue bumi ɔ “kase tue bumi” ngɛ? Nɛ mɛni blɔ nɔ a ha nɔ nɛ ye mluku ɔ “hi kɛ pi si” ngɛ?

4 Mo susu nɔ́ hetomi nɔ́ ko he nɛ o hyɛ. Tabulɔ ko ngɛ klaate ko. E ngɛ mi kaa a pee lɛ saminya nɛ e ngɛ fɛu mohu, se a kɛ yɛ ta gblee. Ta bulɔ ɔ ngɔ klaate nɛ ɔ kɛ ya tsake klaate kpa nɛ a ngɔ dade nɛ he wa kɛ pee. A ngɔ klaate ehe nɛ ɔ kɛ ya ta hyɛ. Anɛ ní lemi be tsakemi nɛ ɔ nɛ e pee ɔ mi lo? Jã nɔuu nɛ tue bumi nɛ Yesu pee loko e ba zugba a nɔ ɔ ye mluku. Se benɛ e ba hi si ngɛ zugba a nɔ se ɔ, e tue bumi ɔ je ekpa kulaa. Kahi nɛ jinɛ Yesu kɛ be kpee kɔkɔɔkɔ ngɛ hiɔwe ɔ, e kɛ ba kpe ngɛ zugba a nɔ nɛ enɛ ɔ ha nɛ e tue bumi ɔ hi kɛ pi si.

5. Mɛni heje tue bumi nɛ Yesu pee ɔ he hia wawɛɛ, nɛ mɛni he wa ma susu ngɛ yi nɛ ɔ mi?

5 E he hia wawɛɛ kaa Yesu maa pee tue bumi ngɛ nítsumi nɛ e ma ba tsu ngɛ zugba a nɔ ɔ mi. Yesu ba zugba a nɔ kaa “nyagbe Adam,” nɛ e ba pee nɔ́ nɛ wa kekleekle fɔlɔ ɔ nyɛ we nɛ e pee nɛ ji, tue bumi kɛ ha Yehowa Mawu, Yesu pee enɛ ɔ ngɛ kahi po a mi. (1 Korintobi 15:45) Se kɛ̃ ɔ, tue bumi nɛ Yesu pee ɔ je e tsui mi. Yesu ngɔ e juɛmi tsuo, e tsui tsuo kɛ e klaa tsuo kɛ pee tue bumi. Nɛ e pee enɛ ɔ kɛ bua jɔmi. E Tsɛ ɔ suɔmi nya ní peemi he hia lɛ wawɛɛ pe ní nɛ e maa ye! (Yohane 4:34) Mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa pee tue bumi kaa bɔnɛ Yesu pee ɔ? Kekleekle ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu yi mi tomi heje nɛ e pee tue bumi ɔ he nɛ waa hyɛ. Ke wa susuu níhi a he kaa bɔnɛ e susu níhi a he ɔ, lɔɔ maa ye bua wɔ nɛ wa maa te si kɛ si ka nɛ wa maa pee Mawu suɔmi nya ní. Jehanɛ se hu ɔ, wa ma susu jɔɔmihi nɛ wa ma ná ke wa pee tue bumi kaa bɔnɛ Kristo pee ɔ he.

Yi Mi Tomi Heje Nɛ Yesu Pee Tue Bumi

6, 7. Mɛni ji yi mi tomi komɛ a heje nɛ Yesu pee tue bumi?

6 Tue bumi nɛ Yesu pee ɔ je e tsui mi. Kaa bɔnɛ wa na ngɛ Yi 3 mi ɔ, Kristo ba e he si kɛ je e tsui mi. He nɔ womi haa nɛ e he waa ha nihi kaa a maa pee tue bumi, se he si bami yeɔ bua wɔ konɛ waa je wa tsui mi kɛ bu Yehowa tue. (2 Mose 5:1, 2; 1 Petro 5:5, 6) Jehanɛ se hu ɔ, níhi nɛ Yesu suɔ kɛ níhi nɛ e sume ɔ ji nɔ́ nɛ wo lɛ he wami nɛ e pee tue bumi ɔ nɛ.

7 Nɔ́ nɛ pe kulaa ji, Yesu suɔ Yehowa nɛ ji e hiɔwe Tsɛ ɔ. Wa maa sɛsɛ suɔmi nɛ ɔ he fitsofitso ngɛ Yi 13 ɔ mi. Suɔmi nɛ ɔ ha nɛ Yesu ná Mawu gbeye yemi. Akɛnɛ suɔmi nɛ e ngɛ ha Yehowa a mi wa nɛ e buu lɛ saminya heje ɔ, e yee gbeye kaa e ma tɔ e Tsɛ ɔ nɔ. Gbeye nɛ Yesu yeɔ Mawu ɔ ji yi mi tomi kake heje nɛ Mawu bu e sɔlemi ɔmɛ tue ɔ nɛ. (Hebribi 5:7) Jehanɛ se hu ɔ, Yesu maa ngɔ Yehowa gbeye yemi kɛ tsu ní ngɛ e nɔyemi ɔ mi kaa Mesia Matsɛ.—Yesaya 11:3.

8, 9. Kaa bɔnɛ a gba kɛ fɔ si ɔ, kɛ Yesu nuɔ dami ní peemi kɛ ní yayami he ha kɛɛ, nɛ mɛni blɔ nɔ e ha nɛ a na bɔnɛ e nuɔ he ha?

8 Yehowa nɛ́ nɔ ko maa suɔ lɛ ɔ hu tsɔɔ kaa e sa nɛ nɔ ɔ nɛ e nyɛ loo e hĩɔ nɔ́ nɛ Yehowa sume. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo kadi nɔ́ nɛ gbami nɛ ɔ de ngɛ Mesia Matsɛ ɔ he ɔ: “O suɔ nɔ́ nɛ da, se yayami lɛɛ o hĩɔ; enɛ ɔ heje ɔ, o Mawu ɔ wo mo matsɛ, nɛ e ha mo bua jɔmi pe matsɛmɛ ɔmɛ tsuo.” (La 45:7) “Matsɛmɛ” nɛ ɔmɛ ji matsɛmɛ kpahi nɛ a je Matsɛ David weku ɔ mi. Be mi nɛ a pɔ Yesu nu ɔ, e ngɛ yi mi tomi kpakpa heje nɛ e sa kaa e bua nɛ jɔ wawɛɛ pe mɛ. Mɛni heje? E hiɔ womi ɔ kle pe a nɔ́ ɔ, nɛ nihi ma ná e nɔyemi ɔ he se kɛ ya neneene. Mawu jɔɔ lɛ ejakaa suɔmi nɛ e ngɛ kaa e maa pee dami ní, kɛ yayami nɛ e sume ɔ wo lɛ gɛjɛmi nɛ e bu Mawu tue ngɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ mi.

9 Mɛni blɔ nɔ Yesu ha nɛ a na bɔnɛ e nuɔ he ha ngɛ dami ní peemi kɛ ní yayami he? Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yesu ngɔ fiɛɛmi nítsumi ɔ he blɔ tsɔɔmi kɛ ha e se nyɛɛli ɔmɛ nɛ́ a kɛ tsu ní nɛ e wo yiblii ɔ, kɛ e pee e ní ngɛ he ha kɛɛ? E bua jɔ saminya. (Luka 10:1, 17, 21) Nɛ benɛ nihi nɛ ngɛ Yerusalem ɔ gbo tue si abɔ, nɛ a kua suɔmi mi nɛ Yesu je kaa e maa ye bua mɛ ɔ, kɛ e pee e ní ha kɛɛ? E fo ya ngɛ ma a tue gbomi ɔ heje. (Luka 19:41, 42) Yesu bua jɔɔ nitsɛ ke nihi je jemiba kpakpa kpo, nɛ e haoɔ ke nihi je jemiba yayami kpo.

10. Mɛni he numi e sa kaa wa je kpo ngɛ dami ní peemi kɛ ní yayami he, nɛ mɛni maa ye bua wɔ nɛ waa pee jã?

10 Ke wa susu bɔnɛ Yesu nuɔ níhi a he ha a he ɔ, e maa ye bua wɔ konɛ waa kpa wa mi nɛ waa hyɛ yi mi tomi heje nɛ wa ngɛ Yehowa tue bue ɔ. E ngɛ mi kaa wa yi mluku mohu, se wa ma nyɛ ma ná suɔmi nɛ mi wa kaa wa maa pee nɔ́ dadɛ, nɛ wa ma nyɛ maa je wa tsui mi hu kɛ kua nɔ́ yayami. E sa nɛ waa sɔle nɛ wa bi Yehowa nɛ e ye bua wɔ konɛ waa nu níhi a he kaa bɔnɛ e kɛ e Bi ɔ nuɔ níhi a he ɔ. (La 51:10) Ngɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, e sa nɛ wa kua níhi nɛ ma puɛ bɔnɛ wa nuɔ níhi a he ha a. E he hia wawɛɛ kaa wa ma je wa he kɛ je hɛja jemi nɛ sɛ kɛ huɛmɛ yayamihi a he. (Abɛ 13:20; Filipibi 4:8) Ke wa ná Kristo juɛmi ɔ, e ma ha nɛ tue bumi nɛ wa maa pee ɔ maa je wa tsui mi. Wa maa pee nɔ́ nɛ da ejakaa wa suɔ kaa wa maa pee jã. Wa ma kua ní yayamihi ejakaa wa sume, se pi nɛ wa ngɛ gbeye yee kaa nɔ ko maa na wɔ heje.

“E Pee We Yayami Ko”

11, 12. (a) Mɛni ba Yesu nɔ ngɛ e sɔmɔmi nítsumi sisije pɛ? (b) Mɛni ka Satan kɛ ba Yesu nɔ kekleekle, nɛ mɛni ga e kɛ tsu ní?

11 A ka Yesu ngɛ e sɔmɔmi nítsumi ɔ sisije pɛ ngɛ yayami nɛ e sume ɔ heje. Benɛ a baptisi lɛ se ɔ, e ya ha hwɔ nyɔ kɛ pia ligbi 40 ngɛ nga a nɔ. Nyagbe ɔ, Satan ba ka lɛ. Mo kadi ga nɛ Abosiami kɛ tsu ní ɔ.—Mateo 4:1-11.

12 Kekleekle ɔ, Satan de ke: “Ke Mawu Bi ji mo ɔ, fa tɛ nɛ ɔmɛ nɛ a plɛ abolo.” (Mateo 4:3) Benɛ Yesu ngɔ ligbi babauu kɛ ha hwɔ se ɔ, kɛ e nu he kɛɛ? Baiblo ɔ de heii ke: “Hwɔ ye lɛ.” (Mateo 4:2) Lɔɔ he ɔ, Satan da hwɔ nɛ ngɛ Yesu yee ɔ nɔ nɛ e kɛ ka lɛ, nɛ atsinyɛ jemi ko be he kaa e mlɛ kɛ ya si benɛ e nɔmlɔtso ɔ gbɔjɔ loko e pee jã. Mo kadi ahlua bɔmi munyu nɛ Satan tu ɔ hulɔ. E de ke: ‘Ke Mawu bi ji mo ɔ.’ Satan le kaa Yesu ji “nibɔ níhi tsuo a kpɛti tɛte.” (Kolosebi 1:15) Se Yesu kplɛɛ we nɛ Satan nɛ́ ha nɛ e gbo tue. Yesu le kaa pi lɛ nitsɛ e suɔmi nya ní peemi heje nɛ Mawu ha lɛ he wami ɔ ngɛ. Lɔɔ he ɔ, Yesu pee we nɔ́ nɛ Satan ke e pee ɔ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e baa e he si nɛ e ngɔɔ e hɛ kɛ fɔɔ Yehowa nɔ kaa lɛ nɛ e maa tsɔɔ lɛ blɔ nɛ e ma ha lɛ e nya mi ngma.—Mateo 4:4.

13-15. (a) Mɛni ji ka enyɔne kɛ etɛne nɛ Satan kɛ ba Yesu nɔ, nɛ kɛ Yesu pee e ní ngɛ he ha kɛɛ? (b) Kɛ wa plɛ kɛ le kaa be tsuaa be ɔ, Yesu hɛ ngɛ e he nɔ ngɛ Satan he kɛɛ?

13 Ngɛ ka enyɔne ɔ mi ɔ, Satan ngɔ Yesu kɛ ya da sɔlemi we ɔ yi mi ploplooplo. Satan gu ga blɔ nɔ kɛ plɛ Mawu Munyu ɔ hɛ mi bu si, nɛ e kɛ ka Yesu nɛ e de lɛ ke é tu kɛ ya ma zugba konɛ nihi nɛ a na, ejakaa bɔfo ɔmɛ maa bu e he. Ke nimli asafo nɛ a ngɛ sɔlemi we ɔ na nyakpɛ ní peemi nɛ ɔ, anɛ a ti nɔ ko maa je atsinyɛ ngɛ lɔɔ se kaa tsa pi Yesu ji Mesia a lo? Nɛ ke nimli asafo ɔ da nyakpɛ ní peemi nɛ ɔ nɔ kɛ kplɛɛ Yesu nɔ kaa lɛ ji Mesia a, anɛ lɔɔ be hae nɛ Yesu nɛ́ e ye e he ngɛ amanehlu kɛ haomi babauu nɛ maa ba e nɔ ɔ a he lo? Eko ɔ, lɔɔ ko ha nɛ e ko ye e he. Se Yesu le kaa Yehowa suɔmi nya ji kaa Mesia a nɛ tsu e nítsumi ɔ kɛ he si bami, se pi nɛ e maa pee nyakpɛ ní loko nihi ma ná hemi kɛ yemi ngɛ e mi. (Yesaya 42:1, 2) Ngɛ enɛ ɔ mi hu ɔ, Yesu pee tue bumi ha Yehowa. Yesu dí biɛ nɛ e ma he ɔ se.

14 Anɛ e hɛ tsu ngɛ blɔ nya nɛ e ma ná kaa nɔ yelɔ he lo? Ngɛ ka etɛne ɔ mi ɔ, Satan de Yesu kaa e maa ngɔ je nɛ ɔ mi matsɛ yemi ɔmɛ tsuo kɛ ha lɛ ke e kpla si nɛ e ja lɛ si kake pɛ. Anɛ Yesu susu nɔ́ nɛ Satan kɛ fɔ e hɛ mi ɔ he saminya lo? Yesu de lɛ ke: “Satan, jee hiɛmɛ nɛ ɔ!” Nɛ e de hu ke: “Ngmami ɔ ke, ‘Ja [Yehowa] o Mawu ɔ, nɛ o sɔmɔ lɛ pɛ!’” (Mateo 4:10) Nɔ́ ko nɔ́ ko be nɛ ma nyɛ ma plɛ Yesu yi mi nɛ e ja mawu kpa ko. Nɛ je nɛ ɔ mi blɔ nya ko kulaa be nɛ a ma nyɛ kɛ maa ka lɛ nɛ lɔɔ ma ha nɛ e gbo Mawu tue.

15 Anɛ Satan kɔni mi wo nyu lo? E je kaa bɔnɛ Yesu fa lɛ ke e pee ɔ. Se Luka Sane Kpakpa a de ke Abosiami “si lɛ lolo.” (Luka 4:13) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Satan ma hla blɔ kpahi a nɔ nɛ e maa gu kɛ ka Yesu kɛ ya si nyagbe. Baiblo ɔ de wɔ ke a “ka [Yesu] ngɛ blɔ tsuaa blɔ nɔ.” (Hebribi 4:15) Enɛ ɔ he ɔ, be tsuaa be ɔ, Yesu hɛ ngɛ e he nɔ; e sa kaa wɔ hu waa pee jã.

16. Mɛni blɔ nɔ Satan guu kɛ kaa Mawu sɔmɔli mwɔnɛ ɔ, nɛ mɛni wa maa pee konɛ waa tsi lɛ blɔ?

16 Mwɔnɛ hu ɔ, Satan ngɔɔ kahi kɛ baa Mawu webi a nɔ. Aywilɛho sane ji kaa akɛnɛ wa yi mluku heje ɔ, behi fuu ɔ, e he wɛ ha lɛ kaa e nine maa su wa nɔ. Satan guu ga blɔ nɔ nɛ e daa suhi nɛ a kɛ fɔ wɔ nɛ ji kpɛle peemi, he nɔ womi, kɛ wa hɛ nɛ kɔɔ ngɛ blɔ nyahi a he ɔ nɔ nɛ e kɛ kaa wɔ. Satan ma nyɛ maa da su nɛ ɔmɛ tsuo a nɔ kɛ tsu ní si kake kɛ sisi wɔ nɛ wa ya di helo nya níhi a se! E he hia wawɛɛ kaa ngɛ be komɛ a mi ɔ, wa maa kpa wa mi ngɛ anɔkuale mi konɛ waa hyɛ bɔnɛ wa ji ha tutuutu. E sa nɛ wa susu munyuhi nɛ ngɛ 1 Yohane 2:15-17 ɔ he. Be mi nɛ wa ngɛ enɛ ɔ pee ɔ, wa ma nyɛ ma bi wa he kaa anɛ wa ha nɛ je nɛ ɔ mi níhi nɛ wa helo ɔ dii se, kɛ helo nya níhi nɛ wa suɔ kaa wa ná, kɛ nimli a hɛ mi nɛ wa suɔ kaa wa maa sa a puɛ suɔmi nɛ wa ngɛ ha wa hiɔwe Tsɛ ɔ lo? E sa nɛ wa kai kaa je ɔ kɛ e nɔ yelɔ Satan ɔ bee kɛ yaa. Nyɛ ha nɛ wa kua mɔde nɛ e ngɛ bɔe kaa e maa gu ga blɔ nɔ kɛ sisi wɔ nɛ wa ya pee yayami ɔ! E ba mi kaa wa maa kase wa Nyɔmtsɛ nɛ “e pee we yayami ko” ɔ.—1 Petro 2:22.

“I Peeɔ E Suɔmi Nya Ní”

17. Kɛ Yesu na tue bumi nɛ e maa pee ha e Tsɛ ɔ kɛɛ, se kɛ̃ ɔ, mɛni ji nɔ́ nɛ ni komɛ ma nyɛ ma de?

17 Tue bumi nɛ wa maa pee ɔ tsɔɔ we kaa wa ma je wa he kɛ je yayami he kɛkɛ; Kristo ye e Tsɛ ɔ mlaa amɛ tsuo a nɔ. E de ke: “I peeɔ e suɔmi nya ní.” (Yohane 8:29) Tue bumi nɛ Yesu pee ɔ ha nɛ e ná bua jɔmi agbo. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ni komɛ ma nyɛ ma de ke e yi ha Yesu kaa e maa pee tue bumi. Eko ɔ, a ma susu kaa Yehowa, nɔ nɛ ye mluku ɔ pɛ nɛ e pee tue bumi kɛ ha, se wɔɔ lɛɛ behi fuu ɔ, e sa nɛ waa bu adesahi nɛ a ji nɔ yeli nɛ a yi mluku ɔ tue. Se anɔkuale munyu ji kaa Yesu bu adesahi nɛ a yi mluku nɛ a hɛɛ blɔ nya hu tue.

18. Mɛni tue bumi he nɔ hyɛmi nɔ́ lɛ Yesu pee benɛ e ji jokuɛ ɔ?

18 Benɛ Yesu ngɛ wae ɔ, e fɔli nɛ ji Yosef kɛ Maria nɛ a ji adesahi nɛ a yi mluku ɔ ji nihi nɛ hyɛ e nɔ. Eko ɔ, e na e fɔli ɔmɛ a fa tɔmihi pe bɔnɛ jokuɛwi kpahi na ngɛ a fɔli a he. Anɛ e bu e he kaa e nɔ kuɔ pe e fɔli ɔmɛ nɛ e tsɔ a hɛ mi atua nɛ e tsɔɔ mɛ bɔnɛ e sa kaa a hyɛ weku ɔ nɔ ha lo? Mo kadi nɔ́ nɛ Luka 2:51 de ngɛ Yesu he benɛ e ye jeha 12 ɔ. E de ke: “E ba e he si ha mɛ.” Tue bumi nɛ ɔ nɛ e pee ɔ ji nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha nihewi kɛ yihewi nɛ a bɔɔ mɔde kaa a maa bu a fɔli tue konɛ a bu mɛ ɔ.—Efesobi 6:1, 2.

19, 20. (a) Mɛni ka Yesu kɛ kpe ngɛ tue bumi nɛ e pee ha adesahi nɛ a yi mluku ɔ mi? (b) Mɛni heje nɛ e sa kaa anɔkuale Kristofoli nɛ bu nihi nɛ ngɛ a hɛ mi nyɛɛe ɔ tue mwɔnɛ ɔ?

19 Ngɛ tue bumi nɛ a peeɔ ha adesahi nɛ a yi mluku ɔ blɔ fa mi ɔ, Yesu kɛ haomihi nɛ anɔkuale Kristofoli kɛ kpi mwɔnɛ ɔ kpe. Mo susu be nɛ ngɛ slɔɔto nɛ e hi mi ɔ he nɛ o hyɛ. Kɛ je blema nɛ Yehowa kplɛɛ Yudabi a jami kɛ sɔlemi we nɛ ngɛ Yerusalem, kɛ osɔfohi a blɔ nya tomi ɔ nɔ, se e be kɛe nɛ a ma tsake blɔ nya tomi nɛ ɔ konɛ a ngɔ Kristofoli asafo ɔ blɔ nya tomi kɛ to nane mi. (Mateo 23:33-38) Se ngɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, jami nya dali ɔmɛ ngɛ lakpa tsɔɔmihi nɛ da Helabi a je mi ní lemi nɔ ɔ tsɔɔe. Ojo fiami kɛ nɔ sisimi pɔhe ngɛ sɔlemi we ɔ hluu kaa Yesu tsɛ lejɛ ɔ ke “ojo fiali a laami he.” (Marko 11:17) Anɛ Yesu yɛ sɔlemi we ɔ kɛ kpe he ɔmɛ lo? Dɛbi! Yehowa ngɔ blɔ nya tomihi nɛ ɔ kɛ ngɛ ní tsue ngɛ jamɛ a be ɔ mi. Akɛnɛ Mawu ngɔɛ e he kɛ wui sane ɔ mi nɛ́ e pee tsakemi lolo heje ɔ, Yesu pee tue bumi nɛ e ya kpe he ɔ kɛ gbijlɔhi nɛ a yeɔ ngɛ sɔlemi we ɔ.—Luka 4:16; Yohane 5:1.

20 Ke Yesu pee tue bumi ngɛ si himi kaa kikɛ ɔ mi ɔ, lɛɛ e sa nɛ anɔkuale Kristofoli nɛ a ya nɔ nɛ a pee tue bumi wawɛɛ mwɔnɛ ɔ! Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa be nɛ ɔ nɛ wa ngɛ mi ɔ ngɛ slɔɔto kulaa ngɛ Yesu nɔ́ ɔ he, ejakaa a gba kɛ kɔ he kaa a maa ngɔ anɔkuale jami kɛ ma si ekohu. Mawu wo wɔ si kaa e be Satan blɔ ngmɛe konɛ e puɛ e webi nɛ́ e ngɔ mɛ kɛ ba anɔkuale jami mi ekohu ɔ kɔkɔɔkɔ. (Yesaya 2:1, 2; 54:17) E ji anɔkuale kaa yayami kɛ fã tɔmi ngɛ nihi nɛ a ngɛ Kristofoli asafo ɔ mi ɔ a he. Se anɛ e sa kaa waa ngɔ nihi a fã tɔmihi kɛ je wa nya konɛ wa gbo Mawu tue, nɛ́ eko ɔ, wa kpa Kristofoli a kpehi yami, loo waa tu munyu kɛ si asafo mi nikɔtɔma amɛ lo? Dɛbi! Mohu ɔ, e sa nɛ waa ngɔ wa tsui tsuo kɛ fi nihi nɛ a ngɛ hɛ mi nyɛɛe ngɛ asafo ɔ mi ɔ a se. Ke wa yaa Kristofoli a kpehi nɛ wa ngɔɔ Ngmami ɔ mi ga womi nɛ a haa wɔ ɔ kɛ tsuɔ ní ɔ, lɔɔ tsɔɔ kaa wa peeɔ tue bumi.—Hebribi 10:24, 25; 13:17.

21. Benɛ nihi bɔ mɔde kaa a maa nyɛ Yesu nɔ konɛ e gbo Mawu tue ɔ, kɛ e pee e ní ha kɛɛ, nɛ e kɛ enɛ ɔ pee mɛni he nɔ hyɛmi nɔ́ ha wɔ?

21 Yesu ngmɛ́ blɔ kɔkɔɔkɔ nɛ́ ni kpahi, kɛ e huɛmɛ nɛ a hɛɛ we juɛmi yayami po, nɛ a tsi e nya konɛ e ko bu Yehowa tue. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, bɔfo Petro bɔ mɔde konɛ e plɛ e Nyɔmtsɛ ɔ yi mi kaa e he hia we kaa e maa na amanehlu nɛ e gbo. E ngɛ mi kaa Petro hɛɛ we juɛmi yayami mohu, se Yesu kua ga yayami nɛ Petro wo lɛ kaa e na e he mɔbɔ ɔ. (Mateo 16:21-23) Mwɔnɛ ɔ, Yesu se nyɛɛli daa mɔde nɛ a wekuli nɛ hɛɛ we juɛmi yayami bɔɔ kaa a ma plɛ a yi mi nɛ a gbo Mawu mlaahi kɛ e sisi tomi mlaahi tue ɔ nya. Kaa bɔnɛ Yesu se nyɛɛli nɛ hi si ngɛ kekleekle jeha lafa a mi ɔ pee ɔ, wa kplɛɛ nɔ kaa “e sa kaa waa bu Mawu mohu tue, se pi nimli.”—Bɔfo ɔmɛ A Nítsumi 5:29.

Jɔɔmihi Nɛ Wa Ma Ná Ke Wa Pee Tue Bumi Kaa Bɔnɛ Kristo Pee ɔ

22. Mɛni sane bimi Yesu ha heto, nɛ ngɛ mɛni blɔ nɔ?

22 Yesu kɛ tue bumi he ka nɛ mi wa wawɛɛ kpe benɛ e piɛ bɔɔ nɛ a maa gbe lɛ ɔ. Ngɛ jamɛ a aywilɛho yemi ligbi ɔ nɔ ɔ, “e kase tue bumi” kɛ pi si. E pee e Tsɛ ɔ suɔmi nya ní, se pi lɛ nitsɛ e suɔmi nya ní. (Luka 22:42) Ngɛ enɛ ɔ peemi mi ɔ, e pee anɔkuale yemi nɛ pi si he nɔ hyɛmi nɔ́ kɛ fɔ si. (1 Timoteo 3:16) E ha nɛ a ná heto kɛ ha sane bimi nɛ te si blema a. Lɔɔ ji: Anɛ adesa nɛ ye mluku ma nyɛ maa ya nɔ nɛ e bu Yehowa tue ke e kɛ ka kpe po lo? Adam kɛ Hawa tsuo pee we tue bumi. Kɛkɛ nɛ Yesu ba nɛ e ba hi si nɛ e gbo nɛ e ngɔ sane bimi ɔ heto nɛ pi si kɛ ha. Yehowa bɔ ní ɔmɛ a kpɛti nɔ nɛ pe nɔ tsuaa nɔ ɔ ngɔ jamɛ a sane bimi ɔ heto nɛ hi saminya a kɛ ha. E pee tue bumi kɛ gblee piimi mi kɛ ya su benɛ e gbo.

23-25. (a) Mɛni ji tsakpa nɛ ngɛ tue bumi kɛ anɔkuale yemi a kpɛti? Mo ha nɔ hyɛmi nɔ́. (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

23 Tue bumi nɛ wa peeɔ ɔ ji nɔ́ nɛ waa kɛ tsɔɔ kaa wa yeɔ Yehowa anɔkuale nɛ wa jaa lɛ kɛ pii si. Akɛnɛ Yesu pee tue bumi heje ɔ, e ya nɔ nɛ e pee nɔ́ nɛ da, nɛ adesahi tsuo ná he se. (Romabi 5:19) Yehowa jɔɔ Yesu saminya. Ke wa bu wa Nyɔmtsɛ nɛ ji Kristo ɔ tue ɔ, Yehowa maa jɔɔ wɔ hulɔ. Ke wa bu Kristo tue ɔ, wa ma ná “neneene yi wami hemi”!—Hebribi 5:9.

24 Jehanɛ se hu ɔ, anɔkuale yemi nitsɛ hu ji jɔɔmi. Abɛ 10:9 de ke: “Nɔ nɛ yeɔ anɔkuale ɔ, e he mi jɔɔ lɛ.” Wa ma nyɛ maa ngɔ anɔkuale yemi kɛ to we ngua ko nɛ a ngɔ bliikisi kɛ ma a he. Nɛ wa ma nyɛ maa ngɔ tue bumi tsuaa tue bumi nɛ wa peeɔ ɔ kɛ to bliikisi kakaaka amɛ a he. Eko ɔ, e maa pee kaa nɔ́ nɛ se nami ko be bliikisi ko he, se bliikisi tsuaa bliikisi ngɛ nítsumi nɛ e tsuɔ nɛ se nami ngɛ he. Nɛ ke a fia bliikisi babauu ɔ, e ba peeɔ tsu nɛ se nami ngɛ he saminya. Jã nɔuu nɛ ke a bua tue bumi nɛ wa peeɔ ɔ nya ligbi tsuaa ligbi, kɛ jeha tsuaa jeha a, e haa nɛ wa peeɔ anɔkualetsɛmɛ nitsɛnitsɛ.

25 Tue bumi nɛ wa yaa nɔ nɛ wa peeɔ ɔ haa nɛ wa kaiɔ su kpa ko—tsui si tomi. Wa ma susu bɔnɛ Yesu je su nɛ ɔ kpo ha a he ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi.

Mɛni Blɔ Nɔ O Maa Gu Kɛ Nyɛɛ Yesu Se?

● Mɛni ji Kristo mlaa amɛ ekomɛ, mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ ye a nɔ, nɛ mɛni jɔɔmihi wa ma ná kɛ je mi?—Yohane 15:8-19.

● Sisije ɔ, kɛ Yesu wekuli ɔmɛ bu e sɔmɔmi nítsumi ɔ ha kɛɛ, nɛ mɛni wa ma nyɛ maa kase kɛ je bɔnɛ Yesu kɛ mɛ hi si ha a mi?—Marko 3:21, 31-35.

● Mɛni heje e sɛ nɛ wa susu kɔkɔɔkɔ kaa eko ɔ, ke wa pee tue bumi ha Yehowa a, wa be bua jɔmi náe ngɛ si himi mi?—Luka 11:27, 28.

● Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ bɔnɛ Yesu suɔ kaa e maa ye mlaa ko nɛ kɔ we e he ɔ nɔ ɔ mi?—Mateo 17:24-27.

[Foni ngɛ bafa 58]

Anɛ níhi nɛ o kɛ jeɔ o hɛ ja a tsɔɔ kaa o nyɛɔ nɔ́ yayami lo?

[Foni ngɛ bafa 63]

Wa peeɔ tue bumi nɛ wa ngɔɔ níhi nɛ wa kaseɔ ngɛ Kristofoli a kpehi a sisi ɔ kɛ tsuɔ ní

    Dangme Womihi Tsuo (2000-2025)
    Moo Je Mi
    Moo Sɛ Mi
    • Dangme
    • Kɛ Mane
    • Bɔ Nɛ O Suɔ Lɛ Ha
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • E He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Mlaahi
    • Laami Sanehi A He Blɔ Nya Tomi
    • JW.ORG
    • Moo Sɛ Mi
    Kɛ Mane