DƖYƐZUMANLƐ ODWOKƆ 18
NDWOMI 65 Kɔ́ Wʋ Anyunu!
Mmeliyema Mmɩlantɩyɛ—Bozumazumá Maakɩ Nɩɩ Timoti
“Ɛ nɩɩ [Maakɩ] bɛɣɩla. Sianti yɛ lɛ kɛɛ, ɩkɔhʋla ɩkɔwʋwa mɩ wɔ egyima mɔɔ Nyamɩnlɩ ɩva iwula mɩ sa nu nɩ.”—2 TIM. 4:11.
BƲTAYƖ
Kezimɔ Maakɩ nɩɩ Timoti be ndianwʋ nɩ kɔhʋla kɔwʋwa mmeliyema mmɩlantɩyɛ ma bɔkɔhʋla kɛyɛ sʋ̃maa wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu na bɛawʋwa be mmeliyema mmenyia nɩɩ mmaalɛ.
1-2. Mɩnla yɛ ankɩ ɩkɔhʋla kezi Maakɩ nɩɩ Timoti ɔhʋanɩ kɛɛ bɛkɛyɛ sʋ̃maa wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu a?
MMELIYEMA mmɩlantɩyɛ, asʋ̃ bɛpɛ kɛɛ bɛyɛ sʋ̃maa wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu na bɔbʋwa bɛzabɛ mɔɔ bɔwɔ bɛ asafʋ nu nɩ a? Pɩlazunɛ bela íni nwʋmɔ kɛɛ bɛpɛ kɛɛ bɛyɛ ɔzɔ. Ɩyɛ yɛ anyɩnlɩlelɛ kɛɛ yɛnwʋ kɛɛ mmɩlantɩyɛ sʋ̃maa wɔ kɛnɩ mɔɔ bɔzʋ̃ bɛ ahʋnlɩnɩ nu bɛpɛ kɛɛ bɔsʋ̃mɩ mmenii mvʋlɔ! (Ndw. 110:3) Naasʋ̃ ebiye a, ekeyiyia ndwokɔzɩzɩbɛ azʋlɔtʋ be. Asʋ̃ ɔtwɩnhwɩ̃ɩ̃ wʋ agyia azɩ kɛɛ ɛkɛdɛlɛ wʋ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu iluwakɛɛ ézi mɔɔ ɩkɔdʋ wʋ wɔ eɣile be anzɛnyɩɩ dɩka mɔɔ Gyehova kɛhã kɛɛ ɔhɔ́ ɔzʋ̃mɩ ti a? Asʋ̃ wʋáde egyimalilɛ be tiã numɔ iluwakɛɛ nɩ osunzu kɛɛ ɔlɔ́kʋla kɛyɛ a? Sɛ ɔzɔ a, nwʋ yɩ kɛɛ mmenii sʋ̃maa sʋ̃ dɩ nɣanlɩ zɔ kyɩ̃.
2 Maakɩ nɩɩ Timoti kɩnla mmenii mɔɔ bɛdɩlɩ nɣanlɩ zɔ nɩ nwʋ. Naasʋ̃ ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ nɩ bézi mɔɔ ɩkɔdʋ bɛ wɔ eɣile be anzɛnyɩɩ bɛdɩlɩ nɣanlɩ kɛɛ bɛávata nɩ, bɛyɛlɩ sʋ̃maa wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu. Ɩkɛyɛ kɛɛ nɩ Maakɩ nɩɩ yɩ maamɩ da pika kɩnlɩma be nu mmɩlɩ mɔ sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ nɩɩ Banabasɩ dʋlɩ salɛ vʋlɔlɩ yɩ kɛɛ ɩɣa ɩhɩnla bɔ nwʋ ma bɔhɔ bɛhã odwokɔba nɩ wɔ aɣinzi aɣinzi nɩ. (Egy. 12:12, 13, 25) Naasʋ̃ Maakɩ ɩzʋ̃ yɩ awudo iduli na ama ɩahʋla ɩayɛ sʋ̃maa ɩama Gyehova. Ilili bɔmʋnlɩ ɩhɔlɩ Antɩyɔkɩ. Na akʋ̃ aɣinzi yi, ɩ nɩɩ Pɔɔlʋ nɩɩ Banabasɩ duduli ahʋanɩ hɔlɩ nnɩka be wɔ aɣinzi aɣinzi. (Egy. 13:1-5) Timoti sʋ̃, ɩkɛyɛ kɛɛ nɩ ɩda yɩ awʋvʋlɔ pɛ mmɩlɩ mɔ Pɔɔlʋ dʋlɩ salɛ vʋlɔlɩ yɩ kɛɛ ɩɣa ɩhɩnlá yɩ nwʋ wɔ odwokɔbahanlɛ egyima yɩ nu nɩ. Nɩ Timoti dɩ abɩlantɩyɛ kuakula, meti ankɩ ɩkɔhʋla kɛdɩ nɣanlɩ kɛɛ ɩávata kɛɛ ɩ nɩɩ Pɔɔlʋ kɔwɔ numɔ kɛyɛ egyima. (Fa tindiã 1 Kɔlɛntɩmaa 16:10, 11 nɩɩ 1 Timoti 4:12 nwʋ.) Naasʋ̃ ɩ nɩɩ Pɔɔlʋ hɔlɩ na inyianlɩ nyilalɛ sʋ̃maa.—Egy. 16:3-5.
3. (a) Kɛ ɩyɛ mɔɔ yɛnwʋ kɛɛ nɩ Pɔɔlʋ pɛ Maakɩ nɩɩ Timoti bo odwokɔ a? (2 Timoti 4:6, 9, 11) (Kila mfonyini yi sʋ̃.) (b) Mɩnla ndwokɔɣizialɛ yɛ yekozunzu nwʋmɔ wɔ dɩyɛzumanlɛ eyi nu a?
3 Mmɩlɩ mɔ Maakɩ nɩɩ Timoti dɩ mmɩlantɩyɛ nɩ, bozumanlɩ kezimɔ bekeli asɛdɩ nɣezile nwʋ egyima wɔ asafʋ yɩ nu. Nɩ Pɔɔlʋ pɛ mmɩlantɩyɛ eyimmɔ bo odwokɔ paa, meti mmɩlɩ mɔ ɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ma iwu nɩ, ɩhã ihileli bɛ kɛɛ bɛɣɩlá yɩ pɛ. (Kɩnga 2 Timoti 4:6, 9, 11.) Mɩnla subanɩ yɛ nɩ Pɔɔlʋ pɛ yɩ wɔ Maakɩ nɩ Timoti nwʋ a? Kɛ ɩkɛyɛ na mmɩlantɩyɛ bɛazumazuma bo subanɩ yɩ a? Na kɛ ɩkɛyɛ na mmɩlantɩyɛ bɛanyia Pɔɔlʋ yɩ fʋlɔdulɛ mɔɔ ɩzʋ̃ ɔlɔlɛ nu ɩva ɩmanlɩ bɛ nɩ zʋ mfasʋ a?
Maakɩ nɩɩ Timoti lili asɛdɩ nɣezile nwʋ egyima mmɩlɩ mɔ nɩ bɛdɩ mmɩlantɩyɛ nɩ, na eyi manlɩ Pɔɔlʋ bɛlɩ bo odwokɔ (Kila nkyɩkyɛmi 3)b
SUMAZUMA MAAKƖ—NYIA ƐPƐ KƐƐ ƐKƐYƐ SƲ̃MAA KƐMA GYEHOVA NƖƖ MMENII MVƲLƆ
4-5. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Maakɩ lalɩ yɩ ali kɛɛ ɩwɔ ɛpɛ kɛɛ ɩkɔzʋ̃mɩ mmenii mvʋlɔ a?
4 Mmenii mvʋlɔ mɔɔ yɛkɔzʋ̃mɩ bɛ nɩ kɔhʋla kehile kɛɛ yɛkɛyɛ egyima ɛzɩzɩbɛ yɛkɔwʋwa bɛ na yɛahɔ zʋ yɛayɛ zɔ wɔ mmɩlɩ po mɔ ɩyɛ sɩ ɩma yɛ nɩ. Maakɩ yɛlɩ ndianwʋba wɔ eyi nu. Mmɩlɩ be mɔ Pɔɔlʋ ɩáfa yɩ kɩnla odwokɔbadɛlɛlɛ ɔhʋanɩdulɛ be nwʋ nɩ, ɩkɛyɛ kɛɛ Maakɩ lili nwʋmɔ ɛyɛkɛ. (Egy. 15:37, 38) Naasʋ̃ mɛyɩ ɩáma Maakɩ yi padi kolɔ kɛɛ ɩkɔzʋ̃mɩ yi mmeliyema mmenyia nɩɩ mmaalɛ yɩ.
5 Maakɩ leli dianlɩ numɔ kɛɛ ɩ nɩɩ yi busunwanii Banabasɩ kɔwɔ numɔ kɔhɔ kɔzʋ̃mɩ wɔ dɩka fʋlɔ. Kɛyɛ alʋbɔ 11 mɛda, mmɩlɩ mɔ bedianlɩ Pɔɔlʋ fiyiadɩ wɔ Wulomi nɩ, Maakɩ hɔlɩ kɛnɩ hɔ wʋwalɩ yɩ. (Flm. 23, 24) Nɔhʋanlɛ nu nɩ, Pɔɔlʋ yɩ anyɩ zɔlɩ mɔɔ Maakɩ yɛlɩ wʋwalɩ yɩ nɩ nkʋ̃ʋ̃ ma ɩhanlɩ yɩ nwʋ odwokɔ kɛɛ ‘ɩwʋwalɩ yɩ kezile baaba.’—Kol. 4:10, 11.
6. Maakɩ ɩ nɩɩ Kilisinyiamaa mɔɔ bɔ nwʋ wʋkwa wɔlɩ numɔ yɛlɩ egyima nɩ, kɛ ɩwʋwalɩ yɩ izeli a? (Kila azɩkɛnɩ odwokɔ yɩ.)
6 Kilisinyiamaa mɔɔ bɔ nwʋ wʋkwa mɔɔ Maakɩ ɩ nɩɩ bɛ wɔlɩ numɔ yɛlɩ egyima nɩ wʋwalɩ yɩ paa. Mmɩlɩ mɔ Maakɩ hɔ lili mmɩlɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ wɔ Pɔɔlʋ kɛnɩ wɔ Wulomi nɩ, ɩhɔ ɩhɩnlanlɩ sʋ̃mavʋlɔ Pita nwʋ wɔ Babilɔnʋ ma bɛyɛlɩ egyima. Benyianlɩ ɔhɔnwʋvalɛ mɔɔ numɔ yɛ sɩ ma Pita po vʋlɔlɩ yɩ “mɩ ɣa Maakɩ.” (1 Pit. 5:13) Mmɩlɩ mɔ bɔbɔɔ nu kɛyɛ egyima nɩ, ɩkɛyɛ kɛɛ Pita hanlɩ Gyisɛsɩ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nɩɩ yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ egyima yɩ nwʋ odwokɔ sʋ̃maa hileli yɩ ɔhɔnwʋ abɩlantɩyɛ eyi, na ɩkɛyɛ kɛɛ mɛyɩ yɛ aɣinzi yi Maakɩ hɛlɛlɩ nwʋmɔ odwokɔ wɔ yi Odwokɔba yɩ nu nɩ a.a
7. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ eliyema abɩlantɩyɛ be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Seung-Woo zumazumanlɩ Maakɩ a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)
7 Maakɩ hɔlɩ zʋlɔ yɛlɩ yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ egyima yɩ na ɩvalɩ yɩ nwʋ ɩvʋãmɩnlɩ mmeliyema mɔɔ bɔ nwʋ wʋkwa. Kɛ ɩkɛyɛ na wʋazumazuma Maakɩ a? Sɛ wʋ sa lɛ́kanlɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ be wɔ asafʋ yɩ nu a, máma wu padi kolɔ, mfomi pɩbɛ ahʋanɩ mvʋlɔ mɔɔ ɛkɛva kɛyɛ sʋ̃maa wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu na wʋawʋwa wʋ mmeliyema wɔ asafʋ yɩ nu. Mɔwʋ kila Seung-Woo mɔɔ kakɩ yɩ ɩsʋ̃mɩ kɛɛ asafʋ nu ebani nɩ yi ndianwʋ yɩ. Mmɩlɩ mɔ nɩ ɩdɩ abɩlantɩyɛ nɩ, ɩvalɩ yɩ nwʋ idindianlɩ mmɩlantɩyɛ mvʋlɔ nwʋ. Mmɩlɩ mɔ bɛlɛ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ bɛmaa bo nu be wɔ asafʋ yɩ nu nɩ, nɩ mɛyɩ ilényianlɩ ebiye. Seung-Woo dɩlɩ nɣanlɩ kɛɛ bowu bɛ anyɩ bogua yɩ zʋ na ɩhanlɩ kezimɔ ɩtɩ nɣanlɩ ihileli asafʋ nu mbanimbani. Ebani ɔkʋ̃ hyɛlɩ yɩ ɛzɩzɩbɛ kɛɛ, ɩhɔ́ zʋlɔ ɩyɛ mɔɔ ɩkɔhʋla ɩzʋ̃mɩ mmenii mvʋlɔ ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ ɩyɛ a mmenii bɛánwʋ egyima baaba mɔɔ ɩyɛ nɩ. Ɔzɔ fʋlɔdulɛ yɩ hanlɩ Seung-Woo ma iduli yɩ nwʋ ɩmanlɩ kɛɛ ɩkɔwʋwa mmeliyema mɔɔ bɛ alʋbɔ hɔ anyunumi na ɩawʋwa bɛzabɛ mɔɔ ihyinyia kɛɛ bɔfʋ kaalɩ bɔkɔ dɩyɛzumanlɛ nɩ. Sɛ ɩkakɛ ɔzɔ mmɩlɩ yɩ a, ɩkã kɛɛ: “Mɩɣa mɩdɩlɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ mɔɔ yɛkɔzʋ̃mɩ mmenii mvʋlɔ nɩ tʋ bʋwɔ paa. Mɩ anyɩ leli baaba paa kɛɛ mɩyɛlɩ nninyeni be mʋwʋwalɩ mmenii mvʋlɔ.”
Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ sɛ mmɩlantɩyɛ nɩɩ mmeliyema mmenyia mɔɔ bɔ nwʋ wʋkwa bɔ a, bekenyia zʋlɔ mfasʋ a? (Kila nkyɩkyɛmi 7)
SUMAZUMA TIMOTI—DA YƖ ALI KƐƐ ƆDƆ MMENII MVƲLƆ
8. Mɩnla ti mɔɔ Pɔɔlʋ valɩ Timoti hɩnlanlɩ yɩ nwʋ wɔ yɩ ɔhʋanɩdulɛ yɩ nu a? (Fɩlɩpɩmaa 2:19-22)
8 Nɩ Pɔɔlʋ hyinyia mmeliyema mmenyia mɔɔ bɔwɔ akɛnɣazɩzɩbɛ na bɛ nɩɩ yɩ iadu ɔhʋanɩ mmɩlɩ mɔ nɩ isiaa kɔhɔ nnɩka mɔɔ bodwodwuli bediyialɩ yɩ nɩ. Ilili bɔmʋnlɩ ɩ nɩɩ Kilisinyianii be mɔɔ yɩ nwʋ wʋkwa mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Sɩlasɩ yɛ bɔhɔlɩ a. (Egy. 15:22, 40) Aɣinzi yi, Pɔɔlʋ manlɩ Timoti sʋ̃ ɣa hɩnlanlɩ yɩ nwʋ. Mɩnla yɛ nɩ Pɔɔlʋ pɛ yɩ wɔ Timoti nwʋ a? Dɩyɛ ɔkʋ̃ yɛ lɛ kɛɛ, nɩ mmeliyema yɩ kã Timoti nwʋ odwokɔba. (Egy. 16:1, 2) Akʋ̃ sʋ̃, nɩ ɩdwɩnɩ mmenii nwʋ paa.—Kɩnga Fɩlɩpɩmaa 2:19-22.
9. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Timoti lalɩ yɩ ali kɛɛ ɩdwɩnɩ yi mmeliyema mmenyia nɩɩ mmaalɛ nwʋ amba a?
9 Ɔzʋmɩ kɛɛ Timoti wɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ɩ nɩɩ Pɔɔlʋ bɛyɛɛ ɔzʋ̃mɩnlɛ egyima yɩ nɩ, ɩlalɩ yɩ ali kɛɛ ɩdwɩnɩ mmenii mvʋlɔ nwʋ tɛla yɩzayɩ yɩ nwʋ po. Eyi ti mmɩlɩ mɔ Pɔɔlʋ ɩzʋ̃ Beliyia ɩyɩlɩ yɩ nwʋ yɩ, nɩ ɩwɔ anwʋlazʋ kɛɛ Timoti kehila mmeliyema mmenyia nɩɩ mmaalɛ mvʋlɔ mɔɔ bɔwɔ kɛnɩ nɩ bʋwɔ. (Egy. 17:13, 14) Pɩlazunɛ bela íni nwʋmɔ kɛɛ, ɔzɔ mmɩlɩ yɩ Timoti nyianlɩ Sɩlasɩ mɔɔ nɩ mɛyɩ sʋ̃ ɩwɔ Beliyia kɛnɩ yi ndianwʋ yɩ zʋ mfasʋ. Naasʋ̃ aɣinzi yi, Pɔɔlʋ zʋ̃manlɩ Timoti yɩzayɩ nkʋ̃ kɛɛ ɩhɔ́ ɩhyɛ Kilisinyiamaa mɔɔ bɔwɔ Tɛsalonika nɩ ɛzɩzɩbɛ. (1 Tɛs. 3:2) Kɛyɛ alʋbɔ 15 mɔɔ ili kɛnɩ nɩ, Timoti zumanlɩ kɛɛ ‘ɩ nɩɩ mmenii mɔɔ bosũũ nɩ kozũ,’ na ɩava iahile kɛɛ ɩwɔ kunlumiyɩbalɛ ɩma bɛzabɛ mɔɔ bɛtɩɩ ɛyɛkɛ nɩ. (Wul. 12:15; 2 Tim. 1:4) Kɛ ɩkɛyɛ na Kilisinyiamaa mmɩlantɩyɛ bɛazumazuma Timoti a?
10. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ eliyema benyia be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Woo Jae zumanlɩ kɛɛ ɩkɔdwɩnɩ mmenii mvʋlɔ nwʋ paa a?
10 Eliyema benyia be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Woo Jae zumanlɩ kɛɛ ɩkɔdwɩnɩ mmenii mvʋlɔ nwʋ paa. Mmɩlɩ mɔ nɩ Woo Jae dɩ abɩlantɩyɛ nɩ, nɩ ɩyɛ sɩ ɩma yɩ kɛɛ ɩ nɩɩ mmeliyema mmenyia nɩɩ mmaalɛ mɔɔ bɛ alʋbɔ hɔ anyunu nɩ kɔwɔ nkɔmmɔ. Meti sɛ nɩ isema bɛ wɔ Kɩndɔm Hɔɔlʋ la a, nɩ idiã bɛ kɛnɩ. Asafʋ nu ebani be hanlɩ hileli yi kɛɛ, sa ɩkʋla ɩkã mɔɔ yɩ anyɩ deli nwʋmɔ wɔ bɔ nwʋ nɩ ikile bɛ ɩfa ɩbɔ nkɔmmɔwɔlɛ tʋ. Asafʋ nu ebani yi zialɩ hyɛlɩ yɩ ɛzɩzɩbɛ kɛɛ ɩdwɩnɩndwɩnɩ nninyeni mɔɔ ɔzɔ mmenii yi sʋ̃ bɛ anyɩ keleli nwʋmɔ nɩ nwʋ. Woo Jae valɩ fʋlɔdulɛ eyi yɛlɩ egyima wɔ kezimɔ ɩ nɩɩ mmenii bɔ nɩ nu. Nnɛ, Woo Jae dɩ asafʋ nu ebani, na ɩkã kɛɛ: “Sikalɛpɛyɩ ɩáyɛ sɩ kɛɛ mɩ nɩɩ mmenii mɔɔ ɔsʋnɩ bɔ alʋbɔ kɔwɔ nkɔmmɔ mɔɔ ɩhyɛ ɛzɩzɩbɛ. Ɩyɛ mɩ fɛ paa kɛɛ kakɩ yɩ mɩtɩ ndwokɔzɩzɩbɛ mɔɔ mmenii yiyia nɩ yɩ tʋ bʋwɔ. Eyi wʋwa mɩ ma mʋnwʋ mɔɔ mɩ mmeliyema mmenyia nɩɩ mmaalɛ yɩ hyinyia ankasa nɩɩ mɔɔ mʋkɔhʋla kɛyɛ kɔwʋwa bɛ.”
11. Kɛ ɩkɛyɛ na mmɩlantɩyɛ bɛazuma kɛɛ bɔkɔdwɩnɩ mmenii mvʋlɔ nwʋ wɔ bɛ asafʋ nu a? (Kila mfonyini yi sʋ̃.)
11 Mʋnlʋmmɔ mmɩlantɩyɛ sʋ̃, bɔkɔhʋla bokozuma kɛɛ bɔkɔdwɩnɩ mmenii mvʋlɔ nwʋ. Sɛ bɔkɔ dɩyɛzumanlɛ a, bɛ nɩɩ abiyela wɔ́ nkɔmmɔ. Bizia bɛ kezimɔ bɔ nwʋ dɩ na tiye bɛ. Eyi kɔwʋwa wʋ ma ɔkɔnwʋ kezimɔ ɔkɔhʋla kɔwʋwa bɛ. Ebiye a ɔkɔnwʋ kɛɛ agyiahʋnlɩmaa be mɔɔ bɛ alʋbɔ hɔ anyunumi hyinyia mmʋwalɩyɛ na bɛahʋla bɛava JW Library® bɛali egyima. Anzɛnyɩɩ ebiye a ɛyɛ yɩ ndwɩ kɛɛ bɛ nɩɩ abiyela lɛ́yɛlɩ dasɩlɛlilɛ nwʋ nhyɩhyɛlɩyɛ. Asʋ̃ ɔkɔhʋla kɔwʋwa bɛ ma bɛkɛva bo foonu anzɛnyɩɩ tabɩlɛtɩ bekeli egyima anzɛnyɩɩ ɛ nɩɩ bɛ kɛyɛ nhyɩhyɛlɩyɛ kɔhɔ dasɩlɛlilɛ a? Sɛ ɔbʋwa wu mmeliyema yɩ wɔ ɔzɔ ɔhʋanɩ yɩ zʋ a, ɛkɛyɛ ndianwʋba kɛma abiyela.
Mmɩlantɩyɛ kɔhʋla kɛyɛ sʋ̃maa kɔwʋwa asafʋ yɩ (Kila nkyɩkyɛmi 11)
PƆƆLƲ YƖ FƲLƆDULƐ YƖ KƆHƲLA KƆWƲWA WƲ
12. Kɛ ɩkɛyɛ na mmɩlantɩyɛ bɛanyia fʋlɔdulɛ mɔɔ Pɔɔlʋ va manlɩ Timoti nɩ zʋ mfasʋ a?
12 Pɔɔlʋ valɩ fʋlɔdulɛ mɔɔ nɩ ɩkɔwʋwa Timoti wɔ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nɩɩ yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ egyima yi nu ɩmanlɩ yɩ. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) Mʋnlʋmmɔ mmɩlantɩyɛ sʋ̃ kɔhʋla kenyia Pɔɔlʋ yɩ fʋlɔdulɛ yɩ zʋ mfasʋ. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ a? Pɔɔlʋ yɩ ahɛlɛta anwɩ̃ mɔɔ ɩhɛlɛlɩ ɩmanlɩ Timoti nɩ, kɩnga yɩ kɛmɔ bɛhɛlɛlɩ bɛmanlɩ wʋzawʋ, na kila fʋlɔdulɛ mɔɔ ɔkɔhʋla kɛva kɛyɛ egyima wɔ wʋ ɛbɩlawɔlɛ nu. Bɛmá yehila nwʋmɔ ndianwʋ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be.
13. Mɩnla yɛ ɩkɔwʋwa wʋ ma ɔkɔhɔ zʋ keli Gyehova nɔhʋanlɛ a?
13 “Bɔ mmɔdɩnɩ kɛɛ eɣile bela ɛkɛhyɛ wʋ nwʋ zʋ ɔkɔwɔ ɛbɩla mɔɔ ɩkɔzɔ Nyamɩnlɩ yɩ anyɩ.” (1 Tim. 4:7b) Kɛ eyi yɩ tʋ kile a? Ikile kɛɛ ekeli nɔhʋanlɛ kɛma Gyehova na wʋayɛ mɔɔ ɩsɔ yɩ anyɩ. Bɛáfa nɔhʋanlɛlilɛ bɔwʋ yɛ, meti ɩsɛ kɛɛ yɛbɔ mmɔdɩnɩ baaba na yɛanyia subanɩ eyi. Kɛ yɛkɛyɛ yɩ keze a? Mmɩlɩ mɔ Pɔɔlʋ hanlɩ kɛɛ ‘hyɛ wʋ nwʋ zʋ’ nɩ, nɩ ɩlɛ ikilee kezimɔ nɩ ɩsɛ kɛɛ tɔlɔnwadulɛmaa siyeziye bɔ nwʋ mmɩlɩ munwala ma ambilezunɛ be nɩ. Nɩ ɩsɛ kɛɛ tɔlɔnwadulɛmaa eyimmɔ yɛ nninyeni be mɔɔ ɩkɔwʋwa bɛ ma bɔkɔhɔ zʋ kɛva bɛ adwɩnɩ bekeziye bɔ bʋtayɩ yɩ zʋ. Ɩsɛ kɛɛ amɩyɛ sʋ̃ yɛhyɛ yɛ nwʋ zʋ na yɛyɛ nninyeni be mɔɔ ɩkɔwʋwa yɛ ma yekeɣike Gyehova.
14. Sɛ yɛkɩngaa Bayɩbʋlʋ yɩ a, mɩnla yɛ ɩsɛ kɛɛ yɛfa yesiye yɛ anyɩ zʋ a? Ma nwʋmɔ ndianwʋ.
14 Nwʋmɔ hyinyia kɛɛ yɛkɛva kɛyɛ ye subanɩ kɛɛ yɛkɛɣɩnga Bayɩbʋlʋ yɩ eɣile bela. Na ihyinyia sʋ̃ kɛɛ yɛkɛhakɛ kɛɛ sianti mɔɔ yɛkɩnga Bayɩbʋlʋ yɩ yɛ lɛ kɛɛ ɩkɛma yɛkɔhwɩ̃ keɣike Gyehova. Kɛ ndianwʋ nɩ, sɛ ɛkɩnga nkɔmmɔ mɔɔ Gyisɛsɩ ɩ nɩɩ abɩlantɩyɛ anwʋnyianii be wɔlɩ nɩ nwʋ odwokɔ a, mɩnla yɛ osuma wɔ nu a? (Mk. 10:17-22) Nɩ abɩlantɩyɛ yɩ de di kɛɛ Gyisɛsɩ yɛ lɛ Mɛzaya nɩ naasʋ̃ nɩ íni dedi mɔɔ ɩkɛva keli yɩ mɛda. Mɛyɩ po nɩ, Gyisɛsɩ nyianlɩ ɔlɔlɛ manlɩ yɩ. Asʋ̃ kezimɔ Gyisɛsɩ ɩ nɩɩ abɩlantɩyɛ eyi dɩndɛlɩ nɩ, ɩáhã wʋ ahʋnlɩnɩ a? Ɩda ali petee kɛɛ, nɩ Gyisɛsɩ pɛ kɛɛ abɩlantɩyɛ nɩ si pɔkɔ mɔɔ nɣɛlɛbɛ wɔ nu. Akʋ̃ sʋ̃ nɩ Gyisɛsɩ ɩdaa ɔlɔlɛ mɔɔ Gyehova wɔ ma abɩlantɩyɛ yɩ nɩ ali ikehile yi. (Dwɔ. 14:9) Mmɩlɩ mɔ ɔdwɩnɩndwɩnɩɩ odwokɔ eyi nɩɩ wʋ bʋwabɩlɛ nwʋ nɩ, bizia wʋ nwʋ kɛɛ, ‘Mɩnla yɛ ihyinyia kɛɛ mɩyɛ na ama miaɣike Gyehova na mɩayɛ sʋ̃maa mɩawʋwa mmenii mvʋlɔ a?’
15. Mɩnla ti mɔɔ ihyinyia kɛɛ eliyema abɩlantɩyɛ yɛ ndianwʋba ma mmenii mvʋlɔ a? Ma nwʋmɔ ndianwʋ. (1 Timoti 4:12, 13)
15 ‘Yɛ ndianwʋ ma dedimaa nɩ mmɔ.’ (Kɩnga 1 Timoti 4:12, 13.) Pɔɔlʋ hyɛlɩ Timoti ɛzɩzɩbɛ kɛɛ izumá ɛɣɩngalɛ nɩɩ ehilehilelɛ, naasʋ̃ izia ɩhyɛlɩ yɩ ɛzɩzɩbɛ kɛɛ inyia subanɩ azʋlɔtʋ be dɩkɛɛ ɔlɔlɛ, dedi, na ɩwɔ́ ɛbɩla mɔɔ nwʋmɔ tɩ. Mɩnla ti a? Iluwakɛɛ mɔɔ abiye yɛ nɩ, nwʋmɔ hyinyia tɛla mɔɔ ɩkã. Fa yɩ kɛɛ bɛma egyimalilɛ wʋ kɛɛ ma ndɛnɩ mɔɔ ɩfalɩ kezimɔ yɛkɛyɛ sʋ̃maa wɔ dasɩlɛlilɛ nu. Sɛ ɛdɩ abiye mɔɔ ɔbɔɔ mmɔdɩnɩ wɔ dasɩlɛlilɛ nu daada a, ekenyia anwʋlazʋ kezile kɛva kɛma ndɛnɩ yɩ. Wʋ ndianwʋba yɩ kɛma ɩkɛyɛ mɛlɛkɛ kɛɛ wʋ ediyelɛmaa yɩ kɛva wʋ odwokɔ yɩ kɛyɛ egyima.—1 Tim. 3:13.
16. (a) Mɩnla nninyeni anlu yɛ Kilisinyiamaa mmɩlantɩyɛ kɔhʋla kɛyɛ ndianwʋba wɔ nu a? (b) Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ eliyema abɩlantɩyɛ be kɔhʋla kɛyɛ ndianwʋba wɔ “ɛdɩndɛlɛ” nu a?
16 Kɛmɔ 1 Timoti 4:12 kile nɩ, Pɔɔlʋ hanlɩ nninyeni anlu mɔɔ eliyema abɩlantɩyɛ be kɔhʋla kɛyɛ ndianwʋba wɔ nu. Mɩnla ti mɔɔ wʋázunzu ɔzɔ nninyeni anlu yi nwʋ nkʋ̃kʋ̃ nkʋ̃kʋ̃ wɔ wʋzawʋ wʋ dɩyɛzumanlɛ nu a? Kɛ ndianwʋ nɩ, fa yɩ kɛɛ ɛpɛ kɛɛ ɛyɛ ndianwʋba wɔ wʋ “ɛdɩndɛlɛ” nu. Pɩbɛ ahʋanɩ mɔɔ okoluwa zʋ kɛva wu munwa ndɛnɩ kɛhyɛ mmenii mvʋlɔ ɛzɩzɩbɛ. Sɛ ɛlanwʋ la ɛda wʋ awʋvʋlɔ pɛ a, asʋ̃ sa ɔkʋla ɛta kã kezimɔ wʋ anyɩ sɔ nninyeni mɔɔ bɛyɛɛ bɛma wʋ nɩ kile bɛ a? Sɛ bɔpɔ dɩyɛzumanlɛ a, asʋ̃ sa ɔkʋla kã mɔɔ wʋ anyɩ lelili nwʋmɔ wɔ abiye yi egyimalilɛ nwʋ nɩ ekile yi a? Akʋ̃ sʋ̃, ebiye sa ɔkʋla fa wʋzawʋ wu ndwokɔ ma munwalɩyɛ wɔ dɩyɛzumanlɛ tʋ. Mmɔdɩnɩ mɔɔ ɔbɔɔ kɛɛ ɛkɛyɛ ndianwʋba wɔ wʋ ɛdɩndɛlɛ nu nɩ kɛla yɩ ali kɛɛ enyiaa anyunumihɔlɛ wɔ sunzuma ɔfʋã nu.—1 Tim. 4:15.
17. Mɩnla yɛ ɩkɔwʋwa eliyema abɩlantɩyɛ be ma ikodwu yi sunzuma ɔfʋã nu bʋtayɩ nwʋ a? (2 Timoti 2:22)
17 “Twɩ̃ wʋ nwʋ wɔ nnwʋnlamɩ akɔnɔ, mɔɔ mbavʋlɔ bɛ anyɩ ɩbʋlʋ yɩ nɩ nwʋ. Pɛ ɛdɩnɣɛlɛ wɔ wʋ bʋwabɩlɛ nu.” (Kɩnga 2 Timoti 2:22.) Pɔɔlʋ duli Timoti fʋlɔ kɛɛ ɩhʋ̃ idiyia nninyeni mɔɔ ɩkɔhʋla kɔhwɩnhwɩ̃ yɩ adwɩnɩ wɔ yi sunzuma ɔfʋã nu bʋtayɩ yɩ nwʋ anzɛnyɩɩ ɩkɛzɩkɛ ɩ nɩɩ Gyehova avinli abusunwawɔlɛ nɩ. Ebiye a ɛyɛ yɩ ndwɩ sʋ̃ kɛɛ ɛsɩkɛ mmɩlɩ sʋ̃maa wɔ anyɩnlɩlelɛdɩyɛ nwʋ na ɩáma enyia mmɩlɩ ɛyɛ sʋ̃maa wɔ Gyehova ɔzʋ̃mɩnlɛ nu. Kɛ ndianwʋ nɩ, sunzu mmɩlɩ dʋdʋ mɔɔ ɛfa di ɛɣɛlɛ, ɛfa intanɛtɩ di egyima, anzɛnyɩɩ ɛfa bɔ vidiyo geemi nɩ nwʋ kila. Asʋ̃ sa ɔkʋla fa ɔzɔ mmɩlɩ nɩ be yɛ sʋ̃maa wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu anzɛnyɩɩ ɔbʋwa mmenii mvʋlɔ a? Ebiye a sa ɔkʋla bʋwa ma besiyeziye Kɩndɔm Hɔɔlʋ anzɛnyɩɩ ɛyɛ bagua nu dasɩlɛlilɛ yɩ be. Sɛ ɛfa wʋ nwʋ wula egyima mɔɔ ɩdɩdɩ zɔ nu a, ebiye a ekenyia ɔhɔnwʋmmɔ mvʋlɔ mɔɔ bɔkɔwʋwa wʋ ma ɛkɛva sunzuma ɔfʋã nu bʋtayɩ azʋlɔtʋ keziye wʋ anyɩ zʋ na wʋadwu nwʋmɔ.
SƐ ƆSƲ̃MƖ MMENII MVƲLƆ A, ƖFA NYILALƐ SƲ̃MAA ƖBA
18. Mɩnla nyilalɛ yɛ Maakɩ nɩɩ Timoti nyianlɩ a?
18 Maakɩ nɩɩ Timoti yɛlɩ nzɩnzanlɩyɛ sʋ̃maa wɔ bɛ ɛbɩlawɔlɛ nu na ama bɛahʋla bɛayɛ sʋ̃maa bɛava bɛazʋ̃mɩ mmenii mvʋlɔ, na benyianlɩ nyilalɛ sʋ̃maa. Eyi manlɩ benyianlɩ anyɩnlɩlelɛ baaba. (Egy. 20:35) Mɔɔ ɩkɛyɛ na Maakɩ ɩahʋla ɩawʋwa yi mmeliyema nɩ, nɩ ɩsɛ kɛɛ itudu ahʋanɩ ɩkɔ oyuwadɩ ɔfʋã nnɩka azʋlɔtʋ. Izia sʋ̃ ɩhɛlɛlɩ Gyisɛsɩ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nɩɩ yɩ dasɩlɛlilɛ nwʋ odwokɔ mɔɔ ɩyɛ anyɩnlɩlelɛ. Timoti wʋwalɩ Pɔɔlʋ ma ɩdɩlɩ asafʋ azʋlɔtʋ na ɩhyɛlɩ mmeliyema mmenyia nɩɩ mmaalɛ yɩ ɛzɩzɩbɛ. Gyehova nwʋnlɩ nninyeni mɔɔ Maakɩ nɩɩ Timoti va wɔlɩ afɔlɩ na ama bɛahʋla bɛayɛ sʋ̃maa nɩ munwatĩĩ, na ɩmanlɩ yɩ anyɩ leli.
19. Mɩnla ti mɔɔ ɩsɛ kɛɛ mmɩlantɩyɛ fa fʋlɔdulɛ mɔɔ Pɔɔlʋ va manlɩ Timoti nɩ bɛyɛ egyima a, na mɩnla yɛ ɩzʋ̃ numa kɛɣa a?
19 Yɛnwʋ yɩ wɔ Pɔɔlʋ yɩ ahɛlɛta mɔɔ ɩhɛlɛlɩ ɩmanlɩ Timoti yɩ nu kɛɛ nɩ ɩdɔ yɩ ɔhɔnwʋ abɩlantɩyɛ eyi paa. Ahɛlɛta eyi mɔɔ sunzuma yɩ hanlɩ Pɔɔlʋ ma ɩhɛlɛlɩ nɩ sʋ̃ ma yɛnwʋ kɛɛ Gyehova dɔ mʋnlʋmmɔ mmɩlantɩyɛ paa. Ɩpɛ kɛɛ isi wʋ bʋwɔ. Meti fa Pɔɔlʋ yɩ fʋlɔdulɛ mɔɔ ɩzʋ̃ ɔlɔlɛ nu ɩva ɩmanlɩ nɩ yɛ egyima na nyia ɛpɛ kɛɛ ɛkɛyɛ mɔɔ ɔkɔhʋla bela ɔkɔzʋ̃mɩ mmenii mvʋlɔ. Sɛ ɛyɛ zɔ a, wʋ anyɩ kele wɔ wʋ ɛbɩlawɔlɛ nu kakɩ yɩ na ekenyia “nnwʋanlɩ mɔɔ íni awielɩyɛ nɩ mɔɔ Nyamɩnlɩ ɩva ɩwɔ anʋhʋba nɩ.”—1 Tim. 6:18, 19.
NDWOMI 80 “Twe Kila Na Nwʋ Yɩ Kɛɛ Gyehova Ɩdɩyɛnɛ”
a Nɩ Pita dɩ abiye mɔɔ ɩfa nɣanlɩdɩlɛ ɩyɛ yɩ dɩyɛ paa, meti nɩ ɩáyɛ sɩ ɩma yɩ kɛɛ ɩkɛhã kezimɔ Gyisɛsɩ dɩlɩ nɣanlɩ na ɩyɛlɩ yɩ dɩyɛ wɔ bʋwabɩlɛ azʋlɔtʋ nu nwʋ odwokɔ kehile Maakɩ. Ɩkɛyɛ kɛɛ eyi ti mɔɔ nɩ Maakɩ ɩta ɩkã kezimɔ nɩ Gyisɛsɩ tɩ nɣanlɩ na ɩyɛ yɩ dɩyɛ nwʋ odwokɔ sʋ̃maa yɩ a.—Mk. 3:5; 7:34; 8:12.
b MFONYINI NWƲ ODWOKƆ: Maakɩ ɩbʋwaa Pɔɔlʋ nɩɩ Banabasɩ wɔ bo odwokɔbadɛlɛlɛ ɔhʋanɩdulɛ yɩ nu. Timoti ɩzʋ̃ yɩ pɛ nu ɩhɔ igyela asafʋ be na ɩhyɛɛ mmeliyema yɩ ɛzɩzɩbɛ.