Watchtower INTANƐTƖ ZƲ AWUUKUZIYELƐDƖKA
Watchtower
INTANƐTƖ ZƲ AWUUKUZIYELƐDƖKA
Aɣɩnda
  • BAYƖBƲLƲ
  • AWUUKU NƖƖ NNINYENI MVƲLƆ
  • DƖYƐZUMANLƐ
  • mwbr21 November owu. azʋ. 1-10
  • Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ

Vidiyo bela íni ɔfʋã ɛkɩhyɩ.

Yɛpakyɛbɛ wʋ, dɩyɛ be ɩákɔ bʋwɔ wɔ vidiyo mɔɔ ɔtwɩ̃ɩ̃ yɩ nu.

  • Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ
  • Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ—2021
  • Odwokɔtile ngyɩkɩ̃ɩ̃ngyɩkɩ̃ɩ̃
  • NOVEMBER 1-7
  • NOVEMBER 8-14
  • NOVEMBER 15-21
  • NOVEMBER 22-28
  • NOVEMBER 29–DECEMBER 5
  • Ndɛnɩwuwalɛmaa Buuku Yi Nu Ndwokɔ Aditili
  • DECEMBER 6-12
  • Ndɛnɩwuwalɛmaa Buuku Yi Nu Ndwokɔ Aditili
  • DECEMBER 13-19
  • DECEMBER 20-26
  • DECEMBER 27–JANUARY 2
Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ—2021
mwbr21 November owu. azʋ. 1-10

Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ

NOVEMBER 1-7

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | DWOHYUWA 18-19

“Gyehova Iluwalɩ Nɣɛlɛbɛ Ɔhʋanɩ Zʋ Ɩhyɛlɩ Azɩlɛ Yɩ”

it-1 1200 ¶1

Agyiapadɩ

Agyiapadɩ mɔɔ ɩdɩ azɩlɛ. Gyehova yɛ ɩvalɩ Yizilayamaa bɛ agyiapadɩ yɩ ɩmanlɩ bɛ a, na ɩhanlɩ dɩka mɔɔ azɩlɛ yɩ yi munwa ɩkɔ ɩpʋmɩ ihileli Mosisi. (Nɔ 34:1-12; Dwh 1:4) Gaadɩmaa, Wulubinimaa nɩɩ Manasɛ abusunwa yɩ ɔfʋã mɛyɩ, Mosisi yɛ ɩhyɛlɩ bɛ azɩlɛ dɩyɛ nɩ ɩmanlɩ bɛ a. (Nɔ 32:33; Dwh 14:3) Mmusunwa okuwu nɣalɩyɛ nɩ mɛyɩ, boluwa nsɩlɩbadʋlɛ zʋ yɛ benyianlɩ bɛ agyiapadɩ a, mmɩlɩ mɔ nɩ Dwohyuwa nɩɩ Eliyeza beli bɛ anyunu nɩ. (Dwh 14:1, 2) Mɔɔ ɩkɛyɛ na Gyekɔpʋ yɩ nkɔmɩhyɛlɛ mɔɔ ɩwɔ Gyɛnɛsɩsɩ 49:5, 7 ɩaɣa numɔ nɩ, bɛáma Simiyɔnʋ nɩɩ Levi azɩlɛ pɔkyɩɩ be kɛɛ bɛ agyiapadɩ. Nɩ Simiyɔnʋ yɩ azɩlɛ yɩ (mɔɔ nɩ ahwonwa ɩkɩnla nwʋ) iwula Dwuuda yɩ dɩyɛ yi nu (Dwh 19:1-9), na bɛvalɩ ahwonwa 48 sʋ̃ bɛmanlɩ Levi wɔ Yizilayamaa bo nu. Iluwakɛɛ bɛyɩlɩ Levimaa titili kɛɛ bɔzʋ̃mɩ wɔ nwanzanwanza dɩka ɛkɛnɩ nɩ ti, Gyehova yɛ nɩ ɩdɩ bɛ agyiapadɩ a. Nɩ bɛ sa ɩkã tayɩtɩ kɛɛ bɛ kyɛfʋã anzɛnyɩɩ bɛ agyiapadɩ iluwa bɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ nɩ ti. (Nɔ 18:20, 21; 35:6, 7) Nɩ bɛfa egyimalilɛ bowula mmusunwa bɛ sa wɔ abusunwa okuwu bela yɩ azɩlɛ zʋ. Mmɩlɩ ɩkɔlɩ ɔzʋlɔ mɔɔ mmusunwa bɛyɛɛ kezi na bɛ mma mmenyia sʋ̃ bedii bɛ zɩ mmɔ bɛ dɩyɛ nɩ, nɩ bɛkyɩkyɛɛ azɩlɛ yɩ sʋ̃ nu ngyɩkɩ̃ɩ̃ ngyɩkɩ̃ɩ̃.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

it-1 359 ¶5

Ɛyɩlɛ

Ndwokɔ mɔɔ ɩfalɩ kezimɔ bɛhyɛlɩ azɩlɛ mɔɔ ɩwɔ Dwɔdanɩ avindelɩyɛ ɔfʋã nu nwʋ nɩ, ikile kɛɛ nsɩlɩba yɩ nɩ ilili bɔmʋnlɩ ihileli dɩka mɔɔ Dwuuda (Dwh 15:1-63), Dwosefi (Efilemi) (Dwh 16:1-10), nɩɩ Manasɛ abusunwa okuwu ɔfʋã (Dwh 17:1-13) nɩ bɔkɔwʋwa wɔ Dwɔdanɩ avindelɩyɛ ɔfʋã nu, na bedinyianlɩ bɛ ɛyɩlɛ nɩɩ bɛ ahwonwa munwala sʋ̃. Mɛyɩ mɛda nɩ, ɩkɛyɛ kɛɛ begyinanlɩ azɩlɛ yɩ yɩ ɛhyɛlɛ nu, iluwakɛɛ Yizilaya manlɩ nɩ boduli wɔ Gɩlɩgalɩ bɔhɔlɩ Hyayɩlo. (Dwh 14:6; 18:1) Bɛákã mmɩlɩ tɩndɩnlɩ mɔ ilili dɩyɛ, naasʋ̃ Dwohyuwa ihwili mmusunwa okuwu asunwa mɔɔ bɛha nɩ bɛ anyunu, wɔ bɛ agyia azɩ mɔɔ nɩ bɔtwɩ̃nhwɩ kɛɛ bɔkɔhɔ bekele azɩlɛ nɣanlɩyɛ nɩ nwʋ. (Dwh 18:2, 3) Mmenii sʋ̃maa bɛhã ndwokɔ azʋlɔtʋ bɛvalɩ mɔɔ ɩmanlɩ mmusunwa okuwu asunwa nɩ bɔhwɩ̃hwɩnlɩ bɛ agyia azɩ nɩ nwʋ, ebiyemmɔ kile kɛɛ, nninyeni sʋ̃maa mɔɔ benyianlɩ wɔ kʋnɛ nu nɩɩ fanwʋdi ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ mɔɔ nɩ bɔwɔ iluwakɛɛ nɩ Keenanɩmaa bɔlɔ́tʋlɩ bɛlɛ́hyɛlɩ bɔ zʋ nɩ, yɛ ebiye a ɩmanlɩ mmusunwa okuwu eyimmɔ bɛánwʋ sianti mɔɔ ihyinyia kɛɛ bede azɩlɛ yɩ ɔfʋã mɔɔ ɩha wɔ ndɛndɛ zʋ yɩ a. Ebiye a bɛ agyia mɔɔ bɔhwɩ̃hwɩnlɩ yɩ azɩ kɛɛ bekeli odwokɔ ɛzɩzɩbɛ mɔɔ mɛyɩ yɛ lɛ kɛɛ bekeli bɛ adamvʋlɔ mɔɔ bɔ nwʋ ɩyɛ sɩ mɔɔ bɔwɔ ɛkɛnɩ bɔ zʋ nɩ sʋ̃ ɩkɩnla nwʋmɔ. (Dwh 13:1-7) Akʋ̃ sʋ̃, ebiye a nɩ bézi Anʋhʋba Azɩlɛ yɩ ɔfʋã eyi nwʋ odwokɔ sʋ̃maa kɛɛ ɔfʋã mɔɔ beli bɔmʋnlɩ bɛhyɛ nɩ.

NOVEMBER 8-14

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | DWOHYUWA 20-22

“Mɔɔ Yesuma Wɔ Ntɩyasɩ Mɔɔ Ɩába Mmenii Be Bɛ Avinli Nɩ Nu”

w06 4/15 5 ¶3

Nninyeni Be Mɔɔ Ɩkɛma Ɛ Nɩɩ Wʋ Hũ Anzɛnyɩɩ Wʋ Yɩ Bɔkɔwɔ Nkɔmmɔ

Ndwokɔ mɔɔ yɛkɛhã ma yɩ anyɩ ɩkɛla ɛkɛnɩ nɩ, ɩkɔhʋla ɩkɛma abiyela ɩkɛdɩ yɩ ɔhɔnwʋ tʋ. Wɔ ɔwɔkɩ Yizilayamaa bɛ abakɔsɛmɩ nu nɩ, Wulubini, Gaadɩ nɩɩ Manasɛ abusunwa yɩ ɔfʋã mɔɔ bɛda Dwɔdanɩ Baka yɩ sɛnzɛnɩ avindelɩyɛ ɔfʋã nu nɩ begyinanlɩ “afɔlɩbukulo kezile be” wɔ Dwɔdanɩ nwʋ. Mmusunwa okuwu mɔɔ bɛha nɩ bɛátɩ bɔ tʋ. Nɩ bosunzu kɛɛ be mmenlima nɩ bɛdɩ atunwa, meti mmusunwa okuwu mɔɔ bɔwɔ Dwɔdanɩ yɩ sɛnzɛnɩ adɔlɩyɛ nɩ bɛhanlɩ bɔ nwʋ bɔwɔlɩ nu kɛɛ bɛ nɩɩ “atunwadɩlɛmaa” nɩ bɔkɔhʋ̃. Naasʋ̃, ansaana bɛ nɩɩ bɛ kɔhɔ kɔhʋ̃ nɩ, boduli ebiyemmɔ ma bɛ nɩɩ ɔzɔ mmusunwa okuwu nɩ bɔhɔ bɛdɩndɛnlɩ. Kila kezimɔ nɣɛlɛbɛ wɔ numɔ kɛɛ bɛyɛlɩ ɔzɔ! Iluwakɛɛ, bɛɣa bɔnwʋnlɩ yɩ kɛɛ bɛákyina afɔlɩbukulo yɩ kɛɛ bɛlɛ bɔbɔɔ afɔlɩ bɛkɛma nyamɩnlɩ be, mfomi nɩ ɔzɔ mmusunwa okuwu nɩ bo kunlu itu kɛɛ wʋákila a eɣile be, nɩ mmusunwa okuwu nɣalɩyɛ yɩ bɛhã behile bɛ kɛɛ: “Béni kyɛfʋã bela wɔ Gyehova nu.” Meti sɛ ɩba yɩ ɔzɔ a, nɩ afɔlɩbukulo yi ɩkɛyɛ dasɩlɛ ɩkɛma bɛ kɛɛ na nɩ bɔnlʋmmɔ sʋ̃ bɛdɩ Gyehova yɩ azʋ̃mɩvʋlɔ. (Dwohyuwa 22:10-29) Bɔvʋlɔlɩ afɔlɩbukulo yɩ kɛɛ Dasɩlɛ, iluwakɛɛ nɩ ɩdɩ dasɩlɛ mɔɔ ikile kɛɛ bede Gyehova betiã numɔ kɛɛ mɛyɩ yɛ lɛ nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ nɩ.—Dwohyuwa 22:34, azɩ ɛkɛnɩ odwokɔ.

w08 11/15 18 ¶5

“Bɛmá Yeli Nninyeni Mɔɔ Ɩfa Azʋ̃nudwolɩyɛ Ɩba Nɩ Yɩ Mɛda”

Sa ɩkʋla ɩba yɩ kɛɛ Yizilayamaa be bɛdɩlɩ nɣanlɩ kɛɛ benyia dasɩlɛ mɔɔ ikile kɛɛ be mmenlima nɩ bɛyɛ tanɩ, meti bɛyɛlɩ bɛ adwɩnɩ kɛɛ bɔkɔdʋ bɛkɛhyɛ bɔ zʋ aɣilevile nu, mɔɔ ɩkɛyɛ na mmenii sʋ̃maa bɛáwuwuli wɔ ɔzɔ tanɩ nɩ ti. Naasʋ̃ kɛ ankɩ bɛkɛbɩlɩ bɔ nwʋ bɔkɔdʋ bɛkɛhyɛ be mmenlima zʋ nɩ, boduli mmenii ma bɛ nɩɩ bɛ bɔhɔ bozunzunli odwokɔ yɩ nwʋ. Beɣizialɩ bɛ kɛɛ: “Mɩnla ti mɔɔ bɛyɛ dɩyɛ tanɩ eyi mɔɔ iáhile nɔhʋanlɛlilɛ bediyia Yizilaya Nyamɩnlɩ yɩ a? Nnɛ, bɔbʋ Gyehova.” Nɔhʋanlɛ nu nɩ, abusunwa okuwu mɔɔ begyinanlɩ afɔlɩbukulo yɩ nɩ, nɩ belédili mfʋmɩ. Naasʋ̃ nɩ mɩnla yɛ bɛkɛyɛ wɔ awohwi mɔɔ beli bediã bɔ zʋ nɩ nwʋ a? Asʋ̃ bɛkɛva bɔ nwʋ ɛya anzɛnyɩɩ bɛkɛhã kɛɛ bɛ nɩɩ bɛ lɛ́tɩndɛ donwuu a? Mmusunwa okuwu mɔɔ belili awohwi bedianlɩ bɔ zʋ nɩ bɛvalɩ abʋtalɩ bɛmanlɩ munwalɩyɛ bɛ, na behilehileli odwokɔ yɩ nu petee behileli bɛ kɛɛ, ɩdɩ ɛpɛ mɔɔ bɔwɔ kɛɛ bɔkɔzʋ̃mɩ Gyehova ti mɔɔ begyinanlɩ afɔlɩbukulo yi a. Abʋtalɩ mɔɔ bɛva bɛmanlɩ nwʋmɔ munwalɩyɛ nɩ, ɩmanlɩ bɛ nɩɩ Nyamɩnlɩ avinli abusunwawɔlɛ ɩhɔlɩ ɔzʋlɔ ɩyɛlɩ baaba, na abiyela sʋ̃ iáwu. Abʋtalɩ mɔɔ bɛva bozunzunli odwokɔ yɩ nwʋ nɩ, ɩmanlɩ beziyeziyeli odwokɔ yɩ ma azʋ̃nudwolɩyɛ ɩɣalɩ bɛ avinli.—Dwh. 22:13-34.

NOVEMBER 15-21

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | DWOHYUWA 23-24

“Dwohyuwa Yɩ Fʋlɔdulɛ Mɔɔ Itualɩ Yɩ Tʋ Ma Manlɩ Yɩ”

it-1 75

Nhyɩhyɛlɩyɛ

Nɩ bʋwabɩlɛ nɩ ɩzɩnza mmɩlɩ mɔ Yizilaya manlɩ yɩ bɛbawɔlɔ Keenanɩ, Anʋhʋba Azɩlɛ yɩ zʋ nɩ. Iluwakɛɛ, nɩ Dɩyɛ Munwala Zʋ Tumivʋlɔ Nyamɩnlɩ nɩ ɩva azɩlɛ yɩ munwala ɩma Yizilayamaa kɛmɔ ɩwɔlɩ bɛ nlabenyiammɔ anʋhʋba nɩ la. Meti, nɩ manlɩ yɩ bɔlɔ́kɔ azɩlɛ yɩ zʋ kɛɛ ngyɛvʋlɔ, na Gyehova ɩhã ihileli bɛ kɛɛ áma bɛ nɩɩ amanlɩ mɔɔ bɔsʋ̃mɩ awʋzʋmɩ bɛyɛ nhyɩhyɛlɩyɛ bela. (Ɛkɩ 23:31-33; 34:11-16) Nɩ Nyamɩnlɩ yɩ mmɛla nɩɩ yɩ ndɛnɩwuwalɛ ndwokɔ la yɛ ɩsɛ kɛɛ betiye a, na kɛ amanlɩ mɔɔ nɩ bɛbadudu bɛ nɩ a. (Lɛv 18:3, 4; 20:22-24) Bɛhyɛlɩda bɔwɔlɩ bɛ kɔkɔ kɛɛ áma bɛ nɩɩ ɔzɔ amanlɩ yɩ bɛyɛ agyiahʋnlɩ nhyɩhyɛlɩyɛ bela. Iluwakɛɛ, kɛ mmaalɛ mɔɔ bɔsʋ̃mɩ awʋzʋmɩ nkʋ̃ la yɛ bɛ nɩɩ bɛ kenyia nkitanwʋlilɛ a, mfomi nɩ ɔzɔ nhyɩhyɛlɩyɛ yɩ ɩkɛma bɛkɛva bɔ nwʋ bokowula bɛ amamu nɩɩ bɛ awohwi ɔzʋ̃mɩnlɛ nu nninyeni nu sʋ̃, na ɩkɛyɛ ɛhanɩ ɩkɛma Yizilayamaa nɩ na bɛavʋakɩ wɔ Gyehova yɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nwʋ.—Dit 7:2-4; Ɛkɩ 34:16; Dwh 23:12, 13.

w07 11/1 26 ¶19-20

Gyehova Yɩ Odwokɔ Ɩba Numɔ Mmɩlɩ Munwatĩĩ

Pɩlazunlɛ bela íni nwʋmɔ kɛɛ, iluwa mɔɔ yɛzayɛ yɛva yɛ anyɩ yɛnwʋ ti, yɛkɔhʋla yɛkɛhã kɛɛ: “Anʋhʋba munwatĩĩ mɔɔ Gyehova bɛ Nyamɩnlɩ ɩva ɩwɔlɩ bɛ nɩ, numɔ odwokɔ pɔkɔ ɔkʋ̃ po ɩákalɩ nu. Yi munwala ɩɣa numɔ ɩma bɛ. Odwokɔ pɔkɔ ɔkʋ̃ po ɩlɛ́kalɩ nu.” (Dwohyuwa 23:14) Gyehova ide yɩ azʋ̃mɩvʋlɔ, ɩbɔ bɔ nwʋ banɩ, na ikila bɛ. Asʋ̃ ɔkɔhʋla ekehile Gyehova yɩ anʋhʋba be mɔɔ ɩába numɔ wɔ mmɩlɩ mɔ ɩhyɛlɩ kɛɛ ɩkɛɣa nu nɩ a? Elényia ebiye kyɩ̃. Nɣɛlɛbɛ wɔ nu kɛɛ yɛkɛva yɛ nwʋ yekediã Nyamɩnlɩ yɩ Odwokɔ mɔɔ iáli awohwi kyɩ̃ nɩ zʋ.

Mɩnla yɛ yekenyia wɔ eɣile be a? Gyehova ɩhã ihile yɛ kɛɛ, yɛ nu sʋ̃maa yɛkɔhʋla yekehila ɔhʋanɩ kɛɛ yɛkɔwʋwa azɩlɛ mɔɔ bɛlanɩ yɩ paladɩyɩsɩ mɔɔ numɔ yɛ anyɩnlɩlelɛ nɩ zʋ. Ye nu ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be la yɛ bekilaa ɔhʋanɩ kɛɛ bɛ nɩɩ Kɩlayɩsɩ bɔkɔhɔ bekeli dɩyɛ wɔ sʋlɔ a. Kɛ yɛwɔ anyɩnlɩlazʋ kɛɛ yɛkɔhɔ sʋlɔ anzɛnyɩɩ yɛkɔwʋwa azɩlɛ yɩ zʋ nɩ, yezi sianti mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yɛkɔ zʋlɔ yedi nɔhʋanlɛ dɩkɛɛ Dwohyuwa. Eɣile be ɩkɛɣa mɔɔ yɛ anyɩnlɩlazʋ munwala ɩkɛɣa numɔ. Ɔzɔ mmɩlɩ nɩ, yekezia yekozunzu Gyehova yɩ anʋhʋba munwatĩĩ nwʋ dɔkʋ̃, na yɛzayɛ sʋ̃ yɛkɔhʋla yɛkɛhã kɛɛ: ‘Odwokɔ pɔkɔ ɔkʋ̃ po ɩlɛ́kalɩlɩ nu.’

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

w04 12/1 12 ¶1

Dwohyuwa Buuku Yi Nu Ndwokɔ Aditili

24:2—Asʋ̃ nɩ Abilehamɩ yɩ papa Tɛla ɩsʋ̃mɩ awʋzʋmɩ a? Bɔmʋnlɩ nɩ, nɩ Abilehamɩ yɩ papa Tɛla ɩázʋ̃mɩ Gyehova Nyamɩnlɩ. Ebiye a, nɩ ɩsʋ̃mɩ eziyianɩ nyamɩnlɩ be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Sɩɩnɩ mɔɔ nɩ ile dima wɔ Ɔlɩ nɩ. Kɛmɔ Dwuumaa bɛ amamɩlɛ ikile nɩ, ebiye a nɩ Tɛla ɩdɩ abiye mɔɔ iseni aboduwaba po. Naasʋ̃, mmɩlɩ mɔ Nyamɩnlɩ ɩhyɛlɩ Abilehamɩ kɛɛ ɩzʋ̃ Ɔlɩ idu nɩ, Tɛla ɩhɩnlanlɩ yɩ nwʋ ma bɔhɔlɩ Halanɩ.—Gyɛnɛsɩsɩ 11:31.

NOVEMBER 22-28

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | NDƐNƖWUWALƐMAA 1-3

“Odwokɔ Be Mɔɔ Ɩfalɩ Akɛnɣazɩzɩbɛ Nɩɩ Abiye Mɔɔ Bɛfa Yi Ti Zʋ Apamɩ Nwʋ”

w04 3/15 31 ¶3

Ihudu Iwuwuli Bɛzabɛ Mɔɔ Nɩ Bɛhyɛɛ Bɔ Zʋ Nɩ Bo Ɔhɔnuwudo Nu

Kɛ Ihudu yɩ nwʋ mɔɔ ɩwʋkwa anzɛnyɩɩ kɛ adamvʋlɔ nɩ bɔ nwʋ mɔɔ ɩáyɛ sɩ ti mɔɔ ilili nkunimi a, iluwakɛɛ sɛ Nyamɩnlɩ yi tile nu pɔkɔ ɩkɛɣa nu a, ígyĩ enii yɩ mmɔdɩnɩwɔlɛ zʋ. Dɩyɛ titili mɔɔ ɩmanlɩ Ihudu ilili nkunimi yɛ lɛ Nyamɩnlɩ yɩ mmʋwalɩyɛ mɔɔ inyianlɩ mmɩlɩ mɔ ɩyɛlɩ dɩyɛ ma ɩ nɩɩ Nyamɩnlɩ yɩ pɛ mɔɔ abiyela ɩlɔ́kʋla ɩkɔwɔ ikogua mɔɔ mɛyɩ lɛ kɛɛ ikele Yi mmenii nɩ iyiyialɩ nɩ. Nyamɩnlɩ ɩyɩlɩ Ihudu, na “mmɩlɩ bela mɔ Gyehova ɩkɛyɩ ndɛnɩwuwalɛmaa ɩkɛma bɛ nɩ, nɩ Gyehova ɩkɩnla ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ nɩ yɩ nwʋ.”—Ndɛnɩwuwalɛmaa 2:18; 3:15.

w04 3/15 30 ¶1-3

Ihudu Iwuwuli Bɛzabɛ Mɔɔ Nɩ Bɛhyɛɛ Bɔ Zʋ Nɩ Bo Ɔhɔnuwudo Nu

Agyiakɛ mɔɔ ili bɔmʋnlɩ mɔɔ nɩ ɩsɛ kɛɛ Ihudu itu yɛ lɛ kɛɛ ‘ɩkɛyɛ apʋka’—apʋka mɔɔ ɩdɩ sikalɛ, kɛmɔ ɩkɔhʋla ɩkɛva ikeziye yɩ atalɩ yi nu. Ebiye a, nɩ ikilaa ɔhʋanɩ kɛɛ bekehilahila yɩ nwʋ. Nɩ bɛta bɛfa apʋka bowula bɛ sa bɛnɩ zʋ, dɩka mɔɔ bɛzabɛ mɔɔ bɛyɛ nyini nɩ bɔkɔhʋla bɔkɔhwɩ̃ yɩ ndɛndɛ zʋ. Iluwakɛɛ nɩ Ihudu ɩyɛ bɛnɩ nɩ ti, ɩvalɩ yɩ apʋka nɩ iwulalɩ yɩ “atalɩ nu wɔ yɩ nzɔlɔ nwʋ wɔ nyini zʋ,” dɩka mɔɔ nɩ bɛzabɛ mɔɔ bɔwɩɛnɩ bulombunli yi bɛáda bekila nɩ. Meti, “ɩvalɩ ndwuliyɛ nɩ ɩhɔ ɩmanlɩ Mowabɩ bulombunli Ɛgʋlɔnʋ” mɔɔ dɩyɛ bela iási yɩ ɔhʋanɩ.—Ndɛnɩwuwalɛmaa 3:16, 17.

Bɛákã ndwokɔ mɔɔ ilili bɔmʋnlɩ izili wɔ Ɛgʋlɔnʋ yɩ kɔɔtʋ ɛkɛnɩ nwʋ odwokɔ bɔkɔ aɣinzi. Bayɩbʋlʋ yɩ ɩkã yɩ sikalɛ kɛɛ: “Mmɩlɩ mɔ Ihudu ɩvalɩ ndwuliyɛ yɩ ɩmanlɩ iwieli nɩ, iyiakili bɛzabɛ mɔɔ bɔzʋwalɩ ndwuliyɛ nɩ ɔhʋanɩ ma bɔhɔlɩ.” (Ndɛnɩwuwalɛmaa 3:18) Mmɩlɩ mɔ Ihudu ɩvalɩ ndwuliyɛ nɩ ɩmanlɩ yɩ iwieli na iyiakili bɛzabɛ mɔɔ bɔzʋwazʋwa ndwuliyɛ nɩ bɔ ɔhʋanɩ ma bodwuli dɩka mɔɔ iáɣike Ɛgʋlɔnʋ yɩ awudo nɩ, izialɩ yɩ mɛda ɩhɔlɩ Ɛgʋlɔnʋ yɩ awudo dɔkʋ̃. Mɩnla ti a? Asʋ̃ ɩvalɩ ɔzɔ mmenii nɩ ɩhɩnlanlɩ yɩ nwʋ na ama bɛawɔ yɩ nwʋ banɩ, anzɛnyɩɩ bɔzʋwazʋwalɩ ndwuliyɛ kɛkɛ la a? Anzɛnyɩɩ sʋ̃ kɛɛ, nɩ ɩpɛ kɛɛ bɛzabɛ mɔɔ bɔzʋwazʋwa ndwuliyɛ nɩ bɔzʋ̃ ɛkɛnɩ bɛyɩ bɔ nwʋ na bɛádɔlɩ asianɩ nu ansaana ɩayɛ mɔɔ ɩpɛ kɛɛ ɩyɛ a? Mɔɔ nɩ Ihudu isunzu bela nɩ, yɩzayɩ nkʋ̃tɩnyɩɩ ɩvalɩ akɛnɣazɩzɩbɛ izialɩ ɩhɔlɩ Ɛgʋlɔnʋ yɩ awudo dɔkʋ̃.

“Mmɩlɩ mɔ bodwuli dɩka mɔɔ bezeni mmoduwaba wɔ Gɩlɩgalɩ nɩ, [Ihudu] izialɩ yɩ mɛda ɩhɔlɩ na ɩhɔ ɩhanlɩ kɛɛ: ‘O bulombunli, ma mɩhã nɣɩlalɩyɛ be mɔɔ íni kɛɛ abiyela ɩtɩ ebiye mihile wʋ.’” Ɔhʋanɩ mɔɔ iluwalɩ ɔzʋlɔ ɩhɔ ivindenli Ɛgʋlɔnʋ yɩ anyunu mɛyɩ, Ɛhɛlɛlɛ Odwokɔ yɩ ɩáhã. Asʋ̃ nɩ íni kɛɛ ɔwɩɛnɩlɛmaa nɩ benyia adwɩnɩ tanɩ be bɛma yɩ a? Anzɛnyɩɩ benyianlɩ adwɩnɩ kɛɛ Yizilayanii ɔkʋ̃ ɩlɔ́kʋla ɩkɛyɛ bo bulombunli nɩ tanɩ bela a? Asʋ̃ ezialɛ mɔɔ Ihudu yɩzayɩ nkʋ̃tɩnyɩɩ izialɩ yɩ mɛda ɩhɔlɩ ɛkɛnɩ nɩ, ɩmanlɩ benyianlɩ adwɩnɩ be kɛɛ ɩbayɩ yɩ manlɩmaa nɩ ɩkɛma a? Mɔɔ nɩ ɩdɩ bela nɩ, Ihudu ɩbɛlɩ kɛɛ ɩkɛha ɩ nɩɩ bulombunli yi nkʋ̃tɩnyɩɩ, na inyianlɩ sʋ̃.—Ndɛnɩwuwalɛmaa 3:19.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

w05 1/15 24 ¶7

Ndɛnɩwuwalɛmaa Buuku Yi Nu Ndwokɔ Aditili

2:10-12. Ɩsɛ kɛɛ yɛyɛ nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ yɛkɛva yekozuma Bayɩbʋlʋ yɩ eɣile bela, mɔɔ ɩkɛyɛ na ‘yɛ ɛɣɛɛlɛ yɛávili mɔɔ Gyehova ɩyɛ kyɩ̃.’ (Ndwomi 103:2) Ɩsɛ kɛɛ awʋvʋlɔ bɛfa Nyamɩnlɩ yɩ Odwokɔ yi nu nɔhʋanlɛ nɩ boduwa bɛ mma bɛ ahʋnlɩnɩ nu.—Ditilonɔmi 6:6-9.

NOVEMBER 29–DECEMBER 5

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | NDƐNƖWUWALƐMAA 4-5

“Gyehova Iluwalɩ Mmaalɛ Anwɩ̃ Be Zʋ Ileli Yi Mmenii”

w15 8/1 13 ¶1

“Mudwodwuli Kɛɛ Enlinlɛ Wɔ Yizilaya”

Sɛ Yizilayamaa nɩ bɛtɩ dima Sisela a, nɩ bɔ nwʋ ɩpʋbʋʋ! Nɩ atinuzɩzɩbɛ ndwokɔ ɩyɛ Keenanɩmaa bɛ amamɩlɛ nɩɩ bɔ ɔzʋ̃mɩnlɛ nu manlɩ; nɩ bɛfa nnwuakula bɔbɔ afɔlɩ na nɩ bɔbɔ adwomanlɩ wɔ bɛ asɔlɩ pika yi nu ɛkɛnɩ. Mɩnla nɣanlɩ yɛ Keenanɩmaa bɛ safʋhɩnɩ nɩɩ bɛ azogyiamaa mɔɔ nɩ bedi azɩlɛ yɩ zʋ bɛmanlɩ Yizilayamaa nɩ bɛdɩlɩ a? Dɛbola yi ndwomi nɩ ɩma yɛnwʋ yɩ kɛɛ nɩ ɩyɛ sɩ kɛɛ abiye ikodu ɔhʋanɩ ɩkɔhɔ dɩka be, na nzuwalɩyɛ po mɛyɩ, nɩ abiyela idu wɔ ɛkɛnɩ. (Ndɛnɩwuwalɛmaa 5:6, 7) Mɔwʋ kila kɛɛ mmenii beɣiandi bɔhɔ bowula avile nɩɩ ndibe nu. Bɔlɔ mɔɔ ɩhã bɛ ti, nɩ bɛáhʋla bɛyɛ egyini, na nɩ bɛábɛ kɛɛ bɔbʋwa nzuwalɩyɛ sʋ̃ mɔɔ nɩ bɔlɔ́tʋlɩ nwʋmɔ banɩ nɩ nu. Nɩ bo kunlu itu kɛɛ bokoluwa ɔhʋanɩ nɣezile zʋ bokodu ɔhʋanɩ, iluwakɛɛ ebiye a nɩ azogyiamaa yɩ bɔdʋ bɛhyɛ bɔ zʋ, bele bo nnwuakula na bɔdʋ bɛ mmaalɛ nɩ mmɔna.

w15 8/1 13 ¶2

“Mudwodwuli Kɛɛ Enlinlɛ Wɔ Yizilaya”

Bɔlɔ ɩhɔlɩ ɔzʋlɔ ɩyɩkyɩlɩ Yizilayamaa nɩ kɛyɛ alʋbɔ 20 kɔbʋmɩ kɛɛ Gyehova ɩnwʋnlɩ kɛɛ akʋ̃ yi mmenii azʋ̃nzɩzɩbɛmaa nɩ bɛpɛ kɛɛ bɛsɩnza bo subanɩ, anzɛnyɩɩ kezimɔ Dɛbola nɩɩ Balakɩ bɛhanlɩ wɔ bo ndwomi nu nɩ: “Kɔbʋmɩ kɛɛ mɩzamɩ, Dɛbola, mudwodwuli, kɔbʋmɩ kɛɛ mudwodwuli kɛɛ enlinlɛ wɔ Yizilaya.” Sɛ nɩ Lapidɔtʋ yɩ yɩ Dɛbola wɔ nnwuakula dɩyɛ a yézi, naasʋ̃ mɔɔ yezi yɛ lɛ kɛɛ ɩwɔ mɔɔ ikile. Ikile kɛɛ, Gyehova ɩmanlɩ Dɛbola ɩwɔlɩ manlɩ yɩ bɔ nwʋ banɩ kɛmɔ enlinlɛ ɩbɔ yi nnwuakula nwʋ banɩ nɩ la. Ɩhanlɩ ihileli yi kɛɛ ɩmá Ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ Balakɩ, benyia mɔɔ yi dedi ɩyɛ sɩ nɩ ɩhɔ ɩdʋ ɩhyɛ Sisela zʋ.—Ndɛnɩwuwalɛmaa 4:3, 6, 7; 5:7.

w15 8/1 15 ¶2

“Mudwodwuli Kɛɛ Enlinlɛ Wɔ Yizilaya”

Ɛkɛnɩ la yɛ Gyeyɛlɩ inyianlɩ adwɩnɩ be a. Ɩmanlɩ Sisela dɩka kɛɛ ile yɩ mʋnlɩ. Sisela ɩhanlɩ ihileli baalɛ nɩ kɛɛ, sɛ abiye ɩba ibizia yɩ a, áma ɩkã. Ɩhyɩyalɩ yɩ nwʋ idianlɩ ɛkɛnɩ, na baalɛ nɩ ɩvalɩ kundu ɩɣɩdalɩ yɩ zʋ, akʋ̃ mmɩlɩ mɔ ɩhanlɩ kɛɛ ɩma nzulo yɩ ma yɩ nlʋ nɩ, ɩmanlɩ ngyesulo yɩ. Ɩákyɛ kʋlaa yɛ Sisela ɩlalɩ hatɩɩ yɩ a. Akʋ̃ Gyeyɛlɩ ɩvalɩ owudo mɔɔ bɛfa bɔbɔ ɛdamɛ aliyia nu ma itimi azɩ nɩɩ hamma—ɩdɩ nninyeni be mɔɔ mmaalɛ mɔɔ bɛda ndamɛ nniyia nu bɛfa bedi egyima na bezi kezimɔ bɛfa bedi egyima bʋwɔ sʋ̃. Akʋ̃ ɩyɛlɩ nyɩaa nyɩaa ɩhɔ igyinanlɩ Sisela yi ti avinli, sikalɛ mɛyɩ nɩ ɩha kɛɛ ikegyina Gyehova yɩ agyia nu ikohũ yi, na nɩ ɩyɛ ɛyɛlɛ paa kɛɛ ɩkɛyɛ ɔzɔ. Sɛ yɩ adwɩnɩ nu ɩyɛlɩ yɩ kʋnsɩnyɩɩ anzɛnyɩɩ ɩhwɩ̃hwɩnlɩ yɩ agyia azɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ zɛ po a, ankɩ odwokɔ ɩkɔhʋla ɩkɔdʋ yɩ. Yeɣizia kɛɛ, asʋ̃ ɩdwɩnɩndwɩnɩnlɩ Nyamɩnlɩ yi mmenii bɔ nwʋ nɩɩ kezimɔ benyia eyi ilile bɛ alʋbɔ sʋ̃maa nɩ nwʋ anzɛnyɩɩ? Anzɛnyɩɩ kɛɛ ɩdwɩnɩndwɩnɩnlɩ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ mɔɔ nɩ inyia kɛɛ ikegyina Gyehova yɩ afʋã nɩ nwʋ a? Bayɩbʋlʋ yɩ ɩáhã nwʋmɔ odwokɔ. Naasʋ̃ mɔɔ yezi la yɛ lɛ kɛɛ, baalɛ nɩ ɩyɛlɩ mɔɔ nɩ ɩpɛ kɛɛ ɩyɛ nɩ, ihunli Sisela!—Ndɛnɩwuwalɛmaa 4:18-21; 5:24-27.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

w05 1/15 25 ¶5

Ndɛnɩwuwalɛmaa Buuku Yi Nu Ndwokɔ Aditili

5:20—Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ ahɔlɔnwa bɔzʋ̃ sʋlɔ bɛɣa bɔhʋnlɩ bɛmanlɩ Balakɩ a? Kɛ ebiye a benyianlɩ awɔvʋlɔ bɔ mmʋwalɩyɛ anzɛnyɩɩ kɛɛ Sisela yɩ nɣɛlɛbɛmaa behileli kɛɛ ahɔnlɔnwa bɔzʋ̃ sʋlɔ bɛ nɩɩ bɛ hʋnlɩ anzɛnyɩɩ kɛɛ ebiye a Sisela ɩvalɩ yɩ nwʋ idianlɩ ahɔnlɔnwanuhilalɛmaa bɔ zʋ ma ɩmanlɩ yɩ sa iziyeli azɩ nɩ mɛyɩ, Bayɩbʋlʋ ɩáhã. Naasʋ̃ pɩlazunlɛ bela íni nwʋmɔ kɛɛ benyianlɩ Gyehova yɩ mmʋwalɩyɛ wɔ ɔhʋanɩ be zʋ.

DECEMBER 6-12

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | NDƐNƖWUWALƐMAA 6-7

“Fá Anwʋzɩzɩbɛ Mɔɔ Ɔwɔ Nɩ La Kɔ”

w02 2/15 6-7

Nyamɩnlɩ Yɩ Egyinanlɛzʋ-Ndwokɔ Ɩkɔwʋwa Wʋ

Abiye mɔɔ nɩ izi yɩzayɩ yi subanɩ na ɩhanlɩ yɩ nwʋ nɔhʋanlɛ odwokɔ yɛ lɛ Gidiyɔnʋ, ɔwɔkɩ Hibulu ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ nɩ. Ɩápɛ kɛɛ ɩkɛyɛ anyunumililɛvʋlɔ wɔ Yizilaya. Meti, mmɩlɩ mɔ bɛhanlɩ kɛɛ Gidiyɔnʋ ɩyɛ anyunumililɛvʋlɔ nɩ, ɩhanlɩ kɛɛ ɩávata. Ihilehileli numɔ kɛɛ: “Mɩ abusunwa yɛ ɩdɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ wɔ Manasɛ abusunwa okuwu yi nu a, na mɩzamɩ yɛ mɩázɛlɩ hwɩɩ wɔ mɩ papa yɩ awudo a”.—Ndɛnɩwuwalɛmaa 6:12-16.

w05 7/15 16 ¶3

“Gyehova Yɩ Apʋka Nɩɩ Gidiyɔnʋ Yɩ Apʋka!”

Bɔlɔ kezile paa ɩhanlɩ Midinyianɩmaa! Aɣilevile nu la, mmenyia 300 bɔwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ bopuko buko buwakɛ 300 nu ma ididee, bɔbɔɔ awɩɛnɩ 300 na betinyia dinyia nu wɔ ohunluma mmɩlɩ mɔ oyumi ɩyɛ dinyii nɩ. Mmɩlɩ mɔ Midinyianɩmaa bɛdɩlɩ kɛɛ betinyia dinyia numɔ kɛɛ, “Gyehova yɩ apʋka nɩɩ Gidiyɔnʋ yɩ apʋka!” nɩ, ɩdɔlɩ bɔ zʋ ma bɛzabɛ sʋ̃ bedinyianlɩ dinyianlɩ numɔ. Basabasayɛlɛ yɩ nu nɩ, nɩ bɛáhʋla bɔnwʋ bɔ nwʋ enii nɩɩ mɔɔ ɩdɩ bɛ tamvʋlɔ po. Mmɩlɩ mɔ Nyamɩnlɩ ɩmanlɩ adamvʋlɔ nɩ bɔhwɩnlɩ apʋka bohuhunli bɔ nwʋ nɩ, mmenii 300 yɩ mɛyɩ, begyinanlɩ dɩka mɔɔ nɩ begyĩ nɩ la. Bɛhanlɩ ɔlɔmɩ nɩ bogualɩ, bezili ɔhʋanɩ mɔɔ bɛkɛva bekeɣiandi nɩ, na bodualɩ ɔhʋanɩ tɩndɩnlɩ bɛhɔ bɛhyɩlɩ bɛzabɛ mɔɔ bɛha nɩ bohunli bɛ, na eyi ɩáma Midinyianɩmaa bedide bɛ ebiyekʋ̃. Akʋ̃ dɩyɛ, atinuzɩzɩbɛ ndwokɔ mɔɔ ɩhɔ ɔzʋlɔ ɔzʋmɩ mmɩlɩ tɩndɩnlɩ nɩ ɩɣa awielɩyɛ.—Ndɛnɩwuwalɛmaa 7:19-25; 8:10-12, 28.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

w05 1/15 26 ¶6

Ndɛnɩwuwalɛmaa Buuku Yi Nu Ndwokɔ Aditili

6:25-27. Gidiyɔnʋ ɩyɛlɩ yɩ dɩyɛ nɣɛlɛbɛ nu kɛmɔ ɩkɛyɛ a, mmenii mɔɔ botwodwuu betiyia yɩ nɩ, bɛlɛ́fa yɩ nwʋ ɛya wɔ ɔhʋanɩ mɔɔ ɩávata zʋ. Mmɩlɩ mɔ yɛkãã odwokɔba yɩ nɩ, ɩsɛ kɛɛ yekila bʋwɔ na yɛámanlɩ yɛ ɛdɩndɩnlɛ ɩáma mmenii mvʋlɔ bɛfa yɛ nwʋ ɛya wɔ ɔhʋanɩ mɔɔ ɩávata zʋ.

DECEMBER 13-19

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | NDƐNƖWUWALƐMAA 8-9

“Bɔ Nwʋ Azɩhanlɛ Ɩdɩ Baaba Ɩtɛla Apigyiabigyiabɔnwʋ”

w00 8/15 25 ¶3

Mɩnla Ɔhʋanɩ Zʋ Yɛ Besiyeziye Bɛ Avinli Ndwokɔ a?

Mmɩlɩ mɔ Gidiyɔnʋ nɩɩ Midinyianɩ bɔkʋ̃ʋ̃ ɛzɩzɩbɛ ɛzɩzɩbɛ nɩ, ɩvʋlɔlɩ Efilemi abusunwa nɩ kɛɛ bɛɣɩla bɛawʋwa yɩ. Naasʋ̃, mmɩlɩ mɔ bɔhʋnlɩ bowieli nɩ, Efilemimaa nɩ bɔhɔlɩ Gidiyɔnʋ zʋ na bɛdɩndɛnlɩ bɛ avʋ̃ tʋ ɛzɩzɩbɛ ɛzɩzɩbɛ kɛɛ ɩáfʋlɔ bɛ wɔ kʋnɛ yɩ ahyɛasɩ. Bayɩbʋlʋ yɩ ɩkã bɔ nwʋ odwokɔ kɛɛ “bɛ nɩɩ yɩ lili mmevile ɛzɩzɩbɛ ɛzɩzɩbɛ.” Gidiyɔnʋ iwuwalɩ kɛɛ: “Asʋ̃ mɔɔ bɛyɛ nɩ, ɩádɛla mɔɔ mɩyɛ nɩ a? Asʋ̃ Efilemimaa bo nnuwalɩba yɩ tʋ tʋ mɔɔ mmenii mvʋlɔ bɛsɩza nɩ, ɩ́dɩ baaba ɩtɛla Abiyizamaa bɔ nwanyɩ mma mɔɔ botua nɩ a? Bɛ sa nu yɛ Nyamɩnlɩ ɩvalɩ Midinyianɩmaa mbanimbani Olabɩ nɩɩ Ziyabɩ iwulalɩ a, na mɔɔ bɛyɛ nɩ, ɩádɛla mɔɔ mɩyɛ nɩ a?” (Ndɛnɩwuwalɛmaa 8:1-3) Munwalɩyɛ bɔkɔɔ mɔɔ Gidiyɔnʋ ɩva ɩmanlɩ nɩ ɩáma basabasayɛlɛ mɔɔ ɩyɛ ɛyɛlɛ ɩba. Ɩkɔhʋla ɩkɛɣa kɛɛ ebiye a nɩ Efilemi abusunwa nɩ bobu bɔ nwʋ sʋ̃maa, na nɩ bɛyɛ ahantanɩ. Naasʋ̃, mɛyɩ iási Gidiyɔnʋ ɔhʋanɩ kɛɛ ɩkɔwɔ mmɔdɩnɩ ma odwokɔ nɩ ɩkɛɣa awielɩyɛ azʋ̃nudwolɩyɛ nu. Asʋ̃ yɛkɔhʋla yɛkɛyɛ dɩyɛ be ɔzɔ a?

w17.01 20 ¶15

Sianti Mɔɔ Bɔ Nwʋ Azɩhanlɛ Ɩla Nwʋmɔ La Ihyinyia

Gidiyɔnʋ ihileli kɛɛ ɩkã yɩ nwʋ azɩ paa. Mmɩlɩ mɔ ili bɔmʋnlɩ mɔɔ Gyehova yɩ bɔvʋlɔ ɩhɔlɩ yɩ pɛ nɩ, ndɛndɛ la yɛ ileli idianlɩ numɔ kɛɛ ɩ́dɩ enii bela, na ɩávata po. (Ndɛ. 6:15) Mmɩlɩ mɔ ileli idianlɩ numɔ kɛɛ ɩkɛyɛ egyima mɔɔ Gyehova ɩva iwula yɩ sa nɩ, ihilalɩ kɛɛ ɩkɛdɩ egyima mɔɔ bese ɩyɛ nɩ yɩ tʋ bʋwɔ, meti ɩvalɩ yɩ nwʋ idianlɩ Gyehova zʋ ɩbɩbɛlɩ ɔhʋanɩhilelɛ. (Ndɛ. 6:36-40) Nɩ Gidiyɔnʋ ɩ́dɩ bɔlɔvʋlɔ na nɩ ɩlɛ akɛnɣazɩzɩbɛ sʋ̃. Naasʋ̃, ɩápɩlɩ yɩ nwʋ ɩyɛ dɩyɛ bela, mfomi ɩyɛlɩ yɩ dɩyɛ wɔ nɣɛlɛbɛ nu. (Ndɛ. 6:11, 27) Ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ mɔɔ inyianlɩ nɩ, ɩáfa ɩpɛ animinyiamɩ ɩma yɩ nwʋ. Mfomi, mmɩlɩ mɔ iwieli yi egyima yɩ nɩ, izia ɩhɔlɩ yɩ awudo.—Ndɛ. 8:22, 23, 29.

w08 2/15 9 ¶9

Bɛmá Yeluwa Gyehova Yɩ Ɔhʋanɩ Zʋ

Ɩsɛ kɛɛ ‘yɛkã yɛ nwʋ azɩ’ na ama yɛayɛ Nyamɩnlɩ yɩ ɔhɔnwʋ. (1 Pit. 3:8; Ndw. 138:6) Ndɛnɩwuwalɛmaa yi ti 9 ɩma yɛnwʋ sianti mɔɔ mfasʋ wɔ zʋ kɛɛ yɛkɛhã yɛ nwʋ azɩ. Gidiyɔnʋ yɩ ɣa Dwotamɩ ɩhanlɩ kɛɛ: “Mmɩlɩ be, nnuno bɔhɔlɩ kɛɛ bɔkɔvɔ abiye ngɔlɔ ma ikeli bɔ zʋ bulombunli.” Bɔwʋwɔlɩ olivi owudo, fɩgɩ, nɩɩ nwanyɩ bɛ anlima. Bɛvalɩ ɔzɔ nnuno nɩ begyinanlɩ ɛkɛnɩ bɛmanlɩ mmenii nkʋ̃kʋ̃ be mɔɔ nɩ bɛfata kɛɛ bedi Yizilayamaa bɔ zʋ bulombunli naasʋ̃ bɛáde betiã nu kɛɛ bɛkɛyɛ ɔzɔ nɩ. Naasʋ̃, bɛvalɩ owudo mɔɔ mmowulo wɔ nwʋ mɔɔ sɩnɩ nkʋ̃ la yɛ bɔkʋla bɛfa bɔsɔ nɩ, begyinanlɩ ɛkɛnɩ bɛmanlɩ Abɩmɛlɛkɩ mɔɔ nɩ ɩdɩ ahantanɩ nɩɩ wudivʋlɔ na ɩpɛ kɛɛ idi mmenii mvʋlɔ zʋ tumi nɩ yɩ bulombunlililɛ. Ɩwɔ numɔ kɛɛ, Abɩmɛlɛkɩ “ilili Yizilaya zʋ bulombunli alʋbɔ asã” dɩyɛ, naasʋ̃ iwuli aɣilevile nu. (Ndɛ. 9:8-15, 22, 50-54) Kila kezimɔ ɩfata kɛɛ ‘yɛkɛhã yɛ nwʋ azɩ’!

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

it-1 753 ¶1

Ɛfɔdʋ, I

Ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ adwɩnɩba yɛ Gidiyɔnʋ ɩva ɩhakɛlɩ nkunimi mɔɔ Gyehova ɩmanlɩ Yizilayamaa belili na ɩahyɛ Nyamɩnlɩ animinyiamɩ sʋ̃ dɩyɛ, naasʋ̃ ɛfɔdʋ yɩ “ɩɣa ɩyɛlɩ ɛhanɩ ɩmanlɩ Gidiyɔnʋ nɩɩ yɩ awudomaa,” iluwakɛɛ Yizilayamaa nɩ bɛva bɛyɛlɩ nyamɩnlɩ bɔzʋ̃mɩnlɩ yɩ. (Ndɛ 8:27) Naasʋ̃ Bayɩbʋlʋ yɩ ɩáhã kɛɛ Gidiyɔnʋ yɩzayɩ munli ɩzʋ̃mɩnlɩ ɔzɔ ɛfɔdʋ nɩ be, iluwakɛɛ, sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ ɩhyɛlɩ da ɩwɔlɩ Gidiyɔnʋ yi dima ɩhɩnlanlɩ “mmenii sʋ̃maa” mɔɔ bɛvalɩ nɔhʋanlɛlilɛ bɔwʋwalɩ azɩ kɛɛ Gyehova yɩ dasɩvʋlɔmaa ansaana Kɩlayɩsɩ ɩbaa nɩ nwʋ.—Hib 11:32; 12:1.

DECEMBER 20-26

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | NDƐNƖWUWALƐMAA 10-12

“Gyɛfɩta—Benyia Mɔɔ Ɩvalɩ Yɩ Adwɩnɩ Iziyeli Gyehova Zʋ”

w16.04 7 ¶9

Sɛ Yedi Nɔhʋanlɛ a, Nyamɩnlɩ Ide Yɛ Itiã Nu

Ɩdɩ kɛɛ Dwosefi yɩ odwokɔ yɩ nɩ ɩwʋwalɩ Gyɛfɩta. Ebiye a, ɩdɩlɩ kɛɛ Dwosefi yi mmenlima “bɛdanɩnlɩ yɩ” dɩyɛ, naasʋ̃ ɩnwʋnlɩ bɛ ngokɛ. (Gyn. 37:4; 45:4, 5) Gyɛfɩta ɩdwɩnɩndwɩnɩnlɩ Dwosefi yɩ ndianwʋ yɩ nwʋ, na ebiye a mɛyɩ yɛ ɩwʋwalɩ yɩ ma izizili abɔkɔ mɔɔ ɩsɔ Gyehova yɩ anyɩ yɩ a. Mɔɔ Gyɛfɩta yi mmenlima nɩ bɛva bɛyɛlɩ yɩ nɩ ɩyɛɛkɛlɩ yɩ paa. Naasʋ̃ dɩyɛ mɔɔ nɩ ɩla yɩ ahʋnlɩnɩ zʋ baaba yɛ lɛ kɛɛ ɩkɔhʋ̃ ikele Gyehova yi mmenii na ɩadɩ Gyehova yi dima nwʋ. (Ndɛ. 11:9) Nɩ izi yi kɛnɣa kɛɛ ikeli Gyehova nɔhʋanlɛ. Na eyi ɩmanlɩ Gyehova iyilalɩ mɛyɩ nɩɩ Yizilayamaa nɩ.—Hib. 11:32, 33.

it-2 27 ¶2

Gyɛfɩta

Nɩ Gyɛfɩta ɩdɩ benyia mɔɔ ɩbɔ egyima na ɩásɩkɛ mmɩlɩ kʋlaa kɛɛ ɩkɛva ɛhyɩmɛ ikeli yɩ asɛdɩ nwʋ egyima. Ɩzʋ̃manlɩ ma bɛvalɩ nɣɩlalɩyɛ bɔhɔ bɛmanlɩ Amɔnʋ bulombunli kɛɛ, Amɔnʋ yɛ ɩpɛ kɛɛ ɩtʋ ɩhyɛ Yizilaya azɩlɛ yɩ zʋ a. Bulombunli yi ɩmanlɩ munwalɩyɛ yɩ kɛɛ, ɩdɩ Amɔnʋmaa bɛ azɩlɛ yɛ Yizilayamaa bele wɔ bɛ sa nu a. (Ndɛ 11:12, 13) Wɔ ɛkɩhyɩ nɩ, Gyɛfɩta ɩlalɩ yɩ nwʋ ali kɛɛ ɩdɩ kʋ̃nɛhʋnlɛvʋlɔ mɔɔ izi ndwokɔ mɔɔ izizi wɔ kʋ̃nɛ nu mɔɔ idua numɔ nɩ munwala, titili mɔɔ ɩfalɩ kezimɔ Nyamɩnlɩ nɩɩ yi mmenii belili nwʋ nɩ. Ɩmanlɩ ɩlalɩ ali kɛɛ mɔɔ Amɔnʋmaa bɛkãã nɩ ɩ́dɩ nɔhʋanlɛ, ihileli kɛɛ (1) Yizilayamaa bɛátʋ bɛhyɛ Amɔnʋmaa, Mowabɩmaa, nɩɩ Idɔmɩmaa bɔ zʋ (Ndɛ 11:14-18; Dit 2:9, 19, 37; 2Mm 20:10, 11); (2) mmɩlɩ mɔ Yizilayamaa bɔkʋ̃ʋ̃ bekele azɩlɛ yɩ nɩ, nɩ íni Amɔnʋmaa bɛ sa nu, iluwakɛɛ ɔzɔ mmɩlɩ yɩ, nɩ Amɔlɩmaa bo bulombunli Sayɩhɔnʋ yɛ nɩ idi ɔzɔ azɩlɛ yɩ zʋ a, na mɛyɩ sʋ̃ yɛ Nyamɩnlɩ ɩvalɩ mɛyɩ nɩɩ yɩ azɩlɛ yɩ iwulalɩ Yizilayamaa bɛ sa nu yi a; (3) Yizilayamaa bɔwʋwalɩ azɩlɛ yɩ zʋ alʋbɔ 300 nɩ yɩ mɛda mɔɔ Amɔnʋmaa bɛákã hwɩɩ, nɩ mɩnla ti mɔɔ sikalɛpɛyɩ, bese bede wɔ be sa nu a?—Ndɛ 11:19-27.

it-2 27 ¶3

Gyɛfɩta

Gyɛfɩta ɩmanlɩ odwokɔ titili nɩ ɩlalɩ ali wɔ mmɩlɩ mɔ ihileli kɛɛ odwokɔ yɩ ɩfalɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ nwʋ nɩ. Ɩva idianlɩ kua kɛɛ, Gyehova Nyamɩnlɩ ɩva azɩlɛ nɩ ɩma Yizilayamaa, yɩ ɔzɔ ti bɛlɛ́fa yɩ ɔfʋã ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ po bɛkɛma awohwi ɔzʋ̃mɩnlɛmaa. Ɩhanlɩ kɛɛ Amɔnʋmaa bɛ nyamɩnlɩ yɛ lɛ Kimɔhyɩ. Ebiyemmɔ bosunzu kɛɛ eyi ɩdɩ mfʋmɩ. Ɩwɔ numɔ kɛɛ nɩ Amɔnʋmaa bɔwɔ nyamɩnlɩ be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Mɩlɩkɔmɩ na Kimɔhyɩ ɩdɩ Mowabɩmaa sʋ̃ bɛ nyamɩnlɩ dɩyɛ, naasʋ̃ nɩ ɔzɔ amanlɩ yɩ bɔsʋ̃mɩ anyamɩnlɩ sʋ̃maa. Mmaalɛ mɔɔ bɛázʋ̃mɩ Gyehova mɔɔ Sɔlɔmɔnʋ ilili mfʋmɩ ɩhɔ igyialɩ bɛ nɩ, ɩmanlɩ ɩvalɩ Kimɔhyɩ ɔzʋ̃mɩnlɛ ɩɣalɩ Yizilaya. (Ndɛ 11:24; 1Aw 11:1, 7, 8, 33; 2Aw 23:13) Akʋ̃ sʋ̃, nnimidimaa be sʋ̃ bekile kɛɛ, “Kimɔhyɩ” ɩkɔhʋla ikehile “Mɔɔ Idi Abiye Zʋ, Nkunimililɛvʋlɔ.” (Kilá Gesenius’s Hebrew and Chaldee Lexicon, mɔɔ S. Tregelles ihileli ɩtʋ nɩ, 1901, owu. 401.) Ebiye a, Gyɛfɩta ɩhwɩnlɩ adwɩnɩ iziyeli ɔzɔ nyamɩnlɩ yɩ zʋ iluwakɛɛ nɩ Amɔnʋmaa bobu ɔzɔ nyamɩnlɩ yɩ kɛɛ, ‘idi abiyemmɔ bɔ zʋ’ anzɛnyɩɩ idi mmenii mvʋlɔ zʋ ‘nkunimi’ ide azɩlɛ ɩma bɛ.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

it-2 26

Gyɛfɩta

Gyɛfɩta Ɩ́dɩ Adwomanlɩ Ɛɣalɛ. Ɩwɔ numɔ kɛɛ nɩ Gyɛfɩta yɩ maamɩ ɩdɩ “tuutuunii” dɩyɛ, naasʋ̃ eyi iáhile kɛɛ nɩ Gyɛfɩta ɩdɩ adwomanlɩ ɛɣalɛ anzɛnyɩɩ boluwa tuutuu zʋ yɛ bɔwʋlɩ yɩ a. Nɩ yɩ maamɩ ɩdɩ tuutuunii, naasʋ̃ mmɩlɩ mɔ Gɩlɩyadɩ ibagyia yɩ kɛɛ yɩ yɩ mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ anwɩ̃ nɩ, nɩ ɩ́dɩ tuutuunii dɔkʋ̃, dɩkɛɛ mɔɔ nɩ ankɩ Ɣɩlahabɩ ɩdɩ tuutuunii mɔɔ aɣinzi yi igyialɩ Salɩmɔnʋ yɩ nɩ la. (Ndɛ 11:1; Dwh 2:1; Mt 1:5) Mɔɔ ɩma yɛnwʋ kɛɛ Gyɛfɩta ɩ́dɩ adwomanlɩ ɛɣalɛ lɛ kɛɛ, yi mmenlima mɔɔ bɛdɩ Giliyadɩ yɩ yɩ mɔɔ ilí bɔmʋnlɩ yɩ nnwuakula nɩ boduduli yi, mɔɔ ɩkɛyɛ na yɩ sa ɩlɛ́kã agyiapadɩ yɩ be. (Ndɛ 11:2) Dɔkʋ̃ sʋ̃, beleli Gyɛfɩta bedianlɩ numɔ kɛɛ ilí Giliyadɩ mbanimbani (mɔɔ ɩkɛyɛ kɛɛ Gyɛfɩta yi mmenlima yɛ nɩ bɛdɩ aditili wɔ nu) nɩ bɛ anyunu wɔ aɣinzi nɩ. (Ndɛ 11:11) Akʋ̃ sʋ̃, ɩwɔlɩ afɔlɩ ɩmanlɩ Nyamɩnlɩ wɔ ɛdamɛ aliyia nɩ nwʋ. (Ndɛ 11:30, 31) Sɛ nɩ Gyɛfɩta ɩdɩ adwomanlɩ ɛɣalɛ amba a, ankɩ eyimmɔ munwala ɩlɔ́kʋla ikezi, iluwakɛɛ nɩ Mmɛla yɩ ɩhã yɩ petee kɛɛ: “Íni kɛɛ adwomanlɩ ɛɣalɛ bela ɩba Gyehova yɩ asafʋ nu. Yɩ awʋbɔ sandɩnlɩ mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ bunlu mɔɔ bekeli yɩ mɛda bɛkɛɣa po, íni kɛɛ bɛba Gyehova yɩ asafʋ nu.”—Dit 23:2.

DECEMBER 27–JANUARY 2

BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | NDƐNƖWUWALƐMAA 13-14

“Mɔɔ Awʋvʋlɔ Bɔkɔhʋla Bokozuma Wɔ Manowa Nɩɩ Yɩ Yɩ Bɛ Ɛkɛnɩ”

w13 8/15 16 ¶1

Awʋvʋlɔ—Bɛdɩdɩ́ Bo Nnwuakula Ɔzʋmɩ Bo Nnwuakula Nu La

Bɛmá yehila benyia be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Manowa mɔɔ ɩzʋ̃ Daanɩ abusunwa okuwu yi nu. Nɩ ɩda ɔwɔkɩ Yizilaya twonwa be mɔɔ bɔfʋlɔ yɩ Zʋla nu. Nɩ Manowa yɩ yɩ ɩáhʋla ɩwʋ, na Gyehova yɩ bɔvʋlɔ ɩhanlɩ ihileli yi kɛɛ sa ɩwʋ ɛɣalɛ benyia. (Ndɛ. 13:2, 3) Odwokɔ yɩ nɩ ɩmanlɩ Manowa nɩɩ yɩ yɩ bɛ anyɩ ileli paa, naasʋ̃ ɩmanlɩ adwɩndwɩnɩ ɩdɔlɩ bɔ zʋ. Meti Manowa ɩwɔlɩ mpayɩ kɛɛ: “Misiãã wʋ Gyehova, ma nɔhʋanlɛ Nyamɩnlɩ yi enii mɔɔ ɔzʋ̃manlɩ yɩ sikalɛpɛyɩ nɩ izia ɩɣɩla, na ihile yɛ ma yɛnwʋ mɔɔ yɛyɛ wɔ kuakula mɔɔ yɛbawʋ yɩ nɩ nwʋ.” (Ndɛ. 13:8) Nɩ Manowa nɩɩ yɩ yɩ bɔdwɩnɩɩ kezimɔ bɛkɛdɩdɩ bɛ ɣa yɩ nwʋ paa, meti pɩlazunlɛ bela íni nwʋmɔ kɛɛ bɛvalɩ Nyamɩnlɩ yɩ mmɛla nɩ behilehileli bɛ ɣa Samɩsɩnɩ, na dɩyɛ bela ikile kɛɛ nninyeniba be ɩzʋ̃ numɔ ɩɣalɩ. Bayɩbʋlʋ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ aɣinzi nɩ, “Gyehova yɩ sunzuma ɩwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ɩyɛɛ egyima wɔ [Samɩsɩnɩ] zʋ.” Meti, mmɩlɩ mɔ Samɩsɩnɩ ɩɣa ɩyɛlɩ ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ wɔ Yizilaya nɩ, ɩyɛlɩ nnwʋánlɩdɩyɛ sʋ̃maa.—Ndɛ. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.

w05 3/15 25-26

Samɩsɩnɩ Ilili Nkunimi Iluwa Gyehova Yɩ Anwʋzɩzɩbɛ Zʋ!

Mmɩlɩ mɔ Samɩsɩnɩ inyii nɩ, “Gyehova ɩhɔlɩ ɔzʋlɔ iyilalɩ yɩ.” (Ndɛnɩwuwalɛmaa 13:24) Eɣile ɔkʋ̃ be, Samɩsɩnɩ ɩɣalɩ yɩ maamɩ nɩɩ yɩ papa bɛ ɛkɛnɩ ɩɣa ɩhã ihileli bɛ kɛɛ: “Mʋnwʋ Fɩlɩsɩtiyianɩ baalɛ be wɔ Tɩmɩna, na mɩ anyɩ ideli yɩ nwʋ, mɩpɛ kɛɛ bɔkɔ bekyia yɩ bɛma mɩ.” (Ndɛnɩwuwalɛmaa 14:2) Kilá kezimɔ ɩkɔdɔ bɔ zʋ. Kɛ ankɩ bɛ ɣa yɩ nɩ ikele Yizilaya wɔ mmenii mɔɔ bɛhyɛɛ bɔ zʋ bɛ sa nu nɩ, ɩpɛ kɛɛ ɩkɔ ikyia wɔ bo nu mfomi. Sɛ abiye ikyia awʋzʋmɩzʋ̃mɩnlɛmaa nɩ be a, nɩ itiyia Nyamɩnlɩ Mmɛla. (Ɛkɩsadɔsʋ 34:11-16) Eyi ti, yɩ awʋvʋlɔ bɛdɩndɛnlɩ bediyialɩ yɩ kɛɛ: “Meti wʋányia baalɛ bela wɔ wʋ mmusunwamaa nɩɩ ye mmenii munwala nu a? Asʋ̃ ɩsɛ kɛɛ ɔkɔ ekyia baalɛ wɔ Fɩlɩsɩtiyiamaa mɔɔ bolótualɩ be mmenyia zʋ nɩ bo nu a?” Naasʋ̃, Samɩsɩnɩ ɩhyɛlɩ kɛɛ: “Begyia yɩ bɛma mɩ, iluwakɛɛ mɛyɩ yɛ ɩfata mɩ a.”—Ndɛnɩwuwalɛmaa 14:3.

Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu

w05 3/15 26 ¶1

Samɩsɩnɩ Ilili Nkunimi Iluwa Gyehova Yɩ Anwʋzɩzɩbɛ Zʋ!

Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ nɩ Fɩlɩsɩtiyianɩ baalɛ eyi “ɩfata” Samɩsɩnɩ a? McClintock nɩɩ Strong’s Cyclopedia ɩkã kɛɛ, kɛ baalɛ nɩ “yɩ nwʋ mɔɔ ɩyɛ pɩkɛ ɩbʋlʋ zʋ na yɩ anyunu wɔ animinyiamɩ” ti a, mfomi ntɩyasɩ mɔɔ ɩwɔ odwokɔ yi nu yɛ lɛ kɛɛ, “ɩdɩ ɔhʋanɩ mɔɔ ɩfata ɩma Samɩsɩnɩ mɔɔ ikoluwa ɔzʋlɔ ikeli yi tile nu pɔkɔ be nwʋ egyima.” Mɩnla tile nu pɔkɔ yɛ ikeli nwʋmɔ egyima a? Ndɛnɩwuwalɛmaa 14:4 ikilehile numɔ kɛɛ, nɩ Samɩsɩnɩ “ɩpɩbɛɛ ɔhʋanɩ mɔɔ ikoluwa ɔzʋlɔ na yɩ sa ɩahã Fɩlɩsɩtiyiamaa nɩ.” Ɔzɔ tile nu pɔkɔ yɩ ti mɔɔ nɩ baalɛ yɩ ɩfata yɩ a. Mmɩlɩ mɔ Samɩsɩnɩ yɩ anyɩ ɩdɩlɩ nɩ, “Gyehova yɩ sunzuma ɩwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ɩyɛɛ egyima wɔ yɩ zʋ,” anzɛnyɩɩ ɩhanlɩ yɩ ma ɩyɛlɩ egyima. (Ndɛnɩwuwalɛmaa 13:25) Meti, Gyehova yi sunzuma yɛ ɩhanlɩ Samɩsɩnɩ ma ɩhɔ izianlɩ ɛyɩlɛ wɔ dɩka mɔɔ bɛáhila yɩ ɔhʋanɩ a, na ɩyɛlɩ yi egyima kɛɛ Yizilaya ndɛnɩwuwalɛvʋlɔ nɩ.

    Ahanta Buuku (2015-2025)
    Numá Yɩ
    Kɔ́ Numɔ
    • Aɣɩnda
    • Kyɛ́
    • Yɛ́ nzɩnzanlɩyɛ mɔɔ ɛpɛ yɩ wɔ ɛkɩhyɩ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mmɛla Mɔɔ Ɩwɔ Nwʋmɔ
    • Nwʋmɔ Nhyɩhyɛlɩyɛ
    • Nwʋmɔ Nninyeni
    • JW.ORG
    • Kɔ́ Numɔ
    Kyɛ́