Ɛbɩlawɔlɛ Nɩɩ Dasɩlɛlilɛ Dɩyɛzumanlɛ Kɛlɛta Nwʋ Awuuku Nu Ɛbɩbɛlɛ
JULY 4-10
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 2 SAMƲWƐLƖ 18-19
“Bazɩlayɩ—Abiye Mɔɔ Nɩ Izi Mɔɔ Ɩkɔhʋla Ɩkɛyɛ”
w07 7/15 14 ¶5
Bazɩlayɩ—Abiye Mɔɔ Nɩ Izi Mɔɔ Ɩkɔhʋla Ɩkɛyɛ
Pɩlazunɛ bela íni nwʋmɔ kɛɛ, Devidi yɩ anyɩ ɩzɔlɩ mmʋwalɩyɛ mɔɔ Bazɩlayɩ va manlɩ yɩ nɩ baaba. Kɛ baaba mɔɔ nɩ Bazɩlayɩ ɩyɛ ɩma Devidi ti mɔɔ nɩ Devidi ɩlɛ nnwʋnlamɩ ɔfʋã nu nninyeni yi ɩma yɩ na ɩava iaduwa kakɛ yɩ a. Iluwakɛɛ nɩ Bazɩlayɩ yɩzayɩ ɩdɩ ozukuavʋlɔ mɔɔ nɩ iáhyinyia dɩyɛ bela. Meti, ebiye a iluwa subanɩba mɔɔ benyia eyi mɔɔ yɩ anyɩ ɩdɩ nɩ ɩlɛ yɩ ti mɔɔ Devidi bɛlɩ kɛɛ ɩ nɩɩ yɩ kɔwʋwa ahɩmfiye ɛkɛnɩ yɩ a. Nɩ ahɩmfiye ɛkɛnɩ mɔɔ Bazɩlayɩ kɔhɔ kɔwʋwa nɩ ɩkɛhyɛ yɩzayɩ animinyiamɩ na ianyia ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ ɩava bulombunli yi ɔhɔnwʋ.
w07 7/15 14 ¶7
Bazɩlayɩ—Abiye Mɔɔ Nɩ Izi Mɔɔ Ɩkɔhʋla Ɩkɛyɛ
Sianti ɔkʋ̃ ti mɔɔ ebiye a Bazɩlayɩ yɛlɩ ɔzɔ yɛ lɛ kɛɛ, nɩ yɩ alʋbɔ ɩhɔ anyunumi, na ebaniyɛlɛ sʋ̃ mɛyɩ, ɩlɛ yɩ ndwokɔ ɛzɩzɩbɛ azʋlɔtʋ. Ebiye a Bazɩlayɩ dɩlɩ nɣanlɩ kɛɛ ɩlɛ́kyɛ na iawu. (Ndw. 90:10) Nɩ ɩyɛ mɔɔ ɩkɔhʋla bela ɩwʋwa Devidi, naasʋ̃ iluwakɛɛ sɩkalɛpɛyɩ yɩ alʋbɔ ɩhɔ anyunumi nɩ ti, nɩ izi mɔɔ ɩlɔ́kʋla ɩkɛyɛ dɔkʋ̃. Bazɩlayɩ ɩáma animinyiamɩ nɩɩ dibilɛ mɔɔ ikenyia nɩ didili yɩ adwɩnɩ nu nkʋ̃ʋ̃ ma ɩyɛ mɔɔ yɩ anwʋzɩzɩbɛ iádwu nwʋmɔ. Iluwakɛɛ nɩ Bazɩlayɩ ídɩ kɛɛ Absɔlɔmɩ mɔɔ ɩpɛ animinyiamɩ nɩ ti, ɩzʋ̃ nɣɛlɛbɛ nu ɩbʋlɩ ɔzɔ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ yɩ, na ɩnwʋnlɩ kɛɛ, kɛ dɩyɛ bela yɛ ɩkɔhʋla ɩkɛyɛ a.—Ɛɣɛ. 11:2.
w07 7/15 15 ¶1-2
Bazɩlayɩ—Abiye Mɔɔ Nɩ Izi Mɔɔ Ɩkɔhʋla Ɩkɛyɛ
Bazɩlayɩ yɩ odwokɔ yɩ ma yɛnwʋ kɛɛ, kɛ ɔzʋ̃mɩnlɛ nwʋ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ munwala yɛ ɩsɛ kɛɛ yede yetiã nu a. Naasʋ̃ eyi iáhile sʋ̃ kɛɛ ɩsɛ kɛɛ yɛpʋ anzɛnyɩɩ yeɣiandi ɔzʋ̃mɩnlɛ nwʋ ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ iluwakɛɛ yɛpɛ kɛɛ yɛ azʋ̃ nu itwe yɛ anzɛnyɩɩ yɛtɩ nɣanlɩ kɛɛ yɛlɔ́kʋla yekeli ɔzɔ asɛdɩ yɩ nwʋ egyima ti. Sɛ yɛfa yɛ nwʋ yetiã Nyamɩnlɩ zʋ a, ɩkɛma yekenyia anwʋzɩzɩbɛ nɩɩ nɣɛlɛbɛ mɔɔ yɛkɛva yɛkɛyɛ mɔɔ yesunzu kɛɛ yɛlɔ́kʋla yɛkɛyɛ nɩ.—Fɩl. 4:13; Gye. 4:17; 1 Pit. 4:11.
Naasʋ̃ nwʋmɔ hyinyia kɛɛ yɛnwʋ mɔɔ yɛ anwʋzɩzɩbɛ ikodwu nwʋmɔ. Kɛ ndianwʋ nɩ, ebiye a nɩ Kilisinyianii be ɩlɛ asɛdɩ sʋ̃maa wɔ asafʋ yɩ nu daada, ɩnwʋ yɩ kɛɛ sɛ ide asɛdɩ fʋlɔ be ɩkɩnla nwʋ a, ɩlɛ́ma ɩkɔhʋla ikodwu mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ ɩpɩbɛɛ wɔ yɩ ɛkɛnɩ yɩ nɩ nwʋ, dɩkɛɛ yɩ abusunwa mɔɔ ikehila bɛ. Wɔ bʋwabɩlɛ mɔɔ ɩdɩ zɔ nu nɩ, sɛ iáde ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ fʋlɔ yɩ itiã nu a, ntɩyasɩ wɔ nu na ikehile sʋ̃ kɛɛ ɩkã yɩ nwʋ azɩ.—Fɩl. 4:5; 1 Tim. 5:8.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
w20.04 30 ¶19
‘Tú Tɔlɔnwa Nɩ Nkʋ̃ʋ̃ Kɔ Yɩ Awielɩyɛ’
Sɛ ɔwɔ ndwokɔ ɛzɩzɩbɛ be nu na osunzu kɛɛ mmenii bɛádɩ wʋ tʋ a, ebiye a Mɛfɩbohyɛtɩ yɩ odwokɔ yɩ ɩkɔhʋla ɩkɛhyɛ wʋ ɛzɩzɩbɛ. (2 Sa. 4:4) Nɩ Mɛfɩbohyɛtɩ dɩ namvʋlɔ na Bulombunli Devidi sʋ̃ ɩ nɩɩ iádi yi bʋwɔ. Kɛ mfʋmɩ be mɔɔ nɩ Mɛfɩbohyɛtɩ ili ti mɔɔ nɩ iyiyiaa ndwokɔ ɛzɩzɩbɛ eyimmɔ munwala a. Naasʋ̃ ɩáfa mmenii nwʋ ɛya, mfomi nɩ yɩ anyɩ ɩsɔ nninyeniba mɔɔ inyia wɔ yɩ ɛbɩlawɔlɛ nu nɩ. Mmɩlɩ be mɔɔ ɩzɩ̃ ɩhɔ nɩ, nɩ Devidi ɩla kunlumiba ali ihile Mɛfɩbohyɛtɩ, na yɩ anyɩ ɩzɔlɩ yɩ paa. (2 Sa. 9:6-10) Meti, mmɩlɩ mɔ Devidi ɩ nɩɩ yɩ iádi yi bʋwɔ nɩ, Mɛfɩbohyɛtɩ zunzunli odwokɔ yɩ nwʋ ɩhɔlɩ aɣinzi. Ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ Devidi ɩ nɩɩ iádi yi bʋwɔ nɩ, Mɛfɩbohyɛtɩ ɩáfa yɩ nwʋ ɛya, na ɩáfa mɔɔ Devidi yɛlɩ yɩ nɩ nwʋ ɔzʋnɩ itiã Gyehova zʋ. Mɛfɩbohyɛtɩ ɩvalɩ yɩ adwɩnɩ iziyeli mɔɔ ɩkɔhʋla ɩkɛyɛ ɩkɛva kɔwʋwa Bulombunli mɔɔ Gyehova ɩyɩ yɩ nɩ zʋ. (2 Sa. 16:1-4; 19:24-30) Gyehova ma bɛhɛlɛ Mɛfɩbohyɛtɩ yɩ ndianwʋba eyi wɔ Bayɩbʋlʋ yi nu, na ama yɛahʋla yɛazuma dɩyɛ be wɔ nu.—Wul. 15:4.
JULY 11-17
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 2 SAMƲWƐLƖ 20-21
“Gyehova Dɩ Pɛlɩpɛlɩlilɛ Nyamɩnlɩ”
it-1 932 ¶1
Gibiyɔnʋ
Ɩwɔ numɔ kɛɛ Bulombunli Sɔɔlʋ hyɩhyɛlɩ kɛɛ ɩkɛzɩkɛ Gibiyɔnʋmaa dɩyɛ, naasʋ̃ bɔhɔlɩ ɔzʋlɔ bɔwʋwalɩ azɩ wɔ ɔwɔkɩ munwala. Bezili abʋtalɩ bɛlɩkɛlɩ Gyehova kɛɛ ɩkɛla nsisi nɩ ali wɔ yɩzayɩ yɩ mmɩlɩ nu. Gyehova yɛlɩ eyi iluwa alʋbɔ asã kɔmɩ mɔɔ ɩmanlɩ ɩɣalɩ wɔ mmɩlɩ mɔ Devidi idii tumi nɩ. Mmɩlɩ mɔ Devidi ɣizialɩ Gyehova na ɩɣa ɩnwʋnlɩ kɛɛ mmegyia nwʋ ɔfɔlilɛ wɔ odwokɔ yɩ nu nɩ, Devidi ɣizialɩ Gibiyɔnʋmaa yɩ nɩ mɔɔ ɩyɛ́ ɩvá ɩbɩdá bɛ. Na Gibiyɔnʋmaa hanlɩ wɔ nɔhʋanlɛ nu kɛɛ, “odwokɔ eyi mɛyɩ, ɩ́dɩ dwɛtɛ nɩɩ ozukua mvuduko odwokɔ” iluwakɛɛ kɛmɔ Mmɛla yɩ kile nɩ, bɔlɔ́kʋla bokoduwa dɩyɛ be bɛkɛva bekele kodiyiawu be nnwʋanlɩ. (Nɔ. 35:30, 31) Gibiyɔnʋmaa nɩ bezia bɔnwʋnlɩ kɛɛ bɔlɔ́kʋla bokohũ enii mmɩlɩ mɔ mmɛla ɩlɛ́manlɩ ɔhʋanɩ bɛ. Meti mmɩlɩ mɔ Devidi ɣiziaɣizialɩ ndwokɔ bɛ nɩ, bezianlɩ kɛɛ, bɛyɩ́ Sɔɔlʋ yɩ “nnwuakula mmenyia” asunwa bɛma bɛ ma bohũ bɛ. Mmegyia nwʋ ɔfɔlilɛ mɔɔ Sɔɔlʋ nɩ yɩ awudomaa belili nɩ kile kɛɛ, ɩwɔ numɔ kɛɛ Sɔɔlʋ yɛ ilili anyunumi wɔ ɔzɔ awulilɛ yɩ nu dɩyɛ, naasʋ̃ ebiye a Sɔɔlʋ yɩ “nnwuakula mmenyia” yɩ, bɛvalɩ bɔ nwʋ bowulalɩ numɔ wɔ ɔhʋanɩ be zʋ. (2 Sa. 21:1-9) Wɔ odwokɔ eyi nu nɩ, yɛlɔ́kʋla yɛkɛhã kɛɛ ɛzɩlɛmaa bɛ tanɩ ti yɛ nnwuakula yɩ bowuaa a, (Dit. 24:16) na mfomi nɩ bɛmaa pɛlɩpɛlɩlilɛ kɛla ali, na eyi ɩ nɩɩ mmɛla mɔɔ ise “nnwʋanlɩ iziye nnwʋanlɩ agyia nu” nɩ yiyia.—Dit. 19:21.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
w13 1/15 31 ¶14
Asafʋ Nu Mbanimbani—‘Ɔhɔnwʋmmɔ Egyimayɛlɛmaa Mɔɔ Bɛma Yedi Fɛlɛkʋ̃’
Gyehova yi mmenii mɔɔ yɛwɔ oyuwadɩ munwala nɩ, yɛfa ɛhyɩmɛ yɛyɛ dasɩlɛlilɛ egyima yɩ, ɩávalɩ nwʋmɔ kɛɛ Setanɩ nɩɩ yi mmenii bɔkʋ̃ betiyia yɛ nɩ. Ye nu be yiyia ndwokɔ ɛzɩzɩbɛ mɔɔ yi kezile ɩdɩ kɛɛ kɔbɩlanɩ “Golayatɩ,” naasʋ̃ sɛ yɛfa yɛnwʋ yetiã Gyehova zʋ a, yɛkɔhʋla yekeli ɔzʋlɔ kɛmɔ Devidi lili Golayatɩ yɩ zʋ nkunimi nɩ. Naasʋ̃ itwu mmɩlɩ be a, oyuwadɩ eyi nu ndwokɔ ɛzɩzɩbɛ hyɛ yɛ zʋ na ɩma yɛfɛ. Sɛ ɩba yɩ ɔzɔ na yeyiyia ndwokɔ ɛzɩzɩbɛ mɔɔ yɛkɔhʋla yekeli ɔzʋlɔ po a, ɔkɔnwʋ yɩ la nɩ yɛ abɔkɔ nu igolɔ. Sɛ yɛkɔ bʋwabɩlɛ mɔɔ ɩdɩ zɔ nu a, asafʋ nu ebani be ɩkɔhʋla ɩkɔwʋwa yɛ ma yekezia yekegyina yɛ agyia zʋ na yɛava anyɩnlɩlelɛ yɛazʋ̃mɩ. Ye nu sʋ̃maa nyia mmʋwalɩyɛ mɔɔ ɩdɩ ɔzɔ zʋ mfasʋ. Ɔhʋanɩbukolɛvʋlɔ be mɔɔ inyia alʋbɔ 60 ɩhanlɩ kɛɛ: “Mmɩlɩ be, nɩ mɩádɩ pɔkɔ na mʋkɔ dasɩlɛlilɛ a, ɩáhyɛ nɩ mɩvɛ. Asafʋ nu ebani be ɩnwʋnlɩ kɛɛ ɛhyɩmɛ mɔɔ nɩ mʋwɔ nɩ ɩhã azɩ, meti ɩɣa igyelalɩ mɩ. Iluwa Bayɩbʋlʋ yɩ zʋ ɩhyɛlɩ mɩ ɛzɩzɩbɛ. Mɩvalɩ mɔɔ ɩhanlɩ nɩ milili egyima na ɩwʋwalɩ mɩ paa.” Izia ɩhanlɩ kɛɛ: “Ɩyɛ mɩ fɛ kɛɛ asafʋ nu ebani yi ɩvalɩ yɩ anyɩ idianlɩ azɩ ɩnwʋnlɩ kɛɛ mʋkɔɔ azɩ wɔ sunzuma nu na ɩwʋwalɩ mɩ!” Nɔhʋanlɛ odwokɔ yɛ lɛ kɛɛ, yɛwɔ asafʋ nu mbanimbani mɔɔ bɔdwɩnɩ yɛ nwʋ, na bɔwɔ ɛkɛnɩ kɛɛ ‘bɔkɔwʋwa yɛ’ eɣile bela, kɛmɔ Abɩhyayɩ wʋwalɩ Devidi nɩ. Eyi ma yɛ ahʋnlɩnɩ ɩtɔ ye kunlu!
JULY 18-24
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 2 SAMƲWƐLƖ 22
“Fá Wʋ Nwʋ Tiã Gyehova Zʋ Ma Ɩwʋwa Wʋ”
cl 19 ¶11
Asʋ̃ Ɔkɔhʋla ‘Ɔkɔhwɩ̃ Ekeɣike Nyamɩnlɩ’ Ankasa a?
Ɩsʋnɩ kɛɛ ɛkɛɣɩnga kɛɛ Nyamɩnlɩ wɔ “tumi kezile.” (Ayɩ. 40:26) Yɛɛ ɩsʋnɩ kɛɛ ɛkɛɣɩnga kezimɔ ileli Yizilayamaa wɔ Ngyemvile Kɔkɔlɔ yɩ nu sʋ̃ na ɩwɔlɩ bɔ nwʋ banɩ wɔ ɛsɛlɛ yɩ zʋ alʋbɔ 40 nwʋ ndwokɔ. Sa ɔkʋla otuá ngyemvile mɔɔ ibuu iduwa ɔzʋlɔ na numɔ ɩhyɛ anwɩ̃, manlɩ mɔɔ bɔ sʋ̃maa kɛyɛ 3,000,000 mɔɔ boluwa azɩlɛ ɣɩsɩɩ zʋ wɔ ngyemvile yɩ avinli, nɩɩ ngyemvile mɔɔ ɩyɛ kɛɛ banɩ kezile wɔ bɔ ɔfʋã nɩɩ ɔfʋã nwʋ mfonyini wɔ wʋ adwɩnɩ nu. (Ɛkɩ. 14:21; 15:8) Eyi ɩkɛma ɔkɔnwʋ dasɩlɛ mɔɔ ikile kɛɛ, Gyehova wɔlɩ yi mmenii nwʋ banɩ wɔ ɛsɛlɛ yɩ zʋ. Nzulo ɩzʋ̃ awʋlɔ nu ɩɣalɩ, na beyianlɩ alɩyɛ mɔɔ nɩ ɩdɩ kɛɛ mma fuvulo belili. (Ɛkɩ. 16:31; Nɔ. 20:11) Wɔ ɛkɩ nɩ, Gyehova lalɩ yɩ ali kɛɛ, kɛ tumi kɛkɛ la yɛ ɩwɔ a, na mfomi ɩfa yi tumi idi egyima ɩbʋwa yi mmenii sʋ̃. Sɛ yɛnwʋ kɛɛ, Nyamɩnlɩ mɔɔ ɩwɔ tumi na ɩdɩ “yɛ eɣiandilɛhɔlɛdɩka nɩɩ yɛ anwʋzɩzɩbɛ, yɛ anwʋhyɩlɩlɛ mmɩlɩ nu bʋwavʋlɔ mɔɔ ɩwɔ ɛkɛnɩ daabaa” nɩ kɛɛ itiye yɛ mpayɩwɔlɛ a, asʋ̃ eyi ɩáyɩkyɩ yɛ ɛɣɛɛlɛ a?—Ndw. 46:1.
w10 6/1 26 ¶4-6
“Wʋzawʋ Sʋ̃ Ekeli Yi Nɔhʋanlɛ”
Bɛmá yehila mɔɔ Devidi hanlɩ yi nu bʋwɔ. Hibulu odwokɔ pɔkɔ mɔɔ bekile yɩ tʋ “ekeli nɔhʋanlɛ” nɩ, ɩkɔhʋla sʋ̃ ikehile kɛɛ ɔkɔzʋ̃ “kunlumiba nu ɛkɛla ɔlɔlɛ ali.” Nɔhʋanlɛlilɛ ankasa igyĩ ɔlɔlɛ zʋ. Gyehova zʋ̃ ɔlɔlɛ nu ɩfa yɩ nwʋ ɩfʋãmɩ bɛzabɛ mɔɔ bedi nɔhʋanlɛ bɛma yɩ nɩ.
Akʋ̃ sʋ̃, yɛ yɩ ndwɩ kɛɛ, nɔhʋanlɛlilɛ ɩ́dɩ nɣanlɩdɩlɛ be kɛkɛ, na mfomi ɩpɩbɛ kɛɛ yɛkɛva nyɛlɩyɛ yɛkɛla yɩ ali. Nɩ Devidi zi kɛɛ Gyehova di nɔhʋanlɛ. Wɔ Bulombunli Devidi mɔɔ nɩ ɩdɩ nɔhʋanlɛvʋlɔ yɩ anwʋhyɩlɩlɛ mmɩlɩ nu nɩ, Gyehova wʋwalɩ yɩ, na ɩzʋ̃ nɔhʋanlɛlilɛ nu ɩwɔlɩ yɩ nwʋ banɩ na ihileli ɔhʋanɩ yɩ. Devidi lalɩ anyɩnlɩzɔlɛ ali wɔ mɔɔ Gyehova yɛlɩ manlɩ yɩ nɩ nwʋ na ɩhanlɩ kɛɛ Gyehova leli yi “wɔ yɩ adamvʋlɔ munwala be sa nu nɩ.”—2 Sa. 22:1.
Mɩnla yɛ Devidi yi ndwokɔ yɩ ikile ɩma yɛ a? Gyehova ɩázɩnza. (Gye. 1:17) Gyehova iágugo yɩ mmɛla nu na idi yɩ anʋhʋba zʋ eɣile bela. Devidi hanlɩ wɔ yɩzayɩ yɩ ndwomi fʋlɔ be nu kɛɛ: “Gyehova . . . iléyiaki yɩ nɔhʋanlɛmaa.”—Ndw. 37:28.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
w12 11/15 17 ¶7
Bɛma Yɛyɛ Yɛ Nwʋ Kɛɛ Nnwuakula
Gyehova yɩ kãnwʋazɩ inyianlɩ ndwomidʋlɛvʋlɔ Devidi yɩ ɛbɩlawɔlɛ zʋ tumi paa. Ɩdʋlɩ ndwomi ɩmanlɩ Gyehova kɛɛ: “Ɛfa wʋ nnwʋanlɩlelɛ bulalɛ kʋlʋkwa nɩ ɛma mɩ, na wʋ kãnwʋazɩ yɛ ɩma mɩyɛ kezi a.” (2 Sa. 22:36) Devidi leli idianlɩ numɔ kɛɛ, Gyehova yɩ kãnwʋazɩ yɛ ibigyialɩ yɩ sʋlɔ ma ɩhʋla ɩyɛlɩ nninyeni nɣezile wɔ Yizilaya a. (Ndw. 113:5-7) Ɔzɔ la yɛ Gyehova yɛ ma amɩyɛ sʋ̃ a. Mɔwʋ dwɩnɩ nwʋmɔ kila, mɩnla nninyeni yɛ yɛlɛ mɔɔ kɛ Gyehova yɛ ‘ɩva ɩmanlɩ yɛ’ a? Nnimidi a, ɔnwʋmɔ ɔhʋanɩ a, anzɛnyɩɩ mɩnla a? (1 Kɔl. 4:7) Enii mɔɔ ɩyɛ yɩ nwʋ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ nɩ, mɛyɩ yɛ ɩdɩ “kezi” a, iluwakɛɛ Gyehova bu ɔzɔ enii nɩ kɛɛ ɩtʋ bʋlɔ.—Lk. 9:48, azɩ ɛkɛnɩ odwokɔ.
JULY 25-31
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 2 SAMƲWƐLƖ 23-24
“Sɛ Ɛma a, Ɩdɩ Afɔlɩwɔlɛ a?”
it-1 146
Awʋlɔna
Ɩda ali kɛɛ Awʋlɔna valɩ dɩka, nantwi nɩɩ ɛyɛnɩ ɩmanlɩ kɛɛ bɛva bɔwɔ afɔlɩ mɔɔ nɩ iléde hwɩɩ dɩyɛ, naasʋ̃ Devidi hanlɩ kɛɛ ikoduwa nwʋmɔ kakɛ. Ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ 2 Samʋwɛlɩ 24:24 ma yɛnwʋ kɛɛ, Devidi ɩvalɩ dwɛtɛ hyɛkɩlɩ 50 ($110) iduwalɩ atʋkʋ̃wʋsʋlɛdɩka nɩɩ nantwi yi nwʋ kakɛ. Naasʋ̃ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ 1 Mmɩlɩzʋdwokɔ 21:25 kã kɛɛ Devidi valɩ ozukua mvuduko hyɛkɩlɩ 600 (kɛyɛ $77,000) iduwalɩ azɩlɛ yɩ nwʋ kakɛ. Enii mɔɔ ɩhɛlɛlɩ Samʋwɛlɩ Buuku mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ anwɩ̃ yɩ, nɩ ɩtwɩ̃ɩ̃ adwɩnɩ ikeziye ozukua mɔɔ bɛva boduwalɩ dɩka mɔɔ begyinanlɩ afɔlɩbukulo yi nɩɩ nninyeni mɔɔ bɛva bɔwɔlɩ afɔlɩ yɩ nɩ zʋ. Naasʋ̃ enii mɔɔ ɩhɛlɛlɩ Mmɩlɩzʋdwokɔ mɔɔ ili bɔmʋnlɩ yɩ mɛyɩ, nɩ ɩtwɩ̃ɩ̃ adwɩnɩ ikeziye ozukua mɔɔ bɛva boduwalɩ azɩlɛ mɔɔ begyinanlɩ asɔlɩ pika yɩ nɩ wɔ ɔzʋlɔ aɣinzi yi nɩ zʋ. (1 Mm. 22:1-6; 2 Mm. 3:1) Iluwakɛɛ azɩlɛ mɔɔ begyinanlɩ asɔlɩ pika yɩ wɔ zʋ nɩ ɩdɩ kezi paa nɩ ti, ntɩyasɩ wɔ numɔ kɛɛ yɩ bʋlɔ kɛyɛ ozukua mvuduko hyɛkɩlɩ 600, tɛla kɛɛ yɛkɛhã kɛɛ dɩka ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ mɔɔ Devidi lili bɔmʋnlɩ gyinanlɩ afɔlɩbukulo yɩ nɩ, yɩ bʋlɔ ɩkɛyɛ ozukua mvuduko hyɛkɩlɩ 600.
w12 1/15 18 ¶8
Sumá Dɩyɛ Be Wɔ ‘Nɔhʋanlɛ Yɩ Nwʋ Ndwokɔ Aditili’ Nɩ Nu
Nɩ Yizilayanii be ɩkɔhʋla ɩkɔzʋ̃ yɩ pɛ nu ɩkɔwɔ afɔlɩ ɩkɛma Gyehova na ɩava iahile mɔɔ Gyehova ɩyɛ ɩma yɩ nɩ nwʋ anyɩnlɩzɔlɛ, anzɛnyɩɩ ɩkɔhʋla ɩkɔwɔ ɛyɩbalɛ afɔlɩ ɩkɛva ɩkɛbɩbɛ Gyehova yɩ anyunu ɔnlʋmɩnlɛ. Sɛ ɔzɔ a, mɛyɩ nɩ ɩlɛ́yɛ sɩ ɩkɛma enii mɔɔ ɩbɔɔ afɔlɩ yɩ nɩ kɛɛ ɩkɛva ɛnlamɩ mɔɔ ɩtɩ pɔkɔ ɩkɔwɔ. Yɩ anyɩ kele paa kɛɛ ɩlɛ mɔɔ ɩdɩ baaba paa nɩ ɩmaa Gyehova. Nnɛ, Kilisinyiamaa yɛáwɔ afɔlɩ kɛmɔ nɩ Mosisi yɩ Mmɛla yɩ nɩ ɩpɩbɛ nɩ, naasʋ̃ yɛbɔ afɔlɩ be. Ɩdɩ mɩnla afɔlɩ a? Nnɛ, yɛfa yɛ mmɩlɩ, yɛ anwʋzɩzɩbɛ nɩɩ ye ozukua yɛsʋ̃mɩ Gyehova. Sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ hileli kɛɛ, afɔlɩ mɔɔ ɩsɔ Nyamɩnlɩ anyɩ nɩ be yɛ lɛ “afɔlɩ mɔɔ yɛfa yɛkamvʋ yɩ,” mɔɔ ɩdɩ anyɩnlɩlazʋ mɔɔ yɛwɔ yɩ nwʋ odwokɔ mɔɔ yɛkɛhã, nɩɩ ‘baaba mɔɔ yɛkɛva yɛkɛyɛ mmenii na yɛawʋwa yɛ nwʋ nkʋ̃kʋ̃ nkʋ̃kʋ̃’ nɩ. (Hib. 13:15, 16) Sɛ Gyehova yi mmenii bɛ anyɩ ɩsɔ mɔɔ ɩfa ɩma bɛ nɩ munwala amba a, ɩda ali wɔ kezimɔ bɔsʋ̃mɩ yɩ nɩ nu. Meti kezimɔ Yizilayamaa yɛlɩ nɩ, ihyinyia kɛɛ amɩyɛ sʋ̃ yɛpɩbɛlɩ adwɩnɩ mɔɔ yɛfa yɛsʋ̃mɩ Gyehova nɩɩ ɔhʋanɩ mɔɔ yeduwa ɔzʋlɔ yɛsʋ̃mɩ yɩ nɩ nu.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
w05 5/15 19 ¶6
Samʋwɛlɩ Buuku Mɔɔ Ɩtɔ Ɔzʋlɔ Anwĩ Yi Nu Ndwokɔ Aditili
23:15-17. Devidi nyianlɩ owulɛ mɔɔ numɔ dɔ manlɩ Nyamɩnlɩ yɩ mmɛla mɔɔ ɩfalɩ nnwʋanlɩ nɩɩ mmegyia nwʋ, na eyi ɩhanlɩ yɩ ma ɩhwɩnlɩ yɩ nwʋ wɔ dɩyɛ bela mɔɔ ɩkɛma ɩkɔdʋ ɔzɔ mmɛla yɩ nɩ nwʋ. Ɩsɛ kɛɛ amɩyɛ sʋ̃ yenyia owulɛ mɔɔ numɔ ɩyɛ sɩ yɛma Nyamɩnlɩ yɩ mmɛla munwala kɛmɔ Devidi yɛlɩ nɩ.
AUGUST 1-7
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 1 AWULOMBUNLI 1-2
“Asʋ̃ Osuma Dɩyɛ Be Wɔ Wʋ Mfʋmɩ Nu a?”
it-2 987 ¶4
Sɔlɔmɔnʋ
Nɩ mmenii yi betinyia dinyiaa numɔ wɔ Gayɩhɔnʋ mɔɔ nɩ íni aɣinzi bela kɛɛ “Ma Bulombunli Sɔlɔmɔnʋ inyiá nnwʋanlɩ daabaa.” Na mmɩlɩ mɔ bɛdɩlɩ ndwomi yi dede nɩ, bɛ adwɩnɩ idu ɩvʋlalɩ na bɔlɔ hanlɩ bɛ ma beɣiandinli. Oduwalɛ mɔɔ Sɔlɔmɔnʋ iátuwa Adonayɩgya nɩɩ yi mmenii yi bɛ tanɩ zʋ kakɛ nɩ, nɩ ɩdaa azʋ̃nudwolɩyɛ mɔɔ ɩkɔwʋwa yɩ bulombunli manlɩ yɩ nu ali. Naasʋ̃ sɛ ɩdɩ Adonayɩgya a, ankɩ ebiye a sa Sɔlɔmɔnʋ yɩ nnwʋanlɩ ifi yɩ sa. Adonayɩgya iɣiandinli ɩhɔlɩ asɔlɩ pika yi nu ɩhɔ ɩbɩbɛlɩ banɩwɔlɛ, na Sɔlɔmɔnʋ zʋ̃manlɩ ma bɔvʋlɔlɩ yɩ bɛɣalɩ. Na Sɔlɔmɔnʋ ɩhã ihileli Adonayɩgya kɛɛ sɛ ɩyɛ dɩyɛba a, sa ɩkɔ ɔzʋlɔ ɩbʋwa nnwʋanlɩ nu, naasʋ̃ sɛ bɔnwʋ tanɩ be wɔ yɩ nwʋ a, mɛyɩ sa bokũ yi. Eyi mɛda nɩ, Sɔlɔmɔnʋ manlɩ ɩhɔlɩ yɩ awudo.—1 Aw. 1:41-53.
it-1 49
Adonayɩgya
Mmɩlɩ mɔ Devidi wuli mɛda nɩ, Adonayɩgya ɩhɔ ɩlahɩlɩlɩ Baatɩ-shiiba kɛɛ, ɩhɔ ɩhã ihile Sɔlɔmɔnʋ ma ɩva Abɩhyagɩ mɔɔ nɩ ikila Devidi nɩ ɩma yɩ ma igyia yɩ. Ɩwɔ numɔ kɛɛ Adonayɩgya nwʋnlɩ kɛɛ Nyamɩnlɩ yɩ sa wɔ odwokɔ yɩ nu dɩyɛ, naasʋ̃ odwokɔ mɔɔ ɩhanlɩ kɛɛ “mɩzamɩ yɛ ankɩ ɩsɛ midi bulombunli a, na nɩ Yizilayamaa munwala sʋ̃ bekilaa ɔhʋanɩ kɛɛ mɩkɛɣa mɩkɛyɛ bulombunli” nɩ, ikile kɛɛ nɩ ɩtɩ nɣanlɩ kɛɛ bɛ nɩɩ iádi yi bʋwɔ. (1 Aw. 2:13-21) Wɔ ɔwɔkɩ Yizilaya Avindelɩyɛ ɔfʋã nu nɩ, nɩ bulombunli yi yɩmmɔ nɩɩ yɩ mpɩnamaa bɛba bɛyɛ enii mɔɔ ikeli yɩ dɩyɛ nɩ yɩ dɩyɛ a. Meti ɩwɔ numɔ kɛɛ ebiye a Adonayɩgya zianlɩ eyi iluwakɛɛ nɩ ɩpɛ kɛɛ bɛpɩda yɩ wɔ bulombunlililɛ mɔɔ ivi yi sa nɩ nwʋ dɩyɛ, naasʋ̃ ɩda ali kɛɛ nɩ ɩla nwʋ la ɩdɩ anyɩnlɩbʋlʋ. (Fá tindiã 2 Sa. 3:7; 16:21 nwʋ.) Ɔzɔ la yɛ Sɔlɔmɔnʋ sʋ̃ nwʋnlɩ dɩyɛ mɔɔ Adonayɩgya iluwa yɩ maamɩ zʋ izianlɩ nɩ a, na ɩhyɛlɩ Bɛnaya kɛɛ ɩhɔ ihũ yi. Meti Bɛnaya ɩhɔ ihunli yi ndɛndɛ zʋ la.—1 Aw. 2:22-25.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
w05 7/1 30 ¶1
Awulombunli Buuku Mɔɔ Ili Bɔmʋnlɩ Yi Nu Ndwokɔ Aditili
2:37, 41-46. Kila kezimɔ ɩyɛ ɛyɛlɛ kɛɛ abiye ikozunzu kɛɛ sa ɩkʋla ibu Nyamɩnlɩ yɩ mmɛla zʋ na ɩava yɩ nwʋ iali! Bɛzabɛ mɔɔ bɛhyɛda bɔpʋ kɛɛ bokoluwa ‘ɔhʋanɩ ɛdɩnɣa mɔɔ ɩkɔ nnwʋanlɩ mɔɔ íni awielɩyɛ nu nɩ,’ bokodua ɔzɔ pɔkɔ mɔɔ nɣɛlɛbɛ íni numɔ mɔɔ bezili nɩ zʋ mma.—Mt. 7:14.
AUGUST 8-14
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 1 AWULOMBUNLI 3-4
“Nɣɛlɛbɛ Zʋ Mfasʋ”
w11 12/15 8 ¶4-6
Ɩyɛlɩ Ndianwʋba Anzɛnyɩɩ Ndianwʋ Tanɩ?
Mmɩlɩ mɔ Sɔlɔmɔnʋ ɣa yɛlɩ Bulombunli nɩ, Nyamɩnlɩ lalɩ yɩ nwʋ ali ihileli yi wɔ ɛlalɩyɛ nu, na ɩhã ihileli yi kɛɛ iɣiziá dɩyɛ bela mɔɔ ɩpɛ yɩ. Nɩ Sɔlɔmɔnʋ yɩzayɩ izi kɛɛ íni nnimidi sʋ̃maa, meti izianlɩ nɣɛlɛbɛ. (Kɩnga 1 Awulombunli 3:5-9.) Nyamɩnlɩ anyɩ ɩzɔlɩ kɛɛ Sɔlɔmɔnʋ iɣizialɩ nɣɛlɛbɛ na iábizia anwʋnyia nɩɩ animinyiamɩ, meti ɩmanlɩ inyianlɩ “nɣɛlɛbɛ nɩɩ ntɩyasɩ ahʋnlɩnɩ”—na ɩvalɩ anwʋnyia sʋ̃ ɩhɩnlanlɩ nwʋmɔ yɩ. (1 Aw. 3:10-14) Gyisɛsɩ hanlɩ kɛɛ, nɩ Sɔlɔmɔnʋ yɩ nɣɛlɛbɛ yɩ ɩzʋnɩ nkʋ̃ʋ̃ ma Shiiba bulombunli baalɛ ɩdɩlɩ eyi, na idualɩ ɔhʋanɩ tɩndɩnlɩ ɩɣalɩ Sɔlɔmɔnʋ yɩ pɛ ɩɣa idiyeli yɩ nɣɛlɛbɛ nɩ be.—1 Aw. 10:1, 4-9.
Íni kɛɛ yekila ɔhʋanɩ kɛɛ yekenyia nɣɛlɛbɛ wɔ nnwʋánlɩ ɔhʋanɩ zʋ. Sɔlɔmɔnʋ hanlɩ kɛɛ “Gyehova yɩzayɩ yɛ ɩma nɣɛlɛbɛ a,” naasʋ̃ ɩhɛlɛlɩ kɛɛ, ɩsɛ kɛɛ yeminyia yɛ nwʋ na ama yɛahʋla yeanyia nɣɛlɛbɛ. Ɩhanlɩ kɛɛ: “Yɛyɛ́ azʋnlɩ yɛma nɣɛlɛbɛ, na yewuko yɛ ahʋnlɩnɩ nu yɛma dɩyɛnunwʋnlɛ.” Mɔɔ ɩ nɩɩ eyi iyiyia nɩ, ɩvalɩ ndwokɔ abɔkɔ be dɩkɛɛ, ‘yetinyia numɔ yɛfʋlɔ,’ ‘yeminyia yɛ nwʋ yɛpɩbɛ’ nɣɛlɛbɛ na ‘yɛpɩbɛ yɩ mɛda ɔhʋanɩ’ ilili egyima. (Ɛɣɛ. 2:1-6) Eyi kile kɛɛ, yɛkɔhʋla yekenyia nɣɛlɛbɛ.
Ɩkɛyɛ baaba kɛɛ yekeɣizia yɛ nwʋ kɛɛ, ‘Asʋ̃ mɩpɛ kɛɛ minyia nɣɛlɛbɛ dɩkɛɛ Sɔlɔmɔnʋ a?’ Iluwakɛɛ mmenii sʋ̃maa bézi ɛhyɩ̃ odwokɔ ti, bɛfa bɛ mmɩlɩ munwatĩĩ bɛfa bɛyɛ egyima bɛpɛ ozukua. Na abiyemmɔ sʋ̃ bɔkɔ sukuulu bɔkɔ aɣinzi bɛfa bɛpɩbɛ nnimidi sʋ̃maa. Na ɛ nɩɩ wʋ abusunwa sʋ̃ ɛ? Asʋ̃ abɔkɔ mɔɔ besizi nɩ kile kɛɛ bɛpɩbɛɛ Nyamɩnlɩ yɩ nɣɛlɛbɛ kɛɛ agudi mɔɔ ɩɣɩnta a? Asʋ̃ nwʋmɔ hyinyia kɛɛ bɛsɩnza adwɩnɩ mɔɔ bɛlɛ wɔ ozukua nɩɩ ɔnwʋmazumanlɛ nwʋ na ama bɛanyia nɣɛlɛbɛ sʋ̃maa a? Nɔhʋanlɛ nu nɩ, nɣɛlɛbɛ mɔɔ bekenyia na bɛava bɛali egyima nɩ ɩkɔwʋwa bɛ eɣile bela. Sɔlɔmɔnʋ hɛlɛlɩ kɛɛ: “Mɛyɩ yɛ ɩkɛma ɛkɛdɩ ɛdɩnɣɛlɛ nɩɩ ndɛnɩ mɔɔ ɩtɩnɣɛ nɩɩ pɛlɩpɛlɩlilɛ tʋ a, na wʋadɩ baabayɛlɛ ahʋanɩ munwala tʋ.”—Ɛɣɛ. 2:9.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
w98 2/1 11 ¶15
Gyehova Dɩ Nyamɩnlɩ Mɔɔ Ɩyɛlɩ Nhyɩhyɛlɩyɛ Munwala
Mmɩlɩ mɔ bɛhyɩhyɛlɩ Ebilehamɩ yɩ tʋmaa kɛɛ manlɩ wɔ Mmɛla yɩ tʋ nɩ, Gyehova yilalɩ bɛ kɛmɔ ɩwɔlɩ yɛ nlabenyia eyi anʋhʋba nɩ. Wɔ alʋbɔ 1473 A.Y.M. nu nɩ, Dwohyuwa ɣa lili Mosisi yɩ dɩyɛ, na ilili Yizilayamaa nɩ bɛ anyunu ɩ nɩɩ bɛ hɔlɩ Keenanɩ. Azɩlɛ yɩ nɩ mɔɔ aɣinzi yi bɛhyɩhyɛlɩ numɔ bɛmanlɩ mmusunwa okuwu yi nɩ, ɩmanlɩ anʋhʋba mɔɔ Gyehova wɔlɩ kɛɛ ɩkɛva azɩlɛ yɩ nɩ ɩkɛma Ebilehamɩ yɩ tʋmaa nɩ ɩɣalɩ numɔ. Mmɩlɩ mɔ Yizilayamaa nɩ lili nɔhʋanlɛ nɩ, Gyehova lili yɩ anʋhʋba mɔɔ mɛyɩ lɛ kɛɛ ɩkɛma bekeli bɛ adamvʋlɔ zʋ nkunimi nɩ zʋ. Eyi ɩɣalɩ numɔ wɔ mmɩlɩ mɔ nɩ Bulombunli Devidi idii dɩyɛ nɩ. Mmɩlɩ mɔ idwuli Devidi yɩ ɣa Sɔlɔmɔnʋ yɩ mmɩlɩ zʋ nɩ, Ebilehamɩ yɩ nhyɩhyɛlɩyɛ yɩ ɔfʋã mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ asã nɩ ɩɣalɩ numɔ. “Nɩ Dwuuda nɩɩ Yizilaya bɔzʋ̃nɩ dɩkɛɛ ngyemvile munwa nyʋnwa, belili, bɔnlʋnlɩ na belili fɛlɛkʋ̃.”—1 Aw. 4:20.
AUGUST 15-21
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 1 AWULOMBUNLI 5-6
“Bɔzʋ̃ Bɛ Ahʋnlɩnɩ Nu Munwala Begyinanlɩ Aliyia Yɩ”
w11 2/1 15
Asʋ̃ Ezi a?
Nɩ bezi siida nnuno mɔɔ ɩzʋ̃ Lɛbanɔnʋ nɩ kɛɛ numɔ yɛ ɔnlʋmɔ, ɩyɛ pɩkɛ na ɩyɛ ovuãmɛ sʋ̃. Akʋ̃ sʋ̃, nɩ bezi kɛɛ ɩyɛ sɩ kɛɛ mmʋwaba kelili numɔ. Meti yɛkɛhã a, Sɔlɔmɔnʋ valɩ nninyeni mɔɔ ɩtʋ bʋlɔ paa yɛ ɩva igyinanlɩ asɔlɩ pika yɩ nɩ a. Naasʋ̃ nnɛ, ɩha siida nnuno ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be la wɔ ɔhʋayɩlɛ mɔɔ bɔwɔ Lɛbanɔnʋ avile zʋ nɩ nu.
it-1 424
Siida
Sɛ nɩ bekenyia siida nnuno sʋ̃maa a, nɩ ɩsɛ kɛɛ botudua, bɛhyɩhyɛ yɩ kɛɛ apa na bɛava bɛaluwa Mɛditeleninyia ngyemvile yɩ zʋ bɛahɔ Tayɩ anzɛnyɩɩ Sayɩdɔnʋ na bɛahɔ bɛadwu Dwopa. Eyi mɛda nɩ, bɔtwɩ̃ boduwa azɩ bɔkɔ Gyelusalamɩ. Nɩ eyi ikehyinyia egyimayɛlɛmaa sʋ̃maa. Eyi munwala ɩyɛlɩ bʋwɔ iluwa nhyɩhyɛlɩyɛ mɔɔ Sɔlɔmɔnʋ nɩɩ Hayɩlamɩ bɛyɛlɩ nɩ ti. (1 Aw. 5:6-18; 2 Mm. 2:3-10) Eyi mɛda nɩ, siida nnuno iwuli ɔzʋlɔ wɔ Gyelusalamɩ mɔɔ nɩ bɔkʋla bɛkã bɛfalɩ Sɔlɔmɔnʋ nwʋ kɛɛ, ɩmanlɩ ‘siida owudo ɩzʋnɩnlɩ ɩdɛlalɩ sikamɔ nnuno’ wɔ yɩ mmɩlɩ zʋ.—1 Aw.10:27; fá tindiã Ayɩ. 9:9, 10 nwʋ.
it-2 1077 ¶1
Asɔlɩ Pika
Mmɩlɩ mɔ Sɔlɔmɔnʋ ɩyɛɛ egyima yɩ nwʋ nhyɩhyɛlɩyɛ nɩ, ɩyɩlɩ mmenyia ɛpamaa 30,000 wɔ Yizilaya. Nɩ ɩsʋ̃ma bo nu 10,000 ma bɔkɔ bɛyɛ egyima eziyianɩ ɔkʋ̃ wɔ Lɛbanɔnʋ, mɛyɩ mɛda nɩ bɛba botua eziyianɩ anwɩ̃ wɔ bɛ awudo, nɩ izia ɩzʋ̃ma ɛpamaa mvʋlɔ 10,000 ma bɔnlʋmmɔ sʋ̃ bɔhɔ. (1 Aw. 5:13, 14) Sɔlɔmɔnʋ yɩlɩ mmenii 70,000 mɔɔ bɛdɩ “ngyɛvʋlɔ” kɛɛ bɔzʋwazʋwá nninyeni, na izia ɩyɩlɩ mmenii 80,000 kɛɛ awʋlɔbukolɛmaa. (1 Aw. 5:15; 9:20, 21; 2 Mm. 2:2) Ɩyɩlɩ mmenyia 550 kɛɛ bɛlɩlá egyima yɩ munwa, na ɩyɩlɩ mmenii 3,300 kɛɛ bɛ awʋwavʋlɔ. (1 Aw. 5:16; 9:22, 23) Eyi da ali kɛɛ, egyimayɛlɛmaa mɔɔ nɩ bɔwɔ Yizilaya nɩ, nɩ bo nu 250 dɩ Yizilayamaa, yɛɛ bo nu 3,600 dɩ “ngyɛvʋlɔ.”—2 Mm. 2:17, 18.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
g 5/12 17, alɩka
Bayɩbʋlʋ Yɩ—Buuku Mɔɔ Numɔ Nkɔmɩhyɛlɛ Ɩba Numɔ Pɛpɛɛpɛ. Yɩ Ɔfʋã 1
MƆƆ ƖKÃ ƖFALƖ MMƖLƖ NWƲ NƖ DƖ PƐPƐƐPƐ
Ndianwʋ ɔkʋ̃ mɔɔ ikile kɛɛ sɛ Bayɩbʋlʋ yɩ ɩkãã mmɩlɩ nwʋ odwokɔ a ɩkã yɩ pɛpɛɛpɛ nɩ wɔ 1 Awulombunli 6:1. Eyi falɩ mmɩlɩ mɔ Bulombunli Sɔlɔmɔnʋ wɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ikyinaa asɔlɩ pika yɩ wɔ Gyelusalamɩ nɩ nwʋ. Ɛkɛnɩ kɩnga kɛɛ: “Mmɩlɩ mɔ Yizilayamaa zʋ̃ Igyibiti azɩlɛ yɩ zʋ bɛɣalɩ nɩ, yɩ alʋbɔ ala anla nɩɩ anwunluma awɔtwɛ [alʋbɔ 479] nɩ, nɩ ɩdɩ Sɔlɔmɔnʋ yɩ alʋbɔ mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ anla ɔzʋmɩ mmɩlɩ mɔ ɩɣa ɩyɛlɩ Yizilaya zʋ Bulombunli nɩ. Ɔzɔ ɔlʋbɔ yɩ nɩ, ɩwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ikyinaa Gyehova yɩ asɔlɩ pika yɩ nɩ wɔ Zɩɩvɩ eziyianɩ (kile kɛɛ eziyianɩ mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ anwɩ̃) yɩ nu.”
Bayɩbʋlʋ ngʋndawulɛ ikile kɛɛ, Sɔlɔmɔnʋ yɩ Bulombunlililɛ alʋbɔ mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ anla nɩ, ɩba isi alʋbɔ mɔɔ ɩtɔ ɔzʋlɔ 1034 A.Y.M. nu. Meti, sɛ yɛbɔ yɩ tʋ kɛɛ yetinyiaa alʋbɔ 479 ɔzʋmɩ mmɩlɩ mɔ Sɔlɔmɔnʋ wɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ ikyinaa asɔlɩ pika yɩ mɔɔ ɩdɩ alʋbɔ 1034 A.Y.M. nu yɩ a, ɩfa yɛ ɩba alʋbɔ 1513 A.Y.M. nu mmɩlɩ mɔ Yizilayamaa nɩ bɔzʋ̃ Igyibiti bɛyɩlɩ bɔ nwʋ nɩ.
AUGUST 22-28
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 1 AWULOMBUNLI 7
“Mɩnla Yɛ Yesuma Wɔ Pila Anwɩ̃ Yi Nu a?”
w13 12/1 13 ¶3
“Bokodu Kɔbɩlɩ Wɔ Yɩ Avile Nu”
Bulombunli Sɔlɔmɔnʋ valɩ kɔbɩlɩ sʋ̃maa iziyeziyeli Gyelusalamɩ asɔlɩ pika yɩ nɩ. Mmɩlɩ mɔ Devidi lili Siliyia zʋ nkunimi nɩ, inyianlɩ kɔbɩlɩ sʋ̃maa na ɩva iyiakili yɩ ɣa Sɔlɔmɔnʋ. (1 Mm. 18:6-8) Nɩ “kɔbɩlɩ angʋla” kezile yi nɩ ɩkɩnla nninyeni mɔɔ bɛvalɩ kɔbɩlɩ bɛyɛlɩ nɩ nwʋ, na numɔ nzulo yɛ nɩ azɔfʋ yɩ bɛfa bɔwʋwʋ bɛ agyia nwʋ a. Na nɩ ɩfa nzulo mɔɔ ɩbʋ galɔnʋ 17,500 na yɩ ɔnlʋmɔ sʋ̃ ɩkɛyɛ tɔɔnʋ 30. (1 Aw. 7:23-26, 44-46) Akʋ̃ ɩyɛlɩ kɔbɩlɩ pila nɣezile anwɩ̃ wɔ asɔlɩ pika yɩ nɩ anyunu. Nɩ numɔ bela yɩ tɩndɩnlɩ ɩdɩ fiiti 26, na ɩyɛlɩ adile anwɩ̃ idindianlɩ pila yɩ bela zʋ mɔɔ ɔkʋ̃ bela yɩ tɩndɩnlɩ ɩkɛyɛ fiiti 7.3. Na nɩ awɔnɩ ɩlɩla pila yɩ bela nu, mɔɔ yi pipili ɩdɩ nkyisi 3 yɛɛ yɩ tɛtɛlɛ sʋ̃ ɩdɩ fiiti 5.6. (1 Aw. 7:15, 16; 2 Mm. 4:17) Sɛ yekila kɔbɩlɩ dʋdʋ mɔɔ bɛva bɛyɛlɩ nninyeni eyimmɔ a, ɩyɛ nnwʋanlɩ baaba.
it-1 348
Bowazɩ, II
Sɔlɔmɔnʋ gyinanlɩ kɔbɩlɩ pila nɣezile anwɩ̃ wɔ asɔlɩ pika yɩ valanda yɩ anyunu. Na mɔɔ ɩwɔ ti sʋlɔ ɔfʋã nu nɩ, nɩ bɔfʋlɔ yɩ Bowazɩ na ɩkɛyɛ kɛɛ yɩ tʋ kile “Wɔ Anwʋnzɩzɩbɛ Nu.” Yɛɛ mɔɔ ɩwɔ ngyakɛ ɔfʋã nu sʋ̃ nɩ, bɔfʋlɔ yɩ Gyeekɩnɩ na yɩ tʋ kile “Ma [Gyehova] Ɩmá Idimi Pindinyii.” Meti, sɛ abiye igyĩ asɔlɩ pika yɩ Sɛnzɛnɩ Avindelɩyɛ na ɩkɩngaa ɔzʋmɩ nyini zʋ a, ɩkɛdɩ anlima anwɩ̃ yɩ tʋ kɛɛ ‘Ma [Gyehova] ɩmá idimi pindinyii [asɔlɩ pika yɩ] wɔ anwʋzɩzɩbɛ nu.’—1 Aw. 7:15-21.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
it-1 263
Oyuwalɛ
Bɛzabɛ mɔɔ bɔsʋ̃mɩ Gyehova wɔ nwanzanwanzayɛlɛ nu nɩ, ihyinyia kɛɛ bɛma bɔ nwʋ ɩtɩ wɔ nnwʋnlamɩ ɔfʋã nu. Bɛvalɩ eyi bɛyɛlɩ egyima wɔ ɛdamɛ aliyia yɩ nɩɩ asɔlɩ pika yɩ nu. Mmɩlɩ mɔ bɛlɛ Ɔsɔfʋ Ebani Elɔnʋ nɩɩ yɩ nnwuakula yɩ besiyee ɛkɛnɩ kɛɛ azɔfʋ nɩ, boyuwalɩ ansaana bɛbawula bɛ azɔfʋ ntalɩ nɩ. (Ɛkɩ. 29:4-9; 40:12-15; Lɛv. 8:6, 7) Nɩ azɔfʋ yɩ fa nzulo mɔɔ ɩwɔ kɔbɩlɩ kyɩansɩ mɔɔ iziye ɛdamɛ aliyia yɩ nwʋ bɔwʋwʋ bɛ agyia nɩɩ bɛ sa nwʋ, na aɣinzi yi sʋ̃, nɩ bɛfa kɔbɩlɩ angʋla kezile mɔɔ nɩ iziye Sɔlɔmɔnʋ yɩ asɔlɩ pika ɛkɛnɩ nɩ bedi egyima. (Ɛkɩ. 30:18-21; 40:30-32; 2 Mm. 4:2-6) Sɛ itwu Ɛbɩdalɛ Eɣile yi a, nɩ ɔsɔfʋ ebani yi ibiyia yɩ nwʋ mbɔmɩ anwɩ̃. (Lɛv. 16:4, 23, 24) Bɛzabɛ mɔɔ nɩ bɛkɛva Azazɛlɩ ɛzɩkɛ yɩ, nnamɩ nɩɩ nantwi kɔkɔlɔ mɔɔ bɛva bɔwɔlɩ afɔlɩ yɩ bɔkɔhɔ banɩ yɩ mɛda nɩ, nɩ ɩsɛ kɛɛ bebiyia na bɛpɩda bɛ ntalɩ ansaana bɛazia bɛaɣa banɩ yɩ nu dɔkʋ̃.—Lɛv. 16:26-28; Nɔ. 19:2-10.
AUGUST 29–SEPTEMBER 4
BAYƖBƲLƲ NU ANWƲNYIA | 1 AWULOMBUNLI 8
“Mpayɩ Mɔɔ Sɔlɔmɔnʋ Zʋ̃ Kãnwʋazɩ Nu Wɔlɩ Wɔ Bagua Nu”
w09 11/15 9 ¶9-10
Sumá Bayɩbʋlʋ Na Ɩma Wʋ Mpayɩwɔlɛ Idu Mpʋnɩ
Ɩsɛ kɛɛ yɛzʋ̃ yɛ ahʋnlɩnɩ nu yɛbɔ mpayɩ na ama Nyamɩnlɩ iadiye yɛ. Mmɩlɩ mɔ nɩ beyilaa Gyehova yɩ asɔlɩ pika yɩ zʋ wɔ Gyelusalamɩ alʋbɔ 1026 A.Y.M. nu nɩ, Sɔlɔmɔnʋ zʋ̃ yɩ ahʋnlɩnɩ nu ɩwɔlɩ mpayɩ wɔ mmenii sʋ̃maa mɔɔ nɩ beyiyia numɔ wɔ ɛkɛnɩ nɩ bɛ anyunu. Ɔzɔ mpayɩ nɩ wɔ 1 Awulombunli yi ti 8. Mmɩlɩ mɔ bɛvalɩ nhyɩhyɛlɩyɛ alɩka yɩ beziyeli Nwanzanwanza nu Nwanzanwanza dɩka ɛkɛnɩ mɛda, na mununkumi ɩzʋ̃ Gyehova yɩ ɛkɛnɩ ɩɣa ɩhyɛlɩ asɔlɩ pika yɩ nu manlɩ nɩ, Sɔlɔmɔnʋ ɩyɩlɩ Gyehova ayɛlɛ.
Sunzú Sɔlɔmɔnʋ yɩ mpayɩ yɩ nwʋ na yɛ kezimɔ ɩhwɩnlɩ adwɩnɩ iziyeli ahʋnlɩnɩ yɩ zʋ nɩ ndwɩ. Sɔlɔmɔnʋ hanlɩ kɛɛ Gyehova yɩzayɩ nkʋ̃ la yɛ izi enii yɩ ahʋnlɩnɩ nu a. (1 Aw. 8:38, 39) Ɔzɔ mpayɩ ɔkʋ̃ yɩ la ɩma yɛnwʋ kɛɛ, anyɩnlɩlazʋ ɩwɔ ɛkɛnɩ ma abiye mɔɔ ɩyɛ tanɩ na ‘ɩzʋ̃ yɩ ahʋnlɩnɩ munwala nu isia ɩba Nyamɩnlɩ yɩ ɛpɛ nɩ.’ Sɛ nɩ tamvʋlɔ be ɩfa Nyamɩnlɩ yi mmenii ɩyɛ alɔngɔ, na aɣinzi yi Nyamɩnlɩ yi mmenii bɛ ahʋnlɩnɩ ɩdanɩ na bɛyɛ mɔɔ ɩsɔ Nyamɩnlɩ anyɩ a, nɩ itiye bɛ dɩyɛzianlɛ nɩ. (1 Aw. 8:48, 58, 61) Eyi kile kɛɛ, pɩlazunɛ bela íni nwʋmɔ kɛɛ, ɩsɛ kɛɛ ɔzʋ̃ wʋ ahʋnlɩnɩ nu ɔbɔ mpayɩ.
w99 1/15 17 ¶7-8
Pigyiá Salɛ Mɔɔ Nwʋmɔ Ɩtɩ Sʋlɔ Wɔ Mpayɩwɔlɛ Nu
Sɛ yɛbɔɔ mpayɩ wɔ petee anzɛnyɩɩ ɛɣɩntanlɛ nu a, Bayɩbʋlʋ nu egyinalɛzʋ-ndwokɔ mɔɔ ɩsɛ kɛɛ yɛma ɩbʋwa yɛ adwɩnɩ nu yɛ lɛ kɛɛ yɛkɛhã yɛ nwʋ azɩ mmɩlɩ mɔ yɛbɔɔ mpayɩ yɩ nɩ. (2 Mm. 7:13, 14) Bulombunli Sɔlɔmɔnʋ zʋ̃ kãnwʋazɩ nu wɔlɩ mpayɩ wɔ bagua nu mmɩlɩ mɔ iyilaa Gyehova yɩ asɔlɩ pika yɩ zʋ wɔ Gyelusalamɩ nɩ. Nɩ banzɛmɔ Sɔlɔmɔnʋ igyina aliyia mɔɔ ɩkɩnla nniyia mɔɔ ɩyɛ pɩkɛ ɩtɛla aliyia bela mɔɔ begyina wɔ azɩlɛ zʋ kyɩ̃ nɩ nwʋ iwie a. Naasʋ̃, ɩzʋ̃ kãnwʋazɩ nu ɩwɔlɩ mpayɩ kɛɛ: “Asʋ̃ Nyamɩnlɩ kɔhʋla kɔwʋwa azɩlɛ yɩ zʋ a? Kila! Sʋlɔ, nyɛ, sʋlɔ nu sʋlɔ po, ɩdɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ɩma wʋ; na akʋ̃ pika ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ eyi mɔɔ migyina yɩ a?”—1 Aw. 8:27.
Dɩkɛɛ Sɔlɔmɔnʋ nɩ, sɛ amɩyɛ sʋ̃ yegyĩ mmenii mvʋlɔ bɛ agyia nu yɛbɔɔ mpayɩ wɔ bagua nu a, ɩsɛ kɛɛ yɛkã yɛ nwʋ azɩ. Ɩwɔ numɔ kɛɛ ɩsɛ kɛɛ yɛpʋ kɛɛ yɛkɛla nnabɩlaba nyɛlɩyɛ be ali dɩyɛ, naasʋ̃ sa yɛkʋla yeduwa yɛ nnɩ mɔɔ yɛfa yɛtɩndɛ zʋ yɛda yɩ ali kɛɛ yɛkã yɛ nwʋ azɩ. Sɛ abiye ɩzʋ̃ odwolɛ nu ɩbɔɔ mpayɩ a, iábigyia bigyia yɩ nwʋ sʋlɔ anzɛnyɩɩ ɩáyɛ nnabɩlaba nyɛlɩyɛ bela wɔ nu. Ɩáhwɩnhwɩ̃ adwɩnɩ ɩba yɩzayɩ zʋ, mfomi ɩtwɩ̃ adwɩnɩ isiye Enii mɔɔ ɩbɔɔ yɩ mpayɩ nɩ zʋ. (Mt. 6:5) Mɔɔ yɛkã wɔ yɛ mpayɩwɔlɛ nu nɩ, ɩda yɩ ali kɛɛ yɛkã yɛ nwʋ azɩ anzɛnyɩɩ yɛáhã yɛ nwʋ azɩ. Sɛ yɛkã yɛnwʋ azɩ wɔ yɛ mpayɩwɔlɛ nu a, yɛlɛ́kã ndwokɔ mɔɔ ɩdɩ kɛɛ mɔɔ yɛhyɛɛ Nyamɩnlɩ ma ɩkɛyɛ dɩyɛ be wɔ ɔhʋanɩ mɔɔ amɩyɛzayɛ yɛpɛ zʋ. Mfomi yekeziã Gyehova kɛɛ ɩyɛ dɩyɛ wɔ ɔhʋanɩ be zʋ mɔɔ ɩ nɩɩ yɩ pɛ nwanzanwanza iyiyia. Ndwomidʋlɛvʋlɔ yɩ ɩyɛlɩ subanɩ eyi mɔɔ ɩfata nwʋ ndianwʋba wɔ mmɩlɩ mɔ izianlɩ kɛɛ: “Yesiãã wʋ, Gyehova de yɛ, yɛpa kyɛbɛ wʋ! Gyehova, yesiãã wʋ, ma yeli nkunimi!”—Ndw. 118:25; Lk. 18:9-14.
Pɩbɛlɩ Bayɩbʋlʋ Yi Nu
it-1 1060 ¶4
Sʋlɔ
Sɔlɔmɔnʋ mɔɔ igyinanlɩ asɔlɩ pika yɩ wɔ Gyelusalamɩ nɩ hanlɩ kɛɛ, “sʋlɔ, nyɛ, sʋlɔ nu sʋlɔ po” ɩdɩ ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ ɩma Nyamɩnlɩ. (1 Aw. 8:27) Iluwakɛɛ Gyehova yɛ Ɩwɔlɩ sʋlɔ nɩ ti, yɛkʋla yɛkã kɛɛ, dɩka mɔɔ ɩda nɩ ɩtɛla yɩ munwala na “yɩzayɩ nkʋ̃ yi dima ɩkɔ sʋlɔ ɩtɛla dima bela. Yi kezileyɛlɛ ɩtɛla azɩlɛ nɩɩ sʋlɔ.” (Ndw. 148:13) Kɛmɔ abiye ɩkʋla isunzu dɩyɛ wɔ yɩ sa kunlu nɩ, ɔzɔ la yɛ Gyehova kʋla sunzu sʋlɔ mɔɔ yɛ anyɩ duwa yɩ wɔ yɩ sa nu mɔɔ ɩávɛ kʋlaa. (Ayɩ. 40:12) Meti, mɔɔ Sɔlɔmɔnʋ hanlɩ nɩ iáhile kɛɛ Gyehova íni ɔwʋwalɛdɩka pɔkyɩɩ be wɔ sʋlɔ. Na ɔzɔ la yɛ iáhile sʋ̃ kɛɛ, Gyehova wɔ dɩka bela nɩɩ dɩyɛ bela nu. Yɛnwʋ eyi wɔ mɔɔ Sɔlɔmɔnʋ hanlɩ valɩ Gyehova nwʋ nɩ nu, ɩhanlɩ kɛɛ “ɔzʋ̃ sʋlɔ, wʋ ɔwʋwalɛdɩka” yɩ nɩ na tiye. Ɔzɔ ɔwʋwalɛdɩka yɩ nɩ, ɩdɩ dɩka mɔɔ Gyehova ɩda idi tumi wɔ sunzuma nu wɔ sʋlɔ.—1 Aw. 8:30, 39.