Aˬ yawꞈ kʼaˇ shaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ

Aˬbyaˬhaˬ Yeˬhawˇbaˬ bi iˇ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ aˬ za za˗ehˇ kuiˇ toꞈ ciˬ ciˬ˗ehˇ iˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya gaˇ shaˬ shaˬ˗ehˇ gaˇ ma doˆ˗iˇ haw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ heu poˆ naˇ myaˆ nah laꞈ kʼoeˇ iˇ keuˆ nya kʼawꞈ, kʼaˇ shaˬ˗eu poˆ pyeuꞈ meh.

Aˬbyaˬhaˬ Yeˬhawˇbaˬ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gaˇ ma kahˇ li shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ iˇ luꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ ‘Aˬ li tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ˗eu nawˇ gaˬ dui dui˗eu nawˬ li Iˇtsaˆ˗ahˇ sheuˬ˗awˇ, Mawˇliˇyaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ iˇ˗awˬ. Kʼoeˇ gaˇ iˇ keuˆ naˇ, ngaˇ nawˬ˗ahˇ gawˬ jawˬ tiˬ jawˬ mehˬ nehˬ ma. Gawˬ jawˬ kʼoeˇ jawˬ kʼoeˇ taˆ, Iˇtsaˆ˗euˬ gʼawˇ mawˇ ngaˬ˗ahˇ lawˇ nehˬ laꞈ˗awˬ’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ Iˇtsaˆ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu lehˇ siˬ nya gaˇ neh aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ˗euˬ nga? Aˬbyaˬhaˬ ehˇ dawˬ teu˗ahˇ naˇ haˬ coeˇ˗eu nui jah hawˇ˗eu nui kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ jaˆ laˇ˗euˬ nga?

Jaˇliꞈ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ ‘jah˗eu tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗euˬ aˬ da yaw dzahˇ gʼaˬ’ lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 4:11) Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ aˇ yamˬ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ nui jah ziꞈ˗eu taꞈ˗ehˇ ziꞈ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ miˇ neh, gaˇ kawˆ teu maˬ pyeuꞈ laˇ ngeh neh aˬ yawꞈ nui jah ziꞈ dah ni gʼeh luꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzeuˇ yaꞈ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ haiˬ dui doeˇ dui dui˗eu Sawˇdoˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ ma lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬbyaˬhaˬ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tsawˇ muiˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ, tsawˇ doeˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ laˆ cawˆ de laˬ lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ deuˬ laꞈ tsuˆ tiˬ tsuˆ tehꞈ˗ehˇ ya mawˇ kʼawꞈ maˬ laˆ cawˆ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 18:16-33) Aˬbyaˬhaˬ Yeˬhawˇbaˬ naˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nya˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

Teu gaˇ neh tiˬ kʼehˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ hawˇ˗eu Saˬlaˇ˗ahˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu laꞈ sawˬ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Saˬlaˇ 90 kʼoꞈ byah laˇ˗eu keuˆ laˇ taˬ˗awˇ, Aˬbyaˬhaˬ 100 kʼoꞈ byah laˇ˗eu keuˆ laˇ ngeh, aˬ li Iˇtsaˆ bi jawˇ le˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ naˇ zaˬ ciˬ zaˬ cu maˬ paˇ mˇ nya˗euˬ gaˇ kʼawꞈ, zaˬ jawˇ le nya ni jahˇ nehˬ nya gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 4:18, 19) Aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ noeˬ taˬ˗awˇ, tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ngehˇ leˇ coeˇ˗eu yaw duˬ baw meh.

Teu gaˇ neh 25 kʼoꞈ byah laˇ˗awˇ, Aˬbyaˬhaˬ Mawˇliˇyaˆ gawˬ jawˬ˗ahˇ le luꞈ ngeh, gaˇ kawˆ teu deuˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ luꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ yawꞈ Iˇtsaˆ paˇ shiˇ˗euˬ naˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ nya˗awˇ, bi dehꞈ laˇ mawꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Heˬbyehˇ 11:19) Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ teu baˬ da neh Aˬbyaˬhaˬ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ bi le˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ le˗euˬ meh.

Aˬbyaˬhaˬ Yeˬhawˇbaˬ bi le˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ kʼaˆ deuˬ˗ahˇ nga nyaꞈ da zaˬ lawˇ nehˬ shehˇ nehˬ leˇ ma, naw maꞈ heu gaˇ loꞈ tawˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Iˇtsaˆ jiˇ ya gʼoꞈ le˗eu lehˇ jah ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Gawˬ jawˬ˗ahˇ le keuˆ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ neh ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya mˇ˗eu aˇ yamˬ keuˆ laˇ˗euˬ meh. Iˇtsaˆ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ yawꞈ˗ahˇ paꞈ tawꞈ˗awˇ lawˇ duˬ kʼoeˇ taˆ baꞈ daˆ ngeh, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ teuˆ ni jawˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Aˬbyaˬhaˬ mi cehˇ jiˇ baˆ gʼawˇ doˆ˗awˇ aˬ da tiˬ gʼaˬ maˬ jahˇ coeˇ˗eu jeˬ˗ahˇ jahˇ˗eu lehˇ gʼeh meh. Kʼoeˇ ngeh mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ kuˇ˗awˇ, ‘Aˬ li˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ taˬ jahˇ’ lehˇ ehˇ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ naˬ leˇ˗euˬ meh.

Miˬyehˇ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ nui jah hawˇ˗eu ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Miˬyehˇ ngaˇ nawˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ ma, nawˬ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ bi myaˬ laˇ ma, “tsawˇ jeuˬ dawˬ tawˆ luꞈ” nawˬ˗euˬ baˬ da neh guiˬ lahˬ za tehꞈ˗a lehˇ ehˇ˗eu saˇ jaˇ dawˬ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh.

Yeˬhawˇbaˬ neh Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ dzaˬ nehˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ teu nymˬ˗mˇ keuˆ ni maˬ byah laˇ jiˇ˗aˬ siˬ. Dawˬ teu byah laˇ ngeh, tsawˇ haˬ deuˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ guiˬ lahˬ za meh. Aˬbyaˬhaˬ hawˇ˗eu Iˇtsaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nui jeˬ paˇ bi siˬ laꞈ˗a siˬ. Yeˬhawˇbaˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ aˇ naˆ ni ya kamˬ daˬ˗awˇ, nui ma˗ahˇ aˇ naˆ ni deuˬ leˇ˗euˬ lehˇ bi mawˇ laˇ˗eu meh. Aˬbyaˬhaˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗eu aˬ li lawˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗eu aˬ li tiˬ gʼaˬ tehꞈ kʼawꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ biꞈ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 3:16) Teu miˇ neh Aˬbyaˬhaˬ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ shaˇ noeˬ ni mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya gui ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ aˇ naˆ ni huiˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

Aˬ dui jiˇ dzeuˇ yaꞈ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ neh ngehˬ yaꞈ mˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ naˇ, Aˬbyaˬhaˬ loꞈ˗ehˇ nui jah ziꞈ dah ni gʼeh laˇ˗eu meh. Nui jah ziꞈ laˇ naˇ, kʼaˬ duˬ ni gʼeh laˇ meh. Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ bi mˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ bi mˇ˗eu maˬ siˬ lehˇ noeˬ guˆ˗eu maˬ loˬ˗a. Teu poˆ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ bi mˇ˗euˬ taꞈ naˇ, teu loꞈ˗ehˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ paˇ bi mˇ mehˬ. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nui jah ziꞈ dah ni gʼeh naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ kʼawꞈ kʼaˬ duˬ ni mˇ peuˬ meh. Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ naˇ, aˬ dui maˬ noeˬ doˆ coeˇ gaˇ keuˆ ni guiˬ lahˬ za meh.

Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ˗ahˇ gui:

• Aˇdahˬbeh˗eu 22:1-19

• Heˬbyehˇ 11:11, 12, 17-19

Ja sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ:

Aˬbyaˬhaˬ dehꞈ ziˇ aˇ yamˬ heu yamˬ˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu lehˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

Naꞈ suiˇ ni poˆ tseˇ

1. 1. Aˬbyaˬhaˬ maˇ diˇ dehꞈ yaꞈ˗euˬ lehˇ bi siˬ laˇ˗eu aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ saˇ kiˇ jaˆ nga? (g-SI 5/12 18, oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ; it “Aˬbyaˬhaˬ” ¶22-23-wcgr˗SI) (Aˇ baˇ 1)

   Dawˬ kʼoꞈ

   

Aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya nga lehˇ shaˇ noeˬ

• Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ nui kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi ahˇ laˇ˗euˬ nga? Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ nui kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi ahˇ laˇ nga? (Aˇ baˇ 3)

  Dawˬ kʼoꞈ

  

• Aˬ dui gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh, Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ lawˇ nehˬ shehˇ nehˬ nya nga?

  • Tsaꞈ gaˬ˗eu yehꞈ laˇ ngeh (Heˬbyehˇ 13:15)

    Dawˬ kʼoꞈ

  • Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗eu lehˇ ya noeˬ tsehˆ ngeh (Dawˬdaˬ 3:9)

    Dawˬ kʼoꞈ

  • Mehˇ nmˇ deuˬ caw ba˗eu jeˬ loˬ ngeh (Piˇliˇpiˆ 4:18)

    Dawˬ kʼoꞈ

• Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ dzaw geuꞈ nya nga siˬ?

  Dawˬ kʼoꞈ

Naꞈ suiˇ ni shaˇ noeˬ

• Gaˇ kawˆ heu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ngaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ nga?

  Dawˬ kʼoꞈ

• Gaˇ kawˆ heu miˇ shuiꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ nga?

  Dawˬ kʼoꞈ

• Aˬbyaˬhaˬ hawˇ˗eu Iˇtsaˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh ngaˇ aˬ jeˬ naˇ haˬ paˬ nga?

  Dawˬ kʼoꞈ

Haw lahˬ

Gaˇ kawˆ heu˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ maˇ diˇ mawˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu biˬdiˬoˬ˗ahˇ haw.

Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui jah˗ahˇ dzaw geuꞈ—Aˬbyaˬhaˬ, Aˇ tsehˆ 2 (11:10)

Aˬbyaˬhaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼoeˇ˗eu cawˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? Aˬ dui jiˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya nga?

“Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ‘ngaˬ˗euˬ cawˬ’ lehˇ kuˇ” (w16.02-SI 8-12)