6 Leˬbehˇkaꞈ
Aˬ yawꞈ maˬ siˬ nya˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ kʼaˬ duˬ ni caw teh gʼeh
Uˬ ciꞈ uˬ taw taw le ngeh Leˬbehˇkaꞈ iˇ kahˇ˗ahˇ zmˬ˗eu iˇ cuꞈ kʼawꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ myah myah loꞈ˗ehˇ muiˇ deuˇ oeˬ lahˬ baꞈ˗awˇ lah duˬ˗ahˇ oe luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ yawˬ nah na luꞈ heu loꞈ˗ehˇ mˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Ehˇ kʼawꞈ teu ngeh nah naˇ aˬ yawꞈ maˬ siˬ nya˗eu tsawˇ haˬ tiˬ deuˬ law taw nehˬ˗ehˇ lah duˬ dawˬ peh yawꞈ luꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ya mawˇ kʼawꞈ Leˬbehˇkaꞈ lah duˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ iˇ cuꞈ kʼawꞈ iˇ˗euˬ meh.
Aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ kʼawꞈ byah taˬ˗euˬ muiˇ deuˇ oeˬ lahˬ baꞈ˗awˇ gʼoꞈ˗iˇ˗eu lehˇ gʼeh ngeh, teu laꞈ kʼoeˇ neh aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ “nawˬ˗euˬ muiˇ deuˇ oeˬ lahˬ˗ahˇ dahˬ˗eu iˇ cuꞈ ngaˬ˗ahˇ ui cuiˆ bi dawˇ laꞈ sheˇ” lehˇ shaˇ˗euˬ meh. Teu ngeh Leˬbehˇkaꞈ shaꞈ dawˇ shaꞈ dawˇ˗ehˇ daˬ yah maˬ ha ni jawˇ ngaˬ˗aˇ laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Yaw muiˬ˗ehˇ ha nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ dawˇ nya tehꞈ˗a lehˇ ehˇ˗awˇ muiˇ deuˇ oeˬ lahˬ baꞈ ka˗awˇ iˇ cuꞈ tiˬ dehˆ bi dawˇ˗euˬ meh.
Aˬ yawꞈ teu myaˆ jahˇ˗euˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ neh dziˬ leꞈ˗euˬ law taw tseˇ mawˇ˗ahˇ jiˇ iˇ cuꞈ kʼawꞈ˗awˇ bi dawˇ ma lehˇ paˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ law taw kʼoeˇ deuˬ iˇ cuꞈ maˬ dawˇ dehˆ˗euˬ kʼoeˇ keuˆ ni jeˬ zaˬ˗euˬ iˇ cuꞈ kʼawˇ lawˬ˗ahˇ iˇ cuꞈ tiˬ doˆ saˇ˗i tiˬ doˆ kʼawꞈ ahˇ nehˬ gaˇ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼoeˇ gʼaˬ zahˬ leˇ˗awˇ haw luꞈ˗eu meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ Leˬbehˇkaꞈ˗ahˇ nawˬ da aˬ suˇ gʼaˬ˗a, nawˬ da˗euˬ nymˇ laꞈ kʼoeˇ ngaˇ hawˇ˗eu ngaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ yaꞈ kʼaˇ za meh loˇ lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Leˬbehˇkaꞈ maˬ nyi naˬ ni yaꞈ le nya meh. Jeˬ zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ dzaˇ lehˬ hmˬ nehˬ ma lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Leˬbehˇkaꞈ naˇ aˇ gʼehˇ kʼawꞈ muiˬ˗awˇ nui ma kʼawꞈ muiˬ˗eu zawˇ˗ehˇ bym˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ ngaˇ˗a.
Toˆ˗ehˇ bi mawˇ dzoeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ neh lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ lehˇ Leˬbehˇkaꞈ maˬ siˬ nya˗a. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ teu gʼaˬ naˇ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ, Eˇliˇzaˬ pyeuꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Aˬbyaˬhaˬ Eˇliˇzaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu miˇ neh, teu maˬ keuˆ laˇ˗euˬ yaw myaˬ jaw ca ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ jeˬ biˇ za˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ li Iˇtsaˆ˗euˬ gʼaˇ duˬ, gʼawˬ mahˇ ni kaˬ gaˇ˗iˇ˗awˇ miˬ zaˬ poˆ nehˬ˗iˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬbyaˬhaˬ Eˇliˇzaˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ buˇ˗ahˇ ya tseˇ meh lehˇ yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Eˇliˇzaˬ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ Iˇtsaˆ˗euˬ gʼaˇ duˬ nawˬ neh tseˇ˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, daˬ yah yaw muiˬ˗ehˇ bi ha nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh. Leˬbehˇkaꞈ aˬ yawꞈ neh kʼaˇ shaˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ daˬ yah ha nehˬ˗euˬ meh.
Leˬbehˇkaꞈ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mawˇ haw˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ meh. Teu ngeh saˇ ka˗ahˇ naˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah loꞈ˗ehˇ ‘guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu, yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ muiˇ˗eu’ deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jawˇ˗eu miˇ neh, yawˬ ha maˬ siˬ nya˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ daˬ yah ha kʼawꞈ teu naˆ naˆ˗ehˇ ca laˇ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗a. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1, 3) Toˆ˗ehˇ nga lehˇ˗aˬ Leˬbehˇkaꞈ neh daˬ yah ha˗euˬ jeˬ heu zawˇ˗ehˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh meh. Aˬ yawꞈ kʼaˬ duˬ ni heu naˆ maˬ tseˇ paˇ mˇ˗aˬ siˬ.
Aˇ nah naˇ Leˬbehˇkaꞈ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ mahˇ kaˬ dui dui gaˇ neh laˇ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Leˬbehˇkaꞈ˗euˬ aˬ da Beˬtuˬlaˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ doˆ Laˬbaˬ, Eˇliˇzaˬ˗ahˇ iˇ kahˇ˗ahˇ kuˇ˗awˇ hawˬ bi dzaˬ˗euˬ meh. Teu ngeh Eˇliˇzaˬ aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh heu gaˇ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ehˇ gʼaˬ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ dzaˬ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Leˬbehˇkaꞈ nehˬ˗ehˇ mawˇ dzoeˇ nya ni Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja nehˬ ngeh, Beˬtuˬlaˇ hawˇ˗eu Laˬbaˬ “gaˇ heu hmˬ˗aˬ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ neh mˇ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ” ngaˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh.
Leˬbehˇkaꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ ya jawˇ˗iˇ˗awˇ, tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mawˇ haw˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ dahˬ dzaˬ˗iˇ˗eu heu naˇ Miˬyehˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?
Leˬbehˇkaꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Yaw beh Aˬbyaˬhaˬ Eˇliˇzaˬ˗ahˇ nawˬ neh tseˇ˗euˬ aˬ buˇ kʼoeˇ gʼaˬ Kaˬnaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ maˬ caw teh leꞈ mawꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, Leˬbehˇkaꞈ iˇ˗eu laˬ maˬ iˇ˗eu laˬ lehˇ tseˇ nya meh. Nyaˆ taꞈ nah uˬ shawˬ paw Leˬbehˇkaꞈ˗ahˇ kuˇ gʼeh nya meh laˬ lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Leˬbehˇkaꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ Leˬbehˇkaꞈ˗ahˇ bi noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. Teu ngeh Leˬbehˇkaꞈ ‘caw teh gʼeh ma’ lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ kʼoꞈ˗eu lehˇ maˬ duˬ kʼawꞈ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ gaˇ mahˇ kaˬ dui dui gaˇ caw teh gʼeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗eh kʼaˬ duˬ ni gʼeh nga? Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ˗a lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.
Yaw myaˬ jaw law taw dziˬ˗awˇ gaˇ ma doˆ˗iˇ gʼaˬ ngeh, Kaˬnaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jaˆ˗eu Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ jawˇ duˬ˗ahˇ gʼoꞈ keuˆ laˇ˗euˬ meh. Nahˇ ma ga taw, Leˬbehˇkaꞈ deh ga paw gaˇ ma cah cah˗ehˇ tiˬ jeˬ shaˇ noeˬ luꞈ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Leˬbehˇkaꞈ teu gʼaˬ naˇ Iˇtsaˆ pyeuꞈ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ lehˇ ha geuꞈ ma lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ paˇ jeh yuˇ doˆ˗awˇ yawˬ ha˗euˬ myaˆ pyawˬ˗ahˇ dehˬ kaˬ˗euˬ meh. Teu ngeh Iˇtsaˆ 40 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗aˬ nui ma nahˬ jawˆ ni gʼeh˗awˇ zawˇ˗ehˇ shaˇ noeˬ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma Saˬlaˇ shiˇ˗euˬ 3 kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ keuˆ ni noeˬ shaˬ luꞈ˗a siˬ. Leˬbehˇkaꞈ Miˬyehˇ neh bi mˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ kʼaˬ duˬ ni mˇ ngaˬ˗aˇ laˬ? Aˬ yawꞈ Iˇtsaˆ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu muiˬ˗eu nymˇ sahˇ aˬ da tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nya ni caw ba nehˬ ngaˬ˗aˇ laˬ? Jaˇliꞈ˗ahˇ haw ngeh aˬ yawꞈ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “Iˇtsaˆ Leˬbehˇkaꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ aˬ ma shiˇ˗euˬ gaˇ noeˬ luꞈ˗eu nui ma byoˆ˗iˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Heu gaˇ haw ngeh, Iˇtsaˆ Leˬbehˇkaꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu lehˇ siˬ laˇ ngaˇ˗a.
Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ˗ahˇ gui:
Aˇdahˬbeh˗eu 24:1-67; 25:20
Ja sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ:
Leˬbehˇkaꞈ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu lehˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?
Naꞈ suiˇ ni poˆ tseˇ
1. Aˬbyaˬhaˬ zaˬ jawˇ le˗eu heu naˇ, Eˇliˇzaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu nga? Ehˇ kʼawꞈ, Eˇliˇzaˬ nui kʼahˇ maˬ shiˇ ni maˬ gʼeh˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 15:2-4; 24:12; w97-SI 1/1 30 ¶2)
2. Aˬbyaˬhaˬ aˬ jeˬ miˇ neh Iˇtsaˆ˗ahˇ Leˬbehˇkaꞈ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ maˬ bi jawˇ˗iˇ ni Leˬbehˇkaꞈ˗ahˇ Kaˬnaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ bi laˇ caw˗euˬ nga? (w97-SI 1/1 30 ¶3)
3. Leˬbehˇkaꞈ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh laꞈ sawˬ biꞈ˗euˬ nga? (it “Leˬbehˇkaꞈ” ¶4-wcgr˗SI)
4. Leˬbehˇkaꞈ Haˬlaˬ meuˬ˗ahˇ neh Iˇtsaˆ jawˇ˗eu Neˬgehˇ meuˬ˗ahˇ aˬ joˇ joˆ˗ehˇ ya iˇ˗euˬ nga? (wp16.3-SI 15 ¶1) (Aˇ baˇ 1)
www.LifeintheHolyLand.com
Aˇ baˇ 1: Yaw beh Neˬgehˇ˗ahˇ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni jawˇ˗awˇ teu gaˇ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ jeˬ zaˬ deuˬ gaˆ duˬ jaˆ
Aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya nga lehˇ shaˇ noeˬ
Nymˇ dahˬ tseˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui Aˬbyaˬhaˬ, Leˬbehˇkaꞈ, Iˇtsaˆ heu deuˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga? (Aˇdahˬbeh˗eu 24:2, 3; 27:46–28:1)
Leˬbehˇkaꞈ naˇ bym dui dui˗awˇ tsawˇ tsiˇ maˬ tsiˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Mehˇ nmˇ aˬ buˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ 2)
Aˇ baˇ 2
Leˬbehˇkaꞈ˗euˬ kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya nga?
Naꞈ suiˇ ni shaˇ noeˬ
Gaˇ kawˆ heu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ngaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi siˬ laꞈ nga?
Gaˇ kawˆ heu miˇ shuiꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ nga?
Leˬbehˇkaꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh, ngaˇ aˬ jeˬ naˇ haˬ paˬ nga?
Haw lahˬ
Leˬbehˇkaꞈ miˬ zaˬ pyeuꞈ ngeh maˬ ehˇ, aˬ ma pyeuꞈ ngeh maˬ ehˇ, kʼaˬ duˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ mˇ˗euˬ nga?
Zaˬ deuˬ Leˬbehˇkaꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga?