Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ aˬ dui shaˬ zahˬ puˬ ngeh caw ba nehˬ nya

1-2. Aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ baˬ da neh Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ gui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

Nawˇ nymˬ˗mˇ kaˬ˗ahˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ ya gui luꞈ ma loˇ? Yawˇbaˆ sahˬ boꞈ heu naˇ, dzeuˇ laꞈ˗euˬ 3,500 kʼoꞈ˗ahˇ neh boꞈ˗euˬ kʼawꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ neh kʼaˇ muiˬ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ jaˇ laˇ ahˇ luꞈ meh siˬ. Paˇ dmˬ tiˬ dmˬ˗ahˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ heu naˇ, yaw awˬ yaw shaw shaw˗ehˇ zawˇ˗ehˇ boꞈ muiˬ taˬ ngaˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ gʼaˬ “zawˇ˗ehˇ boꞈ nya˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nga lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.” Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗euˬ gʼaˬ naˇ, Moˇseˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, teu laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ nui noeˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 3:16.

² Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ heu naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu paˇ dmˬ tiˬ dmˬ pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Paˇ dmˬ heu dmˬ tsawˇ haˬ maˬ ehˇ, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ maˬ ehˇ, boeˬ boeˬ luˆ luˆ laꞈ kʼoeˇ neh aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ luꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. Teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ aˬ myah luꞈ yaw zeu baw˗eu jeˬ˗ahˇ za geuˇ maˬ geuˇ˗eu heu pyeuꞈ meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, paˇ dmˬ heu dmˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ dui dui˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ pyeuꞈ˗eu nui gaˬ, zaˬ siˬ nui gahˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ, baoˬ, heu deuˬ˗ahˇ jiˇ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ naˇ ‘dawˬ tawˆ kʼoeˇ taˆ huiˬ dzehˬ mahˇ dzehˬ˗eu gʼaˬ’ lehˇ 30 poˆ ehˇ gʼaˬ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Dawˬ heu dawˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ paˇ dmˬ nui deuˬ˗ahˇ Yawˇbaˆ sahˬ boꞈ heu laꞈ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ maˬ boꞈ ahˇ myaˬ taˬ˗aˬ. Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu naˇ haˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ aˬ jeˬ miˇ neh tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ ya tahˬ puˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ nehˬ˗euˬ nga lehˇ ehˇ˗eu gaˇ kawˆ heu˗ahˇ jiˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nehˬ˗eu meh.

3. Aˬ dui Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ jeˇ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga?

³ Gawˬ jawˬ heu naˇ, gaˇ dahˬ gaˇ dzeˇ jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ bi mawˇ shawˇ laˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ heu jiˇ yaw goˇ˗ahˇ neh dehꞈ ziˇ˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ haw mawˇ nya ni, Yeˬhawˇbaˬ haw˗eu loꞈ˗ehˇ haw ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Shaˬ zahˬ puˬ ngeh Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ heu aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ. Aˬ dui Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Yawˇbaˆ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ law nmˇ˗aˬ, aˬ jeˬ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu nga? Kʼoeˇ naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya˗eu nga lehˇ ja sawˇ˗awˇ, aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.

Miˬyehˇ Yawˇbaˆ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ

4. Yawˇbaˆ˗euˬ dehꞈ ziˇ hawˇ˗eu Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ zaˬ kʼaˆ geuꞈ luꞈ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˇ naˆ ni beu gaˇ˗eu nga?

⁴ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ zaˬ kʼaˆ geuꞈ˗awˇ shaˬ zahˬ puˬ luꞈ ngeh, Yawˇbaˆ lehˇ kuˇ˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ naˇ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗euˬ nahˇ ma doˆ kʼehˬ paw dzeˇ hawˇ˗eu Aˬliˇbi˗yaˬ kʼoeˇ taˆ paw˗euˬ tiˬ tsahˇ jaˆ˗eu Uˇlaˆ meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ naˇ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ dahˬ beh laˇ˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ duˇ˗a. Aˬ yawꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu meh. (Yawˇshuˆ 24:14; Yeˬsaˬgeˬlaˇ 20:8) Yawˇbaˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. “Aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ muiˬ˗eu jaˬ˗eu tsawˇ haˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taꞈ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.a (Yawˇbaˆ 1:8) Heu loꞈ˗ehˇ tsawˇ myahˇ doˆ˗awˇ baoˬ jaˆ˗eu tsawˇ haˬ heu gʼaˬ, Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ luꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, Saˬdaˬ˗ahˇ nui ma pehˇ dui dui leˇ˗eu meh.

5. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇbaˆ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ zahˬ˗ahˇ bi tahˬ puˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ˗euˬ nga? (Yawˇbaˆ 1:20-22; 2:9, 10)

⁵ Saˬdaˬ, Yawˇbaˆ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ naˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ byehˇ dzeh meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 1:7-11; 2:2-5) Yeˬhawˇbaˬ Yawˇbaˆ˗ahˇ gaˬ dui dui kʼawꞈ, Saˬdaˬ neh ehˇ˗euˬ dawˬ heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ bi doˆ laˇ˗eu miˇ neh Saˬdaˬ neh ehˇ˗euˬ ngeuˇ nga laˬ lehˇ bi siˬ duˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yawˇbaˆ˗ahˇ bi lawˬ haw˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 1:12-19; 2:6-8) Saˬdaˬ Yawˇbaˆ˗euˬ yawˇ deuˬ hawˇ˗eu mawˇ neˇ baˬ maꞈ deuˬ˗ahˇ laˆ sehꞈ˗awˇ, Yawˇbaˆ˗euˬ zaˬ tseˇ gʼaˬ˗ahˇ jiˇ laˆ sehꞈ˗euˬ meh. Yawˇbaˆ˗ahˇ naˇ, uˬ duˬ˗ahˇ neh aˬ kuiˇ pehˬ zaˬ˗ahˇ keuˆ ni bi naˇ bi gawˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ ni Yawˇ baˆ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ, jawꞈ dui dui˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ heu maˬ laˆ naˬ nya˗aˬ. (Yawˇbaˆ 1:20-22; 2:9, 10-ahˇ gui.) Aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ Yawˇbaˆ˗ahˇ laˆ taˬ nehˬ˗awˇ, pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ hawˇ˗eu yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ deuˬ bi za kʼoꞈ˗euˬ uˬ taꞈ, zaˬ tseˇ gʼaˬ jiˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ, zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ Yawˇbaˆ˗ahˇ 140 kʼoꞈ˗ahˇ keuˆ ni bi dehꞈ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Yawˇbaˆ aˬ yawꞈ˗euˬ oeˬ paˬ oeˬ ma oeˬ shehˆ˗ahˇ keuˆ ni huiˬ laˇ gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 42:10-13, 16) Gaˇ kawˆ heu naˇ, gaˇ hu˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ nga? Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗ahˇ tawˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ nga?

6. Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya law nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

⁶ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga? Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ zaˬ kʼaˆ geuꞈ luꞈ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ shaˬ dui dui˗eu meh. Yawˇshuˆ hawˇ˗eu Gaˬlehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ zaˬ guˬ ngeh Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ zaˬ kʼaˆ ya geuꞈ˗awˇ, aˇ nah naˇ jiˇ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ 40 kʼoꞈ cah cah˗ehˇ ya shaˬ˗euˬ meh. Teu naˇ, aˬ yawꞈ ha˗euˬ yaw lehˬ baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗a. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Yawˇbaˆ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˇ nah dzaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ daˆ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ya gaˬ law nmˇ˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ teu Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ maˬ ngeuˇ nga, Saˬdaˬ jawˇ gaˇ neh oe nga lehˇ ya siˬ nya˗eu miˇ neh, gʼaˬ ahˇ dui dui leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ shaˬ zahˬ bi tahˬ puˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya dzehˬ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu leh jeh deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ laꞈ sawˬ biꞈ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ˗eu meh.

7-8. Shaˬ zahˬ puˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ ehˇ haw.

⁷ Aˬ dui˗ahˇ gaˇ dahˇ aˬ joˆ˗ehˇ tsoeˬ˗eu nga? Nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah gʼawˬ mya gʼaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ paˇ jah ni pyeuꞈ˗iˇ˗euˬ meh. Teu naˇ tsawˇ haˬ yaw muiˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ zahˬ bi keuˆ le˗eu nga lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh meh. Laˬgʼawˇdaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Heˇzeˬ˗oˬ˗euˬb gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ yaw nyiˇ ngeh Miˬyehˇ˗ahˇ jah˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˇ nah naˇ yawˬ jeˬ na luꞈ paˇ laˇ jiˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da aˬ ma gʼawˬ˗awˇ, aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da da nyiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ yehˬ baw sehˇ luˆ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ mˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ zaˬ guˬ guˬ dzawˇ dzawˇ laˇ ngeh, aˬ cawˬ neh paˇ bi dawꞈ˗euˬ meh. Teu baˬ da neh Heˇzeˬ˗oˬ nui ma cawˆ dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ gʼaˬ za mawꞈ˗eu miˇ neh, uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ iˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ teu gaˇ neh tiˬ jeˬ˗iˬ gʼaˬ maˬ za˗aˬ. Teu miˇ neh aˇ nah naˇ, aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ sahˬ boꞈ heu loꞈ˗ehˇ boꞈ˗euˬ meh. “Miˬyehˇ˗oˇ, ngaˇ nawˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ kʼawꞈ dui ngaˇ˗aˇ. Ngaˇ teu naˆ˗i leh jeh kʼawꞈ dui ngaˇ. Ngaˬ neh yaw muiˬ jeˬ leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ gaˇ nawˇ naˇ yaw doeˇ jeˬ neh mˇ kʼoꞈ nehˬ laꞈ nya. Gʼaˬ maˇ, ngaˇ nawˬ˗ahˇ maˬ paˇ shaˇ poˆ maˇ Miˬyehˇ˗oˇ. Iˬ nah neh taꞈ naˇ ngaˇ kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ mawꞈ˗eu jeˬ ngaˇ mˇ ma.” Aˬ dui Heˇzeˬ˗oˬ loꞈ˗ehˇ ya puˬ luꞈ˗eu yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ dui dui˗eu ma. Teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nyiˇ ngeh neh pyeuꞈ laˇ˗eu yaw haiˬ yaw doeˇ jeˬ heu dawˬ tawˆ luꞈ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗eu meh lehˇ ya dzaw laꞈ˗euˬ miˇ neh meh.

⁸ Aˬ dui shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu heu naˇ, Miˬyehˇ baˬ da neh maˬ ngeuˇ ni, nehꞈ Saˬdaˬ baˬ da neh pyeuꞈ˗eu lehˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ, shaˬ zahˬ kʼaˇ ya puˬ ngeh yawˬ ha neh mˇ˗euˬ jeˬ baˬ da neh nga lehˇ tehꞈ˗ehˇ jiˇ maˬ ehˇ nya˗a. Jaˇliꞈ˗ahˇ “tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ noeˬ taˬ˗euˬ aˇ yamˬ˗ahˇ maˬ noeˬ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬtsoˆ 9:11, Miˇ shuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ; Yawˇbaˆ 4:1, 8) Aˬ dui shaˬ zahˬ jaˆ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ naˇ, Saˬdaˬ˗aˬ, jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Yawˇbaˆ 2:3; Dawˬdaˬ 27:11) Heˇzeˬ˗oˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw laˇ ngeh, aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ neh ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ heu naˇ, Miˬyehˇ baˬ da neh maˬ ngeuˇ nga lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Nymˬ˗mˇ naˇ, ngaˬ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Miˬyehˇ˗ahˇ dzawˇ nehˬ nya laˇ shaw˗euˬ meh. Dzeuˇ laꞈ ngeh Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ jah lehˇ ehˇ haw˗euˬ kʼawꞈ, nui ma laꞈ kʼoeˇ neh doˆ laˇ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ maˬ siˬ nya˗eu miˇ neh ngehˬ˗euˬ ma. Nymˬ˗mˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ miˬ˗aˇ. Teu miˇ neh ngaˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a.” Miˬyehˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh bi jaˆ taˬ˗euˬ lehˇ ya siˬ˗eu heu naˇ, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Shaˬ zahˬ jaˆ kʼawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ kamˬ coeˇ oˇ coeˇ daˆ leꞈ nya˗eu nga lehˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh haw daˆ leꞈ kaˇ˗euˇ.

Yawˇbaˆ sahˬ boꞈ bi kamˬ daˬ coeˇ

9. Yawˇbaˆ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu nga? (Yaˬkoˆ 5:11)

⁹ Yawˇbaˆ mawˇ do do lah ni shaˬ ciˬ tehꞈ˗ehˇ kʼaˬ lehˇ tsaˇ˗ahˇ nuiˇ luꞈ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ haw sheˇ. Maˇ naˇ teu baˬ da neh aˬ yawꞈ˗euˬ baˆ kʼoˆ yaw guiˬ yaw seuˆ˗ehˇ jawꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗awˇ, tsawˇ haˬ jiˇ jeh ngawˇ ni pyeuꞈ˗iˇ taˬ˗euˬ meh. Gʼaˬ deuˬ jiˇ laˇ taˬ˗awˇ, maˇ naˇ˗ahˇ oeˬ lahˬ pyehˬ neh kuˬ kuˬ˗ehˇ nui ma cawˆ luꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yawˇbaˆ aˬ yawꞈ naˇ, tiˬ nah tiˬ nah kʼaˇ deˬ maˬ deˬ tehꞈ˗ehˇ dehꞈ˗eu maˬ ngeuˇ ni, aˬ yawꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ kamˬ coeˇ˗eu lehˇ bi mawˇ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 5:11-ahˇ gui.) Yawˇbaˆ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu nga?

10. Yawˇbaˆ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yaw kaˬ cawˬ cawˬ˗euˬ jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁰ Yawˇbaˆ yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ nui ma pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 10:1, 2; 16:20) Yawˇbaˆ aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya puˬ˗euˬ shaˬ zahˬ deuˬ baˬ da neh toˇ˗eu gaˇ kawˆ Yawˇbaˆ gaˬ naˇ yaw huiˬ 3-ahˇ ya mawˇ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baˬ da neh meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˇ nah naˇ, aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ smˇ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ pyehˇ ngeh, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ luꞈ ma siˬ lehˇ ngehˬ piˇ˗eu leh jeh˗eu meh. Yawˇbaˆ aˬ yawꞈ Miˬyehˇ naˆ maˬ tseˇ tsaˬ ma lehˇ ngehˬ gaˇ keuˆ ni pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 10:1-3; 32:1, 2; 35:1, 2) Yawˇbaˆ yawˬ haˇ yawˬ ha ngehˬ piˇ˗eu leh jeh˗eu miˇ neh, “dawˬ kʼaˆ ngehˬ” nyaˬ lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 6:3, 26) Gaˬ naˇ yawˬ huiˬ 31-ahˇ haw ngeh, Yawˇbaˆ aˬ yawꞈ yaw lehˬ maˬ ahˇ˗eu gaˇ kawˆ Miˬyehˇ neh bi ehˇ mawꞈ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 31:35) Maˇ diˇ naˇ Yawˇbaˆ Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ laꞈ sheˇ lehˇ shaˇ˗eu maˬ tsaˬ˗a.

11. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇbaˆ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗euˬ nga?

¹¹ Yawˇbaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ toˇ toˇ˗ehˇ shaˇ˗eu heu naˇ, aˬ yawꞈ nyaꞈ˗euˬ yaw kaˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ ziꞈ dah ni gʼeh˗awˇ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ bawˬ˗eu lehˇ jah ziꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yawˇbaˆ˗ahˇ jaˬ lehˇ lehˇ ma neh dawˬ kʼoꞈ biꞈ ngeh, Yawˇbaˆ shaˬ zahˬ heu deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ aˬ jeˬ miˇ neh ya puˬ˗euˬ gaˇ kawˆ duꞈ yawˇ ni maˬ ehˇ nehˬ˗aˬ. Kʼoeˇ naˇ Yawˇbaˆ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼawˬ mya poˆ toˇ˗awˇ, yawˬ ha yaw lehˬ maˬ ahˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu leh jeh gaˇ Miˬyehˇ iˬ baˇ maˬ taˬ˗aˬ. Aˬ da tiˬ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ Yawˇbaˆ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˬ nehˬ˗euˬ meh. Heu naˇ nui gaˬ laꞈ kʼoeˇ neh laˆ dawˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu baˬ da neh Yawˇbaˆ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ zaˬ siˬ nui gahˇ teˬ dui dui nya lehˇ ha geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ maˬ muiˬ˗eu dawˬ ngehˬ˗euˬ baˬ da neh nui ma cawˆ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 31:6; 40:4, 5; 42:1-6) Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ gaˇ hu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ hawˇ˗eu nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

12. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu nga?

¹² Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga? Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Yawˇbaˆ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh ya dzaw˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Moˇseˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh ngeh, shaˬ zahˬ hawˇ˗eu nui ma cawˆ˗eu jeˬ uˬ taꞈ, gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ myah luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe˗euˬ meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ toˇ˗awˇ puiˬ˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 16:6-8; Bawˇtsahˬ 11:10-14; 14:1-4, 11; 16:41, 49; 17:5) Kʼoeˇ naˇ Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ laˇ ngeh jiˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ Kaˬdeˬshaˇ jawˇ duˬ˗ahˇ sehˬ gʼawˆ tsoˆ˗awˇ jawˇ ngeh, Moˇseˬ “maˬ shaˇ noeˬ ni dawˬ kʼaˆ ngehˬ˗awˇ” Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ maˬ ja ceuˬ ni gʼeh˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ heu aˬ yawꞈ maꞈ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ cah laꞈ˗euˬ 40 kʼoꞈ aˬ yawꞈ kʼoꞈ˗ahˇ pyeuꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 106:32, 33) Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ maˬ paˇ bi ahˇ leˇ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 32:50-52) Yeˬhawˇbaˬ neh teu poˆ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗eu jeˬ teu naˇ, Moˇseˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ deuˬ dui dui leˇ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗euˬ meh. Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ coeˇ ni caw ba nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗euˬ naˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ nya ngaˇ lehˇ ya siˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ taꞈ˗ehˇ tsaˬ dzehˬ˗eu jeˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ ni ya yahˇ nga lehˇ ya siˬ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh mehˬ paˇ tsoˆ paˇ nehˬ laꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ ya ha geuꞈ nga lehˇ jiˇ ya siˬ tehꞈ˗a.

13. Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ dui˗ahˇ kamˬ coeˇ oˇ coeˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? (Heˬbyehˇ 10:36)

¹³ Aˬ dui˗ahˇ gaˇ dahˇ aˬ joˆ˗ehˇ tsoeˬ˗eu nga? Nymˬ˗mˇ iˬ nah Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ dui jiˇ gʼawˬ mya jeˬ gʼawˬ mya kawˆ˗ahˇ ya oˇ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 10:36-ahˇ gui.) Yaw jeˬ ma jeˬ, gʼawˇ mawˇ paw maˬ ehˇ, nui ma paw maˬ ehˇ, naˇ luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ kawˆ jaˆ˗eu, yawˬ ha gaˬ˗eu gʼaˬ bi shiˇ˗euˬ, maˬ ngeuˇ naˇ shaˬ zahˬ nui deuˬ, heu deuˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, tiˬ poˆ na aˬ cawˬ deuˬ neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ jeˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ oˇ maˬ daˬ coeˇ gaˇ keuˆ ni bi pyeuꞈ laˇ nya meh. (Dawˬdaˬ 12:18) Ehˇ kʼawꞈ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ meh lehˇ jah ziꞈ ni mehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. (1 Yoˇhaˬ 5:14) Tiˬ poˆ na aˬ dui˗ahˇ jiˇ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ luꞈ ngeh, Yawˇbaˆ loꞈ˗ehˇ “dawˬ kʼaˆ ngehˬ” laˇ˗eu baw meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ ngehˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ maˬ dehˬ laˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kamˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, gʼaˬ hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 16:9; Yaˬkoˆ 1:5) Tiˬ poˆ na Yeˬhawˇbaˬ Yawˇbaˆ˗ahˇ mehˬ paˇ tsoˆ paˇ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, aˬ dui˗ahˇ jiˇ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui neh gui˗euˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, nui noeˬ nui duˇ za ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ oˇ coeˇ˗eu lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 12:5-7) Aˬ dui jiˇ mehˬ laˇ tsoˆ laˇ ngeh, Yawˇbaˆ loꞈ˗ehˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ laˆ saˆ geuꞈ naˇ, gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za meh. (2 Gawˇliˬtu 13:11) Aˬ dui Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh, dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ gʼawˬ mya ni jaˆ ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ ma. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya nga lehˇ paˇ haw ma.

Aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ zmˬ

14. Aˬ dui tsawˇ haˬ zaˬ aˬ jeˬ miˇ neh, shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu gaˇ kawˆ aˬ joˆ˗ehˇ ja mawˇ nehˬ˗eu nya?

¹⁴ Nawˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗a lehˇ naˇ haˬ laˇ˗eu gaˬ haw maˬ laˬ? Teu ngeh nawˇ dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nehˬ deˬ. Nawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ Eˬdeˬ yaˇ kʼmˇ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ dzawˇ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, Saˬdaˬ dahˬ beh˗euˬ aˬ nyaꞈ dzeˇ zaˬ˗ahˇ ja myawꞈ myawꞈ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ nyaꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ puiˬ˗euˬ meh lehˇ dzawˇ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:1-6) Kʼoeˇ naˇ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ teu loꞈ˗ehˇ saˇ jaˇ puiˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗awˇ, ya shiˇ˗eu meh lehˇ paˇ dzawˇ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Loˇmaˆ 5:12) Saˬdaˬ jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi siˬ duˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu mehˬ hu paw tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ tiˬ poˆ paˇ byah kuꞈ kʼoꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ doe˗eu gʼaˇ duˬ, aˇ yamˬ tiˬ yamˬ tsaˬ tsaˬ ni biꞈ nehˬ taˬ˗euˬ meh lehˇ dzawˇ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Pah mehˬ˗eu 21:3, 4) Heu naˇ zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu ja mawˇ nehˬ nya˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ heu˗ahˇ poˆ mawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

15. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh shaˬ zahˬ ya puˬ˗a lehˇ naˇ haˬ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ zmˬ˗ahˇ neh aˬ joˆ˗ehˇ ja mawˇ nehˬ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁵ Aˬ dui Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ neh tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh ja mawˇ nya˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ˗ahˇ paˇ haw ma. Nawˇ nymˇ sahˇ gʼaˬ˗ahˇ nawˬ neh naˇ haˬ˗euˬ jeˬ teu zawˇ˗ehˇ muiˬ nya lehˇ ja ceuˬ˗awˇ, dahˬ beh˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Kʼoeˇ naˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ jiˇ nawˇ loꞈ˗ehˇ noeˬ haw˗euˬ meh lehˇ kʼawꞈ ehˇ nehˬ nya meh. Tsawˇ haˬ teu gʼaˬ naˇ, Yawˇbaˆ lehˇ kuˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ naˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ muiˬ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗awˇ, shaˬ zahˬ teu Miˬyehˇ baˬ da neh pyeuꞈ nya lehˇ noeˬ gaˇ keuˆ ni gʼeh haw˗euˬ meh. (Yawˇbaˆ 7:17-21) Nymˇ sahˇ gʼaˬ teu loꞈ˗ehˇ ya gaˬ ngeh, gaˇ hu ba neh aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ jawˇ law hawˇ ngaˬ˗aˇ lehˇ ya siˬ meh. Teu gaˇ neh naˇ nawˇ Yawˇbaˆ shaˬ zahˬ ya puˬ˗eu teu naˇ, Miˬyehˇ baˬ da neh maˬ ngeuˇ ni Saˬdaˬ baˬ da neh meh lehˇ dzawˇ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Saˬdaˬ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh tiˬ jeˬ paˬ geuꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh nga lehˇ mˇ nga lehˇ dzawˇ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Kʼoeˇ naˇ nawˇ Yawˇbaˆ˗euˬ shaˬ zahˬ teu Miˬyehˇ baˬ da neh maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, shaˬ zahˬ teu˗ahˇ bi tahˬ puˬ gaˇ haw ngeh, Miˬyehˇ tsawˇ haˬ zaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ meh lehˇ jah ziꞈ˗awˇ, Saˬdaˬ jaˬ myawꞈ mehˇ shuiˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi mawˇ laˇ˗eu jeˬ jiˇ pyeuꞈ˗eu meh lehˇ dzawˇ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yawˇbaˆ aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh geuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni biꞈ nehˬ˗euˬ meh lehˇ paˇ dzawˇ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh nymˇ sahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ dui ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ heu naˇ Miˬyehˇ jahˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ jah ziꞈ leˇ ni caw ba nehˬ nya meh.

16. Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ shaˬ zahˬ mˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

¹⁶ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ Maˇliˬ˗oˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw ma. 2021 kʼoꞈ˗ahˇ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ naˬ gaˬ paw neh tsaꞈ gaˬ ngeh, Maˇliˬ˗oˬ nehˬ˗ehˇ ya ngehˬ cawˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ heu gʼaˬ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ mehˬ hu paw˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu Jaˇliꞈ tiˬ deuˆ gui nehˬ˗awˇ, Miˬyehˇ aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ meh lehˇ dzawˇ nehˬ˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ heu gʼaˬ Maˇliˬ˗oˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ teu deuˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya lehˇ naˇ haˬ ngeh, aˬ yawꞈ nymˇ jiˇ dawˬ tsaꞈ tsaꞈ˗eu sahˬ boꞈ boꞈ luꞈ le. Jiˇ naˇ yawˬ haˇ yawˬ ha sehꞈ˗eu lehˇ gʼeh ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ Miˬyehˇ jawˇ meh lehˇ jah ma. Ehˇ kʼawꞈ miˇ sawˬ Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ nyaˬ lehˇ bi noeˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˇ nah naˇ, mehˇ nmˇ heu gʼaˬ, Maˇliˬ˗oˬ jawˇ gaˇ dzaˇ˗i tiˬ poˆ paˇ ngehˬ gʼeh˗awˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ ja nehˬ˗euˬ meh. Maˇliˬ˗oˬ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ dmˬ lah ni gui mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh mehˇ nmˇ heu gʼaˬ, Miˇ shuiꞈ dawˬ paˇ Jaˇliꞈ˗euˬ liˆ˗kuiꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ sha nehˬ˗euˬ meh. Aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? Maˇliˬ˗oˬ Jaˇliꞈ dzaw ma lehˇ ehˇ˗awˇ, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ ya siˬ ngeh laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh.

17. Yeˬhawˇbaˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ gaˇ, nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nya? (Yawˇbaˆ 34:12)

¹⁷ Aˬ dui Jaˇliꞈ heu naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ bi poˆ bi paˇ laˇ nya˗eu baoˬ jaˆ˗awˇ, shaˬ zahˬ mˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu lehˇ ya mawˇ˗euˬ ma. (Heˬbyehˇ 4:12) Yeˬhawˇbaˬ Yawˇbaˆ˗euˬ gaˇ kawˆ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ miˇ neh aˬ dui guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. (Yawˇbaˆ 19:23, 24) Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ aˬ dui˗ahˇ “Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ˗aˬ, yaw haiˬ jeˬ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ˗a” lehˇ bi jah ziꞈ laꞈ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 34:12-ahˇ gui.) Kʼoeˇ naˇ Yawˇbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ Miˬyehˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ laˆ byoˆ ni aˬ jeˬ baˬ da neh bi jaˆ˗euˬ nga lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ kamˬ daˬ coeˇ nya˗eu nga? Shaˬ zahˬ mˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nehˬ nya˗eu nga lehˇ jiˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui Yawˆbaˆ˗euˬ sahˬ boꞈ aˬ dui muiˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.