Nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni dehꞈ

1-2. (a) Jaˇliꞈ˗ahˇ Moˇseˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗euˬ lehˇ ehˇ nga? (b) Aˬ dui nui nahˬ nui yu ahˇ ni aˬ jeˬ miˇ neh leh jeh mawꞈ˗eu nga?

Jaˇliꞈ˗ahˇ Moˇseˬ naˇ “aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 12:3) Heu naˇ gʼaˬ baˬ˗awˇ, maˬ noeˬ tsehˆ peuˬ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ nga laˬ? Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ toˆ˗ehˇ gʼeh meh lehˇ noeˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ toˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Moˇseˬ naˇ ziꞈ dah ni gʼeh˗awˇ nui tsehˆ ahˇ˗eu uˬ taꞈ, kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ caw ba˗eu miˇ neh, huiˬ dui dui˗eu Iˇjiˇtuˆ˗euˬ sahˬ paˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗iˇ peuˬ˗awˇ, zaˬ lahˇ smˬ lam gʼaˬ ehˇ gʼaˬ ni˗ahˇ bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ neh sheuˬ doˆ nya˗euˬ uˬ taꞈ, Iˇsaˬleˬlaˆ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ deuˆ gʼaˬ nya ni caw ba nehˬ nya˗euˬ meh.

² Aˬ dui Moˇseˬ loꞈ˗ehˇ teu tiˆ˗ahˇ maˬ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, yawˬ nah na luꞈ aˬ dui˗ahˇ nui nahˬ nui yu maˬ bi ahˇ ni laˆ tsoeˬ laˇ˗eu tsawˇ haˬ hawˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ “nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu deuˬ˗aˬ, miˇ kʼahˬ jeˬ biˇ oꞈ” meh lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ neh, aˬ dui seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu huiˬ daˆ laˇ ni leh jeh mawꞈ˗eu ma. (Ja ceuˬ 37:11) Nawˇ yawˬ ha nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ ma lehˇ noeˬ miˇ˗a loˇ? Aˬ cawˬ nawˬ˗ahˇ nahˬ yu gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ lehˇ haw meh laˬ? Dawˬ kʼoꞈ heu maˬ biꞈ mi naˆ˗ehˇ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ jeˬ hu ya siˬ nya˗eu meh.

Nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

3-4. (a) Nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (b) Aˬ dui˗ahˇ nahˬ yu gʼeh ni caw ba nehˬ˗eu aˬ dui ya ahˇ˗eu seuˆ dzeuꞈ oeˬ jeˬ aˬ jeˬ nga?

³ Nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ,b haw muiˬ dui dui˗eu aˇ baˇ tiˬ baˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Aˇ baˇ boꞈ zaˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ boꞈ doˆ leꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, naˬ yawˬ yaw myaˬ jeˬ ya laˆ keuˬ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui kʼawꞈ nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, taˬ aw˗eu jeˬ, ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ, ziꞈ dah ni gʼeh˗eu jeˬ, heu deuˬ ya ahˇ˗eu meh. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu deuˬ ya ahˇ˗eu nga?

⁴ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ˗eu deuˬ naˇ, taˬ aw˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ pyeuꞈ meh. Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ jeˬ naˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:22) Aˬ dui Miˬyehˇ geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ caw naˇ, Saˬdaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ pehˇ˗eu miˇ neh aˬ dui taˬ aw˗awˇ nahˬ yu ni gʼeh kʼawꞈ, Saˬdaˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ dui˗ahˇ bye˗eu meh. (Yoˇhaˬ 15:18, 19) Teu miˇ neh aˬ dui Saˬdaˬ deuˆ laˇ gaˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, ziꞈ dah ni ya gʼeh˗eu meh.

5-6. (a) Saˬdaˬ aˬ jeˬ miˇ neh nahˬ yu ni gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ bye˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ geu jeˬ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

⁵ Nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ duˇ leˇ˗eu jeˬ naˇ, jahˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Jahˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ nui pehˇ maˬ oˇ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ jiˇ maˬ naˇ haˬ˗a. Saˬdaˬ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Teu miˇ neh Saˬdaˬ nahˬ yu ni gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ bye gaˇ aˬ dui maˬ zahˬ leˇ. Nahˬ yu ni gʼeh˗eu deuˬ naˇ, Saˬdaˬ maˬ ahˇ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ ahˇ˗eu miˇ neh, Saˬdaˬ aˇ naˆ ni doeˇ˗awˇ, jaˬ myawꞈ aˇ naˆ ni myawꞈ˗eu lehˇ bi siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ? Saˬdaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ kʼawꞈ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ byehˇ dzeh ni maˬ jahˇ nya˗eu miˇ neh meh.—Yawˇbaˆ 2:3-5.

⁶ Aˬ dui˗ahˇ nahˬ yu ni gʼeh˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu aˬ geu ngeh nga? Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ ya pyeuꞈ daˆ leꞈ˗eu nga? Naˇ haˬ˗eu jeˬ heu nyiˬ kawˆ˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Moˇseˬ hawˇ˗eu Baˬbuˇloˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ Heˬbyehˇ tsawˇ haˬ 3 gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ uˬ taꞈ, Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ haw ma.

Nahˬ yu ni gʼeh˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu aˬ geu ngeh nga?

7-8. Moˇseˬ aˬ cawˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga?

⁷ Baoˬ jaˆ ngeh. Baoˬ jaˆ˗eu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu yaw shaˬ meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ laꞈ oˆ jawˇ˗eu deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ saˇ pawˇ maˬ ga naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ ya tahˬ puˬ haw maˬ loˇ? Nawˬ˗euˬ nymˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh naˇ, nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ de? Moˇseˬ teu loꞈ˗ehˇ ya tahˬ puˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ.

⁸ Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ tseˇ˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ bi sheuˬ gʼeh˗euˬ uˬ taꞈ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ zahˇ dawˬ jiˇ bi boꞈ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba˗eu yaw duˬ baw meh. Toˆ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ yuiꞈ hawˇ˗eu aˇ doˆ tsi tsi pyeuꞈ˗eu Miˇliˬyaˬ hawˇ˗eu Aˬloˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ngehˬ tsoeˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ miˬ zaˬ sheuˬ gaˇ saˇ pawˇ maˬ ga ni paˇ gʼeh˗eu meh. Moˇseˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu aˇ yaˬ za taˬ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, heu loꞈ˗ehˇ ya tahˬ puˬ naˇ, nui ma pehˇ dui dui nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Moˇseˬ toˆ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ yawꞈ nui ma pehˇ˗eu maˬ kawˇ˗eu uˬ taꞈ, Miˇliˬyaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tahˬ shaˇ˗euˬ meh. (Bawˇtsahˬ 12:1-13) Moˇseˬ aˬ jeˬ miˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

9-10. (a) Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya ni caw ba nehˬ˗euˬ nga? (b) Nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ hawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁹ Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ bi dzaw˗euˬ meh. Dzeuˇ laꞈ˗euˬ 40 kʼoꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ Iˇjiˇtuˆ sahˬ paˬ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ luꞈ ngeh, aˬ yawꞈ naˇ nahˬ yu gʼeh˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ aˬ yawꞈ˗aˬ, tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ ngaˬ lehˇ noeˬ˗awˇ sehꞈ gaˇ keuˆ ni nui ma pehˇ yaw kawˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Moˇseˬ aˬ yawꞈ neh toˆ˗ehˇ jahˇ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ nui ma tsaˬ meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ 40 kʼoꞈ aˇ yamˬ zmˬ˗awˇ neh, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ, nui kʼaˬ ahˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ geuꞈ nya˗a lehˇ gʼoˆ shaw leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ geuꞈ mawꞈ˗awˇ, Moˇseˬ teu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, ya taˬ aw˗awˇ ehˇ dawˬ ya naˇ haˬ˗eu uˬ taꞈ, gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu ya siˬ nya meh. Ehˇ loꞈ˗ehˇ Moˇseˬ myahˇ laˇ ngeh gʼawˬ mya jeˬ ya dzaw˗awˇ, muiˬ dui dui˗eu sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 2:11, 12; Gʼaˬkʼehˇ 7:21-30, 36.

¹⁰ Nymˬ˗mˇ iˬ nah nymˇ sahˇ aˬ da deuˬ hawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Moˇseˬ˗ahˇ ya dzaw geuꞈ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, nawˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu jeˬ˗ehˇ jahˇ laˇ naˇ, nui ma pehˇ˗eu taˬ tehˬ. Nawˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha jiˇ laˆ lehˬ nya meh tawˇ heu beu lehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. (Dawˬtsoˆtsoˆ˗eu 7:9, 20) Gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ laˆ piˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ luꞈ˗uˇ. (Dawˬdaˬ 15:1) Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu nymˇ sahˇ aˬ da hawˇ˗eu sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ baˬ da neh tsaˬ leˇ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ jaˆ˗awˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

11-13. Heˬbyehˇ zaˬ guˬ zaˬ 3 gʼaˬ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹¹ Kʼehˬ gaˇ kʼaˆ gaˇ ya daˬ ngeh. Gaˇ hu ba neh nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni, uˆ lahˇ˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ mawꞈ kʼaˆ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ “zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ mˇ bahˬ˗eu” deuˬ lehˇ dehˬ lehꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ aˬ dui “tsawˇ haˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ” naˇ haˬ˗eu lehˇ tseˇ˗eu ma. (Gʼaˬkʼehˇ 5:29) Aˬ dui˗ahˇ aˬ cawˬ naˬ gʼa laˇ nya˗awˇ, tawˬ˗ahˇ kʼawꞈ nyehꞈ uˇ laˇ nya˗eu uˬ taꞈ, aˬ laꞈ kʼawꞈ keuˆ laˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ caw ba˗eu miˇ neh, aˬ dui laˆ poˆ maˬ mˇ˗eu uˬ taꞈ, lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ teu˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ nui saˇ oꞈ nya˗eu meh.

¹² Baˬbuˇloˬ˗ahˇ bi nyehꞈ gʼeh˗euˬ Heˬbyehˇ zaˬ guˬ zaˬ 3 gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Heu deuˬ naˇ Haˬnaˬniˇyaˆ, Miˇsheˬlaˇ, Aˬzaˬyiˇ heu deuˬ pyeuꞈ meh.c Baˬbuˇloˬ˗euˬ sahˬ paˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ awˆ byaˆ˗awˇ shuiˇ mawˇ kawˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ lehˇ dawˬ biꞈ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ maˬ jahˇ nya˗eu lehˇ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ sahˬ paˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ miˬ dzaˬ doꞈ luꞈ˗eu tsawˬ bu˗ahˇ biˬ ahˇ ma lehˇ lmˬ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ heu smˇ gʼaˬ˗euˬ ziˇ˗ahˇ caw ba˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ zaˬ guˬ heu deuˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ tehꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ meh lehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, Miˬyehˇ kʼaˇ bi pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ ma lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ meh. (Daˬyeˬlaˇ 3:1, 8-28) Aˬ yawꞈ maꞈ nahˬ yu ni gʼeh˗eu tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ byaˬ˗euˬ meh. Uˆ lahˇ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, kʼehˬ˗eu kʼaˆ˗eu jeˬ maˬ ehˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ byehˇ ni maˬ jahˇ nya˗a.—Doˆ˗iˇ˗eu 20:4, 5.

¹³ Aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ naˇ, Heˬbyehˇ zaˬ guˬ zaˬ heu 3 gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga? Aˬ dui taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ meh lehˇ nui ma taˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Ja ceuˬ 118:6, 7) Aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ mˇ bahˬ ngaˬ lehˇ ja bu laˇ naˇ, aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ yaw zeu baw˗eu laꞈ kʼoeˇ ja mawˇ nehˬ˗eu ma. (1 Beˬtuˆluˆ 3:15) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui Aˬda Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ cawˆ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ, aˬ dui tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ mˇ˗eu yaw duˬ baw ma.

14-15. (a) Aˬ dui uˬ duˬ kawꞈ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (b) Iˇsaˬyaˇ 53:7, 10-ahˇ ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ Yeˬsuˇ shaˬ zahˬ naꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh nahˬ yu ni gʼeh˗euˬ jeˬ˗ahˇ, aˬ dui aˬ jeˬ miˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁴ Uˬ duˬ kawꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ ngeh. Aˬ dui˗ahˇ uˬ duˬ bi kawꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, sahˬ boꞈ aˇ daˇ daˆ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh ngeh maˬ ehˇ, gaˇ tiˬ jeˬ na baˬ da neh maˬ ehˇ, naˇ gawˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ laˆ saˆ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ ngeh maˬ ehˇ, uˬ duˬ kawꞈ nya˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ gʼeh ngeh nahˬ yu ni gʼeh˗eu yaw shaˬ meh. Aˬ dui tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ gʼeh luꞈ ngeh˗aˬ, gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ jeˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ jawˇ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui uˬ duˬ kawꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ luꞈ naˇ, maˬ kamˬ daˬ coeˇ˗a. Aˬ dui dawˬ yaw toe toe˗ehˇ yaw kʼaˆ kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ laˇ nya meh. Nawˇ shaˬ zahˬ naꞈ ngeh, Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ luꞈ˗uˇ.

¹⁵ Yeˬsuˇ dehꞈ saˬ saˬ ngeh yamˬ˗ahˇ, shaˬ zahˬ naꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ kʼehˬ gaˇ kʼaˆ gaˇ ya daˬ˗awˇ, naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ ya shiˇ meh lehˇ siˬ nya meh. (Yoˇhaˬ 3:14, 15; Gaˬlaˬtiˆ 3:13) Yeˬsuˇ shiˇ˗eu peh laˇ taˬ ngeh, aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui nya lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 12:50) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ ya shiˇ˗eu gʼawˬ mya nah maˬ paˇ ca ngeh, “Ngaˬ˗euˬ nui ma shaˬ zahˬ naꞈ dui dui nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ taˬ aw˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ naˇ haˬ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ “Aˬ da˗oˇ, aˇ yamˬ heu yamˬ ngaˬ˗euˬ kʼoeˇ taˆ taˬ bi keuˆ le laꞈ lehˇ ehˇ naˇ muiˬ˗eu maˬ siˬ. Ehˇ kʼawꞈ, heu˗euˬ gʼaˇ duˬ ngaˇ oe˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu ma. Kʼoeˇ miˇ neh, shaˬ zahˬ heu ngaˇ ya pi meh. Aˬ da˗oˇ, nawˬ˗euˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ bi mawˇ˗awˬ” lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ shaˬ zahˬ dzawˇ nehˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 12:27, 28) Aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ daˬ ga laˇ paˬ˗ehˇ jahˇ nehˬ laꞈ˗awˇ, naˇ dui dui˗eu laꞈ kʼoeˇ sehꞈ laˇ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ˗euˬ mehˬ shi kʼaˬ duˬ ni doˆ laˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ uˬ duˬ kawꞈ˗awˇ shaˬ zahˬ naꞈ dui dui kʼawꞈ, nahˬ yu ni Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ caw˗euˬ meh. Teu˗ahˇ aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.—Iˇsaˬyaˇ 53:7, 10-ahˇ gui.

16-17. (a) Yeˬsuˇ˗euˬ cawˬ deuˬ, Yeˬsuˇ˗euˬ nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ lawˬ haw˗eu nga? (b) Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁶ Yeˬsuˇ dehꞈ saˬ saˬ ngeh miˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼoeˇ dui dui˗eu cawˬ deuˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ nahˬ yu ni gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ bi lawˬ haw˗euˬ meh. Shaˇ noeˬ haw sheˇ Yeˬsuˇ shaˬ zahˬ aˇ naˆ ni naꞈ paˬ nga? Aˬ yawꞈ shiˇ ngeh keuˆ ni saˇ jaˇ ziꞈ nya ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ saˇ jaˇ maˬ ziꞈ naˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ noeˬ tmˬ kʼaˇ maˬ paˇ za meh. (Loˇmaˆ 5:18, 19) Kʼoeˇ uˬ taꞈ heu naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗euˬ tsawˇ myahˇ jiˇ laˆ cawˆ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 2:4) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ gʼoeˇ˗eu kuiˇ laꞈ deuˬ nehˬ˗ehˇ ciꞈ hawˬ byawˇ dzaˬ saˬ saˬ ngeh miˇ, kuiˇ laꞈ deuˬ ‘aˬ geu gʼaˬ huiˬ dzehˬ˗eu gaˇ kawˆ tsawˇ pyehˇ pyehˇ˗eu meh.’ Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yaw myaˬ poˆ mehˬ nehˬ dzeuˇ taˬ˗awˇ, teu ngeh miˇ jiˇ tiˬ poˆ paˇ mehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ nui ma maˬ pehˇ˗eu uˬ taꞈ, kuiˇ laꞈ deuˬ˗ahˇ nui ma aˬ joˆ˗ehˇ ya taˬ˗eu lehˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ duꞈ yawˇ ni tiˬ poˆ paˇ ehˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ gʼaˬ biꞈ lehˇ jiˇ dawˬ biꞈ˗euˬ meh.—Luˇkaꞈ 22:24-28; Yoˇhaˬ 13:1-5, 12-15.

¹⁷ Nawˇ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ ya tahˬ puˬ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ le? Aˬ dui uˬ duˬ kawꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗awˇ nui ma saˇ nya meh. “Tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ oˇ˗awˬ” lehˇ Yeˬhawˇbaˬ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ luꞈ˗uˇ. (Gawˇlawˇsehˇ 3:13) Aˬ dui dawˬ heu˗ahˇ mˇ caw nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui jiˇ ni aˬ cawˬ˗ahˇ nui ma pehˇ leˇ ni ngehˬ˗awˇ, mˇ˗eu meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 12:18; Yaˬkoˆ 3:2, 5) Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ ya ngehˬ keuˆ˗eu meh.—Eˇpeˇsu 4:29.

Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˬ myah luꞈ nahˬ yu ni ya gʼeh˗eu nga?

18. Yeˬhawˇbaˬ nahˬ yu ni gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga? Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁸ Aˬ dui nahˬ yu ni gʼeh naˇ, yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya meh. Aˬ dui nahˬ yu ni maˬ gʼeh naˇ, zawˇ˗ehˇ shaˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ maˬ caw ba nehˬ˗a. Yeˬhawˇbaˬ “nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu deuˬ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈ nehˬ” ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 10:17) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Jaˇliꞈ˗ahˇ “Nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ, tsaˬ˗eu gaˇ ma˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗awˇ, yawꞈ˗euˬ nui noeˬ mehˬ nehˬ˗eu meh” lehˇ jiˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 25:9) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ hawˇ˗eu paˇ dmˬ deuˬ˗ahˇd neh maˬ ehˇ, “saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ noeˬ dahˇ doe˗eu zaˬ kʼaˆ” deuˬ neh lehˬ hmˬ nehˬ˗euˬ biˬdiˬoˬ hawˇ˗eu mehˬ bawˬ deuˬ˗ahˇ neh maˬ ehˇ, sheuˬ gʼeh˗eu meh. (Maꞈtehˬ 24:45-47) Aˬ dui taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ neh caw ba nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ha geuꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh lehˬ hmˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya poˆ tseˇ˗eu uˬ taꞈ, ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh.

19-21. Moˇseˬ Kaˬdeˬshaˇ˗ahˇ aˬ jeˬ mˇ lehˬ˗euˬ nga? Aˬ dui aˬ jeˬ ya dzaw˗euˬ nga?

¹⁹ Aˬ dui nahˬ yu ni gʼeh naˇ, maˬ mˇ bahˬ ni yahˇ nya meh. Aˬ dui Moˇseˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ shaˇ noeˬ haw ma. Aˬ yawꞈ nahˬ yu ni gʼeh˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni gʼawˬ mya tseˇ kʼoꞈ mˇ˗euˬ kʼawꞈ, bawˇ tsahˬ bawˇ dahˇ˗ahˇ 40 kʼoꞈ cah byah laꞈ ngeh nahˬ yu ni maˬ paˇ gʼeh˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ laꞈ kʼoeˇ yaw nyiˇ ngeh maˬ bi sehꞈ ni caw ba˗euˬ gaˇ duˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ yuiꞈ shiˇ˗awˇ, Kaˬdeˬshaˇ˗ahˇ duˬ pahˬ˗euˬ tiˬ dehˬ tehꞈ˗a siˬ. Teu gaˇ jawˇ ngeh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ iˇ cuꞈ dawˇ˗eu maˬ jaˆ˗eu miˇ neh, yaw muiˬ˗ehˇ maˬ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ nya lehˇ “Moˇseˬ˗ahˇ iˬ baˇ taˬ˗eu” meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ, yawˬ ha gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu Moˇseˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ gaˇ gʼawˬ mya poˆ mawˇ˗euˬ kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ keuˆ ni toˇ luꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ iˇ cuꞈ dawˇ˗eu maˬ jaˆ˗eu gaˇ kawˆ uˬ taꞈ, Moˇseˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ toˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ iˇ cuꞈ ya mehꞈ˗eu heu naˇ, Moˇseˬ˗euˬ baˬ da neh nya lehˇ ehˇ gaˇ duˇ˗eu meh.—Bawˇtsahˬ 20:1-5, 9-11.

²⁰ Moˇseˬ nui ma pehˇ dui dui laˇ˗awˇ, nahˬ yu ni maˬ paˇ gʼeh˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ kʼaˬ lo˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ehˇ˗eu loꞈ˗ehˇ jah˗eu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ jeˬ maˬ ngehˬ ni, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ ngaˇ naw maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ iˇ cuꞈ maˬ bi doˆ le nya˗a loˇ lehˇ ehˇ˗awˇ, kʼaˬ lo˗ahˇ nyiˬ laꞈ juiꞈ˗awˇ iˇ cuꞈ bi doˆ le˗euˬ meh. Jahˇ gʼeh˗eu jeˬ hawˇ˗eu nui pehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ bi mˇ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 106:32, 33) Moˇseˬ tiˬ kʼehˇ laˇ kʼehˬ nahˬ yu ni maˬ gʼeh˗euˬ baˬ da neh, Yeˬhawˇbaˬ neh Saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Miˇ kʼahˬ˗ahˇ maˬ paˇ ya ahˇ leˇ˗euˬ meh.—Bawˇtsahˬ 20:12.

²¹ Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ neh aˬ dui zawˇ˗ehˇ muiˬ˗eu jeˬ ya siˬ˗euˬ ma. Tiꞈ, aˬ dui aˬ myah luꞈ nahˬ yu ni gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗eu meh. Aˬ dui leh jeh˗eu naˬ leˇ naˇ, aˬ dui jahˇ gʼeh laˇ˗awˇ, nui gahˇ maˬ ahˇ˗eu jeˬ˗ehˇ ngehˬ laˇ mˇ laˇ˗eu meh. Nyiꞈ, shaˬ zahˬ naꞈ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi baˬ˗eu miˇ neh, aˬ dui ciˬ suꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ jaˆ kʼawꞈ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu gʼaˇ duˬ ya leh jeh˗eu meh.

22-23. (a) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh aˬ myah luꞈ nui nahˬ nui yu ya ahˇ˗eu nga? (b) Zeˬpaˬniˇ 2:3 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

²² Aˬ dui nahˬ yu ni gʼeh naˇ, aˬ dui˗ahˇ haw piˇ nehˬ˗eu meh. Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ maˬ paˇ bi jawˇ ni laˆ cawˆ jiˇ˗awˇ, nahˬ yu ni gʼeh˗eu deuˬ tehꞈ˗ehˇ bi dzeˇ yaꞈ˗eu meh. Teu ngeh miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ nui saˇ oꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 37:10, 11) Nawˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ mawꞈ miˇ˗a loˇ? Nawˇ jawˇ mawꞈ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu Zeˬpaˬniˇ˗ahˇ bi boꞈ taˬ˗euˬ kuˇ dawˬ˗ahˇ ya mˇ caw meh.—Zeˬpaˬniˇ 2:3-ahˇ gui.

²³ Zeˬpaˬniˇ 2:3-ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh “Nawˇ ya buˬ˗iˇ˗eu baw tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ nga? Dawˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ mawꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ laˆ piˇ nehˬ nya˗eu lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ mawꞈ˗eu jeˬ naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ neh bi haw piˇ mawꞈ naˇ, aˬ dui tiˬ jeˬ paˬ ya jahˇ˗eu meh. Aˬ dui nymˬ˗mˇ neh nui nahˬ nui yu ahˇ ni hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni leh jeh naˇ, aˬ dui “Sahˬpaˬ Miˬyehˇ nui ma pehˇ”˗awˇ yaˇ kʼaˬ daˇ le ngeh nah, ya buˬ iˇ˗awˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gʼeh meh.