Gaˇ hu Iˇsaˬleˬlaˆ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ nui gaˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ (4 bymˇ laꞈ kʼoeˇ neh 1 bymˇ aˬ yawꞈ bymˇ)

1-2. (a) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ geuꞈ mawꞈ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ siˬ nya˗eu nga?

Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ nui gaˬ geuꞈ mawꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ neh yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ bi mˇ nehˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ nui gaˬ hawˇ˗eu tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ maˬ za ngeh jawˇ, aˬ dui tiˬ jeˬ˗iˬ aˇ poeˬ maˬ baw˗eu uˬ taꞈ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jiˇ maˬ jaˆ nya lehˇ noeˬ laˇ˗eu meh.

² Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui nui gaˬ hawˇ˗eu tsaˬ˗eu dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ geuꞈ mawꞈ dui dui meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Ja ceuˬ 33:5) Aˬ dui˗euˬ Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ bi mˇ nehˬ mawꞈ meh lehˇ aˬ dui siˬ nya ma. Gaˇ kawˆ heu Yeˬhawˇbaˬ neh Moˇseˬ˗ahˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ gaˬ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ jahˇ laˇ˗eu miˇ neh, gʼawˬ shaˇ shaˬ˗ehˇ gʼeh laˇ naˇ, Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬb laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ haw luꞈ˗uˇ.

3. (a) Loˇmaˆ 13:8-10-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ dui Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ˗ahˇ gui ngeh aˬ jeˬ ya mawˇ˗eu nga? (b) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ za˗eu nga?

³ Aˬ dui Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ˗ahˇ gui ngeh, Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗euˬ nui gaˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 13:8-10-ahˇ gui.) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Miˬyehˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ Zahˇ dawˬ tiˬ dawˬ na˗ahˇ haw˗awˇ, naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ˗ahˇ jiˇ haw˗eu ma. Zahˇ dawˬ heu nui gaˬ˗ahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? Zahˇ dawˬ heu zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ dehꞈ ni gʼaˬ biꞈ˗eu lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? Teu ngeh˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ Zahˇ dawˬ heu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗eu nga? Zahˇ dawˬ heu aˬ geu deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ˗eu nga? Heu deuˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗awˇ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ biꞈ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ jiˇ bi gʼoeˇ dzehˬ leˇ˗eu meh.—Gʼaˬkʼehˇ 17:27; Loˇmaˆ 15:4.

Nui gaˬ˗ahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ

4. (a) Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ nui gaˬ˗ahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? (b) Maꞈtehˬ 22:36-40-ahˇ Yeˬsuˇ aˬ jeˬ˗euˬ zahˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ nga?

⁴ Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ nui gaˬ neh bi laˆ noeˬ˗awˇ beh˗eu miˇ neh, Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ jiˇ ni nui gaˬ˗ahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh lehˇ aˬ dui ehˇ nya meh. (1 Yoˇhaˬ 4:8) Yeˬhawˇbaˬ neh Moˇseˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ Zahˇ dawˬ heu dawˬ tawˆ luꞈ, Miˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ lehˇ ehˇ˗eu heu nyiˬ dawˬ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗eu tehꞈ meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 19:18; Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:5; Maꞈtehˬ 22:36-40-ahˇ gui.) Teu miˇ neh Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ 600 dawˬ hawˇ˗eu zahˇ dawˬ nui deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ laꞈ meh lehˇ aˬ dui noeˬ tmˬ nya meh. Aˬ dui zahˇ dawˬ tiˬ dawˬ na˗ahˇ haw ma.

5-6. Yeˬhawˇbaˬ nyiˬ dzeˇ zaˬ luꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi pyeuꞈ mawꞈ˗eu nga, aˬ yawꞈ aˬ jeˬ mawˇ˗eu nga?

⁵ Yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ zaˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh. Yeˬhawˇbaˬ nyiˬ dzeˇ zaˬ luꞈ˗ahˇ maˬ shiˇ tiˬ ziˇ bi gaˬ daˆ leꞈ mawꞈ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:24; Maꞈtehˬ 19:3-6) Aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ joe˗eu heu naˇ, yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ kʼaˇ mˇ doeˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh, Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ Tseˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ neh, shiꞈ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ˗ahˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ ya dehꞈ bahˬ˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 5:18) Joe˗eu jeˬ heu naˇ, “Miˬyehˇ mehˬ shi iˬ baˇ” mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ nymˇ dahˬ˗ahˇ jiˇ jahˇ doeˇ nehˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 39:7-9) Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ ngeh, maˬ dehꞈ bahˬ˗eu gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ peuˬ nehˬ laꞈ nya lehˇ noeˬ˗awˇ, nui ma gʼawˬ mya kʼoꞈ naˇ nya˗eu meh.

⁶ Yeˬhawˇbaˬ nyiˬ dzeˇ zaˬ luꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ nehˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, miˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, yaw muiˬ˗ehˇ bi ngehˬ gʼeh mawꞈ˗eu meh. Moˇsaˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu kʼaˬ dzeˇ zaˬ deuˬ naˇ miˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, gaˇ kawˆ kawˆ zaˬ tiˬ jeˬ na baˬ da neh miˬ zaˬ˗ahˇ maˬ kʼoꞈ˗a. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 24:1-4; Maꞈtehˬ 19:3, 8) Ehˇ kʼawꞈ gaˇ kawˆ kawˆ ma doˆ laˇ˗awˇ miˬ zaˬ kʼoꞈ mawꞈ naˇ, miˬ zaˬ kʼoꞈ˗eu sahˬ boꞈ ya jahˇ˗eu meh. Sahˬ boꞈ heu naˇ, miˬ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ maˬ bi ja bu ni caw ba nehˬ˗eu meh. Miˬ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ heu maˬ biꞈ mi naˆ˗ehˇ meuˬ˗euˬ aˬ yuiˬ aˬ tsuˬ deuˬ˗ahˇ jeˬ hu ya ngehˬ cawˬ˗eu meh. Teu miˇ neh nymˇ dahˬ maˬ pyaˆ˗iˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ yuiꞈ deuˬ caw ba˗eu aˇ yamˬ jaˆ˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ˗awˇ miˬ zaˬ kʼoꞈ gaˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ myah luꞈ aˬ yuiꞈ deuˬ hawˇ˗eu ngehˬ dah˗eu deuˬ neh bi caw ba˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ miˬ zaˬ gʼaˬ˗euˬ myaˆ biˇ hawˇ˗eu nui ma naˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mawˇ luꞈ meh.—Maˬlaˬkiˇ 2:13-16.

7-8. (a) Yeˬhawˇbaˬ aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi jahˇ˗eu nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.) (b) Aˬ dui aˬ jeˬ ya noeˬ taˬ˗eu nga?

⁷ Kʼoeˇ uˬ taꞈ, Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ mawꞈ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ zaˬ˗ahˇ bi haw piˇ˗eu heu naˇ, shiˬ shaˬ jiˇ paw tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu nui jah paw jiˇ bi haw piˇ˗eu meh. Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ kʼaˇ yehꞈ laˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗awˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu uˬ taꞈ, gaˬ ni jiˇ ya mehˬ nehˬ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:6-9; 7:13) Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗euˬ teu naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha˗euˬ zaˬ˗ahˇ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ jahˇ˗eu miˇ neh meh. (Yeˬlaˬmiˇ 7:31, 33) Aˬ da aˬ ma deuˬ ya noeˬ taˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, zaˬ˗aˬ, yehˬ bawˬ sehˇ lu˗ehˇ jahˇ˗awˇ biˬ dzeh paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu myawˬ gahˬ maˬ ngeuˇ˗a. Zaˬ heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ jeˬ biˇ hawˇ˗eu laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗awˇ, yaw muiˬ˗ehˇ ya ngehˬ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Ja ceuˬ 127:3.

⁸ Ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ: Yeˬhawˇbaˬ miˬ zaˬ yo zaˬ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nehˬ gaˇ haw˗awˇ, aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ zaˬ˗ahˇ bi gaˬ mawꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ zaˬ˗ahˇ yehˬ bawˬ sehˇ luꞈ˗ehˇ jahˇ nehˬ˗eu aˬ da aˬ ma deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu meh.

9-11. Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh mehˇ juiˇ maˬ ya juiˇ˗eu zahˇ dawˬ biꞈ˗euˬ nga?

⁹ Mehˇ juiˇ taˬ juiˇ. Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ Tseˇ dawˬ˗euˬ aˇ saˬ saˬ˗eu dawˬ˗ahˇ, mehˇ juiˇ maˬ ya juiˇ˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Mehˇ juiˇ juiˇ˗eu heu naˇ, aˬ cawˬ˗euˬ myawˬ˗ahˇ maˬ tsaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ geuꞈ mawꞈ gaˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 5:21; Loˇmaˆ 7:7) Yeˬhawˇbaˬ zahˇ dawˬ heu biꞈ˗euˬ heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya haw piˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ naˇ, maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ doˆ laꞈ˗eu heu, nui ma˗ahˇ neh dahˬ beh laˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 4:23) Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu nui kʼahˇ bi huiˬ laˇ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ yaw doeˇ jahˇ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, sahˬ paˬ Daˬbiˇ muiˬ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ cawˬ˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ mehˇ juiˇ juiˇ˗awˇ huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ˗euˬ meh. Nui kʼahˇ heu aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ mˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 1:14, 15) Daˬbiˇ aˬ cawˬ miˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ joe˗awˇ, miˬ zaˬ teu gʼaˬ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗ahˇ jiˇ bi sehꞈ˗euˬ meh.—2 Saˬmeuˬlaˆ 11:2-4; 12:7-11.

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, Iˇsaˬleˬlaˆ tiˬ gʼaˬ na mehˇ juiˇ maˬ ya juiˇ˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ maˬ caw teh ngeh aˬ yawꞈ siˬ nya˗eu meh. (1 Laˬsaˬbaˬ 28:9) Mehˇ juiˇ maˬ ya juiˇ˗eu zahˇ dawˬ heu naˇ, yaw doeˇ jeˬ bi mˇ doˆ laꞈ˗eu nui noeˬ˗ahˇ yahˇ gaˇ ehˇ˗eu meh lehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ siˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ nui gahˇ ahˇ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu Aˬda pyeuꞈ meh.

¹¹ Ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ: Yeˬhawˇbaˬ laꞈ nyiˇ paw tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ paw˗euˬ nui ma˗ahˇ jiˇ haw mawˇ nya˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 16:7) Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ nui noeˬ, nui ma, mˇ jeˬ shaˇ kawˆ, maˬ dehˬ kaˬ zaꞈ nya˗a. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ poˆ˗awˇ, yaw muiˬ jeˬ teu˗ahˇ bi mˇ daˆ leꞈ mawꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui laꞈ kʼoeˇ maˬ muiˬ˗eu nui noeˬ ahˇ luꞈ ngaˇ laˬ lehˇ bi haw tseˇ mawꞈ˗awˇ, yaw lehˬ jeˬ maˬ bi mˇ doˆ laꞈ mi naˆ˗ehˇ nui noeˬ teu˗ahˇ bi deuˆ gʼaˬ mawꞈ˗eu meh.—2 Laˬsaˬbaˬ 16:9; Maꞈtehˬ 5:27-30.

Yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu Zahˇ dawˬ

12. Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ aˬ jeˬ gaˇ kawˆ paˇ bi siˬ laꞈ nga siˬ?

¹² Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ, Yeˬhawˇbaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ gaˬ˗eu lehˇ jiˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 37:28; Iˇsaˬyaˇ 61:8) Aˬ yawꞈ naˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ dawˇ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ, kʼaˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗awˇ, maˬ naˇ haˬ ngeh˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗euˬ meh. Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ Tseˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dzaˇ˗iˇ nyiˬ dawˬ˗ahˇ haw˗iˇ ma.

13-14. Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ Tseˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu nyiˬ dawˬ naˇ aˬ jeˬ nga, zahˇ dawˬ teu˗ahˇ mˇ caw naˇ aˬ jeˬ za˗eu nga?

¹³ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ tahˬ. Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ Tseˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu nyiˬ dawˬ˗ahˇ naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗awˇ, tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ maˬ ya tahˬ˗a lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 20:3-6) Zahˇ dawˬ heu nyiˬ dawˬ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ maˬ ngeuˇ˗a, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ pyeuꞈ meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ nui saˇ oꞈ˗awˇ, aˬ cawˬ˗euˬ miˬ yehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗iˇ ngeh naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ ya shaˬ˗euˬ meh.

¹⁴ Kaˬnaˬ tsawˇ haˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ ni, maˬ dehꞈ˗eu tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ tahˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, yawˬ ha˗euˬ aˇ poeˬ laˆ teˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 115:4-8) Aˬ yawꞈ maꞈ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ jeˬ naˇ, jawꞈ laˇ paˬ˗ehˇ yuꞈ taꞈ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha˗euˬ zaˬ˗ahˇ jiˇ dzah puiˆ˗awˇ lawˇ˗eu je heu pyeuꞈ˗awˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nui ma laˆ naˇ˗eu meh. (2 Laˬsaˬbaˬ 28:1-4) Iˇsaˬleˬlaˆ aˬ yuiꞈ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ˗ahˇ, aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ baoˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ zmˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗eu deuˬ˗ahˇ behˬ dzaˬ˗eu meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 34:1-4) Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ, uˬ kʼawˇ maˬ piˇ˗eu zaˬ deuˬ hawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw doeˇ jahˇ naˇ, yaˇ kʼaˬ daˇ ma lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 10:17, 18; 27:19) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ dawˇ coe ni mˇ nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ guiˬ lahˬ biꞈ ma lehˇ ehˇ˗eu meh.—1 Sahˬpaˬ 10:4-9.

15. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ nga?

¹⁵ Ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ: Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ ma lehˇ ehˇ˗eu deuˬ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ caw teh ni, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ yaw doeˇ jahˇ gaˇ, Miˬyehˇ˗ahˇ iˬ baˇ taˬ˗eu maˬ tsaˬ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ cawˬ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ehˇ jahˇ ngeh haw mawˇ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui nui ma aˇ naˆ ni naˇ˗eu lehˇ jiˇ, zaˬ nahˬ jawˇ saˇ maˬ doˆ gaˇ siˬ nya˗eu aˬ ma tiˬ gʼaˬ naˆ maˬ tseˇ, aˬ dui˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ nya˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 49:15) Miˬyehˇ aˬ dui˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ nymˬ˗mˇ mi naˆ˗ehˇ maˬ laˆ byoˆ nehˬ kʼawꞈ, aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh maˬ noeˬ paˇ ni aˬ cawˬ˗ahˇ yaw doeˇ jahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ jiˇ˗eu meh.

Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗euˬ nga?

16-18. Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ gaˇ gaˇ zmˬ˗eu nga, aˬ dui aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

¹⁶ Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ yawˬ paw na luꞈ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu meh. Teu miˇ neh yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ dawˇ coe ni daˇ nehˬ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ uˬ duˬ tahˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya daˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a, maˬ tsaˬ maˬ dzoeˇ leˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu zahˇ dawˬ nui deuˬ˗ahˇ mˇ bahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ya daˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ paˇ haw ma.

¹⁷ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ sehꞈ˗euˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ bi daˇ sehꞈ˗a. Meuˬ˗ahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ gaˇ kawˆ teu aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗euˬ nga, shiˇ˗eu geuˇ ngaˇ laˬ maˬ geuˇ nga laˬ lehˇ, maˬ daˇ mi naˆ˗ehˇ jeˬ hu pyehˆ tseˇ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 19:2-7, 11-13) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ yuiꞈ deuˬ miˇ tsaˬ biˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, miˬ sawˇ yo zaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˇ kawˆ nui deuˬ˗ahˇ jiˇ maˬ ehˇ, ya daˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 21:35; Dawˬmehˬmehˬ˗eu 22:13-19) Aˬ yawꞈ maꞈ dawˇ coe ni daˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ kʼawꞈ Zahˇ dawˬ˗ahˇ mˇ caw ngeh, yawˬ gʼaˬ na luꞈ muiˬ˗eu jeˬ za˗awˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ jeuˬ jeuˬ lah˗i, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ ciˬ mahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—Uˬduˬtahˬ˗eu 20:7, 8; Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18.

¹⁸ Ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ: Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ dawˇ coe ni bi mˇ nehˬ mawꞈ˗awˇ, bi gaˬ mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui ngehˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ iˇ kahˇ˗ahˇ jawˇ ngeh keuˆ ni haw˗eu meh.—Heˬbyehˇ 4:13.

19-21. (a) Meuˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ hawˇ˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ, Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ nehˬ˗eu nga? (b) Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ nga, aˬ dui heu kawˆ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya noeˬ taˬ˗eu nga?

¹⁹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˇ dahˬ gaˇ dzeˇ jawˇ˗eu tsawˇ jeuˬ nui deuˬ˗euˬ nui noeˬ neh maˬ bi uˆ lahˇ mawꞈ˗a. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ hawˇ˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ˗ahˇ, zahˇ dawˬ˗ahˇ zmˬ ngeh myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ ni dawˇ coe ni mˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ guˆ tsiˬ maˬ nyehꞈ ni, dawˬ kʼaˆ maˬ ngehˬ ni, yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ ya gaˬ˗eu meh.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 1:13-17; 16:18-20.

²⁰ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ miˇ neh, aˬ cawˬ neh yehˬ baw sehˇ luꞈ˗ehˇ maˬ bi jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, zahˇ dawˬ biꞈ˗euˬ meh. Zahˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ cawˬ˗ahˇ yaw doeˇ maˬ bi ngehˬ˗a. Ja bu gaˇ ya daˬ˗euˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja bu nga lehˇ siˬ nya˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 19:16-19; 25:1) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ bahˬ ngaˇ lehˇ maˬ bi daˇ mi naˆ˗ehˇ, tsawˇ kaˬ kʼaˇ teˬ˗eu nyiˬ gʼaˬ ya jawˇ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 17:6; 19:15) Ehˇ kʼawꞈ mˇ bahˬ˗euˬ gaˇ mawˇ˗euˬ tsawˇ kaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ naˇ tawˇ neh? Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw mawˇ˗eu miˇ neh, ya buˬ˗iˇ meh lehˇ maˬ noeˬ kʼawꞈ gʼaˬ˗aˇ. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ nymˇ sahˇ aˬ da gʼaˬ baoˬ jaˆ kʼawꞈ, yaw dui baw˗eu meh. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ gaˇ kawˆ doˆ laˇ ngeh, meuˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ caw ba nya˗awˇ, aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ tiˆ˗ahˇ daˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ˗eu meh.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 21:18-21.

²¹ Ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ: Yeˬhawˇbaˬ kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ miˇ neh, aˬ dui kʼaˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. (Ja ceuˬ 89:14) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ caw tehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ laꞈ sawˬ biꞈ˗awˇ, baoˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu jeˬ˗ehˇ zmˬ˗eu deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu meh. (2 Saˬmeuˬlaˆ 22:21-23; Yeˬsaˬgeˬlaˇ 9:9, 10) Yaw haiˬ mˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu tiˬ gʼaˬ na cehˆ dzeuˇ nya gaˇ duˇ kʼawꞈ, aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ dawˇ coe ni yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 28:13) Aˬ yawꞈ maꞈ maˬ noeˬ poˆ maˬ noeˬ paˇ naˇ, gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ “dehꞈ luꞈ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ laꞈ˗ahˇ ya uˇ keuˆ˗iˇ˗eu jeˬ˗aˬ, guˆ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh” lehˇ ya siˬ˗eu meh.—Heˬbyehˇ 10:30, 31.

Zahˇ dawˬ aˬ geu deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ haw piˇ?

22-24. (a) Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ aˬ geu deuˬ˗ahˇ nga, yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh˗eu, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga? (b) Doˆ˗iˇ˗eu 22:22-24-ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ saˇ tiˇ dawˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu nga?

²² Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ, tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ haw piˇ nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, miˇ coe aˬ nmˇ, miˬ coeˬ miˬ ma, boeˇ miˬ siˬ kʼaˬ heu deuˬ naˇ, yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ haw piˇ nya˗a. Teu miˇ neh Miˬyehˇ Iˇsaˬleˬlaˆ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu deuˬ˗ahˇ, “Boeˇ miˬ siˬ kʼaˬ deuˬ hawˇ˗eu muˇ coe aˬ nmˇ deuˬ˗ahˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yaˇ kʼaˬ maˬ ya ja gʼaˬ˗a. Miˬ coeˬ miˬ ma˗ahˇ pyuˇ paˇ nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ pehˇ kʼahˬ maˬ ya bi biꞈ daˇ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 24:17) Yeˬhawˇbaˬ uˬ kʼawˇ maˬ piˇ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yehˬ bawˬ sehˇ luꞈ˗ehˇ jahˇ nehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 22:22-24-ahˇ gui.

²³ Kʼoeˇ uˬ taꞈ Zahˇ dawˬ heu naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha˗euˬ shiˬ shaˬ taꞈ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ, aˬ geu paw dzeˇ neh maˬ kaˬ maˬ bi dehꞈ bahˬ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 18:6-30) Ehˇ kʼawꞈ Iˇsaˬleˬlaˆ˗euˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu deuˬ teu loꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nui daˆ daˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗ahˇ, nui ma tsaˬ˗eu uˬ taꞈ gʼaˬ jiˇ paˇ biꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, gaˇ kawˆ teu zahˇ dawˬ˗ahˇ bahˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ Yeˬhawˇbaˬ loꞈ˗ehˇ ya haw˗eu meh.

²⁴ Ya noeˬ taˬ˗eu jeˬ: Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ neh tseˇ taˬ˗euˬ baoˬ jaˆ˗eu deuˬ˗ahˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ laꞈ˗ahˇ jawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ bi ngehˬ gʼeh mawꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ bye˗awˇ, yawˬ ha˗euˬ uˬ kʼawˇ maˬ piˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ, yaw muiˬ˗ehˇ bi haw piˇ mawꞈ˗awˇ dawˇ coe ni bi mˇ nehˬ mawꞈ˗eu meh.

“Keuˆ le luꞈ˗eu maˇ maˇ ni gʼeh˗eu yaw muiˬ jeˬ˗euˬ aˇ baˇ naˇ shmˇ”˗euˬ Zahˇ dawˬ

25-26. (a) Nui gaˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ heu naˇ, saꞈ gʼawˇ kahˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ˗ahˇ duˇ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ ehˇ nya˗eu nga? (b) Yawˬ dmˬ yawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

²⁵ Nui gaˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ heu naˇ, saꞈ gʼawˇ kahˬ hawˇ˗eu dehꞈ ziˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ heu nyiˬ jeˬ tiˬ jeˬ tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗awˇ maˬ geuꞈ nya˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ dawˇ coe ni mˇ nehˬ meh lehˇ jah naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗awˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ dawˬ˗ahˇ gaˬ naˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ ni gaˬ˗awˇ dawˇ coe ni mˇ nehˬ˗eu meh.

²⁶ Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ, Zahˇ dawˬ teu˗ahˇ Yeˬsuˇ neh aˇ saˬ bi saˬ˗euˬ miˇ neh, mˇ caw˗eu maˬ paˇ loˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 10:4) Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ Moˇseˬ˗euˬ Zahˇ dawˬ˗ahˇ “keuˆ le luꞈ˗eu maˇ maˇ ni gʼeh˗eu yaw muiˬ jeˬ˗euˬ aˇ baˇ naˇ shmˇ” lehˇ kuˇ˗eu meh. (Heˬbyehˇ 10:1) Yaw muiˬ jeˬ aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga? Gaˇ kawˆ heu yawˬ dmˬ yawˬ˗ahˇ ya siˬ˗awˇ, nui gaˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ Ka li zaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ aˬ joˆ˗ehˇ huiˬ˗eu nga lehˇ jiˇ ya siˬ˗eu meh.