Aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ

1. Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ aˬ jeˬ miˇ neh Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ za˗eu loˬ nga? (Dawˬdaˬ 4:7)

Aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ na˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh, zaˬ siˬ nui gahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu yaw duˬ baw meh. (Yaˬkoˆ 1:5) Sahˬ paˬ Sawˇlaˬmoˬ “Dawˬ tawˆ luꞈ naˆ maˬ tseˇ nawˇ poˆ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ˗aˬ, zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ meh” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬdaˬ 4:7-ahˇ gui.) Sawˇlaˬmoˬ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ehˇ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Dawˬdaˬ 2:6) Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ heu naˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui ya puˬ luꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ laˆ piˇ nya ni caw ba nehˬ nya ngaˇ laˬ? Caw ba nehˬ nya˗eu yaw duˬ baw meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui gaˇ kawˆ teu˗ahˇ haw ma.

2. Aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ laˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

² Aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ nui gahˇ ahˇ laˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, nui gahˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ heu nyiˬ gʼaˬ neh mehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ pyehˇ tseˇ˗awˇ mˇ caw˗eu heu meh. Dahˬ beh˗eu gʼaˬ naˇ Sawˇlaˬmoˬ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ‘Huiˬ dui dui˗eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ, naꞈ dui dui˗eu noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ Miˬyehˇ biꞈ˗euˬ meh’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 4:29) Nyiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ naˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ neh zaˬ siˬ nui gahˇ kʼaˇ ahˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬsuˇ meh. (Maꞈtehˬ 12:42) Yeˬsuˇ˗euˬ kʼoeˇ taˆ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ yaw sahˇ keuˆ le˗eu miˇ neh ‘zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu noeˬ siˬ noeˬ mawˇ nya˗eu jeˬ byah˗eu meh’ lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—Iˇsaˬyaˇ 11:2.

3. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

³ Sawˇlaˬmoˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nui noeˬ nui duˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui pyuˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˬ ha˗ahˇ maˬ ehˇ, yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw nya ni caw ba nehˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ ja sawˇ ma.

Pyuˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw

4. Sawˇlaˬmoˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga?

⁴ Sawˇlaˬmoˬ naˇ smˇ muiˬ muiˬ dui dui˗awˇ, saˇ lehˆ ni dehꞈ˗euˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. (1 Sahˬpaˬ 10:7, 14, 15) Yeˬsuˇ naˇ myawˬ gahˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jaˆ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ ha˗euˬ iˇ kahˇ lehˇ jiˇ maˬ baw˗a. (Maꞈtehˬ 8:20) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ nyaꞈ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ baˬ da neh pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗euˬ meh.

5. Sawˇlaˬmoˬ pyuˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗euˬ nga?

⁵ Sawˇlaˬmoˬ pyuˇ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ “haw piˇ nya” meh lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 7:12) Aˬ dui pyuˇ neh dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ dui geuꞈ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, zeuˇ nya˗eu meh. Sawˇlaˬmoˬ smˇ muiˬ muiˬ dui dui kʼawꞈ pyuˇ naˆ maˬ tseˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu jeˬ jaˆ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ “Tsawˇ myahˇ muiˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu smˇ muiˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ nawˇ ya tseˇ geuꞈ ngeh, tsawˇ myahˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tseˇ˗awˬ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬdaˬ 22:1) Kʼoeˇ naˇ Sawˇlaˬmoˬ pyuˇ shuiˇ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ naˇ, yawˬ ha jaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗a lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 5:10, 12) Kʼoeˇ uˬ taꞈ pyuˇ heu naˇ, myaˆ tiˬ miˆ laꞈ kʼoeˇ tehꞈ˗ehˇ byoˆ˗iˇ jiˇ nya˗eu miˇ neh pyuˇ˗ahˇ maˬ ya noeˬ tmˬ˗a lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 23:4, 5.

6. Yeˬsuˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗euˬ nga? (Maꞈtehˬ 6:31-33)

⁶ Yeˬsuˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu meh. Yeˬsuˇ jiˇ ya dzaˬ ya dawˇ gaˇ ya leˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 19:2, 6, 7) Yeˬsuˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ beh beh ngeh poˆ, iˇ cuꞈ˗ahˇ muiˬ dui dui˗eu aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ laˆ pyeuꞈ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 2:10, 11) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ shiˇ ngeh nah dm taˬ˗euˬ mehˬ tsoeˬ jiˇ poeˬ dui dui˗eu meh. (Yoˇhaˬ 19:23, 24) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ jeˬ hu maˬ taˬ˗aˬ. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ ‘Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗iˬ sahˬ paˬ nyiˬ gʼaˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ maˬ geuꞈ nya˗a. Naw maꞈ˗aˬ, Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ kʼaˆ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗euˬ zaˬ kʼaˆ, nyiˬ jeˬ luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ maˬ geuꞈ nya˗a’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 6:24) Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ meh lehˇ mehˬ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 6:31-33-ahˇ gui.

7. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ pyuˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu miˇ neh muiˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ za˗euˬ nga?

⁷ Mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ pyuˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗euˬ miˇ neh muiˬ˗eu jeˬ za˗euˬ meh. Cawˬ maˬ shaˇ baw˗euˬ Dehˇniˬ˗yoˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ zaˬ guˬ guˬ dzawˇ dzawˇ laˇ ngeh neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ ma lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ yaw awˬ awˬ lehˇ dehꞈ˗eu miˇ neh, aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ yamˬ hawˇ˗eu bym˗eu byehˆ˗eu jeˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ zmˬ nya˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ heu loꞈ˗ehˇ tseˇ˗euˬ miˇ neh tiˬ jawˇ˗iˬ nui ma maˬ cawˆ haw˗aˬ. Ngaˇ pyuˇ poˆ gaˇ leh jeh lawˇ nmˇ˗aˬ pyuˇ gʼawˬ mya ni poˆ za nya˗eu yaw duˬ baw kʼawꞈ, nymˬ˗mˇ za taˬ˗euˬ muiˬ˗eu cawˬ heu˗ahˇ nmˇ maˬ poˆ nawˇ nya˗eu yaw duˬ baw meh. Ngaˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗ahˇ jeˬ hu maˬ taˬ law nmˇ˗aˬ, heu loꞈ˗ehˇ laˬ kʼaˬ maˬ ya cehˇ˗eu paˬ. Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ taˬ˗euˬ guiˬ lahˬ deuˬ˗ahˇ pyuˇ neh maˬ zeuˇ tsehˆ nya˗a” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui pyuˇ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ naˇ muiˬ˗eu jeˬ za˗eu yaw duˬ baw meh.

Gaˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw

8. Sawˇlaˬmoˬ gaˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗euˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga? (Dawˬtsoˆ 5:18, 19)

⁸ Sawˇlaˬmoˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh gaˇ neh za˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ naˇ “Miˬyehˇ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬtsoˆ 5:18, 19-ahˇ gui.) Aˬ yawꞈ ‘Leh jeh˗awˇ mˇ˗eu mehˬ shi guiˬ lahˬ keuˆ˗eu meh’ lehˇ paˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬdaˬ 14:23) Aˬ yawꞈ dawˬ teu naˇ maˇ diˇ ngeuˇ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu meh. Sawˇlaˬmoˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui˗eu meh. Aˬ yawꞈ aˬ yawꞈ jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ nymˇ deuˬ tsoˆ˗awˇ, aˬ gaꞈ yaˇ kmˇ hawˇ˗eu aˇ yehˆ yaˇ kmˇ deuˬ jiˇ tsoˆ˗euˬ uˬ taꞈ, lah jiˇ duˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ meuˬ yaw myaˬ meuˬ jiˇ tsoˆ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 9:19; Dawˬtsoˆ 2:4-6) Gaˇ heu naˇ maˬ awˬ˗eu uˬ taꞈ, gʼaˬ doeˇ doeˇ dui dui kʼawꞈ, Sawˇlaˬmoˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Ehˇ kʼawꞈ Sawˇlaˬmoˬ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, nui jeˬ jiˇ ya jahˇ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ yawꞈ shiꞈ kʼoꞈ byah ni ga leˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma tsoˆ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 6:38; 9:1) Sawˇlaˬmoˬ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ gaˇ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ heu naˇ, aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ laˬ kʼaˬ kʼaˇ bi cehˇ laˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Dawˬ tawˆ luꞈ kʼoeˇ taˆ uˬ duˬ duˬ leˇ˗eu, ehˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ jaˆ˗eu tehꞈ meh. Miˬyehˇ˗ahˇ guˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ naˇ haˬ geuꞈ˗awˬ” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.—Dawˬtsoˆ 12:13.

9. Yeˬsuˇ gaˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗euˬ nga?

⁹ Yeˬsuˇ gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh, nyiˇ ngeh neh laꞈ saˇ maˇ geuꞈ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 6:3) Yeˬsuˇ˗euˬ aˬ da aˬ ma Yeˬsuˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu gaˇ caw ba˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu paˬ. Yeˬsuˇ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ laꞈ zaˇ muiˬ dui dui˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ aˬ yawꞈ˗euˬ myawˬ˗ahˇ zeuˇ laˇ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ yawꞈ gaˇ teu˗ahˇ ya leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Yeˬsuˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ mˇ cu˗eu gʼaˬ duˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh dui dui kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ biˇ doˆ taˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 7:15) Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah ni mˇ laˇ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ, aˬ yawꞈ mehˬ gaˇ naˇ haˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ “Buꞈ˗iˇ cehˇ˗iˇ nya˗eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ gʼaˇ duˬ maˬ leh jeh ni, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ bi dehꞈ˗eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ gʼaˇ duˬ leh jeh˗awˬ” lehˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 6:27) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ gawˬ jawˬ kʼoeˇ taˆ dawˬ mehˬ mehˬ ngeh jiˇ “Mˬ kʼoeˇ taˆ naw maꞈ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ poˆ uiˬ taˬ˗awˬ” lehˇ paˇ ehˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 6:20.

10. Aˬ dui gaˇ mˇ ngeh aˬ jeˬ˗euˬ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ nya˗eu nga?

¹⁰ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ ‘yawˬ ha dehꞈ nya jawˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ mˇ˗awˬ’ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:28) Baw leˬ deuˬ aˬ dui gaˇ mˇ ngeh saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ, leh jeh dui dui˗eu miˇ neh aˬ dui˗ahˇ ya leˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗ahˇ bi noeˬ muiˬ mawꞈ˗eu miˇ neh, gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ mˇ dzehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ nymˇ jiˇ˗euˬ gaˇ paw maˬ ehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ paw maˬ ehˇ gʼaˬ baˬ laˇ nya˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui gaˇ mˇ gaˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ bi jaˆ˗eu gʼaˇ duˬ laˆ poˆ laˆ paˇ ya mˇ˗eu meh.

11. Mehˇ nmˇ aˬ li tiˬ gʼaˬ gaˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹¹ Gʼoeˇliˬ˗amˬ lehˇ kuˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ li zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ˗ahˇ neh gaˇ˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu heu naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ ya siˬ˗euˬ meh. Gʼoeˇliˬ˗amˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˬ˗euˬ baw leˬ pyeuꞈ haw˗euˬ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ, gaˇ mˇ˗eu paw nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ naˇ gaˇ mˇ˗eu leh jeh dui dui˗awˇ, gaˇ mˇ˗eu paw jiˇ bym˗eu byehˆ˗eu miˇ neh aˬ cawˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ gaˇ mˇ gʼaˬ ngeh tiˬ jawˇ gaˇ˗ahˇ ya byehˇ yaꞈ meh lehˇ siˬ nya˗awˇ, nymˇ jiˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya biꞈ meh lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ naˇ ngaˇ siˬ nya˗eu deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh laˬ kʼaˬ kʼaˇ cehˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh.”b

Yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw

12. Dahˬ beh ngeh Sawˇlaˬmoˬ yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗euˬ nga? Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ˗iˇ˗euˬ nga?

¹² Sawˇlaˬmoˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ uˬ duˬ tahˬ ngeh, aˬ yawꞈ yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ zaˬ guˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh dui dui baw˗eu jeˬ jaˆ meh lehˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ ha geuꞈ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 3:7-9) Aˬ yawꞈ sahˬ paˬ geuꞈ beh beh laˇ ngeh nui ma huiˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˇ naˆ ni guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ haw mawˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Nui ma huiˬ˗eu mehˬ nah yaw cawˆ jeˬ caw˗awˇ, jahˇ gʼeh˗eu mehˬ nah daˬ ga˗eu jeˬ teh˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 16:18) Nui ma nyiˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, aˇ nah naˇ Sawˇlaˬmoˬ aˬ yawꞈ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ mˇ caw˗aˬ. Aˬ yawꞈ nui ma huiˬ laˇ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ maˬ naˇ haˬ˗aˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ koꞈ dawˬ laꞈ kʼoeˇ Iˇsaˬlaˆ˗euˬ sahˬ paˬ “sahˬ paˬ geuꞈ˗eu gʼaˬ miˬ zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ maˬ ya sheuˬ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ mˇ naˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ yawꞈ gʼawˬ˗iˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 17:17) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ zahˇ dawˬ teu˗ahˇ leuˇ˗awˇ, miˬ zaˬ 700 gʼaˬ sheuˬ˗euˬ uˬ taꞈ, ma nyiˇ 300 gʼaˬ sheuˬ˗euˬ meh. Miˬ zaˬ teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw myaˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. (1 Sahˬpaˬ 11:1-3) Teu ngeh Sawˇlaˬmoˬ “gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ngaˇ nyehꞈ tehˬ nya ma” lehˇ noeˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗eu miˇ neh aˇ saˬ saˬ leˇ ngeh aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw doeˇ jeˬ keuˆ le˗euˬ meh.—1 Sahˬpaˬ 11:9-13.

13. Aˬ dui Yeˬsuˇ˗euˬ taˬ aw˗eu jeˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

¹³ Yeˬsuˇ yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗awˇ, aˬ myah luꞈ taˬ aw˗eu meh. Aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˬ oe mi naˆ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ mˇ˗euˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ ‘mˬ hawˇ˗eu miˇ kʼoeˇ taˆ kʼaˇ jaˆ kʼaˇ jawˇ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ beh taˬ˗euˬ meh.’ (Gawˇlawˇsehˇ 1:16) Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh mˬ kʼoeˇ taˆ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda nehˬ˗ehˇ jawˇ ngeh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ paˇ noeˬ doˆ kʼoꞈ laˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 3:16; Yoˇhaˬ 17:5) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ nui ma maˬ huiˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ aˬ cawˬ naˆ maˬ tseˇ maˬ gaˇ dzehˬ ma lehˇ jiˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ noeˬ haw˗aˬ. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ oe˗euˬ heu naˇ, ‘aˬ cawˬ neh bi mˇ cu˗eu gʼaˇ duˬ oe˗euˬ maˬ ngeuˇ. Aˬ cawˬ gʼaˇ duˬ mˇ le˗euˬ uˬ taꞈ, tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni˗ahˇ ka kʼoꞈ˗eu gʼaˇ duˬ shiˇ dah le˗eu lehˇ oe˗euˬ ma’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 20:28) Yeˬsuˇ taˬ aw˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ mˇ maˬ shaˇ nya˗a lehˇ ha geuꞈ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 5:19) Yeˬsuˇ naˇ taˬ aw dui dui˗awˇ aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh.

14. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga?

¹⁴ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw lehˇ mehˬ˗eu meh. Tiˬ poˆ Yeˬsuˇ ‘Naw maꞈ˗euˬ uˬ duˬ tsehˇ kahˇ˗ahˇ keuˆ ni gui duˬ taˬ jiˇ˗euˬ meh’ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 10:30) Dawˬ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ bi ahˇ laˇ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ maˬ muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ haw ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Teu naˇ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma ahˇ˗awˇ, gaˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ bi tahˬ˗awˇ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ ngeh keuˆ˗aˬ, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ maˬ ya noeˬ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ jah coeˇ ni maˬ ya gʼeh˗a.

15. Yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ nui noeˬ nui duˇ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ taˬ˗euˬ nga? (b) Sahˬ boꞈ myaˆ pyawˬ 24 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ haw tsoˆ taˬ dzeuˇ naˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu nga?

¹⁵ Dzeuˇ laꞈ˗euˬ 15 kʼoꞈ˗ahˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. “Aˬ dui yawˬ ha nui ma huiˬ laˇ gaˇ keuˆ ni yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ noeˬ huiˬ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw˗awˇ, yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ gaˇ keuˆ ni maˬ noeˬ teˬ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ ngeh to˗aˬ, aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ kʼaˆ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ, yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw nya ni aˇ pyaˇ daˬ taˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. ‘Ngaˇ˗aˬ teu naˆ naˆ˗ehˇ doeˇ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, teu naˆ naˆ muiˬ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ jiˇ maˬ ngeuˇ. Aˬ cawˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni ngaˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ jiˇ muiˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu jeˬ lehˇ jaˆ meh.’”c Heu gaˇ haw ngeh aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ yaw tsaˬ tsaˬ lehˇ haw˗eu heu naˇ muiˬ dui dui˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

16. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu nga?

¹⁶ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ mawꞈ˗eu miˇ neh Jaˇliꞈ˗ahˇ neh tiˬ tiˆ sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18) Aˬ dui˗ahˇ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ˗eu jeˬ naˇ, dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu heu meh. Heu naˇ nui gahˇ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ noeˬ tsehˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ aˬ dui pyuˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, gaˇ˗ahˇ maˬ ehˇ, yawˬ ha˗ahˇ maˬ ehˇ, aˇ dzehˬ haw tsoˆ dzeuˇ˗eu deuˬ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ paˇ ya meh. Teu miˇ neh aˬ dui nui gahˇ ahˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ ni mˇ ma lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ luꞈ˗uˇ.—Dawˬdaˬ 23:15.