Gui˗eu deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ

Yeˬsuˇ˗euˬ ciꞈ hawˬ dzaˬ byawˇ lawˇ ngeh, laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ bi tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu lehˇ Yeˬsuˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ zaˬ lahˇ 70 gʼaˬ aˬ gaˇ iˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ nga laˬ?

Yeˬsuˇ˗euˬ ciꞈ hawˬ dzaˬ byawˇ lawˇ ngeh, zaˬ lahˇ 70 gʼaˬ maˬ jawˇ˗eu miˇ neh Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ nga, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh ngaˬ lehˇ aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ noeˬ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Teu naˇ aˇ yamˬ teu laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ tehꞈ˗ehˇ jawˇ mawꞈ˗eu miˇ neh meh.

Gʼaˬ kʼehˇ 12 gʼaˬ maˬ ehˇ, zaˬ lahˇ 70 gʼaˬ maˬ ehˇ, Yeˬsuˇ neh ha geuꞈ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ pyeuꞈ meh. Dahˬ beh ngeh Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ gʼawˬ mya gʼaˬ laꞈ kʼoeˇ neh 12 gʼaˬ˗ahˇ tseˇ doˆ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ lehˇ kuˇ nehˬ˗euˬ meh. (Luˇkaꞈ 6:12-16) Yeˬsuˇ Gaˬliˬlehˇ˗ahˇ jawˇ ngeh, ‘gʼaˬ kʼehˇ tseˇ nyiꞈ gʼaˬ˗ahˇ kuˇ uiˬ˗awˇ’ “Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ dawˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ hawˇ˗eu, naˇ gawˇ laˆ saˆ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼehˇ gʼeh˗euˬ meh.” (Luˇkaꞈ 9:1-6) Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ oe keuˆ ngeh, ‘zaˬ lahˇ shiꞈ tseˇ gʼaˬ paˇ tseˇ doˆ˗awˇ, nyiˬ gʼaˬ˗euˬ tiˬ muˇ bi muˇ˗awˇ, kʼehˇ gʼeh˗euˬ meh.’ (Luˇkaꞈ 9:51; 10:1) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ˗eu zaˬ lahˇ deuˬ yawˬ gaˇ na luꞈ jawˇ˗eu meh.

Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ kʼoꞈ na luꞈ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ nehˬ˗ehˇ Baˬsaˬkaˬ Bawˬ˗iˬ jahˇ gaˇ duˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 12:6-11, 17-20) Yeˬsuˇ ya shiˇ˗eu dawˬ peh peh laˇ ngeh, Yeˬsuˇ hawˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ le˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ Baˬsaˬkaˬ Bawˬ˗iˬ jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ, Yuˇdaˆ miˇ kʼahˬ, Gaˬliˬlehˇ miˇ kʼahˬ, Beˬliˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ maˬ kuˇ˗aˬ. Aˇ yamˬ teu laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ mawꞈ˗eu lehˇ maˇ jawˆ ni siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Ngaˇ maˬ ya kamˇ shiˇ mi naˆ˗ehˇ, naw maꞈ nehˬ˗ehˇ Baˬsaˬkaˬ dzaˬ byawˇ heu byawˇ dzaˬ taꞈ mawꞈ dui dui˗eu ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Luˇkaꞈ 22:15.

Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, tiˬ jeˬ paˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ jaˆ˗eu miˇ neh meh. Yeˬsuˇ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ “miˇ tsaˬ zaˬ˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ pi dzeh le˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ yawˇ zaˬ” loꞈ˗ehˇ, ya shiˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 1:29) Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗ahˇ damˬ nehˬ lawˇ nehˬ˗eu jawˇ duˬ pyeuꞈ˗eu myahˇ laˇ˗euˬ Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ ya shiˇ˗euˬ meh. Baˬsaˬkaˬ yawˇ zaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Iˇjiˇtuˆ˗ahˇ neh ka kʼoꞈ doˆ nehˬ˗euˬ gaˇ bi noeˬ mawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ neh kamˇ shiˇ nehˬ le˗euˬ jeˬ heu naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ iˬ baˇ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh buˬ˗iˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 5:7, 8) Yeˬsuˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ, gʼaˬ kʼehˇ 12 gʼaˬ˗ahˇ Ka li zaˬ aˇ muˇ deuˬ˗euˬ dawˬ pehˬ bi pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. (Eˇpeˇsu 2:20-22) Nui ma ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ naˇ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu meuˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬluˇsaˬlehˬ meuˬ˗ahˇ “kʼaˬ lo lo ma tseˇ nyiꞈ siˬ kʼoeˇ taˆ gawˬ taˬ˗euˬ meh. Kʼaˬ lo kʼoeˇ deuˬ kʼoeˇ taˆ, Yawˇzaˬ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ tseˇ nyiꞈ gʼaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.” (Pah mehˬ˗eu 21:10-14) Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ heu deuˬ, Miˬyehˇ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah gaˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu tiˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ aˇ saˬ saˬ˗eu Baˬsaˬkaˬ dzaˬ gʼaˬ naˇ taˆ lehˇ jahˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ ciꞈ hawˬ dzaˬ byawˇ lawˇ gaˇ bi jawˇ mawꞈ˗eu meh.

Zaˬ lahˇ 70 gʼaˬ hawˇ˗eu zaˬ lahˇ nui deuˬ Yeˬsuˇ˗euˬ ciꞈ hawˬ byawˇ lawˇ ngeh maˬ ya jawˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ naˇ Yeˬsuˇ˗euˬ ciꞈ hawˬ byawˇ lawˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu meh. Teu ngeh miˇ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ neh dzaˬ˗euˬ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ dawˬ maˬ saˇ jaˇ laꞈ kʼoeˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ keuˬ˗eu meh.—Luˇkaꞈ 22:29, 30.