Jaˇliꞈ dzaw zaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ yawꞈ nya ni caw ba nehˬ

1-2. (a) Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ yawꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh nyi naˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗eu nga? (b) Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ja sawˇ˗eu nga?

Yaw beh nawˇ gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na baˬ da neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ maˬ geuꞈ laˇ peuˬ ni gʼeh haw maˬ laˬ? Nawˇ nawˬ˗euˬ cawˬ maˬ ehˇ, gaˇ mˇ cawˬ maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Miˬyehˇ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ dehꞈ caw nya luꞈ nya lehˇ noeˬ guˆ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Toˆ˗ehˇ ngeuˇ naˇ, nawˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ yawꞈ daˬ˗eu gʼaˇ duˬ nyi naˬ luꞈ˗eu dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ nya˗eu paˬ.

² Yeˬsuˇ guˆ˗eu jeˬ heu naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ paw maˬ bi huiˬ maˬ bi mahˇ laˇ ni laˆ tsoeˬ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Maꞈtehˬ 13:20-22) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ˗eu gʼaˇ duˬ nyi naˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? (1) Huiˬ laˇ mahˇ laˇ gaˇ laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga lehˇ siˬ leˇ ni. (2) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni. (3) Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ ni. (4) Laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ nya ni, caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ zmˬ˗awˇ dzaw zaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ yawꞈ nya ni caw ba nehˬ ngeh Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

Dzaw zaˬ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ gaˇ laˆ tsoeˬ˗eu aˬ jeˬ nga lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ

3. Niˇgawˇdeˬ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ maˬ pyeuꞈ laˇ peuˬ˗eu nga?

³ Yuˇdaˆ˗euˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Niˇgawˇdeˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah maˬ caw teh peuˬ laˇ ni laˆ tsoeˬ˗eu tiˬ jeˬ na jaˆ˗eu meh. Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu ba la koꞈ siˬ byah laˇ˗euˬ tehꞈ kʼawꞈ ni, Niˇgawˇdeˬ Yeˬsuˇ naˇ Miˬyehˇ neh kʼehˇ gʼeh leꞈ˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Yoˇhaˬ 3:1, 2) Ehˇ kʼawꞈ Niˇgawˇdeˬ “Yuˇdaˆ tsawˇ haˬ aˬ yuiꞈ aˬ tsu deuˬ˗ahˇ gaˬ leˇ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh” Yeˬsuˇ jawˇ gaˇ uˬ ciꞈ paw oe˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 7:13; 12:42) Aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ naˇ, gʼawˬ mya jeˬ ya smˇ˗iˇ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.a

4. Niˇgawˇdeˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ siˬ nya ni Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

⁴ Niˇgawˇdeˬ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ siˬ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu lehˇ gʼoˆ shaw˗eu gʼaˇ duˬ caw ba˗eu jeˬ loˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? Niˇgawˇdeˬ uˬ ciꞈ paw oe˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ aˇ yamˬ gʼawˬ mya ni biꞈ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Niˇgawˇdeˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ ya jahˇ˗eu lehˇ dawˇ coe ni ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ iˬ baˇ ya noeˬ poˆ ya noeˬ paˇ˗awˇ, iˇ cuꞈ ya shawˇ˗eu uˬ taꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ Zaˬmaˇ˗ahˇ ya jah meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Yoˇhaˬ 3:5, 14-21.

5. Dzaw zaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ bi huiˬ maˬ bi mahˇ laˇ ni laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

⁵ Jaˇliꞈ dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw nya kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ maˬ bi huiˬ maˬ bi mahˇ laˇ ni laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nya˗eu gʼaˇ duˬ caw ba nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu naˇ gaˇ˗ahˇ aˇ yamˬ gʼawˬ mya ni biꞈ˗awˇ ya mˇ˗eu miˇ neh maˬ ngeuˇ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ biꞈ. Nawˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ cawˬ˗awˇ kawˇpiˬ siˬ daˬ˗ahˇ kʼawꞈ kuˇ gʼeh nya˗awˇ, gaˇ ma kʼawꞈ cah niˇ gʼa˗iˇ nya˗eu meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ ya puˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ngehˬ doˆ leꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ˗ahˇ laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu jeˬ mˇ ni gʼaˬ biꞈ. Ehˇ kʼawꞈ teu naˇ nawˇ nui kʼahˇ bi shiˇ˗eu gʼaˇ duˬ maˬ ngeuˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu jeˬ bi pyeuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

6. Dzaw zaˬ˗ahˇ ya siˬ˗eu jeˬ˗ahˇ zmˬ caw˗iˇ peuˬ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? (1 Gawˇliˬtu 16:13)

⁶ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ dzaw zaˬ deuˬ jah ziꞈ ngeh, ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zmˬ caw˗iˇ peuˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 16:13-ahˇ gui.) Nawˬ˗ahˇ dzaw nymˇ˗euˬ saˬ laˬ tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ nya˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ dzaw˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu saˬ laˬ˗ahˇ ya leˇ dzehˬ nya? Yawˬ ha kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ mˇ nya meh lehˇ jah ziꞈ laˇ ni nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ caw ba nehˬ˗eu saˬ laˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Teu gaˇ duˇ ni muiˬ˗eu Jaˇliꞈ mehˬ nehˬ˗eu deuˬ naˇ, Miˬyehˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu lehˇ mehˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Nawˇ muiˬ˗eu Jaˇliꞈ mehˬ˗eu gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga?

Dzaw zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ

7. Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

⁷ Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ˗eu nui gaˬ heu naˇ, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ zmˬ caw˗iˇ ni laˆ noeˬ nehˬ meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ lehˇ mehˬ nehˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Yeˬsuˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ zaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu jeˬ biꞈ˗eu aˬ da nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 7:9-11) Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ tiˬ gʼaˬ na teu loꞈ˗ehˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu aˬ da maˬ jawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬsuˇ byoˆ˗iˇ˗euˬ aˬ li˗ahˇ nui gaˬ keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ha nehˬ˗euˬ aˬ da˗euˬ gaˇ kawˆ yaw jeˬ ma jeˬ ja nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˇ naˆ ni gaˬ˗eu lehˇ mawˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw meh.—Luˇkaꞈ 15:20-24.

8. Dzaw zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ nya dzehˬ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

⁸ Nawˇ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ˗eu heu neh dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ kʼaˇ dzaw ngeh ya siˬ˗euˬ jeˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nui gaˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ. Yaw jeˬ ma jeˬ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu heu naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ. (Loˇmaˆ 5:8; 1 Yoˇhaˬ 4:10) Dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ ngaˇ lehˇ siˬ leˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh.—Gaˬlaˬtiˆ 2:20.

9. Maiˇkeuˬ˗ahˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

⁹ Eˬdoˬniˇshaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Maiˇkeuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ Saˇ kiˇ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ huiˬ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, iˇ cuꞈ maˬ shawˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ 18 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ ngeh, lawˬ liˬ yeuꞈ˗eu gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ iˇ˗euˬ meh. Aˇ nah naˇ, aˬ yawꞈ Eˬdoˬniˇshaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ˗awˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ cawˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gaˇ mˇ˗iˇ luꞈ˗a siˬ. Aˇ yamˬ teu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ˗awˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma shiˇ dzeuˇ ngeh aˬ yawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ da˗ahˇ bo saˆ˗eu gʼaˇ duˬ Eˬdoˬniˇshaˬ˗ahˇ gʼoˆ laˇ˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ dzaw dahˬ beh laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dzaw deuˆ 27 “Naꞈ suiˇ ni dzaw” lehˇ ehˇ˗eu tsahˇ˗ahˇ dzaw ngeh nui ma˗ahˇ zaw dui dui leˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ, naˇ naˇ gawˇ gawˇ˗ehˇ ya shaˬ gaˇ ya mawˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh Maiˇkeuˬ myaˆ biˇ doˆ le˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu miˇ neh dehꞈ ziˇ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ meh.

Dzaw zaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ

10. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ nya laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga? (Luˇkaꞈ 5:5-11) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁰ Yeˬsuˇ˗euˬ dahˬ beh˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ naˇ, saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Meˬsiˇya pyeuꞈ meh lehˇ taˆ lehˇ ha geuꞈ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ naˇ caw ba nehˬ˗eu jeˬ loˬ meh. Yeˬsuˇ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu Aˬdehˬlehˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah aˇ yamˬ tiˬ byah ni caw teh laˇ˗awˬ lehˇ kuˇ ngeh aˬ yawꞈ nyaꞈ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ cuiˆ myahˇ laˇ taˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 4:18, 19) Teu ngeh aˬ yawꞈ nyaꞈ Yaˬkoˆ hawˇ˗eu Yoˇhaˬ nehˬ˗ehˇ ngaˬ shaˬ nyehꞈ dzaˬ˗eu gaˇ mˇ luꞈ˗awˇ, gaˇ jiˇ tiˬ sheuˇ mˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu meh. (Maˬkuˆ 1:16-20) Ehˇ kʼawꞈ Beˬtuˆluˆ hawˇ˗eu Aˬdehˬlehˬ “za byehˇ dzeh yaꞈ˗awˇ” Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah aˇ yamˬ tiˬ byah ni caw teh laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ nymˇ jiˇ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ yaꞈ˗euˬ yaw duˬ baw meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ, aˬ jeˬ nga? Yeˬsuˇ neh jahˇ˗euˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ teu˗ahˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ nya ngaˇ lehˇ jah ziꞈ dzehˬ leˇ˗euˬ meh.—Luˇkaꞈ 5:5-11-ahˇ gui.

11. Dzaw zaˬ˗euˬ nui jah ziꞈ dzehˬ laˇ ni aˬ jeˬ jeˇ ja nehˬ nya˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ jahˇ nya kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu gaˇ kawˆ puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗euˬ jeˬ ja nehˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, nawˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe beh beh ngeh, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ noeˬ miˇ˗a siˬ laˬ? Teu ngeh nawˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe miˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ aˇ yamˬ maˬ mˇ dzehˬ nya˗eu lehˇ baw leˬ˗ahˇ ya ehˇ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Nawˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗euˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh nui jah aˬ joˆ˗ehˇ ziꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ dzaw zaˬ˗ahˇ ja nehˬ˗awˬ.

12. (a) Jaˇliꞈ dzaw nehˬ˗iˇ ngeh aˬ jeˬ miˇ neh mehˇ nmˇ nui deuˬ˗ahˇ cawˬ˗awˇ iˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? (b) Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mehˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ biˬdiˬoˬ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ nya˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

¹² Kʼoeˇ naˇ mehˇ nmˇ nui deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ ya laˆ paˇ˗euˬ gaˇ kawˆ ja gaˇ ya gaˬ ngeh jiˇ dzaw zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Teu miˇ neh Jaˇliꞈ mehˬ˗iˇ ngeh dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ maˬ duˇ leˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kuˇ gʼeh nya˗eu meh. Nawˇ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ ahˇ laˇ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ lehˇ bi ja nehˬ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “Naꞈ suiˇ ni dzaw” maˬ ngeuˇ naˇ, “Haw lahˬ” lehˇ ehˇ˗eu tsahˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ biˬdiˬoˬ deuˬ˗ahˇ haw nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzaw deuˆ 37-ahˇ dzaw ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ lehˇ ehˇ˗eu biˬdiˬoˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ nya˗eu meh.

Laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni dzaw zaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ

13. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ dah nehˬ˗euˬ nga?

¹³ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ maˬ ehˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ maˬ ehˇ, laˆ tsoeˬ laˇ nya˗eu meh lehˇ tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 5:11; 10:22, 36) Yeˬsuˇ maˬ shiˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ shiˇ gaˇ keuˆ nya˗eu meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 24:9; Yoˇhaˬ 15:20; 16:2) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ mˇ ngeh yaw muiˬ˗ehˇ yahˇ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗euˬ meh. Laˆ tsoeˬ laˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ pyehˇ pyehˇ˗ehˇ taˬ jawˇ. Tsaꞈ gaˬ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ yaw gahˇ gahˇ lehˇ gʼeh˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.

14. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ nehˬ nya˗eu nga? (2 Tiˆmoˇseˬ 3:12)

¹⁴ Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ ya puˬ˗eu laˆ tsoeˬ laˇ˗eu jeˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, aˬ joˆ˗ehˇ lehˬ hmˬ taˬ nehˬ nya˗eu nga? Gaˇ mˇ cawˬ deuˬ, cawˬ deuˬ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ, aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ laˇ˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ mˇ laˇ nya˗eu nga lehˇ ja nehˬ taˬ˗euˬ heu neh meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:12-ahˇ gui.) Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw˗eu leh jeh ngeh, gaˇ mˇ cawˬ deuˬ cehꞈ lehꞈ ka laˇ nya˗eu meh. Nui deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui jah nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, ngehˬ doeˇ ehˇ doeˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ ya puˬ mi naˆ˗ehˇ jeˬ hu neh dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ lehˬ hmˬ nehˬ taˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ maˇ diˇ ya puˬ ngeh kamˬ daˬ coeˇ˗eu meh.

15. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ ngeh kamˬ daˬ coeˇ ni dzaw zaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹⁵ Nawˬ˗euˬ dzaw zaˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ neh bi laˆ tsoeˬ naˇ, nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ aˬ jeˬ miˇ neh laˆ tsoeˬ laˇ˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ nya ni caw ba nehˬ. Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ aˬ yawꞈ mehˇ shuiˇ bi shuiˇ tawˆ ngaˬ lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ya leˇ˗eu miˇ neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬsuˇ kʼawꞈ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ neh laˆ tsoeˬ laˇ gaˇ ya puˬ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 3:21; Yoˇhaˬ 7:5) Teu miˇ neh dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ nui deuˬ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ laˆ tsoeˬ laˇ ngeh nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ ngehˬ nehˬ lehˇ mehˬ nehˬ˗awˬ.

16. Dzaw zaˬ˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ tsaꞈ gaˬ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹⁶ Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ siˬ nya mawꞈ˗awˇ paˇ naˇ haˬ laˇ naˇ kʼawꞈ, dzaw zaˬ deuˬ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ maˬ dzawˇ nehˬ jiˇ naˇ yaw muiˬ meh. Tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ gaˇ kawˆ dawˬ tawˆ luꞈ ja nehˬ jiˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ maˬ paˇ naˇ haˬ coeˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya˗awˇ, gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˬ paˇ naˇ haˬ laˇ peuˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu miˇ neh nyaˆ taꞈ poˆ paˇ bi naˇ haˬ mawꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, yawˬ ha˗euˬ nui jah nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw nymˇ nymˇ lehˇ ja nehˬ lehˇ dzaw zaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ. (Gawˇlawˇsehˇ 4:6) Nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ jw.org gʼoeˇsaiˇ˗ahˇ le ahˇ nya meh lehˇ ehˇ nehˬ nya meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ kʼaˇ siˬ nya mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh kʼawꞈ haw leˇ nya˗eu meh.

17. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ naˇ haˬ laˇ ngeh dzaw zaˬ deuˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya paˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

¹⁷ Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ maˬ ngeuˇ naˇ gaˇ mˇ cawˬ deuˬ naˇ haˬ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw awˬ awˬ lehˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ jw.org gʼoeˇsaiˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu “Tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ” lehˇ ehˇ˗eu jaˆ tawꞈ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ zmˬ nya˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:24, 25) Kʼoeˇ naˇ Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dzaw deuˆ aˬ yawꞈ deuˆ yawꞈ˗ahˇ dzaw jiˇ ngeh, jiˇ leˇ dzaˬ˗ahˇ jaˆ˗eu “Tiˬ gʼaˬ na ehˇ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu tsahˇ˗ahˇ zmˬ˗awˇ ja sawˇ nya˗eu meh. Dzaw zaˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ dawˬ neh dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya ni caw ba nehˬ. Loˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ biꞈ nehˬ. Toˆ˗ehˇ dzaw nehˬ taˬ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ nui jah nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ kʼaˬ duˬ ni ja nehˬ peuˬ laˇ˗eu meh.

18. Dzaw zaˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ laˇ ni gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga? (Maꞈtehˬ 10:27)

¹⁸ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ nehˬ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 10:27-ahˇ gui.) Dzaw zaˬ deuˬ tsaꞈ gaˬ dahˬ beh˗iˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ lehˇ ya mawˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ nui ma taˬ dzehˬ laˇ˗eu meh. Nawˇ dzaw zaˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Yawˬ ha˗euˬ jawˇ kʼahˬ˗ahˇ aˬ myah myah˗ahˇ maˬ duˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ jaˆ ngeh, dzaw zaˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ˗eu lehˇ aˇ pyaˇ daˬ ni laˆ noeˬ nehˬ nya˗eu meh. Aˬ myah myah˗ahˇ maˬ duˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ jaˆ ngeh mˇ dahˬ beh˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh awˬ dzehˬ˗eu nga lehˇ dzawˇ nehˬ nya meh. Kʼoeˇ naˇ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ jawˇ nah yaw kaˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ dzaw zaˬ geuꞈ ni aˇ pyaˇ daˬ lehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ nui jah nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ tsaꞈ gaˬ nya laˇ˗eu meh.

Dzaw zaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ bi mawˇ

19. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga? Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁹ Yeˬsuˇ mˬ taˆ maˬ gʼoˆ daˆ leˇ mi naˆ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ mawˇ dzoeˇ kʼoꞈ ma lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ mˬ kʼoeˇ taˆ ya le daˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ luꞈ gaˇ aˬ yawꞈ maꞈ maˬ gʼoˆ shaw˗aˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ maˬ gʼoˆ shaw jiˇ kʼawꞈ, saˇ jaˇ ziꞈ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ mawꞈ meh lehˇ Yeˬsuˇ siˬ nya˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:1-5, 8) Aˬ yawꞈ maꞈ mˬ taˆ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ gʼoˆ shaw˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ loˬ meh lehˇ Yeˬsuˇ siˬ nya˗eu meh. (Yoˇhaˬ 16:12) Aˬ dui jiˇ dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ mˇ mawꞈ meh lehˇ jah ziꞈ ma lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu meh.

20. Maˇlaˇgʼoiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ dzaw zaˬ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

²⁰ Aˬ dui˗euˬ dzaw zaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ mˇ mawꞈ meh lehˇ nui ma ya taˬ˗eu meh. Maˇlaˇgʼoiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Ciˬpuˬdoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ zmˬ˗awˇ, koꞈ dawˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ aˬ buˇ Aˇliˇnaˬpeˬ˗ahˇ dzaw nehˬ˗euˬ meh. Dzaw deuˆ 14-ahˇ dzaw gʼaˬ ngeh, mehˇ nmˇ Ciˬpuˬdoˬ aˬ buˇ zaˬ guˬ teu gʼaˬ˗ahˇ “Nawˬ˗ahˇ mawˇ kawˇ zmˬ˗awˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nya?” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Aˇliˇnaˬpeˬ nui ma pehˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ “Aˬ jeˬ lehˇ uˬ duˬ tahˬ kʼawꞈ ngaˬ˗euˬ naꞈ˗i jaˆ myaꞈ˗aˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu ngeh Ciˬpuˬdoˬ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ Jaˇliꞈ dzaw˗eu ya naˬ leˇ jeˬ paˬ ngaˬ˗eˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ˗awˇ, tiˬ nah aˬ yawꞈ gʼoˆ shaw laˇ tehꞈ˗a lehˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. Teu gaˇ neh ba la myaˆ siˬ naˇ, dzaw deuˆ 34-ahˇ dzaw luꞈ ngeh Ciˬpuˬdoˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ “Jaˇliꞈ hawˇ˗eu maˇ maˇ ni gʼeh˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ ya siˬ nya laˇ˗euˬ heu nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jeˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ nya” lehˇ naˇ haˬ˗euˬ meh. Ciˬpuˬdoˬ “Aˇliˇnaˬpeˬ yaw myaˬ tsahˇ˗ahˇ ya leˇ nya lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ kʼaˇ ya leˇ˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ yaw lehˬ nga lehˇ ehˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ mˇ˗eu heu pyeuꞈ miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu meh. Tiˬ kʼehˬ naˇ, Aˇliˇnaˬpeˬ tahˬ pahˬ aˬ ma mawˇ kawˇ˗ahˇ maˬ paˇ zmˬ˗euˬ meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ nya laˇ˗euˬ aˇ tiˆ˗ahˇ keuˆ ni huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ meh.

21. Dzaw zaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ yawꞈ daˬ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

²¹ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, “aˇ bawˬ mehˇ laˇ ni jahˇ˗eu gʼaˬ” pyeuꞈ kʼawꞈ, aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni tiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ neh caw ba nehˬ nya˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 3:7) Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ bi jahˇ mawꞈ˗eu nga lehˇ mehˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu ma. Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ jeˬ hu taˬ˗eu heu neh Miˬyehˇ˗ahˇ nui gaˬ mˇ mawˇ lehˇ gʼaˬ biꞈ. Shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe nya laˇ ni mehˬ nehˬ. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw nya ma lehˇ bi jah ziꞈ leˇ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ yawꞈ daˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.