Yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ ka dehꞈ

1, 2. (a) Yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ naˇ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? (b) Nymˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ bi myaˬ laˇ ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 5:22, 23) Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ gʼaˬ leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui naˇ maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ nya˗a. Nymˇ iˬ nah gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗eu miˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Tiˬ poˆ na aˬ dui˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ maˬ bi mˇ˗eu uˬ taꞈ gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ maˬ ehˇ sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ maˬ ehˇ gaˇ kawˆ bi doˆ laˇ nya˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ yawˬ ha˗euˬ nui maˬ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗eu miˇ neh tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ dawˬ doeˇ ngehˬ˗eu jiˇ baˬ dawˇ yehꞈ˗eu haiˬ˗eu jeˬ mˇ˗eu gʼawˬ˗eu maˬ loˬ gaˇ dziˇ dzoˆ daˆ˗eu dzaˬ dzoˆ dawˇ dzoˆ˗eu tawˬ˗ahˇ ya uˇ˗eu nui ma naˇ˗eu dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu baˬ da neh naˇ gawˇ nyawˬ laˇ˗eu maˬ noeˬ gaˇ zaˬ pi leˇ˗eu gaˇ kawˆ heu deuˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh.—Ja ceuˬ 34:11-14.

² Yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗eu deuˬ yawˬ ha hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ gaˇ kawˆ laˆ doˆ˗eu meh. Tiˬ nah saˇ˗i tiˬ nah tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ teˬ iˇ dui dui luꞈ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ aˬ dui zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ aˬ dui “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ jawˇ luꞈ˗eu lehˇ bi siˬ˗eu tiˬ jeˬ naˇ tsawˇ haˬ deuˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗eu heu meh lehˇ Miˬyehˇ gaˇ hu neh ehˇ taˬ˗euˬ meh.—2 Tiˆmoˇseˬ 3:1-3.

3. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ eu nga?

³ Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu nga? Aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ nyiˬ kawˆ jaˆ˗eu meh. Tiꞈ yawˬ ha˗euˬ nui ma hawˇ˗eu nui noeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu deuˬ gaˇ kawˆ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ jaˆ˗aˬ. Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ nya˗awˇ nui ma pehˇ˗eu jeˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ uˬ duˬ kawꞈ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ neh jiˇ yahˇ pawˇ nya˗eu meh. Nyiꞈ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ daˆ leꞈ mawꞈ naˇ aˬ dui lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu maˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ mawꞈ˗eu nui ma˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu meh. Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ teu loꞈ˗ehˇ maˬ jahˇ˗a. (Aˇdahˬbeh˗eu 3:6) Nymˇ iˬ nah tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni kʼawꞈ aˬ yawꞈ nyaꞈ loꞈ˗ehˇ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗eu miˇ neh shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya daˬ luꞈ˗eu meh.

4. Yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu yaw shaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ gʼaˬ biꞈ˗eu nga?

⁴ Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu yaw shaˬ meh lehˇ Yeˬhawˇbaˬ siˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ aˬ dui maˬ muiˬ˗eu jeˬ geuꞈ mawꞈ˗eu nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. (1 Sahˬpaˬ 8:46-50) Aˬ yawꞈ muiˬ˗eu cawˬ loꞈ˗ehˇ yawˬ ha nui noeˬ hawˇ˗eu nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu yaw shaˬ nya lehˇ noeˬ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ gʼaˬ biꞈ luꞈ˗eu meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu maˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui zmˬ iˇ nya˗eu dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ jiˇ ja sawˇ poˆ ma.

Yeˬhawˇbaˬ mˇ mehˬ nehˬ

5, 6. Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mehˬ˗eu nga?

⁵ Yeˬhawˇbaˬ yawˬ paw na luꞈ byah kuꞈ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ yawˬ paw na gʼaˬ leˇ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 32:4) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui naˇ maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yawꞈ neh mˇ mehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya haw˗eu meh. Heu naˇ aˬ dui˗ahˇ bi noeˬ shaˬ˗eu gaˇ kawˆ doˆ laˇ ngeh yaw muiˬ jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya mˇ˗eu lehˇ siˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu aˬ jeˬ jeˇ mˇ mehˬ nehˬ˗euˬ nga?

⁶ Eˬdeˬ yaˇ kmˇ laꞈ kʼoeˇ Saˬdaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ muiˇ laˇ ngeh Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ kʼoꞈ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Saˬdaˬ neh ngehˬ˗euˬ jeˬ teu na mˇ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ tsawˬ guˆ iˇ˗awˇ nui ma pehˇ leˇ nya˗eu uˬ taꞈ bye iˇ nya˗eu meh. Saˬdaˬ neh laˆ doˆ˗euˬ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw ngeh nawˇ˗ahˇ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ suˬ suˬ saˬ saˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗aˬ tsaˬ˗eu paw neh kʼoꞈ nehˬ˗awˇ nui ma pehˇ˗eu maˬ kawˇ˗eu uˬ taꞈ Saˬdaˬ neh muiˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ mˇ nehˬ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 34:6; Yawˇbaˆ 2:2-6) Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ taˬ gʼaˬ˗ahˇ˗iˬ maˬ laˆ cawˆ mawꞈ˗a “yawˬ gʼaˬ na˗ahˇ bi noeˬ poˆ” mawꞈ˗eu miˇ neh aˇ yamˬ biꞈ˗euˬ meh.—2 Beˬtuˆluˆ 3:9.

7. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁷ Yeˬhawˇbaˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh aˬ dui maˬ ngehˬ mi na˗ehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗awˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ ya mˇ mawˇ dzeuˇ nga lehˇ ya dzaw˗euˬ ma. Teu miˇ neh aˬ dui aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh aˇ yamˬ yuˇ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ yaw muiˬ˗ehˇ ngehˬ˗awˇ mˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ ya shaˇ˗eu meh. (Ja ceuˬ 141:3) Aˬ dui nui ma pehˇ ngeh maˬ ehˇ nui ma cawˆ ngeh maˬ ehˇ suˬ suˬ saˬ saˬ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu yaw awˬ meh. Teu miˇ neh gʼawˬ mya gʼaˬ maˬ shaˇ noeˬ ni ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ miˇ neh nui ma ya cawˆ˗eu meh!—Dawˬdaˬ 14:29; 15:28; 19:2.

Aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ hawˇ˗eu maˬ ya dzaw geuꞈ˗eu deuˬ

8. (a) Yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu aˬ dui dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ gaˇ poˆ mawˇ nya˗eu nga? (b) Lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ teu˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni Yoˇsehˆ˗ahˇ aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗euˬ nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

⁸ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ahˇ˗eu nga? Yaˬkoˆ˗euˬ aˬ li Yoˇsehˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ sahˬ paˬ Paˬlawˇ guiˇ maꞈ laꞈ kʼoeˇ neh aˬ yuiꞈ pyeuꞈ˗eu Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ nymˇ˗ahˇ gaˇ mˇ ngeh lawˬ haw˗eu jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗euˬ meh. Pawˇtiˇpaˬ˗euˬ miˬ zaˬ Yoˇsehˆ “aˬ lmˬ mehˇ˗awˇ aˇ gʼehˇ muiˬ dui dui˗eu” miˇ neh Yoˇsehˆ˗ahˇ mawꞈ dui dui˗awˇ yaw myaˬ poˆ jawˬ˗eu meh. Lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ teu˗ahˇ gʼaˬ leˇ ni Yoˇsehˆ˗ahˇ aˬ jeˬ caw ba nehˬ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ Pawˇtiˇpaˬ miˬ zaˬ˗euˬ nui kʼahˇ˗ahˇ geuꞈ naˇ aˬ jeˬ jeˬ gaˇ kawˆ doˆ laˇ ngeh lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ jeˬ hu shaˇ noeˬ gaˇ duˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ pehˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼeu laˇ ngeh cehˆ doˆ˗awˇ “Miˬyehˇ mehˬ shi iˬ baˇ huiˬ dui dui˗eu maˬ mˇ kʼmˬ˗eu heu jeˬ˗ahˇ ngaˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya nmˇ?” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.—Aˇdahˬbeh˗eu 39:6, 9; Dawˬdaˬ 1:10-ahˇ gui.

9. Yawˬ ha nui ma˗ahˇ lawˬ haw˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya lehˬ hmˬ taˬ˗eu nga?

⁹ Yoˇsehˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ bi laˆ bahˬ˗eu lehˇ aˬ dui˗ahˇ muˇ juˇ juˇ laˇ ngeh aˬ dui ya deuˆ ceh ceh˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ maˬ pyeuꞈ laˇ mi na˗ehˇ tiˬ gʼaˬ na aˇ dzehˬ˗ehˇ daˬ dzeuˇ˗eu jiˇ baˬ aˇ dzehˬ˗ehˇ dawˇ˗eu paꞈ yoˆ dawˇ˗eu dzaˬ yehꞈ dawˇ muˆ˗eu dehꞈ bahˬ dehꞈ mo˗eu heu deuˬ mˇ yaꞈ haw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ tiˬ poˆ na heu deuˬ mˇ mawꞈ ni lawˬ haw laˇ gaˇ ya daˬ˗eu meh. Nawˇ heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ muˇ juˇ juˇ˗eu jeˬ neh bi gʼaˬ leˇ ngeh nawˇ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni deuˬ iˇ˗eu nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Nawˬ˗ahˇ aˬ jeˬ lawˬ haw laˇ nya lehˇ jeˬ huˬ shaˇ noeˬ taˬ˗awˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ yahˇ paˬ nga lehˇ ya noeˬ tsehˆ taˬ˗eu meh. (Ja ceuˬ 26:4, 5; Dawˬdaˬ 22:3) Nawˬ˗ahˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ya puˬ naˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ zaˬ siˬ nui gahˇ hawˇ˗eu yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ shaˇ nya meh.

10, 11. (a) Zaˬ guˬ yaw myaˬ gʼaˬ sahˬ boꞈ dzaw nymˇ˗ahˇ aˬ jeˬ ya tahˬ puˬ˗eu nga? (b) Mehˇ nmˇ zaˬ guˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ bi mˇ bahˬ gaˇ gʼaˬ leˇ ni aˬ jeˬ caw ba˗eu nga?

¹⁰ Yoˇsehˆ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ teu naˇ nymˇ Ka li zaˬ zaˬ guˬ gʼawˬ mya gʼaˬ˗ahˇ jiˇ pyeuꞈ luꞈ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Ki˗euˬ sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ koꞈ nah jawˇ nah ngeh aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ yuꞈ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ kʼahˬ sheˇ jehˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Ki aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ maˇ dehꞈ˗eu miˇ neh aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ “sawˇ jeh nehˬ laꞈ˗awˇ yawˬ ha tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ jawˇ gaˇ duˇ nya” lehˇ Ki ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ zaˬ ha maˬ baw˗eu miˇ neh cawˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ dawˇ ga nga lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ zaˬ guˬ ngeh yamˬ˗ahˇ yuꞈ taˬ jawˇ taꞈ mawˬ˗eu jeˬ lawˬ haw laˇ gaˇ ya daˬ dzehˬ meh lehˇ Ki siˬ nya˗eu miˇ neh zaˬ haˬ maˬ baw˗eu heu naˇ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ lehˇ Ki noeˬ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:22) Cawˬ tiˬ gʼaˬ na nawˇ miˬ daꞈ pyeuꞈ luꞈ le siˬ laˬ lehˇ naˇ haˬ laˇ ngeh aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh miˬ daꞈ pyeuꞈ luꞈ nga lehˇ ja nehˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗eu meh. Ka li zaˬ zaˬ guˬ deuˬ bi dehꞈ bahˬ˗eu lehˇ lawˬ haw laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ ceh ceh luꞈ gaˇ aˬ dui ya mawˇ ngeh aˬ dui nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ jiˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh.

¹¹ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ jiˇ boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ meh. Heu naˇ aˬ dui yawˬ ha nui˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ naˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nga lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Nawˇ jiˇ Ki loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ naˇ Dawˬdaˬ yaw huiˬ 7-ahˇ ahˇ˗eu aˬ li dawˇ ga gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu yawˬ ha˗euˬ nui ma baˬ da nehˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ Aˬmaˬnoˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw. (2 Saˬmeuˬlaˆ 13:1, 2 10-15 28-32) Aˬ da aˬ ma deuˬ nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ ngeh zaˬ deuˬ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ dzehˬ laˇ ni gaˇ kawˆ heu deuˬ zmˬ˗awˇ zaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu meh.

12. (a) Yoˇsehˆ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ doˆ deuˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ noeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ nyehꞈ tehˬ˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ yawˬ ha nui ma˗ahˇ ya nyehꞈ tehˬ˗eu nga?

¹² Yoˇsehˆ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ jiˇ mˇ mehˬ nehˬ yaꞈ˗euˬ meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˇ doˆ deuˬ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ zeuˇ laˇ ngeh meh. Aˇ doˆ deuˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˬ duˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ pyeuꞈ le lehˇ maˬ ehˇ nehˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ dzehˬ˗ehˇ deuˬ leˇ ngeh aˬ yawꞈ doˆ iˇ˗awˇ aˬ cawˬ maˬ mawˇ gaˇ ngoeˇ iˇ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 43:30, 31; 45:1) Aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui nui ma˗ahˇ laˆ naˇ laˇ ngeh Yoˇsehˆ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu heu naˇ aˬ dui neh ngehˬ˗awˇ mˇ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ baˬ da neh aˇ nah hawˇ˗eu nui maˬ cawˆ˗eu je ma ya pyeuꞈ ni caw ba nehˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 16:32; 17:27) Nawˇ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ neh bi tehˬ doˆ˗euˬ deuˬ˗ahˇ siˬ nya naˇ maˬ loˬ gaˇ maˬ ngehˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ ha nui ma˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu yaw shaˬ kʼawꞈ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ luꞈ ma lehˇ noeˬ naˇ caw ba nya˗eu meh.

13. Daˬbiˇ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹³ Aˬ dui Daˬbiˇ˗ahˇ neh jiˇ dzaw geuꞈ nya meh. Sawˇluˆ hawˇ˗eu Shiˇmiˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ jahˇ haw ngeh aˬ yawꞈ nui ma maˬ pehˇ˗eu uˬ taꞈ jahˇ jiˇ maˬ jahˇ kʼoꞈ nehˬ˗a. (1 Saˬmeuˬlaˆ 26:9-11; 2 Saˬmeuˬlaˆ 16:5-10) Ehˇ kʼawꞈ Daˬbiˇ aˬ myah luꞈ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ yawꞈ Baˬsheˬba˗ahˇ mˇ bahˬ˗awˇ Naˬbaˬlaˇ nui kʼahˇ huiˬ ngeh mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 25:10-13; 2 Saˬmeuˬlaˆ 11:2-4) Aˬ dui Daˇbiˇ˗ahˇ neh nyiˬ jeˬ ya dzaw geuꞈ˗eu meh. Tiꞈ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ yawˬ ha jaˆ˗eu baoˬ maˬ ngeuˇ paw maˬ zmˬ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ ha nui ma˗ahˇ ya gʼaˬ leˇ˗eu meh. Nyiꞈ muˇ juˇ juˇ˗eu jeˬ neh maˬ bi gʼaˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ ha˗ahˇ aˇ dzehˬ dzeuˇ ni maˬ ya jah˗a.—1 Gawˇliˬtu 10:12.

Nawˇ mˇ nya˗eu jeˬ

14. Mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ aˬ jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ nga aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yaˬ tahˬ puˬ ngeh mˇ nehˬ˗eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹⁴ Nawˇ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi muiˬ daˆ laˇ nya˗eu nga? Luˇjiˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Lawˬ li tiˬ mawˇ Luˇjiˬ˗euˬ lawˬ li dahˬ dahˬ˗ahˇ tahˬ laˇ˗euˬ meh. Tahˬ laˇ˗eu gʼaˬ yaw lehˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ naˇ guˇ guˇ˗ehˇ Luˇjiˬ˗ahˇ dehˬ˗awˇ ceh cawˬ shaˇ˗eu meh. Luˇjiˬ nui ma tehˬ tsaˇ maˬ ya tsaˇ ni guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ aˬ li teu gʼaˬ˗ahˇ jiˇ maˬ bi suˬ saˬ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ teu gʼaˬ naˇ guˇ guˇ˗ehˇ jawˇ luꞈ˗a siˬ. Teu miˇ neh Luˇjiˬ aˬ li teu gʼaˬ˗euˬ lawˬ li gaˇ kawˆ˗ahˇ kamˬ nehˬ˗eu deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ boꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ tehꞈ˗ehˇ guˇ guˇ˗ehˇ bi jawˇ yaꞈ˗euˬ meh. Tiˬ jaw byah laˇ ngeh Luˇjiˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ jawˇ gaˇ gʼaˬ kʼoꞈ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ naˇ aˬ yawꞈ lawˬ li˗ahˇ tahˬ laˇ˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ li teu gʼaˬ shaꞈ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ lehˬ iˇ miˇ˗a lehˇ tahˬ shaˇ˗awˇ Luˇjiˬ˗euˬ lawˬ li kawˇ ma˗ehˇ bi laˆ saˆ˗eu gʼaˇ duˬ lawˬ li gaˇ kawˆ˗ahˇ kamˬ nehˬ˗eu deuˬ˗ahˇ ngehˬ cawˬ nehˬ ma lehˇ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ Jaˇliꞈ dzaw gaˇ gm laˇ˗awˇ ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu baˬ da neh Luˇjiˬ laˆ tahˬ laˆ naˇ laˇ ngeh tehˬ tsaˇ maˬ tsaˬ˗eu gaˇ dahˇ tsoeˬ ngaˇ lehˇ yaˬ siˬ˗awˇ aˬ yawꞈ nui ma pehˇ law nmˇ˗a maˬ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ nga lehˇ yaˬ siˬ˗euˬ meh.—2 Gawˇliˬtu 6:3, 4-ahˇ gui.

15, 16. Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu heu naˇ nawˇ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ muiˬ daˆ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga?

¹⁵ Ka li zaˬ deuˬ Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ duꞈ yawˇ ni pyehˆ tseˇ˗eu heu naˇ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ bi myaˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Miˬyehˇ neh Yawˇshuˆ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ taˬ ngehˇ. “Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ maˬ ngehˇ ni gui˗awˬ. Uˬ ciꞈ nah gʼahˇ maˬ ehˇ maˬ byehˇ ni gui˗eu laꞈ kʼoeˇ kʼoeˇ gaˇ kʼaˇ boꞈ taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈ˗awˬ. Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ nawˇ baw le za le˗awˇ mˇ˗eu shaˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ laꞈ kʼoeˇ guiˬ lahˬ baw tehꞈ˗a.” (Yawˇshuˆ 1:8) Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ pyehˆ tseˇ˗eu heu naˇ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi muiˬ daˆ laˇ nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ naˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗awˇ maˬ gʼaˬ leˬ naˇ shaˬ laˇ ngaˇ lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ bi boꞈ ahˇ taˬ˗euˬ heu naˇ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 15:4) Aˬ dui gaˇ kawˆ heu deuˬ˗ahˇ gui pyehˆ tseˇ˗awˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˬ noeˬ˗eu heu naˇ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Gaˇ kawˆ heu deuˬ yawˬ ha hawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ iˇ nya nga lehˇ ya leh jeh˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ zmˬ iˇ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ. Yawˬ ha gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ na˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ nya lehˇ siˬ laˇ naˇ maˬ gʼaˬ leˇ nya lehˇ laꞈ daˬ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha muiˬ daˆ laˇ nga laˬ lehˇ mawˇ laˇ ni ya leh jeh˗eu meh. (Yaˬkoˆ 1:5) Nawˬ˗ahˇ maˇ diˇ zmˬ iˇ nya˗eu dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ poˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh boꞈ doˆ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ poˆ tseˇ.

17. Zaˬ deuˬ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ ahˇ ni aˬ da aˬ ma deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹⁷ Zaˬ deuˬ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ muiˬ daˆ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Zaˬ deuˬ dehꞈ le ngeh neh seu dzeuꞈ aˇ gʼehˇ heu maˬ ahˇ˗a lehˇ aˬ da aˬ ma deuˬ siˬ nya˗eu meh. Teu miˇ neh muiˬ˗eu aˇ gʼehˇ heu mˇ mehˬ nehˬ˗eu heu neh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ ya mehˬ nehˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 6:4) Zaˬ yawˬ ha˗euˬ nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ maˬ ahˇ naˇ nawˇ mˇ mehˬ nehˬ maˇ laˬ lehˇ yawˬ ha˗ahˇ ya naˇ haˬ˗eu meh. Nawˇ aˬ myah luꞈ tsaꞈ gaˬ iˇ˗eu bawˬ dzaˬ gaˇ iˇ˗eu nymˇ jiˇ uˬ duˬ tahˬ gaˇ sheuˬ gʼeh˗eu heu deuˬ neh mˇ mehˬ nehˬ nya meh. Loˬ naˇ maˬ za lehˇ ya ehˇ nehˬ gaˇ taˬ guˆ. Yeˬhawˇbaˬ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗ahˇ kʼaˇ ngeuˇ˗eu jeˬ maˬ bi jahˇ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baoˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu jeˬ mehˬ nehˬ˗eu meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ dzaw nehˬ˗awˇ muiˬ˗eu jeˬ mˇ mehˬ nehˬ ngeh zaˬ˗ahˇ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ mehˬ nehˬ nya˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ baoˬ yaw shehꞈ˗ahˇ gaˬ˗awˇ yawˬ ha˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu heu naˇ zaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu aˇ poeˬ baw dui dui˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh.—Dawˬdaˬ 1:5, 7, 8-ahˇ gui.

18. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ cawˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya tseˇ˗eu nga?

¹⁸ Aˬ dui aˬ da aˬ ma pyeuꞈ kʼawꞈ cawˬ yaw muiˬ˗ehˇ ya tseˇ˗eu meh. Aˬ dui˗euˬ cawˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ nya ni gʼaˬ biꞈ˗awˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ kʼawˬ yahˇ nya˗eu meh. (Dawˬdaˬ 13:20) Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ˗eu jeˬ ahˇ naˇ nawˇ kʼawꞈ teu loꞈ˗ahˇ mˇ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Nawˬ neh yaw muiˬ paw mˇ˗euˬ jeˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Aˬ dui yawˬ ha nui ma˗ahˇ gʼaˬ leˇ naˇ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ aˬ dui kʼawꞈ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu uˬ taꞈ aˬ dui gaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ jiˇ yaw muiˬ jeˬ biꞈ nehˬ nya˗eu meh.