Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ

1. Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ jeˬ bi siˬ˗euˬ nga? Teu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ nga?

Tiˬ poˆ Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ hawˇ˗eu seu dzeuꞈ deuˬ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Maˇ diˇ naˇ teu ngeh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ nui gahˇ hawˇ˗eu baoˬ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ kʼawꞈ ya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jeˬ hu ngehˬ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 34:5-7-ahˇ gui.) Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba ngaˇ laˬ lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ kʼawꞈ ni aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ˗ahˇ maˇ diˇ caw ba mawꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu seu dzeuꞈ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 33:13) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu lehˇ ya siˬ ngeh nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ nya? Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼoˆ shaw nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ ma.

2, 3. (a) Tsawˇ haˬ zaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu siˬ nya˗eu teu naˇ aˬ jeˬ miˇ neh zahˬ lehˇ paˬ˗ehˇ maˬ gʼeh˗eu nga? (b) Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ nui ma ya ahˇ˗eu nga?

² Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ duˇ ni beh˗euˬ miˇ neh Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗eu deuˬ kʼawꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu teu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:27) Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ gʼawˬ mya ni ahˇ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Sawˇlaˬmoˬ zaˬ gʼaˬ˗euˬ aˬ ma maˇ diˇ aˬ geu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ lawˬ haw˗eu gʼaˇ duˬ zaˬ heu gʼaˬ˗ahˇ nyiˬ paˆ deuˆ paˆ˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu ngeh aˬ ma maˇ diˇ gʼaˬ zaˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu miˇ neh maˬ sehꞈ ni aˬ yawꞈ˗ahˇ bi nehˬ˗awˬ lehˇ tahˬ shaˇ˗eu meh. (1 Sahˬpaˬ 3:23-27) Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗euˬ nyaˆ taꞈ tiˬ kawˆ naˇ sahˬ paˬ Paˬlawˇ˗euˬ aˬ buˇ˗euˬ gaˇ kawˆ meh. Aˬ yawꞈ zaˬ nahˬ pyeuꞈ˗eu Moˇseˬ˗ahˇ mawˇ ngeh neh Heˬbyehˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh sehꞈ˗eu tsaˬ˗eu lehˇ siˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ “gʼawˬ shaˬ gaˬ”˗eu miˇ neh ciˬ cu˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 2:5, 6.

³ Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ nya paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga? Aˬ jeˬ miˇ ehˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi dzaw geuꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh meh. (Eˇpeˇsu 5:1) Aˬ dui˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ beh ahˇ nehˬ taˬ˗euˬ kʼawꞈ ni maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ miˇ neh yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh tiˬ poˆ na aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu laˬ yawˬ ha˗ahˇ caw ba˗eu laˬ lehˇ noeˬ tsehˆ˗eu yaw shaˬ meh. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ bi myaˬ laˇ nya˗eu nga? (1) Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ cawˬ deuˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nga lehˇ ya haw taˬ˗eu meh. (2) Miˬyehˇ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya dzaw geuꞈ˗awˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ nga lehˇ jiˇ ya haw˗eu meh.

Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ kʼaˇ mˇ mawˇ nya˗eu gʼaˬ pyeuꞈ

4. (a) Yeˬhawˇbaˬ Sawˇdoˬ meuˬ˗ahˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ aˬ jeˬ miˇ neh pyehˬ gʼeh˗eu nga? (b) Aˬ dui Lawˇtaˬ pehˬ˗euˬ nymˇ jiˇ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga?

⁴ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗euˬ gaˇ kawˆ deuˬ ahˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Yeˬhawˇbaˬ neh Lawˇtaˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw kaˇ˗euˇ. Lawˇtaˬ naˇ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ Sawˇdoˬ meuˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ deuˬ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ mˇ˗eu miˇ neh “nui ma shaˬ zahˬ mˇ” dui dui˗eu meh. Tsawˇ haˬ heu deuˬ Miˬyehˇ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗euˬ meh. (2 Beˬtuˆluˆ 2:7, 8) Yeˬhawˇbaˬ Lawˇtaˬ jawˇ gaˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ pyehˬ leꞈ˗awˇ Sawˇdoˬ meuˬ hawˇ˗eu Gawˇmawˇlaˆ meuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu lehˇ gʼeh˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ pehˬ bi cehˆ doˆ˗eu lehˇ bi tsaꞈ le˗euˬ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Lawˇtaˬ nyi naˬ nyi naˬ˗ehˇ jawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Sahˬpaˬ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ ehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ nyiˬ buˇ˗ahˇ maˬ ehˇ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ neh aˬ laꞈ˗ahˇ bi nyehꞈ tehˬ˗awˇ meuˬ˗euˬ laꞈ nyiˇ paw bi tsahˇ doˆ gʼeh˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 19:16) Yeˬhawˇbaˬ Lawˇtaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼoˆ shaw˗eu miˇ neh aˬ dui kʼoeˇ taˆ keuˆ le˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ gʼoˆ shaw meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya meh.—Iˇsaˬyaˇ 63:7-9; Yaˬkoˆ 5:11; 2 Beˬtuˆluˆ 2:9.

5. Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Miˬyehˇ˗euˬ zahˇ dawˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mehˬ˗eu nga?

⁵ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ jeˬ ahˇ ni mehˬ nehˬ˗eu meh. Miˬyehˇ neh Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw kaˇ˗euˇ. Tiˬ gʼaˬ na dziˇ dzoˆ shaˇ paˇ naˇ biꞈ kʼoꞈ˗eu yaw duˬ bi baw˗eu gʼaˇ duˬ paˇ nehˬ˗euˬ gʼaˬ shaˇ paˇ laˇ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ aˇ bui yuˇ taˬ nya meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 22:26, 27-ahˇ gui.) Ehˇ kʼawꞈ paˇ nehˬ˗euˬ gʼaˬ nahˇ ma maˬ ga ahˇ mi na˗ehˇ uˬ cuiꞈ paw yaw lmˇ lmˇ˗ehˇ bi yuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ bui teu ya biꞈ kʼoꞈ nehˬ meh. Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ maˬ ahˇ deuˬ naˇ maˬ biꞈ kʼoꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ lehˇ mehˬ˗eu meh. Zahˇ dawˬ heu aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Caw ba˗eu jeˬ loˬ˗eu mehˇ nmˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ taˬ byehˇ dzeh. Aˬ dui shaˬ zahˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba nya naˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu ma.—Gawˇlawˇsehˇ 3:12; Yaˬkoˆ 2:15, 16; 1 Yoˇhaˬ 3:17-ahˇ gui.

6. Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ mˇ bahˬ kʼawꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗euˬ gaˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁶ Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ mˇ bahˬ kʼawꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu meh. Aˬ dui heu loꞈ˗ehˇ ya gui˗euˬ ma. “Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ aˬ poeˬ aˬ bawˇ deuˬ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ˗aˬ . . . ngehˬ dah˗eu deuˬ˗ahˇ maˬ tsehˆ leˇ ni pyehˬ gʼeh leꞈ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ haˬ kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ bi mehˬ paˇ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ hawˇ˗eu uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma˗ahˇ aˬ yawꞈ maˬ bi cawˆ˗iˇ mawꞈ˗a.” (2 Laˬsaˬbaˬ 36:15) Teu gaˇ duˇ ni noeˬ poˆ laˇ˗awˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ siˬ nya ni jawˇ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ dui gʼawˬ shaˬ ya gaˬ nehˬ meh. Keuˆ laˇ luꞈ˗eu yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu aˇ nah laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ ahˇ˗iˬ maˬ bi cawˆ iˇ mawꞈ˗a. (2 Beˬtuˆluˆ 3:9) Teu miˇ neh aˇ yamˬ jaˆ luꞈ ngeh tsawˇ haˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ neh muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za ni aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba nehˬ mawꞈ˗awˇ tsaꞈ gaˬ nehˬ mawꞈ˗eu ma.

7, 8. Nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ laꞈ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah˗eu nga?

⁷ Nymˇ iˬ nah Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ gʼawˬ mya ni aˬ yawꞈ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya puˬ haw˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ A.D. 1990 kʼoꞈ˗ahˇ Boˇsaˬniˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ jeuˬ tsawˇ ca deuˬ diˬ ceh sehꞈ ceh ceh˗eu meh. Teu gaˇ Miˇlam lehˇ kuˇ˗eu 12 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ aˬ li jawˇ˗eu nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ kʼawꞈ jawˇ˗eu meh. Miˇlam hawˇ˗eu aˇ doˆ deuˬ aˬ da aˬ ma hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ lawˬ liˬ dziˬ˗awˇ Saiˇbiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ teu gaˇ jahˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗awˇ Miˇlam˗euˬ aˬ da aˬ ma iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ meh. Miˇ kaˬ˗ahˇ loꞈ˗eu yehˇ deuˬ nymˇ jiˇ tiˬ jiˇ aˬ cawˬ tsawˇ jeuˬ˗ahˇ duˇ leˇ˗eu miˇ neh lawˬ liˬ˗ahˇ neh bi oe ka˗awˇ dzeˇ˗eu deuˬ˗ahˇ naˇ bi iˇ˗euˬ meh. 2 nah byah laˇ ngeh keuˆ ni heu pehˬ˗ahˇ maˬ pyehˬ nehˬ˗aˬ siˬ. Yehˇ aˬ yuiꞈ gʼaˬ aˬ yawꞈ naˆ maˬ tseˇ huiˬ˗eu deuˬ˗ahˇ nymˇ jiˇ heu jiˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ la lehˇ naˇ haˬ ngeh “sheuˬ˗awˇ neh iˇ˗awˇ beuˆ dzeh iˇ˗awˬ tawˇ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ naˬ gaˬ˗euˬ dawˬ peh jawˇ˗eu miˇ neh ya gaˬ˗euˬ meh.

⁸ Teu ngeh yamˬ˗ahˇ tsawˇ haˬ nyiˬ gʼaˬ heu pehˬ˗ahˇ haw laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ kʼawꞈ Saˇ kiˇ ma lehˇ dawˬ saˆ saˆ kʼoeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ naw pehˬ˗euˬ gaˇ kawˆ lawˬ li kʼoeˇ taˆ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ gaˇ neh ya gaˬ deˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ heu nyiˬ gʼaˬ Miˇlam hawˇ˗eu aˇ doˆ deuˬ˗ahˇ lawˬ liˬ˗ahˇ daˆ le˗awˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ iˇ tsehˆ ma zaˬ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ pyehˆ tseˇ˗a lehˇ ehˇ˗awˇ aˬ da aˬ ma naˇ gaˇ ma gaˇ zaꞈ paw neh iˇ tsehˆ gʼeh˗awˬ kʼoeˇ paw baˬ˗ahˇ tahˬ dzoeˇ tehꞈ˗a lehˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. Teu ngeh Miˇlam guˆ dui dui˗awˇ ngoeˇ paˬ maˬ siˬ uiˇ paˬ maˬ siˬ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ taˬ˗euˬ meh. Aˬ nyaꞈ dzeˇ zaˬ ehˇ˗eu “Yehˇ deuˬ nga maꞈ˗ahˇ toˆ˗ehˇ bi iˇ tsehˆ˗eu teu naˇ pyeuꞈ nya meh laˬ?” lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Miˇlam˗euˬ aˬ da aˬ ma iˇ tsehˆ ngeh yehˇ deuˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ maˬ mawˇ leˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ pehˬ˗euˬ nymˇ deuˬ kʼoeˇ paw baˬ˗ahˇ ya tahˬ dzoeˇ kʼoꞈ˗awˇ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ shaˇ dawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ dawˬ kʼoꞈ biꞈ laꞈ˗euˬ meh lehˇ jah˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ aˬ myah luꞈ heu loꞈ˗ehˇ laˆ piˇ nehˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ aˬ dui Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ neh ya siˬ nya taˬ˗euˬ ma. (Gʼaˬkʼehˇ 7:58-60) Gaˇ kawˆ heu poˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Miˇlam ehˇ˗eu “Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ yehˇ deuˬ˗euˬ myaˆ nuiˆ dehˬ kaˬ taˬ˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh.”—Ja ceuˬ 97:10.

9. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ aˇ maꞈ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

⁹ Yeˬsuˇ˗aˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ meh. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh gʼawˬ shaˬ haw gaˬ˗euˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ “aˬ yawꞈ maꞈ˗aˬ yawˇ bo˗eu yaw sahˇ maˬ baw˗eu yawˇ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu miˇ neh.” Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? “Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼawˬ mya jeˬ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ meh.” (Maꞈtehˬ 9:36; Maˬkuˆ 6:34-ahˇ gui.) Ehˇ kʼawꞈ Paˬliˬsehˇ deuˬ naˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ maˬ ahˇ˗eu loꞈ˗ehˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ maˬ caw ba mawꞈ˗a. (Maꞈtehˬ 12:9-14; 23:4; Yoˇhaˬ 7:49) Nawˇ aˬ cawˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ neh mˇ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ caw ba˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ mawꞈ ma loˇ?

10, 11. Yawˬ jawˇ na luꞈ gʼawˬ shaˬ ya gaˬ ngaˇ laˬ?

¹⁰ Ehˇ kʼawꞈ yawˬ jawˇ na luꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ ya mˇ mawˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ Sawˇluˆ Aˬgaˆ˗ahˇ maˬ sehꞈ˗euˬ heu naˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu jahˇ geuꞈ˗eu meh. Sawˇluˆ Aˬmaˬlehˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ jeˬ zaˬ deuˬ jiˇ maˬ sehꞈ˗aˬ. Yeˬhawˇbaˬ naˇ Aˬmaˬlehˇ tsawˇ haˬ hawˇ˗eu jeˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ sehꞈ jiˇ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ kʼawꞈ Sawˇluˆ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ sahˬ paˬ aˇ yaˬ yuˇ kʼoꞈ˗euˬ meh. (1 Saˬmeuˬlaˆ 15:3, 9 15) Dawˇ coe ni yaˇ kʼaˬ daˇ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ mawˇ jiˇ nya˗awˇ aˬ geu ngeh gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ˗eu tsaˬ nga lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. (Yeˬlaˬmiˇngoeˇdawˬ 2:17; Yeˬsaˬgeˬlaˇ 5:11) Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ ehˇ gaˇ maˬ gaˬ leˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu meh. (2 Teˇsaˬloˇni 1:6-10) Teu ngeh naˇ haiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu aˇ yamˬ maˬ ngeuˇ˗a. Heu deuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ˗eu heu naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

¹¹ Kʼoeˇ gʼaˬ heu gʼaˬ ya dzeuˇ iˇ meh lehˇ yaˇ kʼaˬ daˇ˗eu heu naˇ aˬ dui˗euˬ gaˇ maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ dui kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ joˆ˗ehˇ gʼeh ngeh gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ nya˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ na˗ahˇ haw iˇ ma.

Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya

12. Nawˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

¹² Tiˬ nah tiˬ nah yaw dehꞈ dehꞈ gaˇ caw ba˗eu. Yeˬhawˇbaˬ Ka li zaˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ bi gaˬ mawꞈ meh. (Yoˇhaˬ 13:34, 35; 1 Beˬtuˆluˆ 3:8) Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ tiˬ hmˬ naˇ “shaˬ zahˬ mˇ” lehˇ meh. Shaˬ zahˬ pyeuꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ leh jeh˗awˇ caw ba˗eu deuˬ naˇ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba˗eu lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ maˬ ngeuˇ naˇ nui jeˬ gaˇ mˇ caw nehˬ ma lehˇ ehˇ nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.—Maꞈtehˬ 7:12.

13. Uˬ jeˬ jaˬ lehˇ miˇ luˆ lawˬ muˇ baˬ da neh shaˬ zahˬ pyeuꞈ ngeh Miˬyehˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ aˬ jeˬ jahˇ˗eu nga?

¹³ Shaˬ zahˬ pyeuꞈ gaˇ caw ba iˇ˗eu. Uˬ jeˬ jaˬ lehˇ miˇ luˆ lawˬ muˇ baˬ da neh shaˬ zahˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ aˬ dui gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ mawꞈ˗eu ma. Teu ngeh aˬ dui Saˇ kiˇ deuˬ aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu lehˇ jiˇ gʼawˬ mya gʼaˬ siˬ nya meh. (1 Beˬtuˆluˆ 2:17) Yaw jeˬ ma jeˬ 2011 kʼoꞈ˗ahˇ Jaˬpaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Suˇnaˬmiˬ hawˇ˗eu miˇ luˆ luˆ laˇ˗euˬ pehˇ tsahˇ dawˬ peh jawˇ˗eu mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ Jaˬpaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ hawˇ˗eu miˇ kʼahˬ doe ni jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ cawˆ iˇ taˬ˗euˬ iˇ kahˇ hawˇ˗eu Bawˬdzaˬnymˇ deuˬ laˆ saˆ laˇ gaˇ ya mawˇ ngeh “Ngaˬ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ laˇ˗awˇ lmˇ boˬ ni miˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu uˬ taꞈ “gaˇ kawˆ heu hmˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ kʼahˬ lahˇ˗awˇ miˇ kʼahˬ doe jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ kʼawꞈ nga maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ guiˬ lahˬ shaˇ ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

14. Naˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu mawˬ iˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

¹⁴ Naˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu mawˬ iˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ caw ba. Aˬ dui naˇ˗eu baˬ da neh maˬ ehˇ mawˬ iˇ˗euˬ baˬ da neh maˬ ehˇ shaˬ zahˬ pyeuꞈ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu ma. Teu miˇ neh aˬ dui shaˬ zahˬ heu deuˬ bi byoˆ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ bi keuˆ le lehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu uˬ taꞈ naˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu mawˬ iˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ kʼawꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba ma. Sahˬ boꞈ boꞈ zaˬ tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu tiˬ nah aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ nui ngehˇ naˇ gawˇ ahˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ ma moeˬ tsoeˬ lehˬ tsiˬ luꞈ ngeh laˇ gʼoˆ˗ahˇ kaꞈ˗liˇ lehˇ teˇ saˇ mahˇ laˇ ngeh˗aˬ aˬ myah luꞈ gʼa kʼoꞈ laˇ˗eu Saˇ kiˇ kʼoeˇ nyiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ ngaˬ ma˗ahˇ caw ba nehˬ nya lehˇ ehˇ ngeh “shaꞈ dawˇ miˇ˗a ehˇ kʼawꞈ za tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ miˇ neh mehˇ nmˇ aˬ buˇ heu nyiˬ gʼaˬ moeˬ tsoeˬ lehˬ tsiˬ caw nehˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ lawˇ bawˬ caꞈ nehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ ja cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ paˇ jawˇ tawꞈ˗eu meh. Aˬ li gʼaˬ guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗awˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇkiˇ deuˬ˗aˬ “mehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ mˇ caw ngaˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Naˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu mawˬ iˇ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh caw ba ni nawˬ˗ahˇ laˆ noeˬ nehˬ luꞈ˗uˇ.—Piˇliˇpiˆ 2:3, 4.

15. Tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ aˬ cawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nga?

¹⁵ Tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ. Tsawˇ haˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ neh muiˬ dzehˬ˗eu jeˬ naˇ Miˬyehˇ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ nehˬ˗eu heu meh. Nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ˗ahˇ caw teh˗eu heu naˇ gaˇ dahˇ aˇ naˆ ni tsoeˬ˗eu nga lehˇ siˬ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu heu meh. (Iˇsaˬyaˇ 48:17, 18) Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ yaw zeu baw gaˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ neh gaˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Nawˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ heu naˆ maˬ tseˇ mˇ nya ma loˇ?—1 Tiˆmoˇseˬ 2:3, 4.

Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ nawˬ˗ahˇ jiˇ muiˬ!

16. Aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ neh ngeh aˬ jeˬ muiˬ˗eu nga?

¹⁶ Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu heu naˇ jawˇ saˇ kʼawꞈ doˆ˗awˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jiˇ muiˬ daˆ laˇ nga lehˇ nui ma paw haw tseˇ˗eu deuˬ ehˇ˗eu meh. Nawˇ shaˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba ngeh laꞈ kʼaˬ cehˇ laˇ˗awˇ noeˬ tmˬ jeˬ jaˆ laˇ˗eu uˬ taꞈ nymˇ gawˬ jiˇ maˬ paˇ gawˬ yaw doeˇ paw noeˬ˗eu jeˬ jiˇ byoˆ iˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ yawˬ ha˗ahˇ ji gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 4:31, 32) Gaˬ˗eu jeˬ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba ni laˆ noeˬ ngeh Yeˬhawˇbaˬ bi mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ ya mˇ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh aˬ dui˗euˬ siˬ nya nui ma muiˬ˗eu meh. Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗aˬ muiˬ˗eu aˬ da aˬ ma hawˇ˗eu muiˬ˗eu nymˇ dahˬ muiˬ˗eu cawˬ heu deuˬ pyeuꞈ daˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗awˇ aˬ myah myah naˇ yawˬ ha aˬ cawˬ˗ahˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ nehˬ ngeh aˬ cawˬ paw neh jiˇ caw ba kʼoꞈ laꞈ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 5:7; Luˇkaꞈ 6:38-ahˇ gui.

17. Aˬ jeˬ miˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ mawꞈ nya?

¹⁷ Gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu yawˬ ha˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nmˇ˗aˬ ngeuˇ kʼawꞈ aˬ dui mˇ˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ˗awˇ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw zeu bi baw˗eu gʼaˇ duˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ nui gaˬ hawˇ˗eu gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ˗euˬ dawˬ peh pyeuꞈ meh. (Dawˬdaˬ 14:31) Yeˬhawˇbaˬ naˇ byah kuꞈ˗eu aˇ baˇ baˇ mawˇ nehˬ yaꞈ˗euˬ miˇ neh aˬ dui gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ mˇ mawˇ˗eu heu neh Miˬyehˇ˗ahˇ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh dzaw geuꞈ˗eu ma. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ kʼawꞈ gʼoeˇ˗awˇ yawˬ ha˗euˬ dawˬ peh jawˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ kʼawꞈ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ muiˬ˗eu meh.—Gaˬlaˬtiˆ 6:10; 1 Yoˇhaˬ 4:16.