Yawˬ jeˬ na naˇ kʼah byehˇ dzeh yaꞈ˗awˇ Baw leˬ mehˬ nah caw teh

Ngaˬ da aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ nui ma pehˇ nga? Ngaˇ ja nehˬ ngaˇ. Ngaˇ 1929 kʼoꞈ Shiꞈ siˬ ba la 29-ahˇ dehꞈ le˗awˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ Buˆlaˇkaˬ meuˬ˗ahˇ huiˬ laˇ˗euˬ ma. Nga pehˬ pyuˇ yaw kaˆ˗ehˇ maˬ ahˇ˗eu miˇ neh yaw awˬ awˬ lehˇ dehꞈ˗euˬ ma. Ngaˇ zaˬ zaˬ˗ehˇ ngeh Jaˬpaˬ˗euˬ guiˇ maꞈ Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ ahˇ laˇ˗awˇ guiˇ deuˆ laˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ nga pehˬ˗euˬ iˇ kahˇ nehˬ˗ehˇ kaˬ dui dui˗eu miˇ neh yaw kaˆ˗ehˇ maˬ deuˬ laˇ˗a. Ngaˬ maꞈ laˬdiˬoˬ tiˬbiˬ dawˬ gaˬ kʼawˬ˗eu sahˬ boꞈ heu deuˬ lawˬ muˇ maˬ jaˆ˗eu miˇ neh aˬ cawˬ ja gaˇ neh ya gaˬ˗euˬ tehꞈ ma.

Ngaˇ mehˇ nmˇ 7 gʼaˬ jawˇ˗eu ma. Ngaˇ 8 kʼoꞈ kʼawˆ ngeh ngaˬ piˬ ngaˬ bawˇ ngaˬ˗ahˇ ciˬ cu˗euˬ meh. Nga maꞈ Koꞈ dawˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ˗euˬ kʼawꞈ ni ngaˬ bawˇ zahˇ sahˇ kʼoꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja cawˬ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ neh biꞈ˗euˬ zahˇ sahˇ kʼoꞈ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu paˇ dmˬ deuˬ yuˇ˗euˬ meh. Ngaˬ bawˇ ngaˬ˗ahˇ Taˇgaˬlawˇ dawˬ neh boˬ˗euˬ Haw piˇ˗eu Buˬiˇ lawˬ˗iˇ˗eu Poˆ mawˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu paˇ dmˬ dmˬ zaˬ bi haw˗awˇ Jaˇliꞈ jiˇ bi haw˗euˬ meh.a (ehˇ lahˬ˗ahˇ haw) Ngaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ guiˬ˗eu ya leˇ˗eu lehˇ miˇ˗a Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ 4 dmˬ˗ahˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ paˇ ya leˇ dzehˬ nya. Heu baˬ da neh ngaˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ mawꞈ laˇ nya.—Yoˇhaˬ 10:27.

Baw leˬ mehˬ nah caw teh˗eu lehˇ dzaw

1945 kʼoꞈ˗ahˇ Jaˬpaˬ˗euˬ guiˇ maꞈ Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh doˆ iˇ˗euˬ meh. Teu kaˬ˗ahˇ ngaˬ ma ngaˬ da ngaˬ˗ahˇ gʼoꞈ laˇ lehˇ kuˇ˗eu miˇ neh ngaˬ bawˇ ngaˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ iˇ˗euˬ meh.

1945 kʼoꞈ Tseˇ nyiꞈ siˬ ba la˗ahˇ Ehˇgaꞈ meuˬ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ deuˬ nga maꞈ˗euˬ pu˗ahˇ tsaꞈ gaˬ laˇ˗euˬ meh. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ Saˇ kiˇ tiˬ gʼaˬ nga pehˬ nymˇ˗ahˇ laˇ˗awˇ “aˇ saˬ saˬ˗eu aˇ nah aˇ yamˬ”˗ahˇ Jaˇliꞈ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ taˬ lehˇ ja nehˬ laˇ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:1-5) Aˬ yawꞈ dawˬ peh jaˆ˗eu pu˗ahˇ Jaˇli dzaw iˇ ma lehˇ nga maꞈ˗ahˇ caw˗eu miˇ neh ngaˬ ma ngaˬ da maˬ iˇ kʼawꞈ ngaˇ iˇ˗euˬ ma. Teu gaˇ 20 gʼaˬ dawˬ peh Jaˇliꞈ dzaw laˇ˗awˇ tiˬ gʼaˬ na Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ naˇ haˬ meh.

Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ ngehˬ˗eu lehˇ ngaˬ˗ahˇ maˬ siˬ laˇ˗eu miˇ neh ngaˇ iˇ doˆ˗eu lehˇ gʼeh˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ ja ceuˬ˗eu dawˬ caˇ tiˬ bymˇ caˇ ngeh ngaˇ dawˬ caˇ teu bymˇ˗ahˇ ya lehˇ dui dui˗eu miˇ neh paˇ jawˇ tawꞈ˗euˬ ma. Nga maꞈ dawˬ caˇ caˇ˗awˇ guiˬ lahˬ shaˇ gʼaˬ naˇ nyaˆ taꞈ jaw˗ahˇ Ehˇgaꞈ meuˬ˗ahˇ bawˬ dzaˬ gaˇ laˇ lehˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ kuˇ˗eu meh.

Heu poˆ bawˬ dzaˬ˗eu jeˬ naˇ Gu˗suiˬ pehˬ nymˇ˗ahˇ jahˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ gʼaˬ na 8 kiˬloˬmiˇteuꞈ (5 laˇ) ya cah˗awˇ 50 gʼaˬ dawˬ peh laˇ˗euˬ meh. Heu poˆ bawˬ dzaˬ ngeh ngaˬ˗euˬ nui ma˗ahˇ yaw laˇ˗eu lehˇ miˇ˗a zaˬ zaˬ kʼawꞈ ni yaw kaˆ˗ehˇ shaˬ˗eu Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ˗ahˇ dawˬ kʼoꞈ biꞈ nya˗eu miˇ neh. Ngaˇ yaw myaˬ poˆ bawˬ dzaˬ iˇ gʼaˬ naˇ meuˬ˗euˬ aˬ yuiꞈ geuꞈ haw˗euˬ tsawˇ mawˬ mawˬ iˇ˗awˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Deˬmiˇ Saˇtoˬ aˬ yawꞈ pehˬ nymˇ˗ahˇ yaꞈ laˇ lehˇ kuˇ˗eu meh. Uˬ ciꞈ paw ngaˬ ha myaˬ myaˬ ni Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ ja˗euˬ ma.

Teu ngeh yamˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ dawˬ peh deuˬ dzaw gʼaˬ naˇ tsawˇ haˬ deuˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu meh. Ngaˇ teu gaˇ iˇ˗euˬ tiˬ kʼehˬ naˇ “Naw maꞈ iˇ cuꞈ shawˇ mawꞈ miˇ˗a loˇ?” lehˇ mehˇ nmˇ deuˬ ngaˇ hawˇ˗eu nui deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu meh. “Shawˇ mawꞈ miˇ˗a” lehˇ ngaˇ ehˇ˗euˬ ma. Ngaˇ “Baw leˬ” pyeuꞈ˗eu Ka li˗euˬ gʼaˇ duˬ zaˬ kʼaˆ geuꞈ mawꞈ nya lehˇ siˬ nya ma. (Gawˇlawˇsehˇ 3:24) Nga maꞈ dawˬ peh jaˆ˗eu lawˇ gawˆ˗ahˇ iˇ˗awˇ 1946 kʼoꞈ Nyiˬ siˬ ba la 15-ahˇ ngaˇ hawˇ˗eu nyaˆ taꞈ tiˬ gʼaˬ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ ma.

Iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˬ myah luꞈ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ ya tsaꞈ gaˬ iˇ meh lehˇ ngaˇ siˬ nya ma. Ngaˬ da naˇ ngaˇ aˇ dzehˇ˗ehˇ nyiˇ˗eu miˇ neh maˬ tsaꞈ gaˬ iˇ nya laˇ˗a siˬ lehˇ noeˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu tehꞈ neh˗aˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ maˬ pyeuꞈ laˇ nya˗a lehˇ noeˬ meh. Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ bi tsaꞈ gaˬ mawꞈ meh lehˇ ngaˬ da˗ahˇ ja sawˇ nehˬ˗euˬ ma. (Maꞈtehˬ 24:14) Kʼoeˇ naˇ ngaˇ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ bi jaˆ mawꞈ nya lehˇ jiˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Heu naˇ ngaˬ da ngaˬ˗ahˇ lmˬ laˇ˗eu uˬ soe ngaˬ neh ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ ngaˇ maˬ bi tsaꞈ gaˬ ni laˆ tsoeˬ meh. Heu˗aˬ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ jeˬ na naˇ kʼah ya byeˇ dzehˬ yaꞈ˗eu dahˬ beh˗eu poˆ pyeuꞈ ma.

Gu˗suiˬ pehˬ ngaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ pehˬ nehˬ˗ehˇ Ehˇgaꞈ meuˬ˗ahˇ jawˇ laˇ lehˇ cawˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ pehˬ ngaˇ hawˇ˗eu aˬ nyiˇ nyiˇ shaˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Noˇlaˬ˗ahˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Nga nyaꞈ 1947 kʼoꞈ Tseˇ tiꞈ siˬ ba la 1-ahˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ mˇ˗euˬ ma. Noˇlaˬ yaw meuˬ yaw˗ahˇ geuꞈ iˇ˗awˇ ngaˇ naˇ Ehˇgaꞈ meuˬ˗ahˇ geuꞈ˗euˬ ma.

Yawˬ jeˬ na nahˇ kʼah tiˬ poˆ paˇ ya byehˇ dzeh

Ngaˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gaˇ nyiˬ kʼoꞈ mˇ byah laꞈ naˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ neh laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ Euˇ Saˬtuˇ˗aˬ Ehˇgaꞈ meuˬ˗euˬ gaˇ ceh tsawˇ haˬ 500 gʼaˬ uiˬ gaˇ dawˬ mehˬ mehˬ laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ neh mehˬ˗awˇ ngaˬ˗ahˇ Taˇgaˬlawˇ dawˬ neh kawˆ shaw˗ehˇ bi ja sawˇ˗euˬ meh. Heu naˇ ngaˇ dawˬ ya yuˇ paˇ˗eu dahˬ beh˗eu poˆ pyeuꞈ˗awˇ kʼoeˇ gaˇ neh yaw myaˬ kʼoꞈ ya mˇ˗euˬ ma. Ngaˇ aˬ jeˬ miˇ neh dawˬ yuˇ paˇ nya nga? Ngaˇ sahˬ boꞈ 7 kʼoꞈ tehꞈ˗ehˇ dzaw˗euˬ kʼawꞈ saˬ laˬ deuˬ aˬ myah luꞈ Gaˬlaˬpuˇ dawˬ tehꞈ˗ehˇ ngeuˬ˗eu ma. Jaˇliꞈ gaˇ kawˆ boꞈ doˆ taˬ˗euˬ paˇ dmˬ Taˇgaˬlawˇ dawˬ neh ui cuiꞈ tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu miˇ neh ngaˇ jiˇ aˇ maꞈ aˇ muˇ neh Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ neh jahˇ doˆ laꞈ˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ gui˗eu ma. Heu naˇ ngaˇ Gaˬlaˬpyuˇ dawˬ yuˇ paˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Miˇshaˬnaˬliˬ deuˬ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ Niˬ˗yuˬ Yawˇ meuˬ˗ahˇ 1950 kʼoꞈ Miˬyehˇ gaˇ mˇ paw lahˬ laˇ lehˇ ehˇ˗eu huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ ya le nga lehˇ teu gaˇ jawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ mehˇ nmˇ Euˇ ehˇ nehˬ˗eu meh. Teu miˇ neh mehˇ nmˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu tiˬ gʼaˬ maˬ ngeuˇ naˇ nyiˬ gʼaˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ bi caw ba iˇ mawꞈ˗eu meh. Ngaˇ jiˇ teu gaˇ caw ba laˇ lehˇ bi kuˇ˗eu tiˬ gʼaˬ ma. Heu naˇ ngaˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ iˇ˗eu lehˇ yawˬ jeˬ na luꞈ naˇ kʼah paw paˇ byehˇ yaꞈ tiˬ poˆ paˇ pyeuꞈ ma.

Ngaˇ 1950 kʼoꞈ Koꞈ siˬ ba la 19-ahˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ oe keuˆ˗euˬ ma. Beˬdeˬlaˇ naˇ huiˬ˗eu nymˇ oeˇ pyeuꞈ˗awˇ aˇ bawˇ bawˇ ma tiˬ jawˬ jaˆ˗eu miˇ tsaˬ 1 heˆtehˬ˗a (2.5 Eˇkeuꞈ) kʼoeˇ taˆ tsoˆ taˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ mehˇ nmˇ tseˇ gʼaˬ dzehˬ ni jawˇ meh. Uˬ shawˬ paw ngaˇ dzaˬ byawˇ laˆ dawˆ˗awˇ 9 laꞈ˗ahˇ naˇ moeˬ tsoeˬ dzeˬ˗eu ma. Nah gahˇ paw jiˇ moeˬ tsoeˬ dzeˬ˗eu ma. Miˇshaˬnaˬliˬ deuˬ miˇ kʼahˬ˗euˬ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ˗ahˇ neh gʼoꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ ngaˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ ya jawˇ tawꞈ˗euˬ ma. Ngaˇ mehˇ nmˇ neh kʼaˇ ehˇ˗eu gaˇ mˇ ma. Paˇ dmˬ sha ha iˇ˗eu paˇ dmˬ shaˇ˗eu gaˇ paw mˇ˗eu ha geuꞈ˗eu paw mˇ˗eu.

Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh Giˇliˆ dzaw nymˇ˗ahˇ iˇ

1952 kʼoꞈ˗ahˇ ngaˇ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ 6 gʼaˬ˗ahˇ Giˇliˇ dzaw nymˇ 20 poˆ aˬ yawꞈ poˆ˗ahˇ laˇ lehˇ kuˇ˗eu meh. Ngaˬ˗ahˇ nui ma cehˇ tahˬ tahˬ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˬ ha Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ ngeh yaw shuiꞈ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya puˬ ya mawˇ˗euˬ ma. Heu gaˇ naˇ nga neh jawˇ jaw taˬ˗euˬ puˬ puˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu meh.

Yaw jeˬ ma jeˬ ngaˬ ha yawˬ ha neh maˬ mawˇ haw˗eu keu ka yaw shuiꞈ deuˬ˗euˬ zmˬ jeˬ zmˬ kawˆ ya dzaw˗eu meh. Uˬ jeˬ ja lehˇ jiˇ beu gaˇ dui dui meh. Tiˬ nah ngaˇ uˬ shawˬ paw tuˇ laˇ ngeh laꞈ nyiˇ paw yawˬ jeˬ na pyuˇ deuˬ ni gʼeh˗eu meh. Heu naˇ ngaˇ ngehˇ ya mawˇ dahˬ beh˗eu poˆ pyeuꞈ ma. Ngehˇ heu naˇ zawˇ˗ehˇ muiˬ kʼawꞈ tiˬ kʼehˇ kʼehˇ naˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ tsehꞈ gaˇ ya mawˇ˗euˬ ma.

Ngaˇ Giˇliˇ˗ahˇ ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya leˇ dui dui˗eu miˇ neh aˬ jeˬ ya laˆ paˇ kʼawꞈ shaˬ gaˇ maˬ duˇ nya. Mehˬ˗eu gʼaˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ mehˬ nya˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya gui˗awˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya poˆ tseˇ˗eu lehˇ jiˇ mehˬ nehˬ laꞈ meh. Giˇliˇ dzaw nymˇ˗ahˇ neh ya dzaw˗euˬ heu naˇ ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ ziꞈ dah ni cawˬ cawˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh.

Dzaw nymˇ heu gaˇ neh dzaw jiˇ˗eu taꞈ naˇ Bawˇ˗suiˬ Niˬ˗yuˬ Yawˇ meuˬ˗ahˇ dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ bi geuꞈ˗euˬ meh. 1953 koꞈ˗ahˇ Miˇ tsaˬ yaw shuiꞈ huiˬ˗eu mehˬ bawˬ jahˇ gaˇ iˇ gʼaˬ naˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ gʼoꞈ iˇ lehˇ ehˇ˗euˬ ma.

Saˇ lehˆ ni gʼeh˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ byehˇ dzeh yaꞈ

Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ ngaˬ˗ahˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gaˇ bi mˇ˗euˬ meh. Gaˇ heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ meuˬ doe ni pu doe ni iˇ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za dzehˬ laˇ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 2:21) Ngaˬ˗euˬ gaˇ naˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh huiˬ dzehˬ˗eu Luˇsaˬ iˇ jaw lahˇ gʼahˇ ceh˗ahˇ keuˆ ni meh. Ngaˬ neh gʼa iˇ˗euˬ meuˬ naˇ Buˆlaˇkaˬ Nuˆbeˇbaˬ Siˆha Teuˇlehˆ hawˇ˗eu Sehˇbeˬ˗oˬ heu deuˬ pyeuꞈ meh. Pu tiˬ pu na˗ahˇ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ ngaˇ kaˬ lo tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu Siˆeuˇ Maˇdiˬ˗leꞈ gawˬ jawˬ˗ahˇ ya iˇ cehˆ˗eu meh. Teu gaˇ iˇ˗eu lawˬ li hawˇ˗eu miˬ dzaˬ laˆ lawˬ maˬ jaˆ˗eu miˇ neh ngaˇ diˬ tmˬ kʼoeˇ taˆ nuiˇ˗awˇ diˬ tm tawˬ˗eu lawˬ li neh iˇ˗eu ma. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ yaw myaˬ poˆ bi iˇ˗eu kʼawꞈ heu loꞈ˗ehˇ iˇ˗eu heu naˇ shaˬ dui dui˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh.

Teu gaˇ jawˇ˗eu aˇ muˇ deuˬ yaw nyiˇ nyiˇ lehˇ gʼeh˗awˇ yaw shuiꞈ beh laˇ˗euˬ tehꞈ˗a siˬ. Mehˇ nmˇ deuˬ ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ bawˬ dzaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu tsaꞈ gaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bi muiˬ daˆ la ni caw ba nehˬ ngeh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu meh.

Myahˇ laˇ ngeh ngaˇ Biˇkoˬ doe ni aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ ya geuꞈ˗euˬ ma. Heu gaˇ Saˇ kiˇ maˬ jawˇ haw˗aˬ dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ neh tsaꞈ gaˬ gaˇ neh aˇ muˇ pyeuꞈ laˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu yaw myaˬ gaˇ jaˆ˗eu meh. Iˇ kahˇ tiˬ kahˇ˗ahˇ gaˇ nyiˇ kuˆ˗ahˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ duˬ kʼahˬ kʼahˬ taˬ˗awˇ daˇ kawˬ nyiˬ hmˬ neh paˆ tsehˆ taˬ˗euˬ tehꞈ meh. Ngaˇ daˇ kawˬ˗ahˇ yawꞈ leˇ ngeh ngaˇ hawˇ˗eu daˇ kawˬ jiˇ duˬ kahˬ˗ahˇ ga ahˇ gʼeh˗euˬ ma. Teu miˇ neh ngaˇ uˬ shaw haw dzaˬ iˇ˗eu gʼaˇ duˬ iˇ cuˆ gʼawˬ mya laꞈ dzuiꞈ˗euˬ ma.

Ngaˇ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ luꞈ ngeh ngaˬ nehˬ˗ehˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ haw˗euˬ Noˇlaˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ laˇ nya. Teu ngeh Noˇlaˬ Duˇmaˬkeˆ meuˬ˗ahˇ dzehˬ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu gʼaˬ geuꞈ luꞈ˗eu miˇ neh ngaˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ gʼa leˇ˗euˬ ma. Kʼoeˇ gaˇ neh naˇ nga nyaꞈ sahˬ boꞈ neh ngehˬ cawˬ˗awˇ 1956 kʼoꞈ˗ahˇ oeˇ mˇ baˇ˗euˬ ma. Oeˇ mˇ baˇ˗euˬ dahˬ beh jaw˗ahˇ Laˇpuˬ Laˇpuˬ iˇ jaw lahˇ˗ahˇ jaˆ˗eu aˇ muˇ tiˬ muˇ˗ahˇ gʼaˬ iˇ˗euˬ ma. Nga nyaꞈ gawˬ jawˬ˗ahˇ ya cah˗awˇ gaˇ mahˇ ka dui dui gaˇ ya iˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ nga nyaꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗awˇ kaˇ mahˇ kaˬ gaˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya caw ba˗euˬ miˇ neh laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu lehˇ miˇ˗a.

Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ laˇ lehˇ tiˬ poˆ paˇ kuˇ

Nga nyaꞈ aˇ maꞈ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ 4 kʼoꞈ geuꞈ laꞈ naˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ laˇ lehˇ kuˇ meh. Nga nyaꞈ 1960 kʼoꞈ Tiˬ siˬ ba la˗ahˇ teu gaˇ mˇ dahˬ beh˗euˬ ma. Teu gaˇ gaˇ mˇ˗eu yaw myaˬ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ˗ahˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ mˇ nehˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ za dzaw˗euˬ ma. Noˇlaˬ jiˇ Beˬdeˬlaˇ˗euˬ gaˇ yaw myaˬ jeˬ˗ahˇ laꞈ kʼoeˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ meh.

Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu tsawˇ haˬ lahˬ laˇ dui dui gaˇ ya mawˇ ngeh guiˬ lahˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ miˇ˗a. Ngaˇ zaˬ daꞈ pyeuꞈ˗awˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ laˇ ngeh miˇ kʼahˬ kʼahˬ lah ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ 10000 gʼaˬ jawˇ˗eu tehꞈ˗a siˬ. Nymˇ naˇ Piˇliˇpaiˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ 200000 gʼaˬ dzehˬ ni jawˇ laˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ jiˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ yaw myaˬ yaˇ gʼaˬ jawˇ˗eu meh.

Myahˇ laˇ ngeh Beˬdeˬlaˇ gaˇ mˇ duˬ loˬ dzehˬ laˇ˗euˬ meh. Beˬdeˬlaˇ tsoˆ huiˬ˗eu gʼaˇ duˬ miˇ tsaˬ poˆ lahˬ lehˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ muˇ ehˇ˗eu meh. Ngaˇ hawˇ˗eu sahˬ boꞈ zaꞈ˗eu nymˇ˗ahˇ haw piˇ˗eu tiˬ gʼaˬ Beˬdeˬlaˇ dawˬ peh jaˆ˗eu miˇ tsaˬ˗ahˇ haw iˇ˗awˇ miˇ tsaˬ ahˬ˗eu tsawˇ haˬ jawˇ meh laˬ lehˇ naˇ haˬ iˇ˗euˬ ma. Tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ ahˬ mawꞈ˗eu uˬ taꞈ “Laꞈ beuˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗aˬ zeuˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ naˇ ahˬ˗eu lehˇ maˬ jaˆ˗a” lehˇ tiˬ gʼaˬ ehˇ˗eu meh.

Ehˇ kʼawꞈ tiˬ nah keuˆ laˇ ngeh maˬ noeˬ doˆ coeˇ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh. Nymˇ kaˬ taꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ iˇ˗eu miˇ neh miˇ tsaˬ zeuˇ maˬ laˬ lehˇ naˇ haˬ laˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ nymˇ kaˬ taꞈ˗eu nui deuˬ jiˇ miˇ tsaˬ ahˬ˗eu lehˇ gʼeh˗awˇ teu gaˇ jawˇ˗eu deuˬ˗ahˇ ahˬ maˬ laˬ lehˇ cawˬ˗euˬ meh. Nga maꞈ “Laꞈ beuˬ tsawˇ jeuˬ deuˬ˗aˬ zeuˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ naˇ ahˬ˗eu lehˇ maˬ jaˆ˗a” lehˇ ehˇ˗eu gʼaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ jiˇ ya zeuˇ ma. Gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ nga maꞈ Beˬdeˬlaˇ taꞈ˗ehˇ 3 bymˇ huiˬ dzehˬ˗eu miˇ tsaˬ poˆ mawˇ˗euˬ ma. Yeˬhawˇbaˬ gaˇ kawˆ heu˗euˬ jeˬ nah jawˇ meh lehˇ ngaˇ jah ma.

1950 kʼoꞈ˗ahˇ ngaˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ mˇ laˇ ngeh aˬ cawˬ taꞈ˗ehˇ aˇ kʼoꞈ nyiˇ dzehˬ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ nymˇ naˇ nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ aˬ cawˬ taꞈ˗ehˇ aˇ kʼoꞈ myaˬ dzehˬ meh. Ngaˇ Yeˬsuˇ neh kʼaˇ sheu gʼeh˗eu paw iˇ˗euˬ heu naˇ ngaˬ˗ahˇ nui ma tiˬ pawˬ˗iˬ maˬ cawˆ nya. Ngaˬ da ngaˬ ma ngaˬ˗ahˇ iˇ kahˇ˗ahˇ neh teh doˆ˗euˬ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ˗euˬ huiˬ˗eu nymˇ jiˇ˗ahˇ ha ahˇ laꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui kʼaˇ loˬ˗eu jeˬ biꞈ meh lehˇ ngaˇ jah ma. Noˇlaˬ nga nyaꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗awˇ aˬ cawˬ deuˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ ehˇ taˬ loꞈ˗ehˇ jaˆ ngaˇ laˬ lehˇ bi mawˇ ni gʼaˬ biꞈ mawꞈ miˇ˗a.—Maˬlaˬkiˇ 3:10.

Yeˬsuˇ kawˬ taꞈ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ naˇ Leˬbiˇ lehˇ tiˬ myahˇ paˇ jaˆ˗eu Maꞈtehˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ lehˇ kuˇ˗euˬ meh. Maꞈtehˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ “yawˬ jeˬ na luꞈ byehˇ dzeh yaꞈ jiˇ˗awˇ Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh gʼeh˗euˬ meh.” (Luˇkaꞈ 5:27, 28) Ngaˇ jiˇ yawˬ jeˬ na luꞈ naˇ kʼah paw byehˇ dzeh yaꞈ jiˇ Yeˬsuˇ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ ma. Kʼoeˇ naˇ aˬ cawˬ deuˬ jiˇ guiˬ lahˬ gʼawˬ mya ni za ni heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗awˬ lehˇ gʼaˬ biꞈ mawꞈ miˇ˗a.