3. (a) Tiˆmoˇseˬ Ka li zaˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ laˇ˗awˇ aˬ yawꞈ ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw˗euˬ nga? (b) Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ neh ya dzaw˗euˬ aˬ jeˬ˗euˬ smˬ kawˆ˗ahˇ ja nehˬ˗eu nga?

³ Kuiˇ laꞈ Pawˇluˆ A.D. 47 kʼoꞈ˗ahˇ Loˇdaˬlaˇ meuˬ˗ahˇ gʼa dahˬ beh iˇ ngeh Tiˆmoˇseˬ teu ngeh zaˬ guˬ pyeuꞈ˗awˇ Yeˬsuˇ mehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dzaw luꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu gaˇ neh 16 kʼoꞈ dzeuˇ iˇ ngeh Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ jawˇ gaˇ sahˬ boꞈ boꞈ gʼeh˗euˬ meh. “Nawˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ maˬ byehˇ dzeh ni tuˆ tehˬ taˬ˗awˬ. Nawˬ˗ahˇ mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ aˬ suˇ gʼaˬ˗a lehˇ nawˇ siˬ nya meh. Nawˇ nyiˇ ngeh neh Muiˬ˗eu shawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ siˬ nya˗euˬ gaˇ taˬ ngehˇ. Jaˇliꞈ kʼoeˇ˗aˬ Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ jah˗eu laꞈ kʼoeˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za ni sheuˬ gʼeh˗eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ nawˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh.” (2 Tiˆmoˇseˬ 3:14, 15) Heu gaˇ Pawˇluˆ neh Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ ehˇ nehˬ˗euˬ 3 kawˆ˗ahˇ haw ma. (1) muiˬ˗eu shawˇ˗eu Jaˇliꞈ˗ahˇ siˬ nya (2) mehˬ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ (3) Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ jah˗eu laꞈ kʼoeˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za ni sheuˬ gʼeh˗eu zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ ahˇ.

“Ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ”

5. (a) “Ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ” nya ni dzaw˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ nga? (b) Tiˆmoˇseˬ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu muiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ jah ziꞈ meh lehˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇsiˬ nya nga?

⁵ Zaˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ hawˇ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ mehˬ˗awˇ neh maˬ jiˇ˗a siˬ. Tiˆmoˇseˬ jiˇ “ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ” meh lehˇ taˬ ngehˇ. Heu gaˇ Pawˇluˆ Gaˬliˇ dawˬ paw neh ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ˗euˬ jeˬ lehˇ ehˇ˗eu heu dawˬ naˇ “jah˗eu” maˬ ngeuˇ naˇ “yaw tsaˬ yaw dawˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ nui kʼaˬ tsmˬ˗eu hawˇ˗eu yaw duˬ baw” gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Tiˆmoˇseˬ “nyiˇ ngeh neh” Heˬbyehˇ Jaˇliꞈ yaw oeˇ dmˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu meh. Myahˇ laˇ ngeh aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ˗aˬ Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ ya siˬ duˬ˗euˬ miˇ neh nui jah gʼaˬ kʼaˆ laˇ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ uˬ taꞈ Pawˇluˆ nehˬ˗ehˇ miˇshaˬnaˬli geuꞈ iˇ˗euˬ meh.

6. Zaˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ jah˗eu jeˬ ahˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?

⁶ Nawˇ zaˬ˗ahˇ Tiˆmoˇseˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui jah bi ahˇ˗awˇ “ziꞈ dah ni jah duˬ taˬ˗euˬ jeˬ” ahˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? Dahˬ beh ngeh aˬ dui ya oˇ oˬ˗awˇ ziꞈ˗eu nui jah bi ahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya zmˬ˗eu meh. Nawˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ jah nga lehˇ˗aˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ gaˇ nawˬ˗euˬ zaˬ jiˇ jah caw laˇ lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Zaˬ aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ bi jah laˇ˗eu gʼaˇ duˬ “yaw muiˬ yaw doeˇ tseˇ paˆ” nya˗eu jeˬ ya dzaw meh. (Heˬbyehˇ 5:14-ahˇ gui.) Zaˬ deuˬ˗euˬ nui jah bi ziꞈ laˇ ni aˬ da aˬ ma deuˬ gʼawˬ naˆ ni caw ba nya˗eu meh. Zaˬ deuˬ naˇ haˬ laˇ ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ meh. Aˬ dui aˬ da tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya nga lehˇ haw iˇ ma.

7, 8. (a) Ka li zaˬ aˬ da tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ˗ahˇ mehˬ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ oˇ˗eu nga? (b) Nawˇ zaˬ˗ahˇ aˬ geu ngeh ya oˇ nehˬ˗eu nga?

⁷ 11 kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ aˬ buˇ cu luꞈ˗eu Tawˇmaˇ tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ ha laˇ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. “Yeˬhawˇbaˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ bi pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ tiˬ jeˬ˗ahˇ neh tiˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ zmˬ meh loˇ?” Maˬ ngeuˇ naˇ “Meuˬ bi muiˬ daˆ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ yuiꞈ tseˇ daˆ gaˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh maˬ gm leˇ de?” Tiˬ poˆ na aˬ yawꞈ zaˬ˗ahˇ kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ ya jah˗a lehˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ ehˇ nehˬ ni leh jeh˗eu meh. Tsawˇ haˬ zaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ˗ahˇ jah ziꞈ˗eu heu naˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu gaˇ kawˆ kawˆ ma hmˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu gaˇ kawˆ yaw nyiˇ deuˬ jiˇ aˇ yeˇ huiˬ meh lehˇ Tawˇmaˇ siˬ nya meh.

⁸ Tawˇmaˇ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ buˇ˗ahˇ mehˬ˗eu ya oˇ meh lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ Ka li zaˬ deuˬ yawˬ gʼaˬ na ya oˇ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:12) Zaˬ˗ahˇ jah ziꞈ leˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ aˇ yamˬ ya zmˬ˗awˇ yaw myaˬ poˆ ya ja cawˬ nya lehˇ Tawˇmaˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ zaˬ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ya dzaw˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya ja sawˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Tawˇmaˇ paˇ ehˇ˗eu “Aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu tsahˇ˗ahˇ dzaw ngeh ngehˬ˗ehˇ dzehˬ nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ aˬ yawꞈ nehˬ dzaw˗euˬ loꞈ˗ehˇ jah ngaˇ laˬ lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu ma. Aˬ yawꞈ naˇ haˬ mawꞈ˗eu jeˬ jaˆ naˇ yaw muiˬ meh. Dawˇ coe ni ya ehˇ naˇ zaˬ kʼaˇ mehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ naˇ haˬ kʼoꞈ laˇ ni geuꞈ naˇ ngaˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ dui dui miˇ˗a.”

9. Aˬ dui zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ jah laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nya˗eu nga?

⁹ Aˬ da aˬ ma deuˬ zaˬ˗ahˇ oˇ˗awˇ neh mehˬ nehˬ naˇ uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh zaˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ “aˇ naˆ ni huiˬ aˇ naˆ ni mahˇ˗awˇ aˇ naˆ ni naꞈ aˇ naˆ ni goˇ˗eu gaˇ kawˆ”˗ahˇ gʼoˆ shaw laˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 3:18) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mehˬ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ aˇ kʼoꞈ hawˇ˗eu nui noeˬ nehˬ˗ehˇ geuˇ leˇ ni ya mehˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui jah gʼaˬ kʼaˆ laˇ naˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ngeh maˬ ehˇ sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ jawˇ ngeh maˬ ehˇ yawˬ ha˗euˬ nui jah˗ahˇ laˆ piˇ˗eu yaw awˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:15) Yaw jeˬ ma jeˬ shiˇ naˇ aˬ gaˇ iˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ nawˬ˗euˬ zaˬ aˬ cawˬ˗ahˇ ja nehˬ ngeh Jaˇliꞈ zmˬ ngaˇ loˇ? Jaˇliꞈ˗ahˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ jeˬ aˬ yawꞈ maꞈ gʼoˆ shaw nya ngaˇ laˬ?a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Aˬ dui zaˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ jah laˇ ni jahˇ˗eu heu naˇ ya oˇ meh lehˇ noeˬ taˬ. Ehˇ kʼawꞈ toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ yawˬ ngehꞈ maˬ ngeuˇ˗a.—Dawˬmehˬmehˬ˗eu 6:6, 7.

10. Nawˇ mehˬ ngeh aˬ geu kawˆ˗ahˇ aˇ yeˇ taˬ huiˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁰ Zaˬ nui jah bi ahˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ nawˬ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ kʼawꞈ aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Aˬ buˇ smˇ gʼaˬ˗euˬ aˬ ma pyeuꞈ˗eu Saˬtiꞈpaˬniˬ ehˇ˗eu “zaˬ deuˬ yaw nyiˇ ngeh neh ngaˇ yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ˗eu ma. ‘Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ maˇ diˇ jawˇ˗awˇ aˬ yawꞈ gaˬ meh tsaˬ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah˗eu gaˇ kawˆ zaˬ˗ahˇ ja neh luꞈ miˇ˗a laˬ? Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ˗eu lehˇ zaˬ deuˬ siˬ nya meh laˬ?’ Yawˬ ha gʼaˬ jeˬ hu maˬ mˇ mehˬ gaˇ zaˬ deuˬ kʼawꞈ jah ziꞈ laˇ ni dzaw meh lehˇ ngaˇ maˬ noeˬ tmˬ nya˗a.”