Yeˬsuˇ Ka li aˬ suˇ gʼaˬ nga?

1, 2. (a) Tsawˇ myahˇ tehꞈ˗ehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ siˬ duˬ ma lehˇ ehˇ nya meh loˇ? (b) Tiˬ deuˬ na, Yeˬsuˇ˗ahˇ aˬ suˇ gʼaˬ lehˇ noeˬ˗eu nga?

Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni jawˇ meh. Nawˇ tiˬ gʼaˬ na˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ siˬ nya˗eu paˬ. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ tsawˇ myahˇ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ˗ahˇ maˬ siˬ duˬ naˇ, maˇ diˇ siˬ nya˗eu lehˇ maˬ sawˇ˗a.

² Yeˬsuˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ 2,000 kʼoꞈ˗ahˇ dehꞈ yaꞈ˗euˬ kʼawꞈ, nawˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gaˬ haw˗euˬ tehꞈ˗a. Ehˇ kʼawꞈ, tsawˇ haˬ myaˬ ni Yeˬsuˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ siˬ nya˗a. Tiˬ deuˬ na, Yeˬsuˇ˗ahˇ tsawˇ muiˬ tiˬ gʼaˬ meh lehˇ ehˇ˗awˇ, tiˬ deuˬ na naˇ, Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu gʼaˬ meh lehˇ kʼawꞈ ehˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, Miˬyehˇ˗a lehˇ jah˗eu deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ nya?—Dzaw lahˬ 12˗ahˇ haw.

3. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ siˬ nya˗eu heu, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

³ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ duˬ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ “nawˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ maˇ maˇ ni Miˬyehˇ meh lehˇ siˬ nya˗awˇ, nawˬ neh kʼehˇ gʼeh leꞈ˗euˬ Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ siˬ nya˗eu kʼoeˇ˗aˬ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu miˇ neh meh. (Yoˇhaˬ 17:3) Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ siˬ duˬ naˇ, miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ aˬ myah luꞈ ya dehꞈ meh. (Yoˇhaˬ 14:6) Yeˬsuˇ aˬ cawˬ˗ahˇ mˇ nehˬ˗eu paw hawˇ˗eu yaw dehꞈ dehꞈ˗eu paw muiˬ dui dui˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ˗ahˇ siˬ nya˗eu yaw muiˬ meh. (Yoˇhaˬ 13:34, 35) Gaˇ kawˆ 1˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya siˬ dzeuˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ, nymˬ˗mˇ Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ Jaˇliꞈ aˬ joˆ˗ehˇ paˇ ehˇ˗eu nga lehˇ dzaw ma.

Nga maꞈ Meˬsiˇya˗ahˇ mawˇ shaw

4. “Meˬsiˇya” hawˇ˗eu “Ka li” lehˇ ehˇ˗eu heu nyiˬ dawˬ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

⁴ Yeˬsuˇ dehꞈ le ngeh, Yeˬhawˇbaˬ neh Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Meˬsiˇya maˬ ngeuˇ naˇ, Ka li bi oe ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ, gʼawˬ mya kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ meh. “Meˬsiˇya” heu naˇ, Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ meh. “Ka li” heu naˇ, Gaˬliˇ˗euˬ dawˬ pyeuꞈ meh. Heu nyiˬ dawˬ˗euˬ dawˬ tsuiꞈ˗aˬ, Miˬyehˇ neh tseˇ˗euˬ huiˬ dui dui˗eu aˇ yaˬ za˗euˬ gʼaˬ lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Meˬsiˇya Miˬyehˇ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mˇ pyeuꞈ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ maˬ dehꞈ le ngeh neh, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ ‘Meˬsiˇya aˬ suˇ gʼaˬ nga?’ lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh.

5. Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ Meˬsiˇya lehˇ jah ngaˇ loˇ?

⁵ Yeˬsuˇ˗aˬ, saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ Meˬsiˇya pyeuꞈ meh lehˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ jah˗eu meh. (Yoˇhaˬ 1:41) Siˇmoˬ Beˬtuˆluˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ, “nawˇ˗aˬ, . . . Meˬsiˇya” ngaˇ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 16:16) Yeˬsuˇ Meˬsiˇya meh lehˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ duˬ laˇ˗eu nga?

6. Meˬsiˇya˗ahˇ bi siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga?

⁶ Yeˬsuˇ dehꞈ le˗eu gʼawˬ myahˇ ca ngeh neh, Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu deuˬ, Meˬsiˇya˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ duꞈ yawˇ ni boꞈ taˬ˗euˬ meh. Heu aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ, tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni jawˇ˗eu lawˬ liˬ naˬ duˬ˗ahˇ, nawˇ maˬ siˬ nya˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ bi sheuˬ laˬ iˇ ngeh, kʼoeˇ gʼaˬ˗euˬ seuˆ dzeuꞈ aˇ gʼehˇ yaw muiˬ˗ehˇ ehˇ nehˬ laꞈ naˇ, nawˇ poˆ mawˇ nya˗eu maˬ ngeuˇ loˇ? Teu gaˇ duˇ ni, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu deuˬ˗ahˇ, Meˬsiˇya aˬ jeˬ mˇ˗awˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu lehˇ bi boꞈ taˬ˗euˬ meh. Kʼaˇ boꞈ taˬ˗euˬ jeˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ˗aˬ, Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ siˬ duˬ laˇ˗eu meh.

7. Yeˬsuˇ Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ bi siˬ duˬ laˇ˗eu aˬ geu nyiˬ kawˆ nga?

⁷ Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ nyiˬ kawˆ˗ahˇ haw ma. Dahˬ beh˗eu kawˆ naˇ, Meˬsiˇya Behˬlehˬhehˬ meuˬ meuˬ zaˬ˗ahˇ dehꞈ le meh lehˇ, Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu Miˇkaˬ 700 kʼoꞈ ehˇ huˬ taˬ˗euˬ meh. (Miˇkaˬ 5:2) Ehˇ loꞈ˗ehˇ Yeˬsuˇ teu gaˇ maˇ diˇ dehꞈ le˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 2:1, 3-9) Nyiˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ naˇ, Meˬsiˇya A.D. 29 kʼoꞈ˗ahˇ doˆ laˇ meh lehˇ, Daˬyeˬlaˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.a (Daˬyeˬlaˇ 9:25) Saˇ jaˇ dawˬ jaˆ˗eu loꞈ˗ehˇ, Yeˬsuˇ Meˬsiˇya meh lehˇ siˬ duˬ laˇ˗eu yaw myaˬ kawˆ laꞈ kʼoeˇ neh, heu naˇ nyiˬ kawˆ tehꞈ˗a siˬ.—Dzaw lahˬ 13˗ahˇ haw.

8, 9. Yeˬsuˇ Meˬsiˇya meh lehˇ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

⁸ Yeˬsuˇ Meˬsiˇya meh lehˇ Yeˬhawˇbaˬ bi siˬ duˬ˗euˬ meh. Miˬyehˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu Yoˇhaˬ˗ahˇ, Meˬsiˇya aˬ suˇ gʼaˬ lehˇ bi siˬ duˬ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ nehˬ˗euˬ meh. A.D. 29 kʼoꞈ˗ahˇ, Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ˗eu lehˇ Yawˇdaˬ lawˇ baˬ˗ahˇ Yoˇhaˬ jawˇ gaˇ iˇ ngeh, aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ lehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. “Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ gʼaˬ˗awˇ, iˇ cuꞈ laꞈ kʼoeˇ neh doˆ laˇ ngeh, mˬ pah le˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ yaw sahˇ kʼaˬ kʼoeˬ loꞈ˗ehˇ zaꞈ ka le˗awˇ, aˬ yawꞈ kʼoeˇ taˆ ga dawꞈ le gaˇ ya mawˇ˗euˬ meh. Heu˗aˬ ‘ngaˇ gaˬ dui dui˗awˇ, nui kʼahˇ shiˇ dui dui˗eu ngaˬ˗euˬ Zaˬmaˇ ma’ lehˇ ehˇ˗eu teˇ saˇ mˬ˗ahˇ neh gaˬ doˆ le˗euˬ meh.” (Maꞈtehˬ 3:16, 17) Yoˇhaˬ teu loꞈ˗ehˇ ya gaˬ˗awˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬsuˇ˗aˬ, Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 1:32-34) Teu ngeh nah˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ shehˆ daˆ nehˬ ngeh, Yeˬsuˇ Meˬsiˇya pyeuꞈ iˇ˗euˬ meh. Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ tseˇ˗awˇ Sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu Sahˬ paˬ bi geuꞈ˗euˬ meh.—Iˇsaˬyaˇ 55:4.

⁹ Maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ dawˬ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh maˬ ehˇ, Yeˬsuˇ iˇ cuꞈ shawˇ ngeh pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh maˬ ehˇ, Yeˬsuˇ˗aˬ Meˬsiˇya ngaˇ lehˇ siˬ duˬ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ gaˇ neh oe˗awˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ nga lehˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ haw iˇ ma.

Yeˬsuˇ aˬ gaˇ neh oe˗euˬ nga?

10. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ˗ahˇ maˬ dehꞈ le mi naˆ˗ehˇ aˬ gaˇ jawˇ˗euˬ nga?

¹⁰ Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˬ oe mi naˆ˗ehˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ gʼawˬ myahˇ ni jawˇ˗euˬ meh. Meˬsiˇya “aˇ hu ba” neh jawˇ luꞈ˗eu meh lehˇ Miˇkaˬ ehˇ˗eu meh. (Miˇkaˬ 5:2) Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ kʼawꞈ miˇ tsaˬ˗ahˇ maˬ dehꞈ le mi naˆ˗ehˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗euˬ ma lehˇ yaw myaˬ poˆ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ maˬ oe mi naˆ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dui dui yaꞈ˗eu meh.

11. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ, aˬ jeˬ miˇ neh gaˬ dui dui˗eu nga?

¹¹ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬsuˇ˗ahˇ gaˬ dui dui˗eu nga? Yawˬ jeˬ na luꞈ˗euˬ jeˬ hu aˬ yawꞈ˗ahˇ beh˗euˬ miˇ neh meh. Yeˬsuˇ˗ahˇ “dehꞈ beh beh le˗euˬ gʼaˬ”b lehˇ kuˇ˗eu meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:15) Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ laꞈ neh beh˗euˬ Yeˬsuˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ miˇ neh gaˬ dui dui˗awˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ, “Zaˬmaˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ” lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 3:16) Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ gʼoe˗awˇ, yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ beh˗euˬ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 1:16) Kʼoeˇ naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ gʼoe˗awˇ, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ dawˬ bi tsaꞈ gaˬ˗eu miˇ neh, Yeˬsuˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ “Dawˬ” lehˇ kʼawꞈ kuˇ˗eu meh.—Yoˇhaˬ 1:14.

12. Yeˬsuˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ya siˬ nya˗eu nga?

¹² Tiˬ deuˬ na, Yeˬsuˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ meh lehˇ jah˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Jaˇliꞈ teu loꞈ˗ehˇ maˬ mehˬ˗a. Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ beh gaˇ ya daˬ˗euˬ lehˇ ehˇ˗eu teu naˇ, aˬ yawꞈ dahˬ beh˗euˬ baw meh lehˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Miˬyehˇ˗aˬ, yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ beh˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh, dahˬ beh˗eu maˬ baw˗a. (Ja ceuˬ 90:2) Yeˬsuˇ Miˬyehˇ loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ mawꞈ nya lehˇ maˬ noeˬ haw˗aˬ. Aˬ da gʼaˬ zaˬ naˆ maˬ tseˇ huiˬ dzehˬ meh lehˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yoˇhaˬ 14:28-ahˇ gui; 1 Gawˇliˬtu 11:3.) Yeˬhawˇbaˬ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ “Baoˬ huiˬ˗eu Miˬyehˇ” pyeuꞈ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 17:1) Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ˗aˬ, yawˬ jeˬ na luꞈ kʼoeˇ taˆ huiˬ dzehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh.—Dzaw lahˬ 14˗ahˇ haw.

13. Jaˇliꞈ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬsuˇ˗ahˇ “maˬ mawˇ nya˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu nga?

¹³ Mˬ hawˇ˗eu miˇ maˬ beh mi naˆ˗ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ gaˇ mˇ luꞈ˗eu gʼawˬ mya heˇ lam kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ gaˬ dui dui˗eu meh. (Yoˇhaˬ 3:35; 14:31) Yeˬsuˇ˗aˬ, yawˬ jeˬ na luꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu miˇ neh, “maˬ mawˇ nya˗eu Miˬyehˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh” lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu meh.—Gawˇlawˇsehˇ 1:15.

14. Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ, tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

¹⁴ Yeˬhawˇbaˬ gaˬ dui dui˗eu Zaˬmaˇ Yeˬsuˇ, nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ dehꞈ le˗euˬ meh. Heu aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ, Zaˬmaˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ zaˬ miˬ yaw shawˇ Maˬliˇ˗euˬ uˬ maˆ laꞈ kʼoeˇ dawˆ ahˇ˗awˇ, bi dehꞈ le˗euˬ meh. Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ shiˬ shaˬ jiˇ˗euˬ aˬ da lehˇ baw˗eu maˬ loˬ˗a. Maˬliˇ byah kuꞈ˗eu aˬ li baw˗awˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ lehˇ myahˇ nehˬ˗euˬ meh.—Luˇkaꞈ 1:30-35.

Yeˬsuˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ nga?

15. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ ni, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁵ Maꞈtehˬ, Maˬkuˆ, Luˇkaꞈ, Yoˇhaˬ heu oeˬ dmˬ naˇ, Yeˬsuˇ˗euˬ dehꞈ ziˇ hawˇ˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui heu oeˬ dmˬ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu Yeˬsuˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gui naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ duˇ˗eu miˇ neh. Yeˬsuˇ kʼawꞈ “ngaˬ˗ahˇ kʼaˇ ya mawˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗aˬ, Aˬda˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Yoˇhaˬ 14:9.

16. Yeˬsuˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ mehˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ mehˬ˗eu gaˇ kawˆ teu aˬ gaˇ neh oe˗euˬ nga?

¹⁶ Tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬYeˬsuˇ˗ahˇ “Saˬ laˬ” lehˇ kuˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 1:38; 13:13) Yeˬsuˇ mehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ jeˬ nga lehˇ ngeuˇ naˇ, “Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ taꞈ leˇ˗eu laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ” pyeuꞈ meh. Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ heu aˬ jeˬ nga? Mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗awˇ, Miˬyehˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 4:23) Yeˬsuˇ mehˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh. “Ngaˇ mehˬ˗eu heu˗aˬ, ngaˬ˗euˬ dawˬ maˬ ngeuˇ. Ngaˬ˗ahˇ kʼehˇ gʼeh leꞈ˗euˬ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ meh” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 7:16) Yeˬhawˇbaˬ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ, Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ bi siˬ mawꞈ meh lehˇ, Yeˬsuˇ siˬ nya˗eu meh.

17. Yeˬsuˇ aˬ gaˇ gaˇ mehˬ iˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh leh jeh sehꞈ˗eu nga?

¹⁷ Meuˬ doe ni, pu doe ni, lehˆ doe ni, uˬ duˬ tahˬ nymˇ doe ni, iˇ kahˇ doe ni iˇ iˇ˗ehˇ Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ kʼaˇ jawˇ gaˇ mehˬ iˇ˗eu meh. Aˬ cawˬ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ bi laˇ˗eu lehˇ maˬ dawˬ ni aˬ yawꞈ iˇ˗eu meh. (Maˬkuˆ 6:56; Luˇkaꞈ 19:5, 6) Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ miˇ neh teu naˆ naˆ˗ehˇ leh jeh sehꞈ˗eu nga? Miˬyehˇ teu loꞈ˗ehˇ bi mˇ mawꞈ meh lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ myah luꞈ Aˬda˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu miˇ neh meh. (Yoˇhaˬ 8:28, 29) Kʼoeˇ naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu miˇ neh meh. (Maꞈtehˬ 9:35, 36-ahˇ gui.) Yeˬsuˇ zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗euˬ gaˇ kawˆ kʼaˇ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ mehˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ bi gaˬ˗eu gʼaˇ duˬ, kʼaˇ gʼeh nya˗eu loꞈ˗ehˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh.

18. Nawˇ Yeˬsuˇ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu aˬ geu jeˬ˗ahˇ ya leˇ dzehˬ nya?

¹⁸ Yeˬsuˇ aˬ cawˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ kʼahˬ lahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ˗aˬ, nui ma muiˬ˗eu loꞈ˗ehˇ ngehˬ cawˬ˗eu kʼawꞈ yaw awˬ miˇ neh, zaˬ deuˬ jiˇ ni aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ uiˬ˗eu meh. (Maˬkuˆ 10:13-16) Yeˬsuˇ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ˗a, aˬ yawꞈ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu myawꞈ dzaˬ shuiˇ dzaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bye˗eu meh. (Maꞈtehˬ 21:12, 13) Yeˬsuˇ˗euˬ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ zaˬ miˬ aˬ buˇ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ taˬ baw˗eu kʼawꞈ, Yeˬsuˇ naˇ aˬ myah luꞈ aˬ buˇ deuˬ˗ahˇ yaw zeu taˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 4:9, 27) Yeˬsuˇ˗aˬ, nui nahˬ nui yu ahˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˬ kuiˇ bi dzuiꞈ˗eu heu zaˬ kʼaˆ˗euˬ gaˇ pyeuꞈ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗euˬ aˬ kuiˇ˗ahˇ dzuiꞈ nehˬ˗euˬ meh.—Yoˇhaˬ 13:2-5, 12-17.

19. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ zaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu lehˇ, aˬ jeˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ siˬ laˇ˗eu nga?

¹⁹ Tsawˇ haˬ zaˬ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ siˬ nya˗awˇ, caw ba nehˬ mawꞈ˗eu lehˇ, Miˬyehˇ˗euˬ baoˬ neh zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ jahˇ˗awˇ, naˇ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ saˆ nehˬ ngeh siˬ laˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 14:14) Yaw jeˬ ma jeˬ, coiˬ doi naˇ˗eu aˬ li tiˬ gʼaˬ Yeˬsuˇ jawˇ gaˇ laˇ˗awˇ, “nawˇ jahˇ nehˬ laꞈ mawꞈ naˇ, ngaˇ muiˬ laˇ shawˇ laˇ ni jahˇ nya meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ shaˬ zahˬ naˇ gawˇ˗ahˇ siˬ nya˗awˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu miˇ neh, caw ba nehˬ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ toeˬ ciˆ˗awˇ, “ngaˇ jahˇ nehˬ mawꞈ˗eu ma. Muiˬ laˇ shawˇ laˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ ngeh, naˇ gawˇ kʼoeˇ taˬ leˇ˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 1:40-42) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ li teu gʼaˬ laˬ kʼaˬ aˇ naˆ ni cehˇ paˬ nga?

Aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ

20, 21. Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ naˇ haˬ˗eu paw, muiˬ dzehˬ dzehˬ˗eu gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu nga?

²⁰ Yeˬsuˇ Miˬyehˇ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu paw muiˬ dzehˬ dzehˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗awˇ muiˇ˗eu deuˬ aˬ jeˬ jahˇ laˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Saˬdaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ lawˬ haw laˇ ngeh, aˬ yawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ maˬ mˇ bahˬ˗a. (Maꞈtehˬ 4:1-11) Aˬ yawꞈ˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ na, aˬ yawꞈ Meˬsiˇya meh lehˇ maˬ jah˗eu uˬ taꞈ “tsawˇ uˬ uˬ˗iˇ˗euˬ ngaˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ tawꞈ gʼeh˗euˬ meh. (Maˬkuˆ 3:21) Aˬ yawꞈ˗ahˇ muiˇ˗eu deuˬ kʼehˬ laˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maˬ jahˇ kʼoꞈ˗a, Miˬyehˇ˗ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ meh.—1 Beˬtuˆluˆ 2:21-23.

²¹ Yeˬsuˇ maˬ shiˇ maˬ dehꞈ˗ehˇ kʼehˬ gaˇ ya daˬ ngeh kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu meh. (Piˇliˇpiˆ 2:8-ahˇ gui.) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, aˬ yawꞈ shiˇ ngeh nah aˇ naˆ ni ya oˇ˗euˬ nga. Aˬ yawꞈ bi nyehꞈ ngeh, maˬ dawˇ˗eu saˇ kiˇ deuˬ Miˬyehˇ˗ahˇ haw teˬ nga lehˇ ehˇ, maˬ tsaˬ maˬ dawˇ gaˇ yaˇ kʼaˬ daˇ, tsawˇ haˬ deuˬ uiˇ uiˇ˗ehˇ naˬ gʼa, yehˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ kʼehˬ˗awˇ, zeuˇ liˬ˗ahˇ taꞈ tehˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ shiˇ leˇ ngeh, “gaˇ mˇ jiˇ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 19:30) Yeˬsuˇ shiˇ dzeuˇ˗euˬ smˬ nah byah laˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw sahˇ˗euˬ gʼawˇ mawˇ neh paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 3:18) Kʼoeˇ gaˇ neh gʼawˬ mya jaw maˬ gʼeh˗ehˇ, Yeˬsuˇ mˬ kʼoeˇ taˆ gʼoꞈ daˆ leˇ˗awˇ, “Miˬyehˇ˗euˬ aˇ maˇ paw nuiˇ” leˇ˗awˇ neh, Sahˬ paˬ bi geuꞈ laꞈ gaˇ dawˬ luꞈ meh.—Heˬbyehˇ 10:12, 13.

22. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu heu, aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ aˬ kawˬ˗aˬ bi za˗euˬ nga?

²² Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ Aˬda˗ahˇ aˬ myah luꞈ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ neh noeˬ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ miˇ tsaˬ Baˬlaˬdiˇsuˆ˗ahˇ aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ za˗euˬ ma. Yeˬsuˇ neh shiˇ˗euˬ jeˬ, aˬ jeˬ miˇ neh mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu nga lehˇ nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ dzaw ma.