Maˇ maˇ ni gʼeh˗eu smˇ muiˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ poˆ

1, 2. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ aˬ jeˬ miˇ neh aˬ myah luꞈ iˇ shaˬ zaˬ jawˇ˗eu nga?

Nymˇ iˬ nah jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ haiˬ dui dui˗awˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ zaˬ guˬ gʼawˬ mya ni gaˇ poˆ˗eu yaw shaˬ meh. Tiˬ gʼaˬ na shiˇ gaˇ maˬ guˆ ni smˇ muiˬ muiˬ˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ iˇ˗eu meh. Smˇ muiˬ muiˬ˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ kʼawꞈ iˇ shaˬ zaˬ deuˬ jawˇ luꞈ˗a siˬ. Miˇ kʼahˬ doeˬ ni jawˇ˗eu smˇ muiˬ deuˬ naˇ paˇ muiˬ dzehˬ laˇ˗awˇ iˇ shaˬ deuˬ paˇ shaˬ dzehˬ iˇ luꞈ˗eu meh. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tsawˇ haˬ tiˬ yaˇ bymˇ laꞈ kʼoeˇ neh 1 bymˇ naˇ smˇ muiˬ deuˬ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ pyuˇ tsawˇ haˬ 99 bymˇ deuˬ˗euˬ pyuˇ myaˆ ni jaˆ˗eu meh lehˇ pyehˆ tseˇ˗eu deuˬ ehˇ˗eu meh. Heu gaˇ haw ngeh tiˬ gʼaˬ na maˬ shiˇ tiˬ ziˇ zmˬ loꞈ˗eu pyuˇ ahˇ kʼawꞈ gʼawˬ mya heˇ lam gʼaˬ iˇ shaˬ shaˬ dui dui ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ siˬ nya˗eu miˇ neh “shaˬ zaˬ zahˬ zaˬ deuˬ naw maꞈ nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ jawˇ” tehꞈ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maˬkuˆ 14:7) Heu loꞈ˗ehˇ maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ aˬ jeˬ miˇ neh jaˆ˗eu nga?

² Yeˬsuˇ Miˬyehˇ˗euˬ Miˇkʼahˬ tehꞈ˗ehˇ miˇ tsaˬ˗euˬ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ laˆ paˇ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ” miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu deuˬ zahˇ deuˬ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 18:3) Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu zahˇ kʼawꞈ laꞈ kʼoeˇ neh doˆ tsehˆ tsehˆ laˇ nya˗euˬ kʼawꞈ Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ taꞈ˗eu jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh maˬ doˆ tsehˆ laˇ nya˗a.

3. Aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

³ Aˬ dui Ka li zaˬ deuˬ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ noeˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ya pyehˆ tseˇ duˬ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu gʼaˇ duˬ yawˬ haˇ yawˬ ha heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ nya meh. ‘Ngaˇ ngaˬ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? Ngaˇ miˇ tsaˬ˗euˬ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ keuˬ iˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Nymˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ Miˬyehˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ nui ma taˬ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ puˬ haw˗euˬ jeˬ aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga?’

Miˇ tsaˬ myawˬ gahˬ jeˬ hmˬ˗eu gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ

4, 5. (a) Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ myawˬ jeˬ hmˬ˗eu gʼaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗euˬ nga? (b) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ ehˇ˗eu nga?

⁴ Luˇkaꞈ 16:1-9-ahˇ gui. Aˬ dui Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ saˇ jaˇ maˬ ziꞈ˗eu myawˬ jeˬ hmˬ˗eu gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Smˇ muiˬ gʼaˬ myawˬ jeˬ hmˬ˗eu gʼaˬ˗ahˇ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mˇ˗eu miˇ neh ya teh doˆ nga lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh.a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Ehˇ kʼawꞈ myawˬ jeˬ hmˬ˗eu gʼaˬ aˬ yawꞈ doˆ iˇ ngeh naˬ duˬ jaˆ ni maˬ iˇ doˆ mi na˗ehˇ “yaw gahˇ zmˬ”˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nya˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ gʼoeˇ iˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu ja nehˬ˗eu heu naˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ miˬ tsaˬ zaˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ dehꞈ nya ni bi jahˇ˗eu lehˇ maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ gaˇ kawˆ heu ja nehˬ˗eu heu naˇ aˇ yehˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ mehˬ nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ meh.

⁵ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ kʼawꞈ myawˬ jeˬ hmˬ˗eu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ ja pyuˬ ni shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu meh. Ka li zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ maˬ suiˬ maˬ dawˇ˗eu miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ yaw dehꞈ dehꞈ˗eu shaˬ dui dui gaˇ ya mawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh “Miˇ tsaˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ gʼoe˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ cawˬ cawˬ taꞈ˗awˬ” lehˇ Yeˬsuˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh? Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ smˇ muiˬ maˬ paˇ muiˬ ngeh cawˬ deuˬ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ziꞈ˗eu jawˇ duˬ laꞈ kʼoeˇ . . . ha geuꞈ nehˬ laꞈ”˗eu miˇ neh meh. Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ neh aˬ dui aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

6. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga?

⁶ Yeˬsuˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh “miˇ tsaˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ” lehˇ kuˇ˗eu lehˇ maˬ ja sawˇ taˬ˗aˬ. Ehˇ kʼawꞈ pyuˇ gʼawˬ mya ni poˆ˗eu jeˬ˗aˬ Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a lehˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Yeˬhawˇbaˬ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗ahˇ muiˬ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ nyaꞈ loˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ yawˬ ngehꞈ˗ehˇ biꞈ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 2:15, 16) Myahˇ laˇ ngeh tiˬ jawˇ Miˬyehˇ tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ biꞈ nehˬ ngeh “yawˬ ha kʼaˇ jaˆ˗eu myawˬ gahˬ˗aˬ yawˬ ha˗euˬ tehꞈ ma lehˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ ehˇ ni kʼaˇ jaˆ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ geuꞈ˗euˬ meh.” (Gʼaˬkʼehˇ 4:32) Iˇsaˬyaˇ tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ neh jahˇ doˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ laꞈ kʼaˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ cehˇ˗eu saˇ ka tiˬ ka jaˆ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 25:6-9; 65:21, 22) Ehˇ kʼawꞈ saˇ ka teu maˬ keuˆ laˇ mi na˗ehˇ Yeˬsuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ “yaw gahˇ” ya zmˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ zmˬ˗awˇ neh dehꞈ kʼawꞈ ni Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ ni ya leh jeh˗eu meh.

Miˇ tsaˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ zmˬ

7. Yeˬsuˇ Luˇkaꞈ 16:10-13-ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ biꞈ taˬ˗euˬ nga?

⁷ Luˇkaꞈ 16:10-13-ahˇ gui. Yeˬsuˇ neh ja˗euˬ myawˬ jeˬ hmˬ˗eu gʼaˬ aˬ cawˬ˗ahˇ laˆ gʼoeˇ iˇ˗euˬ heu naˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ ma ya shaˇ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ mˬ taˆ nehˬ˗ehˇ cawˬ bi cawˬ mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ miˇ tsaˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ zmˬ˗eu jeˬ˗aˬ Miˬyehˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu hawˇ˗eu maˬ ziꞈ˗eu mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ biꞈ gʼoˆ shaw mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

8, 9. Aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ miˇ tsaˬ myawˬ gahˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ zmˬ˗eu yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ ehˇ haw sheˇ?

⁸ Aˬ dui pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ paw saˇ jaˇ ziꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ Yeˬsuˇ neh ehˇ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ doeˬ ni tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ pyuˇ damˬ dawˆ˗eu heu meh. (Maꞈtehˬ 24:14) Iˇdiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu aˬ buˇ zaˬ tiˬ gʼaˬ pyuˇ bawˬ keuˆ yaw tiˇ tiˇ lehˇ gʼeh˗eu tiˬ hmˬ˗ahˇ pyuˇ tiˬ poˆ ui cuiˆ ui cuiˆ˗ehˇ laꞈ uiˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ pyuˇ yuˇ uiˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ mui mui˗eu jeˬ zeuˇ mawꞈ kʼawꞈ maˬ zeuˇ ni leh jeh˗eu meh. Pyuˇ bawˬ keuˆ byah laˇ ngeh aˬ yawꞈ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ damˬ nehˬ jiˇ˗euˬ meh. Iˇdiˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ aˬ li tiˬ gʼaˬ maˇ baˬ yaˇ jaˆ˗eu meh. Maˬlaˬyaˬlamˬ dawˬ yuˇ paˇ duˬ˗ahˇ maˇ baˬ loˬ˗eu miˇ neh pyuˇ damˬ nehˬ˗eu naˆ maˬ tseˇ maˇ baˬ biꞈ nehˬ naˇ muiˬ dzehˬ ngaˇ lehˇ noeˬ˗awˇ maˇ baˬ gʼawˬ mya ni damˬ nehˬ˗euˬ meh. Heu naˇ “yaw gahˇ” mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ Gaˬliˇ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ Beˬdeˬlaˇ nymˇ jiˇ˗ahˇ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ saˬ loˬ tsiˇ ciˇ˗siˬ dzaˇ deuˬ biꞈ nehˬ˗eu meh.

⁹ Soiˬ˗liˬlaˇkaꞈ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ iˇ kʼahˇ Bawˬdzaˬnymˇ huiˬ mehˬ bawˬ tiˬ nah bawˬ dzaˬ nymˇ hawˇ˗eu Miˬyehˇ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah tiˬ loꞈ mˇ˗eu deuˬ˗euˬ naˬ duˬ lehˇ tsoˆ˗euˬ meh. Aˬ yaw˗euˬ pyuˇ ya lawˇ nehˬ kʼawꞈ pyuˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ ahˇ˗eu tsaꞈ gaˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ laˆ tsoeˬ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ ha˗euˬ iˇ kahˇ Bawˬdzaˬnymˇ geuꞈ˗eu meh. Heu naˇ huˬ mehˬ mehˬ˗eu deuˬ hawˇ˗eu pyuˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ahˇ˗eu deuˬ˗ahˇ Bawˬdzaˬnymˇ ngaˬ poeˬ maˬ bi jiˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

10. Aˬ dui nui ma dzeˇ lo ni aˬ cawˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ naˇ aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

¹⁰ Yaw jeˬ ma jeˬ heu deuˬ˗ahˇ haw ngeh Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ “gaˇ yaw nyiˇ laꞈ kʼoeˇ saˇ jaˇ ziꞈ” ngaˇ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 16:10) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ cawˬ gʼaˇ duˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ zmˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ cawˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ neh lawˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ nui ma jeˇ lo ni biꞈ nehˬ naˇ “maˇ maˇ ni gʼeh˗eu” mˬ taˆ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ za meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh laꞈ kʼaˬ cehˇ dui dui˗eu meh. (Luˇkaꞈ 16:11) Mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ pyuˇ damˬ nehˬ˗eu meh. Heu myaˆ kʼoꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ zahˇ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ laˇ nga lehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ aˬ cawˬ˗ahˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ ngehˬ˗ehˇ biꞈ nehˬ naˇ aˬ cawˬ gʼaˇ duˬ mˇ nehˬ mawꞈ˗eu nui ma ngehˬ˗ehˇ ahˇ laˇ nya. Ngaˇ aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu oˇ oˬ nehˬ˗eu noeˬ miˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu dawˬ mehˬ dawˬ tsoˆ˗ahˇ gaˇ hu naˆ maˬ tseˇ ha geuꞈ nya dzehˬ laˇ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Ja ceuˬ 112:5; Dawˬdaˬ 22:9.

11. (a) Aˬ dui nui ma jeˇ lo ni “yaw gahˇ” jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nya˗eu nga? (b) Nymˇ iˬ nah Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga? (Dahˬ beh˗eu baˇ˗ahˇ haw.)

¹¹ Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu paw pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ neh gʼaˬ biꞈ naˇ “yaw gahˇ” mˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui aˇ yamˬ tiˬ byah ni maˬ mˇ nya˗eu maˬ ngeuˇ naˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ loˬ˗eu tsahˇ˗ahˇ maˬ jawˇ iˇ nya˗eu kʼawꞈ aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba nya˗a siˬ. (Dawˬdaˬ 19:17) Yaw jeˬ ma jeˬ aˬ dui neh damˬ nehˬ˗euˬ pyuˇ yawˬ tsaˬ yaw dawˇ laꞈ kʼoeˇ gʼawˬ mya gʼaˬ ahˇ laˇ˗euˬ iˇ shaˬ shaˬ˗eu miˇ kʼahˬ deuˬ˗ahˇ paˇ dmˬ lawˬ muˇ jahˇ paw maˬ ehˇ tsaꞈ gaˬ˗eu paw maˬ ehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Kahˇgoˬ Maˬdaˬgaˇsaˬkaꞈ Laˬgʼawˇdaˬ miˇ kʼahˬ heu deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ poeˬ dui dui˗eu meh. Tiˬ poˆ na Jaˇliꞈ tiˬ dmˬ tiˬ jaw maˬ ngeuˇ naˇ tiˬ siˬ gʼaˬ gaˇ aˇ poeˬ myaˆ ni poeˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ gʼaˇ duˬ dzaˇ zeuˇ le laˬ Jaˇliꞈ zeuˇ le laˬ lehˇ ya tseˇ˗eu meh. Nymˇ naˇ pyuˇ damˬ nehˬ˗awˇ pyuˇ “tiˬ paw tiˇ paw di”˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ aˇ maꞈ aˇ muˇ Jaˇliꞈ dawˬ yuˇ paˇ˗awˇ zaˬ lahˇ deuˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ ni Jaˇliꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ ni yawˬ ngehꞈ˗ehˇ biˇ kʼawˬ nehˬ˗euˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 8:13-15-ahˇ gui.) Teu miˇ neh biꞈ˗eu gʼaˬ hawˇ˗eu yuˇ˗euˬ gʼaˬ jiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.

Aˬ dui miˇ tsaˬ˗euˬ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ keuˬ leˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga?

12. Aˬbyaˬhaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ˗euˬ nga?

¹² Aˬ dui jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ui cuiˆ na tehꞈ˗ehˇ keuˬ leˇ˗awˇ “maˇ maˇ ni gʼeh˗eu” smˇ muiˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ shaˇ poˆ˗eu heu neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ nya meh. Saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Aˬbyaˬhaˬ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ mawꞈ˗eu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗eu laꞈ kʼoeˇ smˇ muiˬ muiˬ dui dui˗eu Uˇlaˆ meuˬ˗ahˇ neh doˆ iˇ˗awˇ sehˬ gʼawˆ˗ahˇ jawˇ iˇ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 11:8-10) Aˬ yawꞈ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ nui ma maˬ taˬ ni aˬ myah luꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 14:22, 23) Yeˬsuˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui jah˗ahˇ dzaw geuꞈ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh. Tiˬ poˆ Yeˬsuˇ smˇ muiˬ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ “Nawˇ ehˇ kʼaˇ maˬ za ni byah˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ mawꞈ naˇ nawˇ kʼaˇ jaˆ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ ahˬ˗iˇ˗awˇ ahˬ za˗euˬ pyuˇ kʼoeˇ yuˇ˗awˇ shaˬ zaˬ zahˬ zaˬ deuˬ˗ahˇ biˇ nehˬ˗awˬ. Mˬ kʼoeˇ taˆ nawˬ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ jaˆ laˇ tehꞈ˗a. Kʼoeˇ naˇ paˇ gʼoꞈ poˆ laˇ˗awˇ ngaˬ˗euˬ mehˬ nah caw teh laˇ˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 19:21) Zaˬ guˬ teu gʼaˬ Aˬbyaˬhaˬ loꞈ˗ehˇ nui jah maˬ ahˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ nui ma taˬ˗eu nui deuˬ jawˇ meh.

13. (a) Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ nehˬ˗euˬ nga? (b) Nymˇ iˬ nah aˬ dui Pawˇluˆ neh mehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ iˇ nya˗eu nga?

¹³ Tiˆmoˇseˬ nui jah ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh. Pawˇluˆ Tiˆmoˇseˬ˗ahˇ “Yeˬsuˇ Ka li˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu yehˇ” lehˇ kuˇ gʼaˬ naˇ “guiˇ mˇ luꞈ˗eu yehˇ aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ guiˇ maꞈ kʼoeˇ taˆ uˆ lahˇ luꞈ˗eu yaw huiˬ gʼaˬ˗euˬ nui kʼahˇ mˇ byah mawꞈ˗eu miˇ neh miˇ kʼahˬ zaˬ deuˬ mˇ˗eu shaˇ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ ni ya dzahˬ tehˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 2:3, 4) Yeˬsuˇ mehˬ nah caw teh˗eu deuˬ hawˇ˗eu aˇ yamˬ tiˬ byah ni Miˬyehˇ gaˇ mˇ˗eu aˇ lam gʼaˬ Pawˇluˆ neh mehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ mˇ caw luꞈ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ muˇ juˇ juˇ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ nui kʼahˇ maˬ huiˬ ni yahˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ “dziˇ dzoˆ yaw naꞈ aˬ cawˬ gʼaˬ kʼehˇ” lehˇ mehˬ gaˇ noeˬ taˬ˗eu meh. (Dawˬdaˬ 22:7) Saˬdaˬ aˬ dui˗euˬ gʼaˬ hawˇ˗eu aˇ yamˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ bi jiˇ mawꞈ meh. Tiˬ gʼaˬ na iˇ kʼahˇ lawˬ li sahˬ boꞈ dzaw˗eu aˇ poeˬ oeˇ mˇ baˇ poeˬ heu deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ dziˇ dzoˆ daˆ˗eu meh. Aˬ dui maˬ yahˇ naˇ dziˇ dzoˆ gʼawˬ mya kʼoꞈ daˆ nya˗eu meh. Aˬ dui yaw awˬ awˬ˗ehˇ dehꞈ˗awˇ dziˇ dzoˆ maˬ daˆ˗eu uˬ taꞈ pyuˇ ui cuiˆ tehꞈ˗ehˇ zmˬ naˇ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ nymˇ iˬ nah˗euˬ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu zaˬ kʼaˆ maˬ pyeuꞈ ni Miˬyehˇ gaˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ mˇ nya meh.—1 Tiˆmoˇseˬ 6:10.

14. Aˬ dui aˬ jeˬ mˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ leˬ? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw sheˇ.

¹⁴ Aˬ dui yaw awˬ awˬ˗ehˇ dehꞈ˗eu gʼaˇ duˬ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ jeˬ hu ya taˬ˗eu meh. Miˬ zaˬ yo zaˬ tiˬ gu jiˇ jeuˬ za laˇ˗eu huiˬ˗eu gaˇ jaˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ nyaꞈ Miˬyehˇ gaˇ aˇ yamˬ tiˬ byah paˇ mˇ kʼoꞈ iˇ mawꞈ˗eu miˇ neh jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ sa baoˬ hawˇ˗eu myawˬ gahˬ deuˬ ahˬ˗awˇ Niˬ˗yuˬ Yawˇ meuˬ Gʼawˇgʼoeꞈ˗ahˇ jaˆ˗eu saˇ naˇ dawˬ pehˬ hmˬ tsoˆ gaˇ caw ba iˇ˗euˬ meh. Teu gaˇ aˬ yawꞈ nyaꞈ yawˬ ha˗euˬ aˇ buˇ hawˇ˗eu aˬ zaˬ nehˬ˗ehˇ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ gaˇ ya mˇ˗eu miˇ neh muiˬ dui dui˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Tiˬ jaw na Gʼawˇgʼoeꞈ˗ahˇ gaˇ mˇ laˇ˗euˬ aˬ zaˬ˗euˬ aˬ da aˬ ma nehˬ˗ehˇ jiˇ ya tsaꞈ gaˬ iˇ˗euˬ meh. Caˇloˇlaˬdoˬ meuˬ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu huˬ mehˬ mehˬ˗eu mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ pyuˇ taˬ duˬ˗ahˇ aˇ yamˬ tiˬ byah maˬ mˇ˗eu gaˇ za˗euˬ meh. Baw leˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ neh mˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ ya leˇ dui dui˗eu miˇ neh aˇ yamˬ tiˬ byah mˇ laˇ naˇ pyuˇ smˬ bymˇ biꞈ dzehˬ nehˬ ma lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ teu loꞈ˗ehˇ mˇ naˇ Miˬyehˇ gaˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ mˇ nya˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ laꞈ maˬ daˬ˗a. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ neh lawˇ nehˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ hmˬ na tehꞈ˗a siˬ. Aˬ dui Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ ma lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ naˆ maˬ tseˇ maˇ diˇ smˇ muiˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ gaˇ duˇ˗eu meh.

Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ paw smˇ muiˬ muiˬ˗eu jeˬ maˬ pyeuꞈ leˇ ngeh

15. Laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ biꞈ˗eu aˬ geu jeˬ smˇ muiˬ muiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga?

¹⁵ Pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ gʼawˬ mya ni jaˆ˗eu heu naˇ Miˬyehˇ guiˬ lahˬ biꞈ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬhawˇbaˬ “muiˬ˗eu gaˇ gʼawˬ mya jeˬ mˇ˗eu” deuˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 6:17-19-ahˇ gui.) Yaw jeˬ ma jeˬ mehˇ nmˇ aˬ buˇ Luˇsiˬ˗aˬ Ehˬ˗uˬbeˇniˬ˗aˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu deuˬ loˬ nga jeˇ lehˇ ya gaˬ˗euˬ meh.b (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Teu miˇ neh 1993 kʼoꞈ˗ahˇ Iˇdaˬliˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh jawˇ pawˇ iˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ gaˇ mˇ˗eu maˬ jaˆ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ loˬ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ laꞈ meh lehˇ jah˗eu meh. Aˬ yawꞈ Ehˬ˗uˬbeˇniˬ˗aˬ dawˬ dzaw˗awˇ 60 gʼaˬ dzehˬ ni˗ahˇ iˇ cuꞈ shawˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ za˗euˬ maˬ duˇ leˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ cawˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ siˬ nya laˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ laˇ ni aˬ dui neh caw ba˗euˬ aˬ geu jeˬ maˬ kaˬ aˬ myah luꞈ aˬ dui gʼaˇ duˬ aˇ poeˬ baw˗eu meh.—Maꞈtehˬ 6:20.

16. (a) Nymˇ iˬ nah˗euˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ keuˆ le˗eu nga? (b) Gaˇ kawˆ heu aˬ dui˗ahˇ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ paw aˬ joˆ˗ehˇ bi haw paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁶ Yeˬsuˇ nymˇ miˇ tsaˬ jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ ya byoˆ iˇ jiˇ meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ tsawˇ haˬ deuˬ byoˆ iˇ jiˇ naˇ lehˇ maˬ ehˇ ni pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ deuˬ byoˆ˗iˇ ngeh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 16:9) Nymˇ aˇ saˬ saˬ˗eu saˇ ka˗ahˇ pyuˇ taˬ duˬ tiˬ gaˇ na piˬ tehˬ˗awˇ miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na pyuˇ gaˇ kawˆ shaˬ laˇ taˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ mehˬ hu paw heu naˆ maˬ tseˇ paˇ doeˇ dzehˬ laˇ˗a siˬ. Saˬdaˬ˗euˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ taꞈ˗eu miˇ kʼahˬ˗ahˇ uˆ lahˇ˗eu jeˬ zahˇ deuˬ hawˇ˗eu jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu jeˬ cawˆ iˇ jiˇ meh. Miˬyehˇ gʼaˇ duˬ ngehˬ dah˗eu Yeˬsaˬgeˬlaˇ hawˇ˗eu Zeˬpaˬniˇ aˬ myah luꞈ aˇ yehˇ huiˬ˗eu jeˬ gaꞈ jeˬ ka mˇ˗eu pyuˇ shuiˇ aˇ poeˬ maˬ baw ni pyeuꞈ iˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Yeˬsaˬgeˬlaˇ 7:19; Zeˬpaˬniˇ 1:18) Aˬ dui miˇ tsaˬ˗ahˇ dehꞈ saˬ saˬ˗eu aˇ nah keuˆ le˗awˇ maˇ diˇ smˇ muiˬ mui˗eu jeˬ miˇ tsaˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ˗ahˇ lawˇ nehˬ ma lehˇ siˬ nya ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu nga? Dehꞈ ziˇ dawˬ tawˆ luꞈ pyuˇ poˆ˗eu leh jeh˗awˇ pyuˇ aˬ kʼawꞈ˗ahˇ za˗euˬ tsawˇ haˬ loꞈ˗ehˇ gʼeh laˇ˗eu paˬ. (Dawˬdaˬ 18:11) Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ pyuˇ shuiˇ myawˬ gahˬ cawˆ iˇ jiˇ˗eu lehˇ gʼeh meh. Teu miˇ neh mˬ taˆ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu gʼaˇ duˬ pyuˇ shuiˇ zmˬ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ taˬ bi cawˆ iˇ. Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ Miˇkʼahˬ gʼaˇ duˬ mˇ˗eu heu naˇ maˇ diˇ laꞈ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ biꞈ meh.

17, 18. Miˬyehˇ˗euˬ cawˬ deuˬ aˬ jeˬ˗ahˇ dawˬ luꞈ˗eu nga?

¹⁷ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ uˆ lahˇ le ngeh ngaˬ poeˬ hawˇ˗eu dziˇ dzoˆ poeˬ biꞈ˗eu maˬ paˇ loˬ meh. Dzaˬ dawˇ yawˬ ngehꞈ˗ehˇ tiˬ byah ni jaˆ˗awˇ saˬ laˬ gʼoꞈ hawˇ˗eu jaˆ gʼaˬ jiˇ maˬ paˇ loˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ cawˬ deuˬ miˇ tsaˬ˗ahˇ neh jeuˬ le o le˗eu jeˬ˗ahˇ byawˬ gʼa cehˇ gʼa meh. Shuiˇ pyuˇ kʼaˬ lo sehˇ heu deuˬ tsawˇ haˬ deuˬ dehꞈ dzaˬ laˇ ni maˬ jahˇ ni geuꞈ muiˬ˗eu paw zmˬ iˇ˗eu meh. Muiˬ dui dui˗eu daˇ kawˬ kaˬ lo hawˇ˗eu smˇ nymˇ tsoˆ˗eu gʼaˇ duˬ zeuˇ˗eu maˬ loˬ ni jaˆ gahˬ˗awˇ aˬ dui˗euˬ cawˬ deuˬ kʼawꞈ pyuˇ za mawꞈ miˇ neh maˬ ngeuˇ˗eu caw ba nehˬ mawꞈ miˇ neh tsoˆ caw nehˬ le˗eu meh. Miˇ tsaˬ˗ahˇ jeuˬ le oˬ le˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ biˇ geuꞈ ma.

¹⁸ Heu naˇ mˬ taˆ cawˬ cawˬ taꞈ˗eu jeˬ mˇ˗eu deuˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗eu laꞈ sawˬ ui cuiˆ na tehꞈ˗a siˬ. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ Yeˬsuˇ “Ngaˬ Da neh guiˬ lahˬ biꞈ taˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗oˇ laˇ˗awˬ. Mˬ beh miˇ beh ngeh neh naw maꞈ gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ laˇ˗awˬ” lehˇ kuˇ gaˇ ya gaˬ ngeh laꞈ kʼaˬ tiˬ cehˇ guˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 25:34.