Loꞈ˗eu nymˇgoˇ Awˆlai Sahˬ boꞈ taˬ duˬ
Loꞈ˗eu nymˇgoˇ
Awˆlai Sahˬ boꞈ taˬ duˬ
Akha
?
  • ˆ
  • ꞈ
  • ˇ
  • ˬ
  • Jaˇliꞈ
  • Jahˇ doˆ taˬ˗euˬ jeˬ
  • Mehˬ bawˬ
  • w23 Tseˇ nyiꞈ siˬ ba la myaˆ pyawˬ 2-7
  • Jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ bi pyeuꞈ laˇ

Tseˇ taˬ˗euˬ biˬdiˬoˬ heu hmˬ maˬ ahˇ nga.

Seuˆ maˬ, biˬdiˬoˬ maˬ haw nya nga.

  • Jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ bi pyeuꞈ laˇ
  • Loꞈ˗eu nymˇgoˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu (Dzaw dmˬ)—2023
  • Uˬ dzah zaˬ deuˬ
  • Yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ jah˗eu jeˬ ya ahˇ
  • Jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga?
  • Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ jah˗eu jeˬ biꞈ
Loꞈ˗eu nymˇgoˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ tsaꞈ gaˬ˗eu (Dzaw dmˬ)—2023
w23 Tseˇ nyiꞈ siˬ ba la myaˆ pyawˬ 2-7

Dzaw-eu gaˇ kawˆ 50

Jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ bi pyeuꞈ laˇ

“Kʼaˇ dehꞈ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ jah jah˗ehˇ dehꞈ˗eu deuˬ˗euˬ aˬ da yaw dzahˇ gʼaˬ kʼawꞈ, Aˬbyaˬhaˬ aˬ yawꞈ meh.”—Loˇmaˆ 4:12.

Dawˬ caˇ 119 Aˬ dui nui jah ya ahˇ

Kawˆ shawˆa

1. Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ naˇ haˬ nya˗eu nga?

Yaw myaˬ gʼaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ tsawˇ myahˇ gaˬ haw˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ siˬ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ deuˬ law nmˇ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gʼawˬ mya ni siˬ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ “tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗euˬ guiˬ lahˬ saꞈ laˇ paw aˬ da yaw dzahˇ gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu lehˇ kuˇ taˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya˗eu meh. (Loˇmaˆ 4:11) Nawˬ˗ahˇ ‘Ngaˇ Aˬbyaˬhaˬ loꞈ˗ehˇ jah˗eu jeˬ ziꞈ dah ni jaˆ nya meh laˬ leˇ heu’ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Jaˆ nya meh.

2. Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? (Yaˬkoˆ 2:22, 23)

2 Aˬ dui Aˬbyaˬhaˬ loꞈ˗ehˇ jah˗eu jeˬ ahˇ laˇ ni jahˇ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu heu meh. Miˬyehˇ neh kʼaˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Aˬbyaˬhaˬ iˇ kahˇ˗ahˇ neh doˆ˗iˇ˗awˇ gaˇ mahˇ kaˬ gaˇ pawˇ˗iˇ˗euˬ uˬ taꞈ, yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ sehˬ gʼawˆ laꞈ kʼoeˇ ya jawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ gaˬ dui dui˗eu aˬ li Iˇtsaˆ lawˇ nehˬ˗eu lehˇ jiˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ meh. Mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ teu naˇ, Aˬbyaˬhaˬ jah˗eu jeˬ ahˇ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ baˬ da neh Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 2:22, 23-ahˇ gui.) Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ hawˇ˗eu aˬ dui yawˬ gʼaˬ na loꞈ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu guiˬ lahˬ bi za mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh Miˬyehˇ Pawˇluˆ hawˇ˗eu Yaˬkoˆ˗ahˇ sheuˬ hehˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi boꞈ˗euˬ meh. Loˇmaˆ gaˬ naˇ yaw huiˬ 4 hawˇ˗eu Yaˬkoˆ gaˬ naˇ yaw huiˬ 2-ahˇ Aˬbyaˬhaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ boꞈ taˬ˗euˬ meh.

3. Pawˇluˆ hawˇ˗eu Yaˬkoˆ Jaˇliꞈ aˬ geu deuˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ nga?

3 Pawˇluˆ hawˇ˗eu Yaˬkoˆ nyiˬ gʼaˬ luꞈ Aˇdahˬbeh˗eu 15:6 laꞈ kʼoeˇ “[Aˬbyaˬ˗aˬ] jah˗eu baˬ da neh, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ ha geuꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ ha geuꞈ shaw˗euˬ naˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ, iˬ baˇ taˬ kʼaˇ maˬ za˗eu tsawˇ haˬ lehˇ sawˇ˗eu meh. Maˬ byah kuꞈ˗eu iˬ baˇ zaˬ˗ahˇ Miˬyehˇ iˬ baˇ taˬ kʼaˇ maˬ za˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya˗eu lehˇ sawˇ nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu meh. Nawˇ Yeˬhawˇbaˬ neh teu loꞈ˗ehˇ sawˇ nehˬ laꞈ gaˇ geuꞈ mawꞈ tehꞈ˗a. Pyeuꞈ leˇ nya meh. Aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ leˇ nya˗eu nga lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh sawˇ˗euˬ nga lehˇ haw kaˇ˗euˇ.

Yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ jah˗eu jeˬ ya ahˇ

4. Yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ maˬ bi pyeuꞈ ni laˆ tsoeˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

4 Loˇmaˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ Pawˇluˆ yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 3:23) Toˆ˗ehˇ ngeuˇ naˇ, iˬ baˇ zaˬ deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ hawˇ˗eu iˬ baˇ taˬ kʼaˇ maˬ za˗eu tsawˇ haˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga? Pawˇluˆ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh dawˬ kʼoꞈ biꞈ taˬ˗euˬ meh.

5. Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ jeˬ miˇ neh sawˇ˗eu nga? (Loˇmaˆ 4:2-4)

5 Aˬbyaˬhaˬ Kaˬnaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ ngeh neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ lehˇ sawˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Teu naˇ aˬ yawꞈ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ mˇ caw˗eu miˇ neh nga laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. (Loˇmaˆ 4:13) Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ sawˇ˗euˬ 400 kʼoꞈ dzeuˇ˗iˇ˗awˇ neh hawˇ˗eu Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ biꞈ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ ngeuˇ naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ neh Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ sawˇ˗eu nga? Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ baˬ da neh, Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ lehˇ sawˇ˗euˬ meh.—Loˇmaˆ 4:2-4-ahˇ gui.

6. Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ zaˬ˗ahˇ aˬ jeˬ baˬ da neh yawˬ tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ sawˇ˗eu nga?

6 Miˬyehˇ˗ahˇ jah˗eu deuˬ “jah˗eu jeˬ baˬ da neh Miˬyehˇ˗ahˇ tsaˬ leˇ tsahˇ leˇ˗euˬ tsawˇ haˬ lehˇ Miˬyehˇ sawˇ˗eu meh” lehˇ Pawˇluˆ ehˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 4:5) Kʼoeˇ naˇ Pawˇluˆ “yawˬ ha neh mˇ˗euˬ yaw muiˬ yaw doeˇ˗ahˇ Miˬyehˇ maˬ haw ni, yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ bi ha geuꞈ˗euˬ gʼaˬ˗aˬ, guiˬ lahˬ huiˬ dui dui˗eu meh lehˇ Daˬbiˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ kʼoeˇ dawˬ, heu gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Daˬbiˇ ehˇ˗eu, ‘Yaw lehˬ yaw ca ngehˇ jiˇ nehˬ˗awˇ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ, aˇ naˆ ni guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nga. Yawˬ ha˗euˬ iˬ baˇ dawˬ tawˆ luꞈ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ pyehˬ nehˬ˗euˬ gʼaˬ, aˇ naˆ ni guiˬ lahˬ huiˬ˗eu nga’” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 4:6-8; Ja ceuˬ 32:1, 2) Miˬyehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ jah˗eu deuˬ˗euˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ dehˬ kaˬ nehˬ˗euˬ meh. Iˬ baˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ paˇ ahˇ meh lehˇ haw˗eu meh. Jah˗eu jeˬ˗ahˇ haw˗awˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ iˬ baˇ taˬ kʼaˇ maˬ za˗eu tsawˇ haˬ hawˇ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ sawˇ˗eu meh.

7. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ deuˬ, aˬ jeˬ baˬ da neh yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu nga?

7 Aˬbyaˬhaˬ hawˇ˗eu Daˬbiˇ uˬ taꞈ, saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ nui deuˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ bi sawˇ˗euˬ kʼawꞈ, maˬ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ luꞈ˗a siˬ. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ˗ahˇ hawˇ˗awˇ neh iˬ baˇ taˬ kʼaˇ maˬ za˗eu deuˬ lehˇ sawˇ˗eu meh. Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ iˬ baˇ taˬ kʼaˇ maˬ za˗eu deuˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ mawˇ duˬ laˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 2:12) Pawˇluˆ neh Loˇmaˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu gʼaˇ duˬ naˇ, nui jah ahˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Aˬbyaˬhaˬ hawˇ˗eu Daˬbiˇ jah˗eu jeˬ ziꞈ˗eu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ cawˬ ya pyeuꞈ˗euˬ meh. Aˬ dui jiˇ nui jah ahˇ naˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ nya˗eu meh.

Jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga?

8-9. Tiˬ deuˬ na Pawˇluˆ hawˇ˗eu Yaˬkoˆ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼoˆ shaw byahˬ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh?

8 Zahˇ˗euˬ aˬ yuiꞈ deuˬ jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ pyehˇ luꞈ˗eu gʼawˬ mya yaˇ kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ meh. Saˬ laˬ tiˬ deuˬ na ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ jah naˇ gʼaˬ meh lehˇ mehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ Pawˇluˆ neh “yawˬ ha neh mˇ˗euˬ yaw muiˬ yaw doeˇ˗ahˇ Miˬyehˇ maˬ haw ni, yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ bi ha geuꞈ˗eu” meh lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ paˇ jahˇ jahˇ ngehˬ keuˆ˗a siˬ. (Loˇmaˆ 4:6) Ehˇ kʼawꞈ dzaˇ˗i saˬ laˬ tiˬ deuˬ na naˇ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ za mawꞈ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ neh muiˬ˗eu shawˇ˗eu jawˇ duˬ lehˇ sawˇ taˬ˗euˬ gaˇ uˬ duˬ ya tahˬ˗iˇ˗awˇ, zahˇ deuˬ ya jahˇ˗eu meh lehˇ pyehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yaˬkoˆ 2:24 laꞈ kʼoeˇ “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ tsaˬ leˇ tsahˇ leˇ nya˗eu˗aˬ, jah˗eu tiˬ jeˬ baˬ da neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗ehˇ, mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ kʼawꞈ ahˇ˗eu baˬ da neh tsaˬ leˇ tsahˇ leˇ nya˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

9 Teu miˇ neh zahˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu sahˬ boꞈ boꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ na Pawˇluˆ hawˇ˗eu Yaˬkoˆ jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ noeˬ˗eu jeˬ maˬ tiˬ kawˆ nga lehˇ ehˇ˗eu meh. Saˬ laˬ tiˬ gʼaˬ na Pawˇluˆ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ mawꞈ naˇ, jah˗eu jeˬ ahˇ naˇ gʼaˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ Yaˬkoˆ˗aˬ mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ ya ahˇ meh lehˇ mehˬ˗eu meh lehˇ jah˗eu meh. Zahˇ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nui gahˇ ahˇ˗eu tiˬ gʼaˬ “Pawˇluˆ neh yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ mawꞈ naˇ, jah˗eu jeˬ ahˇ naˇ gʼaˬ meh. Mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ maˬ loˬ˗a lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ Yaˬkoˆ maˬ gʼoˆ shaw nga” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ Pawˇluˆ hawˇ˗eu Yaˬkoˆ˗ahˇ sheuˬ hehˇ˗awˇ Jaˇliꞈ aˇ deuˆ heu deuˬ bi boꞈ˗euˬ meh. (2 Tiˆmoˇseˬ 3:16) Teu miˇ neh aˬ yawꞈ nyaꞈ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ boꞈ˗euˬ ngaˬ lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, sahˬ boꞈ teu˗euˬ laꞈ oˆ laꞈ taˆ yaw muiˬ˗ehˇ ya haw˗eu meh.

Aˇ baˇ deuˬ: Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ hawˇ˗eu ya mˇ caw˗eu Moˇseˬ˗euˬ “zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ” laꞈ kʼoeˇ˗euˬ 3 kawˆ. 1. Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ saˬ paˇ yaw puiˇ neh jahˇ taˬ˗eu dawˬ seuˇ guꞈ luꞈ. 2. Baˬsaˬkaˬ Bawˬ˗iˬ jahˇ ngeh, yawˇ zaˬ tehˬ ba˗euˬ, dehˬ tseˬ maˬ ahˇ˗eu kaˬ muˇ, hawˇ˗eu gʼawˬ paꞈ yaw nyoeˇ deuˬ keuˬ. 3. Aˬ li tiˬ gʼaˬ aˬ laꞈ juiꞈ gaˇ dzaˇ˗iˬ aˬ li tiˬ gʼaˬ iˇ cuꞈ shehˆ nehˬ luꞈ.

Pawˇluˆ Loˇmaˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Yuˇdaˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ nui jah ahˇ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dzehˬ˗eu meh lehˇ kʼaˆ kʼaˆ ni ehˇ nehˬ˗awˇ, Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu maˬ paˇ loˬ mehˬ lehˇ ehˇ nehˬ (Aˇ deuˆ 10-ahˇ haw)b

10. Pawˇluˆ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu “mˇ˗eu shaˇ˗eu” jeˬ˗ahˇ kʼaˆ kʼaˆ ni ngehˬ keuˆ˗eu nga? (Loˇmaˆ 3:21, 28) (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

10 Loˇmaˆ gaˬ naˇ yaw huiˬ 3 hawˇ˗eu 4 laꞈ kʼoeˇ, Pawˇluˆ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu “mˇ˗eu shaˇ˗eu” jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ Siˇnaˆ gawˬ jawˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ Moˇseˬ˗euˬ “zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ mehˬ nah caw teh˗eu” gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼaˆ kʼaˆ ni ngehˬ keuˆ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Loˇmaˆ 3:21, 28-ahˇ gui.) Pawˇluˆ saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Yuˇdaˆ Ka li zaˬ tiˬ deuˬ na, Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ mehˬ nah caw teh˗eu maˬ paˇ loˬ mehˬ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ maˬ ha geuꞈ coeˇ ni gʼeh gaˇ duˇ˗eu meh. Teu miˇ neh Pawˇluˆ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, “zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ mehˬ nah caw teh˗eu” maˬ loˬ˗a lehˇ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ zmˬ˗awˇ dzawˇ nehˬ luꞈ˗eu meh. Maˇ diˇ naˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ bi sawˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nui jah ahˇ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ Ka li˗ahˇ jah naˇ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ ha geuꞈ nehˬ laꞈ meh lehˇ ya siˬ˗eu miˇ neh gʼaˬ ahˇ dui dui laˇ miˇ˗a.

Aˇ baˇ deuˬ: Yaˬkoˆ hawˇ˗eu yaw muiˬ jeˬ mˇ˗eu jeˬ. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ aˬ piˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ dm gʼaˬ dm lmˇ hawˇ˗eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ ya biꞈ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ. Nui deuˬ mehˬ tsoeˬ yaw caˇ caˇ lehˇ dm taˬ˗awˇ naˇ kʼah paw jawˇ luꞈ.

Yaˬkoˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ tseˇ ni muiˬ˗eu jeˬ mˇ nehˬ˗eu heu neh, jah˗eu jeˬ˗ahˇ “mˇ˗eu shaˇ˗eu” jeˬ neh mˇ doˆ leꞈ lehˇ gʼaˬ biꞈ (Aˇ deuˆ 11-12-ahˇ haw)c

11. Yaˬkoˆ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu “mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ” ngehˬ keuˆ˗eu nga?

11 Ehˇ kʼawꞈ Yaˬkoˆ gaˬ naˇ yaw huiˬ 2 laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ “mˇ˗eu shaˇ˗eu” jeˬ heu naˇ, Moˇseˬ˗euˬ “zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ mehˬ nah caw teh˗eu” gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ yawˬ nah na luꞈ mˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Miˬyehˇ˗ahˇ jah maˬ jah˗eu lehˇ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ teu˗ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Yaˬkoˆ neh ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ 2 hmˬ˗ahˇ haw ma.

12. Yaˬkoˆ jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ tiˬ gaˇ taꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

12 Dahˬ beh˗eu kawˆ naˇ, Yaˬkoˆ Ka li zaˬ deuˬ myaˆ pyawˬ huiˬ nyiˇ maˬ ya tseˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ smˇ muiˬ smˇ baw tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ciˬ huiˬ˗awˇ, iˇ shaˬ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ naˇ haw teˬ˗eu zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ naˇ nui jah ahˇ ma lehˇ ehˇ˗eu kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗euˬ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh nui jah maˬ ahˇ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. (Yaˬkoˆ 2:1-5, 9) Nyiˬ kawˆ aˬ yawꞈ kawˆ naˇ, dm gʼaˬ dm lmˇ hawˇ˗eu dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ maˬ jaˆ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ kʼawꞈ, maˬ caw ba nehˬ˗euˬ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ jah ma lehˇ ehˇ˗eu kʼawꞈ, mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ maˬ ahˇ˗eu miˇ neh tiˬ jeˬ˗iˬ gaˇ dahˇ maˬ tsoeˬ˗a. Yaˬkoˆ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ “jah˗eu jeˬ˗aˬ, mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ maˬ ahˇ naˇ, shiˇ taˬ˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh.”—Yaˬkoˆ 2:14-17.

13. Yaˬkoˆ aˬ suˇ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ zmˬ˗awˇ jah˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ neh ya bi mawˇ˗eu lehˇ dzawˇ nehˬ˗euˬ nga? (Yaˬkoˆ 2:25, 26)

13 Yaˬkoˆ jah˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ neh mˇ mawˇ˗euˬ Laˬhaˇ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. (Yaˬkoˆ 2:25, 26-ahˇ gui.) Laˬhaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ gaˬ haw˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ caw ba luꞈ˗eu lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. (Yawˇshuˆ 2:9-11) Aˬ yawꞈ kʼoeˬ sho haw laˇ˗euˬ Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ nyiˬ gʼaˬ˗ahˇ caw ba˗eu heu neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ jah˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh Laˬhaˇ maˬ byah kuꞈ kʼawꞈ, Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ Aˬbyaˬhaˬ loꞈ˗ehˇ duˇ ni yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ lehˇ sawˇ˗eu meh. Jah˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh ya mˇ mawˇ˗eu lehˇ Laˬhaˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh siˬ laˇ˗eu meh.

14. Yaˬkoˆ hawˇ˗eu Pawˇluˆ˗euˬ dawˬ heu naˇ, tiˬ gaˇ tsaˬ leˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga?

14 Jaˇliꞈ boꞈ˗eu Pawˇluˆ hawˇ˗eu Yaˬkoˆ jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tiˬ paw jeˇ dzaˬ˗ahˇ neh dzawˇ nehˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Pawˇluˆ Yuˇdaˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ mehˬ nah caw teh˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ maˬ za nya˗a lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Yaˬkoˆ naˇ aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ jeˬ mˇ nehˬ˗eu heu neh, Ka li zaˬ deuˬ jah˗eu jeˬ ya mˇ mawˇ meh lehˇ kʼaˆ kʼaˆ ni ngehˬ keuˆ˗euˬ meh.

Aˇ baˇ deuˬ: Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li hawˇ˗eu zaˬ miˬ aˬ buˇ mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ neh jah˗eu jeˬ mˇ mawˇ. 1. Mehˇ nmˇ aˬ li tiˬ gʼaˬ, Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ oe keuˆ˗euˬ laˆ lawˬ˗ahˇ nui luꞈ˗eu dzaˇ˗iˬ aˬ li tiˬ gʼaˬ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗ahˇ haw saˆ˗eu gʼaˬ˗ahˇ aˬ laꞈ tsaꞈ˗awˇ dawˬ cawˬ puˬ˗euˬ meh. 2. Mehˇ nmˇ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ sahˬ boꞈ aˇ taꞈ boꞈ luꞈ. 3. Miˬ sawˇ yo zaˬ tiˬ gu baˬ maꞈ mehˬ shi tsaꞈ gaˬ luꞈ.

Jah˗eu jeˬ nawˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ ni laˆ noeˬ nehˬ miˇ˗a laˬ? (Aˇ deuˆ 15-ahˇ haw)

15. Aˬ dui jah˗eu jeˬ ahˇ˗eu lehˇ mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ neh aˬ jeˬ jeˇ lehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga? (Aˇ baˇ˗ahˇ jiˇ haw.)

15 Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ, Aˬbyaˬhaˬ neh mˇ yaꞈ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ya mˇ meh lehˇ ehˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui jah˗eu jeˬ ahˇ˗eu lehˇ gʼawˬ mya jeˬ gʼawˬ mya paw neh mˇ mawˇ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tsawˇ shuiꞈ deuˬ˗ahˇ ha˗eu, shaˬ luꞈ zahˬ luꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu, yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ muiˬ˗eu jeˬ mˇ nehˬ˗eu, heu deuˬ jahˇ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗awˇ guiˬ lahˬ biꞈ˗eu meh. (Loˇmaˆ 15:7; 1 Tiˆmoˇseˬ 5:4, 8; 1 Yoˇhaˬ 3:18) Aˬ dui˗euˬ jah˗eu jeˬ, mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ neh mˇ mawˇ nya˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu jeˬ naˇ, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ˗eu heu meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 4:16) Aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ dawˬ maˇ diˇ byah laˇ meh. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ ma kʼaˇ muiˬ˗eu kahˇ pyeuꞈ meh lehˇ jahˇ˗eu lehˇ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh mˇ mawˇ nya˗eu meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ ha geuꞈ nehˬ laꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ cawˬ lehˇ kuˇ meh lehˇ aˬ dui jah ziꞈ nya meh.

Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ jah˗eu jeˬ biꞈ

16. Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ, jah˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga?

16 Loˇmaˆ gaˬ naˇ yaw huiˬ 4 laꞈ kʼoeˇ, aˬ dui Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ ma. Teu naˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ neh “tsawˇ jeuˬ gʼawˬ mya jeuˬ” guiˬ lahˬ za tehꞈ˗ehˇ lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ teu naˇ, Aˬbyaˬhaˬ˗ahˇ aˇ naˆ ni laˬ kʼaˬ bi cehˇ leˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. (Aˇdahˬbeh˗eu 12:3; 15:5; 17:4; Loˇmaˆ 4:17) Toˆ˗ehˇ kʼawꞈ Aˬbyaˬhaˬ 100 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗awˇ, Saˬlaˇ 90 kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, zaˬ maˬ jawˇ le˗aˬ siˬ. Tsawˇ haˬ zaˬ˗euˬ myaˆ neh haw naˇ, Aˬbyaˬhaˬ hawˇ˗eu Saˬlaˇ zaˬ maˬ paˇ baw nya˗euˬ gaˇ duˇ˗eu meh. Teu naˇ Aˬbyaˬhaˬ˗euˬ nui jah˗ahˇ lawˬ haw˗eu jeˬ pyeuꞈ ngaˇ˗aˇ. Ehˇ kʼawꞈ Aˬbyaˬhaˬ “jah˗awˇ noeˬ tmˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ miˇ neh, tsawˇ jeuˬ gʼawˬ mya jeuˬ˗euˬ aˬ da pyeuꞈ laˇ˗euˬ meh.” (Loˇmaˆ 4:18, 19) Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh Aˬbyaˬhaˬ neh noeˬ tmˬ taˬ˗euˬ jeˬ maˇ diˇ byah laˇ˗awˇ, aˬ li Iˇtsaˆ baw˗euˬ meh.—Loˇmaˆ 4:20-22.

17. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ nya˗awˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga?

17 Aˬ dui jiˇ Aˬbyaˬhaˬ loꞈ˗ehˇ Miˬyehˇ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ za nya˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ cawˬ pyeuꞈ nya˗eu uˬ taꞈ, tsaˬ˗eu dawˇ˗eu tsawˇ haˬ lehˇ bi sawˇ nya˗eu meh. Pawˇluˆ “[Aˬbyaˬhaˬ]˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ ha geuꞈ˗euˬ meh lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ˗aˬ, aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ boꞈ taˬ˗euˬ maˬ ngeuˇ˗a. Sahˬpaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ shiˇ˗euˬ gaˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ Miˬyehˇ˗ahˇ jah˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ lehˇ bi sawˇ˗eu lehˇ gʼeh˗eu aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼawꞈ boꞈ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Loˇmaˆ 4:23, 24) Aˬ dui Aˬbyaˬhaˬ loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ jeˬ shaˇ kawˆ neh ya mˇ mawˇ˗awˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ ya jaˆ˗eu meh. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ Pawˇluˆ Loˇmaˆ gaˬ naˇ yaw huiˬ 5 laꞈ kʼoeˇ paˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ ma.

Nawˇ dawˬ kʼoꞈ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ le?

  • Pawˇluˆ neh “tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ Miˬyehˇ˗ahˇ tsaˬ leˇ tsahˇ leˇ˗eu kʼoeˇ˗aˬ, zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ mehˬ nah caw teh˗eu baˬ da neh maˬ ngeuˇ˗ehˇ, jah˗eu baˬ da neh meh” lehˇ ehˇ˗eu heu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

  • Yaˬkoˆ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ taꞈ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ laˇ˗eu nga?

  • Jah˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ neh, aˬ joˆ˗ehˇ byaˬ nya˗eu nga?

Dawˬ caˇ 28 Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ cawˬ ya pyeuꞈ

a Aˬ dui yawˬ gʼaˬ naˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ neh nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ˗awˇ, yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ bi sawˇ mawꞈ˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu nga? Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui jah˗eu jeˬ hawˇ˗eu mˇ˗eu shaˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Pawˇluˆ hawˇ˗eu Yaˬkoˆ neh ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ma. Teu nyiˬ jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ nga lehˇ jiˇ haw ma.

b Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Pawˇluˆ Yuˇdaˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu yaw jeˬ ma jeˬ, saˬ paˇ yaw puiˇ neh jahˇ taˬ˗euˬ dawˬ seuˇ geuꞈ˗eu, Baˬsaˬkaˬ Bawˬ˗iˬ jahˇ˗eu, zahˇ jaˆ˗eu loꞈ˗ehˇ dzuiꞈ shawˇ˗eu, heu deuˬ˗ahˇ caw tehˬ˗eu maˬ ngeuˇ ni Jaˇliꞈ˗ahˇ haw tsoˆ taˬ lehˇ gʼaˬ biꞈ˗eu meh.

c Aˇ baˇ˗euˬ gaˇ kawˆ: Yaˬkoˆ yaw shaˬ zaˬ˗ahˇ caw ba˗eu muiˬ˗eu jeˬ mˇ˗eu heu neh, jah˗eu jeˬ mˇ mawˇ lehˇ gʼaˬ biꞈ.

    Aˬkaˬ sahˬ boꞈ paˇ dmˬ (2013-2024)
    Doˆ iˇ˗eu
    Ahˇ leˇ˗eu
    • Akha
    • Biˇ nehˬ˗eu
    • Toeˬ taˬ˗eu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Zmˬ nya˗eu aˇ tiˆ
    • Yawˬ ha˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw lahˇ nehˬ˗eu jeˬ
    • Yawˬ ha-euˬ gaˇ kawˆ-ahˇ haw lahˇ-eu g'aˇ duˬ toeˬ taˬ-eu
    • JW.ORG
    • Ahˇ leˇ˗eu
    Biˇ nehˬ˗eu