Jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ Miˬyehˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw˗eu nga?

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ laꞈ sawˬ gʼawˬ mya jeˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, laꞈ sawˬ teu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗eu lehˇ yawˬ ha naꞈ˗i noeˬ tsehˆ nya˗eu aˬ kawˬ˗aˬ biꞈ nehˬ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, guiˬ lahˬ huiˬ miˇ˗a. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ haw ngeh, Miˬyehˇ neh biꞈ laꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ tiˬ jeˬ naˇ, aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ pyeuꞈ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “dzaˬ byawˬ dawˇ byawˬ˗eu jeˬ tsawˇ haˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗awˇ, aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ dawˇ˗eu jeˬ nui ma˗ahˇ laˆ saˆ nya˗eu meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬtsoˆ 10:19; Ja ceuˬ 104:15) Ehˇ kʼawꞈ nawˇ jiˇ baˬ hawˇ˗eu aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ baˬ da neh ya shaˬ˗eu tiˬ deuˬ na˗ahˇ ya mawˇ haw˗euˬ tehꞈ˗a. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ tiˬ gʼaˬ tiˇ gʼaˬ noeˬ˗eu jeˬ, haw˗eu jeˬ maˬ duˇ leˇ˗a. Ka li zaˬ deuˬ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya˗eu nga?

Aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ tsawˇ jeuˬ pyeuꞈ˗awˇ aˬ gaˇ jawˇ˗eu maˬ kaˬ, Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ noeˬ tsehˆ naˇ dehꞈ ziˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu meh.

Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ jiˇ baˬ dawˇ gaˇ maˬ ehˇ, aˇ dzehˬ dzeuˇ ni dawˇ gaˇ maˬ ehˇ, ya mawˇ haw˗euˬ paˬ. Tiˬ deuˬ na˗aˬ, gʼaˬ doeˇ bi dah laˇ˗eu gʼaˇ duˬ dawˇ˗eu meh. Tiˬ deuˬ na naˇ shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˇ byoˆ˗eu gʼaˇ duˬ dawˇ˗eu meh. Miˇ kʼahˬ tiˬ kʼahˬ na˗ahˇ naˇ jiˇ baˬ gʼawˬ mya ni dawˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ aˬ cawˬ nehˬ˗ehˇ keuˬ leˇ nya˗awˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ lehˇ sawˇ˗eu meh.

Ehˇ kʼawꞈ Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu aˬ dui naˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ neh sheuˬ hehˇ nehˬ˗eu jeˬ˗ahˇ za luꞈ˗eu ma. Yaw jeˬ ma jeˬ, Miˬyehˇ aˬ dui˗ahˇ aˇ dzehˬ dawˇ dzeuˇ˗eu baˬ da neh maˬ muiˬ˗eu yaw doeˇ jeˬ pyeuꞈ laˇ nya meh lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. Dawˬdaˬ 23:29-35-ahˇ, jiˇ yehꞈ yehꞈ˗eu tsawˇ haˬ gaˇ kawˆ hawˇ˗eu jiˇ yehꞈ yehꞈ˗eu baˬ da neh keuˆ le˗euˬ shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh.a Yuˇloˬ˗ahˇ jawˇ˗eu, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Dehˇniˬ˗oˬ aˬ yawꞈ yaw tsaˬ yaw dawˇ maˬ siˬ nya laˇ ngeh pyeuꞈ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ luꞈ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ “Jiˇ baˬ aˇ dzehˬ dawˇ dzeuˇ˗eu heu naˇ, bi noeˬ tsehˆ lehˬ laꞈ˗awˇ nui ma˗ahˇ naˇ laˇ˗eu puˬ haw mawˇ haw laꞈ˗eu jeˬ bi tahˬ puˬ laꞈ nya. Noeˬ doˆ laˇ naˇ nymˬ˗mˇ keuˆ ni guˆ nya siˬ” lehˇ ehˇ˗eu meh.

Ka li zaˬ deuˬ jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ nya ni maˬ ehˇ, dawˇ yehꞈ˗eu deuˬ ya tahˬ puˬ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, yahˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui noeˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu aˬ dui mˇ˗eu jeˬ heu˗ahˇ Miˬyehˇ neh bi sheuˬ gʼeh˗eu heu meh.

Jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ taˬ˗euˬ nga? Tiˬ gʼaˬ na aˬ jeˬ baˬ da neh jiˇ baˬ dawˇ˗eu nga lehˇ ja sawˇ ma.

Jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ Jaˇliꞈ aˬ joˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga?

Jaˇliꞈ jiˇ baˬ tsaˬ tsaˬ ni dawˇ gaˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ehˇ˗a. Maˇ diˇ naˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ dawˇ˗eu heu naˇ tsawˇ haˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ tiˬ deuˆ˗ahˇ ‘nawˬ˗euˬ dzaˇ nui kʼahˇ tiˬ shiˇ dzaˬ˗awˇ, nawˬ˗euˬ aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ dawˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ, laˬ kʼaˬ cehˇ taˆ ni dehꞈ˗awˬ’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Dawˬtsoˆ 9:7) Yeˬsuˇ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu gaˇ mˇ zaˬ tiˬ deuˬ na jiˇ tiˬ poˆ na˗a aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ dawˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 26:27-29; Luˇkaꞈ 7:34; 1 Tiˆmoˇseˬ 5:23.

Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ jiˇ baˬ ui cuiˆ na dawˇ˗eu hawˇ˗eu dawˇ yehꞈ˗eu gʼawˬ na ni beu gaˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “Jiˇ baˬ taˬ dawˇ yehꞈ” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Eˇpeˇsu 5:18) Kʼoeˇ naˇ “jiˇ baˬ dawˇ yehꞈ˗eu tsawˇ haˬ, . . . Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ laꞈ kʼoeˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ ya uˇ leˇ˗a” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 6:10) Yeˬhawˇbaˬ jiˇ baˬ dawˇ yehꞈ gaˇ iˬ baˇ taˬ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui, aˬ dui tiˬ jawˬ jawˇ˗eu miˇ tsaˬ zaˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ ni Miˬyehˇ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ dawˬ pehˬ taˬ˗awˇ noeˬ tsehˆ˗eu ma.

Tiˬ gʼaˬ na˗aˬ, ngaˇ gʼawˬ mya ni dawˇ kʼawꞈ maˬ dawˇ yehꞈ ni dawˇ nya ma lehˇ noeˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu teu naˇ lehˬ laˇ ca laˇ nya˗eu meh. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “aˬ gaꞈ dzaˇ uiˇ˗euˬ zaˬ kʼaˆ” pyeuꞈ˗eu zaˬ yo aˬ li hawˇ˗eu zaˬ mi aˬ buˇ maˬ kaˬ Miˬyehˇ˗euˬ mehˬ shi huiˬ˗eu iˬ baˇ mˇ nya˗awˇ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ laˆ cawˆ nya meh lehˇ maˇ jawˆ ni ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Tiˇtuˆ 2:3; Dawˬdaˬ 20:1) Yeˬsuˇ “dawˇ yehꞈ”˗eu deuˬ miˇ shuiꞈ˗ahˇ maˬ ya ahˇ leˇ˗a lehˇ saˇ tiˇ biꞈ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 21:34-36) Toˆ˗ehˇ naˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ baˬ aˇ dzehˬ maˬ bi dawˇ dzeuˇ ni, teu nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ ya tahˬ puˬ ni, caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga?

Aˬ jeˬ miˇ neh dawˇ˗eu, aˇ myaˆ ni dawˇ˗eu lehˇ shaˇ noeˬ

Jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ yawˬ ha jawˇ˗eu jawˇ kʼahˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ nya noeˬ˗a. Dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui Ka li zaˬ deuˬ tseˇ geuꞈ˗eu ma. Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ “dzaˬ˗eu maˬ ehˇ, dawˇ˗eu maˬ ehˇ, kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ Miˬyehˇ˗euˬ yaw shehꞈ kʼahˬ sehˇ doˆ laˇ ni mˇ˗awˬ” lehˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 10:31) Aˬ dui naˇ haˬ˗eu jeˬ hawˇ˗eu Jaˇliꞈ zahˇ tiˬ kawˆ na˗ahˇ haw kaˇ˗euˇ.

Ngaˇ jiˇ baˬ aˬ cawˬ˗ahˇ laꞈ tsaˬ˗eu gʼaˇ duˬ dawˇ nya laˬ? Doˆ˗iˇ˗eu 23:2 laꞈ kʼoeˇ ‘tsawˇ haˬ myaˬ tiˬ paˆ yaw lehˬ jeˬ mˇ ngeh nawˇ maˬ ya caw teh˗a’ lehˇ ehˇ˗eu meh. Heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ taˬ dzawˬ geuꞈ lehˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ saˇ tiˇ biꞈ taˬ˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Dawˬ heu naˇ nymˬ˗mˇ iˬ nah Ka li zaˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ dui jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ dawˬ peh dawˬ jeˇ jawˇ˗eu deuˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ˗awˇ noeˬ tsehˆ naˇ, tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsaˬ˗eu dawˇ˗eu zahˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗iˇ˗awˇ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gaˇ mahˇ kaˬ˗iˇ˗eu meh.—Loˇmaˆ 12:2.

Ngaˇ jiˇ baˬ dawˇ˗eu aˬ cawˬ neh yaw biˇ nga lehˇ bi haw mawꞈ˗eu miˇ neh nya laˬ? Tiˬ gaˇ na˗aˬ jiˇ baˬ gʼawˬ naˆ ni dawˇ gaˇ, tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ni dawˇ gaˇ, tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ngeuˇ˗eu loꞈ˗ehˇ laꞈ daˬ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 4:3) Ehˇ kʼawꞈ 1 Gawˇliˬtu 16:13-ahˇ “yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗awˬ. Jah˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ ziꞈ dah ni yawꞈ tehˬ taˬ˗awˬ. Nui ma kʼaˬ duˬ ni taˬ˗awˬ. Gʼaˬ tiˬ byah ni bi ahˇ˗awˬ” lehˇ gʼaˬ biꞈ taˬ gaˇ haw. Tsawˇ haˬ noeˬ˗eu loꞈ˗ehˇ jiˇ baˬ heu naˇ, bi kʼaˬ laˇ˗eu jaˆ gʼaˬ nga laˬ? Maˬ, maˬ ngeuˇ˗a. Jiˇ baˬ dawˇ˗eu heu naˇ yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ yaw gahˇ gahˇ˗ehˇ maˬ gʼeh ni yaw muiˬ˗ehˇ maˬ noeˬ tsehˆ nya ni bi pyeuꞈ laˇ˗eu meh. Jiˇ baˬ dawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ yawꞈ yaw biˇ nga lehˇ maˬ ngeuˇ ni gʼaˬ baˬ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nga lehˇ bi mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Iˇsaˬyaˇ 28:7-ahˇ jiˇ baˬ baˬ da neh cah bahˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ maˬ noeˬ tsehˆ nya˗eu deuˬ lehˇ pah mehˬ taˬ˗euˬ meh.

Maˇ maˇ ni gʼaˬ kʼaˆ˗eu jeˬ˗aˬ, Yeˬhawˇbaˬ jawˇ gaˇ neh oe˗euˬ meh. ‘Yaw beuˇ beuˇ˗ehˇ jawˇ˗awˇ, jah˗eu jeˬ laꞈ kʼoeˇ ziꞈ dah ni yawꞈ tehˬ taˬ˗awˇ’ neh tehꞈ˗ehˇ gʼaˬ kʼaˆ˗eu meh. (Ja ceuˬ 18:32) Teu naˇ lehˬ laˇ ca laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yahˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ deuˬ˗euˬ jeˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh teu loꞈ˗ehˇ gʼaˬ kʼaˆ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ mawˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ nui kʼaˬ ahˇ˗awˇ, ziꞈ dah ni gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu meh.

Ngaˇ jiˇ baˬ shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ ngehˇ byoˆ mawꞈ˗eu miˇ neh dawˇ nya laˬ? Ja ceuˬ˗euˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ “Ngaˇ noeˬ shaˬ noeˬ zahˬ˗awˇ noeˬ dui noeˬ duiˇ ngeh, nawˇ [Yeˬhawˇbaˬ] ngaˬ˗ahˇ nui saˇ bi za˗awˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 94:19) Nawˇ kʼaˆ˗eu shaˬ zahˬ jaˆ ngeh nui ma saˇ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ baˬ˗ahˇ maˬ gʼoe ni Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gʼoe. Tiˬ kʼehˬ maˬ kaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu heu naˇ, nui ma saˇ laˇ˗eu meh. Aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ jawˇ˗eu noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ nui noeˬ nui duˇ shaˇ˗eu heu jiˇ yaw muiˬ meh. Shaˬ zahˬ˗ahˇ ngehˇ byoˆ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ baˬ dawˇ naˇ, tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ mawꞈ˗eu nui ma jiˇ byoˆ˗iˇ˗eu meh. (Hawˇseˬ 4:11) Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ mehˇ nmˇ Dehˇniˬ˗oˬ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu meh. “Ngaˇ noeˬ shaˬ kʼahˬ lahˇ˗eu jeˬ hawˇ˗eu yawˬ ha˗ahˇ iˬ baˇ taˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu miˇ neh gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ngehˇ byoˆ˗eu gʼaˇ duˬ jiˇ baˬ dawˇ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ ngaˇ jiˇ baˬ ngehˬ˗ehˇ dawˇ naˇ ngehˬ˗ehˇ gaˇ kawˆ deuˬ paˇ myaˬ laˇ˗awˇ, cawˬ deuˬ jiˇ byehˇ dzeh nehˬ laꞈ˗eu uˬ taꞈ, yawˬ haˇ yawˬ ha˗ahˇ jiˇ yaw zeu maˬ paˇ baw miˇ˗a.” Dehˇniˬ˗oˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗euˬ jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ “Ngaˇ shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya puˬ ngeh, jiˇ baˬ˗ahˇ maˬ ngeuˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ya gʼoe nga lehˇ gʼoˆ shaw laˇ nyaˬ. Teu naˇ ngaˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ jiˇ paˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui aˇ naˆ ni kʼaˆ˗eu shaˬ zahˬ˗ahˇ ya puˬ˗eu maˬ kaˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu yaw duˬ baw meh.—Piˇliˇpiˆ 4:6, 7; 1 Beˬtuˆluˆ 5:7.

Nawˇ jiˇ baˬ dawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ naˇ, yawˬ ha˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ naˇ haˬ haw. ‘Cawˬ hawˇ˗eu nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ gʼaˬ nawˇ jiˇ baˬ dawˇ gaˇ kʼahˬ lahˇ nya lehˇ ehˇ laˇ haw meh laˬ?’ Toˆ˗ehˇ ngeuˇ naˇ, nawˬ˗ahˇ maˬ siˬ laˇ neh maˬ ngeuˇ nmˇ gaˇ kawˆ jaˆ laˇ taˬ˗euˬ gʼeh meh. ‘Ngaˇ yaw beh naˆ maˬ tseˇ dawˇ laˇ luꞈ nya laˬ?ʼ Teu naˇ jiˇ baˬ dawˇ dzoˆ dahˬ beh˗eu lehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. ‘Maˬ dawˇ˗eu nyiˬ nah smˬ nah byah laˇ shaw˗euˬ naˇ, maˬ jawˇ nya ni gʼeh laˇ nya laˬ?’ Toˆ˗ehˇ pyeuꞈ naˇ, nawˇ jiˇ baˬ dawˇ dzoˆ shaw˗euˬ gʼeh meh. Toˆ˗ehˇ naˇ saˬ laˬ gʼoˬ neh bi caw ba˗eu loˬ meh.

Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ na jiˇ baˬ dawˇ naˇ shaˬ zahˬ gaˇ kawˆ gʼawˬ mya jeˬ doˆ laˇ nya meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh maˬ dawˇ lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ meh. Tiˬ gʼaˬ na naˇ jiˇ baˬ˗ahˇ maˬ ya leˇ˗eu miˇ neh maˬ dawˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Aˬ jeˬ baˬ da neh maˬ kaˬ, nawˬ˗euˬ cawˬ tiˬ gʼaˬ na jiˇ baˬ maˬ dawˇ naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ taˬ ja bu. Aˬ yawꞈ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗eu heu neh gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu jeˬ bi mawˇ˗awˬ.

Aˇ myaˆ tehꞈ˗ehˇ dawˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗eu jeˬ heu naˇ, zaˬ siˬ nui gahˇ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ na aˇ myaˆ poˆ dawˇ˗awˇ, aˇ myaˆ ni dawˇ˗eu lehˇ laˆ baw taˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ jaw˗ahˇ tiˬ poˆ tehꞈ˗ehˇ dawˇ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ hawˬ dzaˬ ngeh ui cuiˆ na dawˇ˗eu, lehˇ laˆ baw taˬ˗eu meh. Tiˬ gʼaˬ na naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu tehꞈ˗ehˇ dawˇ˗eu lehˇ laˆ baw taˬ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, yaw kʼaˆ˗ehˇ taˆ˗eu jiˇ baˬ hawˇ˗eu keuˬ keuˬ˗ehˇ dawˇ˗eu jiˇ baˬ lawˬ muˇ maˬ dawˇ ni, Gʼawˬ˗iˬ hawˇ˗eu Biˬ˗yaˬ lawˬ muˇ tehꞈ˗ehˇ dawˇ˗eu lehˇ laˆ baw taˬ˗euˬ meh. Heu loꞈ˗ehˇ yaw duˬ duˬ lehˇ laˆ baw taˬ˗eu heu naˇ, laˆ baw taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw˗eu yaw awˬ meh. Noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw duˬ duˬ lehˇ heu loꞈ˗ehˇ laˆ baw taˬ˗eu heu naˇ, shaꞈ dawˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a.

Jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh, aˬ cawˬ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga lehˇ jiˇ ya shaˇ noeˬ˗eu meh. Loˇmaˆ 14:21-ahˇ “shaˬ jiˇ dzaˬ˗eu, jiˇ baˬ dawˇ˗eu, yawˬ ha˗euˬ cawˬ Ka li zaˬ tiˬ gʼaˬ na iˬ baˇ mˇ ni jahˇ˗eu, heu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ yahˇ˗eu muiˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Nui noeˬ nui duˇ heu˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga? Mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗awˬ. Nawˇ jiˇ baˬ dawˇ gaˇ tiˬ gʼaˬ na nui ma maˬ saˇ naˇ, teu poˆ laꞈ kʼoeˇ maˬ dawˇ ni jawˇ˗eu gʼaˇ duˬ nui gaˬ laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ, yawˬ ha˗ahˇ muiˬ˗eu gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ ni aˬ cawˬ˗ahˇ yaw zeu baw˗awˇ nui gaˬ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.—1 Gawˇliˬtu 10:24.

Kʼoeˇ naˇ jiˇ baˬ dawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, uˆ lahˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma deuˬ zahˇ jahˇ doˆ taˬ˗euˬ kʼawꞈ jaˆ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, aˇ myaˆ kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ deuˬ tehꞈ˗ehˇ jiˇ baˬ dawˇ nya˗eu, jiˇ baˬ yehꞈ naˇ lawˬ liˬ maˬ ya zeuꞈ˗eu, caˆ keu ka tiˬ jeˬ na maˬ ya zmˬ˗eu lehˇ zahˇ jahˇ doˆ taˬ nya˗eu meh. Ka li zaˬ deuˬ zahˇ teu˗ahˇ ya caw teh˗eu meh.—Loˇmaˆ 13:1-5.

Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ muiˬ˗eu laꞈ sawˬ gʼawˬ mya jeˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh. Teu laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ jeˬ naˇ, yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya˗eu jeˬ heu pyeuꞈ meh. Aˬ dui laꞈ sawˬ teu˗ahˇ aˬ jeˬ dzaˬ˗eu, aˬ jeˬ dawˇ˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ ngeh zmˬ nya˗eu meh. Aˬ dui mˬ taˆ Aˬda nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ˗awˇ tseˇ mˇ˗eu heu neh yawˬ ha naꞈ˗i tseˇ nya˗eu laꞈ sawˬ heu˗ahˇ aˇ poeˬ taˬ baw˗eu lehˇ mˇ mawˇ kaˇ˗euˇ.