Gui˗eu deuˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ

Zaˬ maˬ bi pi leˇ˗eu keu ka IUD (intrauterine device)˗ahˇ Ka li zaˬ deuˬ zmˬ paˬ˗ehˇ gʼeh ngaˇ laˬ?

Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ siˬ nya nui ma shawˇ ni yawˬ ha tehꞈ˗ehˇ ya noeˬ tsehˆ˗eu meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ IUD keu ka heu hmˬ gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ nga lehˇ haw˗awˇ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ ya mˇ caw meh.

Yeˬhawˇbaˬ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Eˇbaˆ˗ahˇ “Jeuˬ le o le˗awˬ” lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ Noˇ˗aˬ peh˗ahˇ jiˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Aˇdahˬbeh˗eu 1:28; 9:1) Ka li zaˬ deuˬ dawˬ heu˗ahˇ ya caw teh meh lehˇ Jaˇliꞈ maˬ ehˇ˗a. Teu miˇ neh nyiˇ dzeˇ zaˬ luꞈ zaˬ aˬ myaˆ gʼaˬ bi jawˇ le˗awˇ aˬ myah bi jawˇ le˗eu lehˇ noeˬ tsehˆ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗eu lehˇ yawˬ ha naꞈ˗iˬ ya tseˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ ya noeˬ keuˆ˗eu nga?

Zaˬ maˬ bi jawˇ le˗eu lehˇ Ka li zaˬ neh noeˬ tsehˆ˗euˬ jeˬ Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dawˬ pehˬ ya taˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ zaˬ laˆ dzeh˗eu loꞈ˗ehˇ pyeuꞈ˗eu keu ka˗ahˇ maˬ zmˬ˗a. Heu naˇ zaˬ maˬ bi pi leˇ ni laˆ dzeh˗eu jeˬ pyeuꞈ˗awˇ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ naˇ zaˬ jawˇ le gaˇ ehˇ mawꞈ meh. Zaˬ laˆ dzeh˗eu heu naˇ dehꞈ ziˇ˗ahˇ taˬ huiˬ lehˇ Jaˇliꞈ ehˇ˗eu dawˬ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗a. (Doˆ˗iˇ˗eu 20:13; Ja ceuˬ 139:16; Yeˬlaˬmiˇ 1:5) IUD keu ka heu hmˬ zmˬ˗eu lawˇ neh?

1979 kʼoꞈ Ngaˬ siˬ ba la 15 doˆ laˇ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ (sahˬ boꞈ myaˆ pyawˬ 30-31)˗ahˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ pyehˆ tseˇ taˬ˗euˬ meh. Teu saˇ ka˗ahˇ zmˬ˗eu IUDs myaˬ˗eu tiˬ paˆ naˇ zaˬ maˬ bi jawˇ le˗eu gʼaˇ duˬ zaˬ doˆ le˗eu duˬ (womb)˗ahˇ Paˇ˗laˇsaˬ˗tiꞈ pyeuꞈ˗eu keu ka teu coeˬ ahˇ gʼeh˗eu meh. IUDs heu naˇ aˇ naꞈ ni muiˬ˗eu lehˇ teu kawˆ laꞈ kʼoeˇ maˇ jawˆ ni maˬ ehˇ taˬ˗a. Miˇ tsaˬ˗euˬ tsawˇ gahˇ ahˇ˗eu deuˬ ehˇ˗eu IUDs heu naˇ aˬ da gʼaˬ˗euˬ dzaˇ uiˇ aˬ ma gʼaˬ˗euˬ ya uˆ nehˬ˗ehˇ maˬ bi keuˬ leˇ ni laˆ tsoeˬ˗eu meh. Aˬ da gʼaˬ˗euˬ dzaˇ uiˇ ya uˆ˗ahˇ maˬ keuˬ leˇ naˇ dehꞈ ziˇ yaw shuiꞈ maˬ dehꞈ laˇ nya˗a.

Ehˇ kʼawꞈ ya uˆ tiˬ deuˬ na keuˬ leˇ˗euˬ gaˇ ya mawˇ˗eu meh. Bi keuˬ leˇ˗euˬ ya uˆ tiˬ deuˬ na zaˬ jawˇ duˬ laꞈ nyiˇ huiˬ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ yoeˇ ahˇ iˬ nya meh. Ya uˆ heu zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ le ahˇ naˇ IUD keuˬ leˇ taˬ˗euˬ ya uˆ deuˬ zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ maˬ bi ka˗ahˇ ni laˆ cawˆ˗eu meh. Heu naˇ zaˬ maˬ bi pi leˇ ni laˆ tsoeˬ˗eu miˇ neh zaˬ laˆ dzeh gaˇ duˇ˗eu meh. “IUD zmˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu Ka li zaˬ deuˬ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ dehꞈ ziˇ˗ahˇ ya taˬ huiˬ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ keuˆ˗awˇ ya noeˬ tsehˆ˗eu meh” lehˇ teu gaˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.​—Ja ceuˬ 36:9.

1979 kʼoꞈ˗ahˇ gaˇ kawˆ heu boꞈ doˆ gʼaˬ naˇ naˇ gawˇ laˆ saˆ˗eu paw hawˇ˗eu miˇ tsaˬ˗euˬ zaˬ siˬ tsawˇ gahˇ paw huiˬ laˇ mahˇ laˇ˗euˬ meh.

Nymˇ iˬ nah IUDs nyiˬ jeˬ jaˆ lahˬ laˇ˗euˬ meh. Tiˬ jeˬ naˇ guiˬ shuiˇ keuˬ˗eu meh. Heu jeˬ 1988 kʼoꞈ˗ahˇ neh naˇ Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ tsawˇ myahˇ doˆ˗eu meh. Nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ naˇ hawˇmoˬ pyehˬ doˆ leꞈ˗awˇ 2001 kʼoꞈ˗ahˇ ahˬ dahˬ beh˗euˬ meh. Heu nyiˬ hmˬ gaˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ˗eu nga?

Guiˬ shuiˇ: Uˬ soe ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ IUDs heu naˇ aˬ da gʼaˬ˗euˬ dzaˇ uiˇ aˬ ma gʼaˬ˗euˬ zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ neh ya uˆ˗ahˇ yaw awˬ˗ahˇ maˬ bi iˇ˗a. Teu miˇ neh guiˬ shuiˇ keuˬ˗eu IUDs heu aˬ da gʼaˬ˗eu dzaˇ uiˇ˗ahˇ doꞈ pyeuꞈ˗awˇ dzaˇ uiˇ teu laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu aˇ mawˇ deuˬ˗ahˇ laˆ sehꞈ˗eu meh.a (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Kʼoeˇ naˇ IUDs heu zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ jiˇ paˇ laˆ paˇ˗a siˬ.

Hawˇmoˬ: IUD nyaˆ taꞈ tiˬ jeˬ naˇ zaˬ maˬ bi pi leˇ˗eu jaˆ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ hawˇmoˬ ahˇ˗eu meh. Heu jeˬ naˇ jiˇ uˬ soe ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ IUDs loꞈ˗ehˇ duˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ hawˇmoˬ jiˇ paˇ pyehˬ ahˇ leꞈ˗a siˬ. Zaˬ miˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ na heu zmˬ naˇ ya uˆ maˬ bi pyehˬ doˆ leꞈ ni laˆ naˬ˗eu meh. Teu miˇ neh ya uˆ maˬ pyehˬ doˆ leꞈ naˇ kʼaˬ dzeˇ zaˬ˗euˬ dzaˇ uiˇ nehˬ˗ehˇ maˬ keuˬ leˇ nya˗a. Kʼoeˇ naˇ IUDs heu zaˬ jawˇ duˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ˗ahˇ laˆ baˬ˗awˇ zaˬ jawˇ duˬ˗euˬ mehˬ kʼehˬ˗euˬ shaˬ jiˇ˗ahˇ laˆ tuˇ˗eu meh.b (Ehˇ lahˬ˗ahˇ haw.) Teu miˇ neh aˬ da gʼaˬ˗euˬ dzaˇ uiˇ zaˬ doˆ le duˬ˗ahˇ neh zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ maˬ bi ahˇ leˇ ni laˆ tsoeˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

Heu gaˇ ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ IUDs heu nyiˬ jeˬ luꞈ zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ laˆ paˇ gaˇ duˇ˗eu meh. Heu naˇ zaˬ miˬ zaˬ˗euˬ ya uˆ doˆ le˗awˇ aˬ da gʼaˬ˗euˬ dzaˇ uiˇ nehˬ˗ehˇ laˆ keuˬ˗euˬ naˇ zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ le ahˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ zaˬ jawˇ duˬ˗ahˇ maˬ myahˬ leˇ nya˗eu miˇ neh zaˬ maˬ pi leˇ nya˗a. Ehˇ kʼawꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ nui gaˇ ahˇ˗eu deuˬ naˇ gaˇ kawˆ heu pyeuꞈ leˇ˗eu yaw shaˬ nga lehˇ ehˇ˗awˇ tiˬ poˆ na zaˬ maˬ bi pi leˇ˗eu jaˆ gʼaˬ jiˇ heu loꞈ˗ehˇ gʼeh meh lehˇ ehˇ˗eu meh.

Teu miˇ neh guiˬ shuiˇ hawˇ˗eu hawˇmoˬ keuˬ˗eu IUDs heu naˇ ya uˆ maˬ bi keuˬ leˇ˗a lehˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ ehˇ tsehˆ peuˬ˗a. Ehˇ kʼawꞈ miˇ tsaˬ˗euˬ nui gahˇ paw pyehˆ tseˇ leꞈ ngeh uˬ soe ehˇ keuˆ taˬ˗euˬ IUDs heu ya uˆ maˬ bi keuˬ leˇ ni laˆ tsoeˬ˗eu miˇ neh zaˬ pi leˇ˗eu yaw shaˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh.

IUD zmˬ mawꞈ˗eu Ka li zaˬ deuˬ gaˇ kawˆ heu saˬ laˬ gʼoˬ nehˬ˗ehˇ ya ja uˇ˗eu meh. Saˬ laˬ gʼoˬ deuˬ yawˬ ha jawˇ kʼahˬ˗ahˇ IUD aˬ geu jeˬ jaˆ˗awˇ miˬ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ hawˇ maˬ muiˬ˗eu lehˇ dzawˇ nehˬ nya meh. Ka li zaˬ deuˬ saˬ laˬ gʼoˬ neh maˬ ehˇ aˬ cawˬ neh maˬ ehˇ yawˬ ha gʼaˇ duˬ maˬ ya bi noeˬ tsehˆ˗a. (Loˇmaˆ 14:12; Gaˬlaˬtiˆ 6:4, 5) Heu naˇ nyiˬ dzeˇ zaˬ yaw kaˬ ya noeˬ tsehˆ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ neh noeˬ tsehˆ˗eu jeˬ Miˬyehˇ nui ma tsaˬ˗awˇ siˬ nya˗eu nui ma shawˇ˗eu jeˬ ya bi pyeuꞈ meh.​—1 Tiˆmoˇseˬ 1:18, 19; 2 Tiˆmoˇseˬ 1:3 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.