Enuvevi Ciwo Mìakpla Le Izraɛli Fyɔwo Gbɔ

1-2. Enyɔ ci Bibla nu so Izraɛli fyɔ ɖewo nuɔ?

BIBLA xo nuxu so ŋsu ciwo wu 40 ciwo yí ɖu fyɔ le Izraɛli nu.a Yí egbe waɖaŋ dre nu ciwo yí jɔ do ɖewo ji le wo mɛ. Le kpɔwɛ mɛ, Efyɔ nywiwo can wa nuvɔn ɖewo hɛnnɛ. Mìasɔ Efyɔ nywi Davidi kpɔwɛ. Yehowa nu so nu mɔ: “Anyi sɛntɔ Davidi . . . kplɔŋ do koɖo yi ji pleŋ, éwanɔ nu ciwo yí nyɔ le anyi ŋmɛ.” (1 Efy. 14:​8, NWT) Vɔ, ŋsu cɛ wa hashi koɖo mɛbu shi yí gbebla nu yí wowu asuɔ le ahwagbe mɛ.—2 Sam. 11:​4, 14, 15.

² Le akpa bu jiɔ, Efyɔ egbejimanɔtɔ sugbɔ wa nunywi ɖewo hɛnnɛ. Mìasɔ Roboamu kpɔwɛ. “Éwa nu ci yí dɔn” le Yehowa ŋmɛ. (2 Kro. 12:​14, NWT) Vɔ, Roboamu se to nu nɔ Yehowa yí lɔn yí woso jukɔn amɛ́wo so yi cɛkpakpa nu. Égbecu jugan sugbɔ le efyɔju lɔ mɛ keŋ asɔ glɔn ta nɔ Mawu mɛwo so wowo ketɔnɔwo shi.—1 Efy. 12:​21-24; 2 Kro. 11:​5-12.

3. Nyɔbiɔse vevi ci yí fɔn doteɔ, yí nyi nu nu mìaxo nuxu so le nyɔta cɛ mɛɔ?

³ Nyɔbiɔse vevi ɖeka fɔn do te. Nɔ Izraɛli fyɔ lɔwo wa nunywi yí gbewa nuvwin ɖe, nyi ji Yehowa nɔnɔ te do yí amɔ efyɔ ɖe nyi egbejinɔtɔ nɔ yeɔ? Ðoŋci nɔ nyɔbiɔse cɛ akpedo mì nu mìamɔŋje ŋci Yehowa jinɔ akpɔ le mì mɛ. Mìaxo nuxu so enu amɛtɔn ciwo nu ekpɔnɔ do yí amɔ Izraɛli fyɔ ɖe nyi efyɔ nywi alo efyɔ vwin: Eji nɔnɔmɛ wowotɔ, wowo jimɛtrɔtrɔ, koɖo lé wokpɔtɔ yí wawa sɛnsɛn adodwi lɔ do.

WOLƆN YEHOWA KOÐO WOWO JI PLEŊ

4. Vovototo ɖeka ci yí le gblamɛ nɔ Efyɔ egbejinɔtɔwo koɖo Efyɔ ciwo yí denɔ gbejiɔ?

⁴ Efyɔ ciwo yí do jijɔ nɔ Yehowa sin koɖo wowo ji pleŋ.b Efyɔ nywi Ʒozafati “ji Yehowa koɖo yi ji pleŋ.” (2 Kro. 22:​9, NWT) Bibla nu so Efyɔ Ʒoziasi nu mɔ: “Efyɔ ɖe de ni yí le shigbe Ʒoziasi ɛnɛ kpɔ gbeɖe o. Ʒoziasi trɔ ɖaɖa Tɔhonɔ gbɔ koɖo yi ji pleŋ.” (2 Efy. 23:25) Lé wonu so Salomɔ, ci yí vawa nuvɔn le shinshin hwenu yitɔ yɛ nuɔ? “Dékplɔ Tɔhonɔ do koɖo yí ji pleŋ o.” (1 Efy. 11:4) Abiyam, ci yí gbenyi Efyɔ egbejimanɔtɔ buɔ, Bibla nu so yɛ nu mɔ: “Desɛn Yehowa koɖo yi ji keŋkeŋ o.”—1 Efy. 15:​3, NWT.

5. Dre ŋci yí nyi woasɛn Yehowa koɖo eji pleŋ mɛ.

⁵ Woasɛn Yehowa koɖo ji pleŋ gɔnmɛ ɖe? Mɛ ci yí sɛnnɔ Mawu koɖo yi ji pleŋ desinni kpoŋ ɖo woɖo asin ŋci o. Ewaɖeɔ, lɔnlɔn koɖo bubu ci eɖo nɔ Mawu yí dɔ esinni. Yí ci gbewu ŋtɔ́ɔ, ékpɔtɔ yí ɖonɔ lɔnlɔn koɖo bubu nɔ Mawu le yi gbe pleŋ mɛ.

6. Le mìawɛ nɔ eji ci yí le blebu akpɔtɔ anɔ mì shiɔ? (Elododo Wema 4:23; Matie 5:​29, 30)

⁶ Lé mìatɛnŋ asran Efyɔ ciwo yí nɔ gbeji yí kpɔtɔ sɛn Yehowa koɖo wowo ji keŋkeŋ doɔ? Mìɖo ashi nɔ enu ciwo pleŋ yí akpɔ ŋsɛn vwinwo do mì ji. Le kpɔwɛ mɛ, munu makɔmakɔwo mumu atɛnŋ ama mìwo ji. Egbɛ vwinwo dodo koɖo tamɛ bubu kpɔ gbɛmɛgbɛmɛ so dɔkunuwo nu can atɛnŋ ama mìwo ji. Nɔ mìvado jeshi mɔ ŋɖewo vatɔ ka gblegble kpɔtɔ nɔ lɔnlɔn ci mìɖo nɔ Yehowa ɔ, mìɖo awa nu zeɖeka le afɔdumɛ yí aɖe enu lɔ swi.—Hlɛn Elododo Wema 4:23; Matie 5:​29, 30.

7. Nyi yí taɖo ele veviɖe mɔ mìaze nɔ enu ciwo yí akpɔ ŋsɛn vwinwo do mì jiɔ?

⁷ Mìdeɖo atashi mìwo ji nɔ avama o. Nɔ mìdekpɔ mìwoɖekiwo ji nywiɖeɔ, mìavatɔ mìwoɖekiwo bleble yí abukɔ mɔ nɔ mìwakɔ gbɔngbɔn mɛ dɔwo blaŋblaŋ ɔ, degbeʒan mɔ mìashi nɔ ŋciwo yí akpɔ ŋsɛn vwinwo do mì ji o. Le kpɔwɛ mɛ, sɔɛ mɔ èto gbeɖeka yí fafa li haan yí jihɔn gbexokɔ sɛnŋsɛnŋɖe. Ci ègbɔva axomɛɔ, èshi zo ci yí dɔ vuvɔ degbewanɔ amɛ o. Nyi yí ajɔ nɔ ègbegbe ehɔn do nuvoɔ? Aya fafɛ aɖɔ xɔ lɔ mɛ zeɖeka. Nyi mìkpla le kpɔwɛ cɛ mɛɔ? Éle veviɖe mɔ mìawa nu wu gbɔngbɔnmɛŋɖuɖu kpoŋ ci donɔ ŋsɛn ekacaca ci yí le mìwo koɖo Yehowa gblamɛ. Mìɖo acu hɔn do enumakɔmakɔ ciwo yí akpɔ ŋsɛn vwinwo do mì ji, ɖo xexe cɛ mɛ “ya” fafɛ alo mɛ ciwo debunɔ Mawu nuwanawo ŋgbevaɖo mìwo ji mɛ keŋ yí ama eji lɔ o.—Efe. 2:​2, NWT.

WOTRƆ JI MƐ SO WOWO NUVƆNWO MƐ

8-9. Lé Efyɔ Davidi koɖo Efyɔ Ezekiazi wa nu do ci wogbe nyɔ nɔ woɔ? (Kpɔ foto ci yí le .)

⁸ Shigbe le mìkpɔɛ vayi nɛɔ, Efyɔ Davidi wa nuvɔn gangan ɖeka. Vɔ ci enyɔnuɖɛtɔ Natan vakpɔɛ yí xo nuxu so yi nuvɔn lɔ nu niɔ, Davidi sɔ yiɖeki hwe yí trɔ ji mɛ. (2 Sam. 12:13) Le enyɔ ciwo enu do Ehajiji wema 51 tɔ lɔ mɛɔ, mìkpɔɛ mɔ étrɔ ji mɛ nyɔnɔnwimɛtɔ. Davidi dewanu kpoŋ mɔ enu lɔ ve ye nu keŋ asɔ flu Natan o alo nɔ woŋgbedɔn to ni o.—Eha. 51:​3, 4, 17.

⁹ Efyɔ Ezekiazi can wa nuvɔn do Yehowa. Bibla nu so nu mɔ: “Évatɔ egoyiyi le ji mɛ, ecɛ dɔ yí Mawu do dɔmɛzi do yi koɖo Ʒuda koɖo Ʒerusalɛmu nu.” (2 Kro. 32:​25, NWT) Nyi yí taɖo Ezekiazi vatɔ egoyiyiɔ? Taŋfuin ékpɔɛ mɔ yeɖo dɔkunu sugbɔ, ɖu Asiritɔwo ji, alo ci woda dɔ ni enujiŋtɔ. Egoyiyi lɔ yí dɔ yí edasɛ dɔkunu yitɔwo nɔ Babilonitɔwo, yí Yehowa to enyɔnuɖɛtɔ Ezai ji keŋ yi gbe nyɔ ni. (2 Efy. 20:​12-18) Vɔ shigbe Davidi nɛɔ, Ezekiazi sɔ yiɖeki hwe keŋ yí trɔ ji mɛ. (2 Kro. 32:26) Le vɔvɔnuɔ, Yehowa kpɔɛ mɔ yi nyi Efyɔ egbejinɔtɔ ci yí “wa enu ci yí nyɔ.”—2 Efy. 18:​3, NWT.

10. Lé Efyɔ Amazia wa nu do ci wogbe nyɔ niɔ?

¹⁰ Ʒuda, fyɔ Amazia yɛ wa nu ci yí nyɔ “vɔ dewɛ koɖo yí ji pleŋ o.” (2 Kro. 25:​2, NWT) Nyi ewa fɛn yí waɔ? Ci Yehowa kpedo nu eɖu Edomutɔwo ji ɖegbɔɔ, évayi do ŋdo nɔ wowo mawuwo.c Ci Yehowa dɔ yi nyɔnuɖɛtɔ ɖɛɖɛɔ, égbe mɔ yedaɖo to yi o keŋ yí nyi.—2 Kro. 25:​14-16.

11. Sɔgbe koɖo 2 Korɛntitɔwo 7:​9, 11 ɖe, nyi mìɖo awa yí axɔ sɔsɔkeɔ? (Kpɔ foto lɔ hɛnnɛ.)

¹¹ Nyi mìakpla le kpɔwɛ cɛwo mɛɔ? Mìɖo atrɔ ji mɛ so mìwo nuvɔnwo mɛ yí awa ŋɖekpokpui ci ji mìkpe yí agbe mɔ mìdagbewa wo ke o. Nɔ hamɛmɛshinshinwo na kpla mìɔ, nɔ egbenyi enu nyɛnkuin mɛ yɔ can ɖe? Mìdeɖo akpɔɛ mɔ Yehowa gbe mì alo hamɛmɛshinshinwo gbe mì yɔ o. Izraɛli Efyɔ nywiwo can xɔnɔ kpla yí wo gbegbenɔ nyɔ nɔ wo. (Ebre. 12:6) Nɔ wogbe nyɔ mìɔ, Mìɖo axɔɛ (1) koɖo amɛɖekisɔsɔhwe, (2) awa trɔtrɔ ciwo yí ʒan, yí (3) mìatrɔ atɔ Yehowa sɛnsɛn koɖo mìwo jiwo pleŋ. Nɔ mìtrɔ jimɛ so mìwo nuvɔnwo mɛɔ, Yehowa asɔ ke mì.—Hlɛn 2 Korɛntitɔwo 7:​9, 11.

WONƆ SƐNSƐN ADODWI LƆ KPAXWE

12. Nyi koŋ yí dɔ yí Efyɔ egbejinɔtɔwo to akpo nɔ egbejimanɔtɔwo?

¹² Efyɔ ciwo yí Yehowa kpɔ mɔ wonɔ gbeji lɔn sɛnsɛn adodwi lɔ. Yí wogbenyi mɛ ciwo yí do ŋsɛn Yehowa mɛwo mɔ wo le wɛ ahan. Shigbe lé mìkpɔɛ yɛ nɛɔ, nyɔnɔnwi enyi mɔ, wowa fɛn wanɔ ŋɖewo hɛnnɛ. Vɔ wosɔ wowoɖekiwo jo nɔ Yehowa yí wa ahwa sɛnŋsɛnŋɖe yí ɖe vojuwo swi le ju lɔ mɛ.d

13. Nyi yí taɖo Yehowa mɔ Efyɔ Ashabu de nɔ gbejiɔ?

¹³ Nyi yí taɖo Yehowa yɔ Efyɔ ɖewo mɔ wonyi egbejimanɔtɔwoɔ? Kankandoji li mɔ de nu ciwo pleŋ wowawo yí dɔn o. Efyɔ vwin Ashabu dasɛ amɛɖekisɔsɔhwe yí gbese vevi ci ewa ɖe le Naboti ku lɔ mɛ. (1 Efy. 21:​27-29) Écu juganwo yi gbeɖu ahwawo ji nɔ Izraɛli. (1 Efy. 20:​21, 29; 22:39) Vɔ Ashabu dewa nu ci yí nyɔ o, ɖo ashiɛ dɔ yí esɛn ŋsu mawuwo keke yí gbedo ŋsɛn mɛbuwo mɔ wo le wɛ hɛnnɛ. Vɔ devatrɔ ji mɛ gbeɖe o.—1 Efy. 21:​25, 26.

14. (a) Nyi yí taɖo Yehowa kpɔ Efyɔ Roboamu mɔ yɛ nyi egbejimanɔtɔɔ? (b) Enu ɖekɛŋmɛ ci Efyɔ egbejimanɔtɔ lɔwo waɔ?

¹⁴ Mìasɔ Efyɔ egbejimanɔtɔ bu ci yí nyi Roboamu kpɔwɛ. Shigbe lé mìkpɔɛ vayi nɛɔ, éwa nunywi sugbɔ le yi fyɔɖuɖu hwenu. Vɔ ci yi fyɔɖuxu vasɛnŋ ɔ, égbe Yehowa Sewo yí vayi tɔ ŋsu mawuwo sɛnsɛn. (2 Kro. 12:1) Le yi goduɔ, éva dandan le sɛnsɛn adodwi lɔ koɖo ŋsu sɛnsɛn gblamɛ. (1 Efy. 14:​21-24) Denyi Efyɔ Roboamu koɖo Ashabu ɖekɛwo yi tran mɔ le sɛnsɛn adodwi lɔ mɔ ji o. Nɔ mìanuiɔ, ŋsu sɛnsɛn lɔ yí dɔ yí Efyɔ sugbɔtɔ denɔ gbeji o. Eze gbawlɛ mɔ le Yehowa gbɔɔ, sɛnsɛn adodwi lɔ yí nyi enuvevitɔ ci ji enɔnɔ te do yí kpɔnɔ mɔ efyɔ ɖe nyi efyɔ enywi alo efyɔ vɔn ma.

15. Nyi yí taɖo sɛnsɛn adodwi lɔ lɔnlɔn le veviɖe nɔ Yehowaɔ?

¹⁵ Nyi yí taɖo sɛnsɛn nyɔ lɔ le veviɖe nɔ Yehowa ahan ɔ? Susu deka yí nyi mɔ, Efyɔwo ji agban le mɔ woakplɔ Mawu mɛwo le sɛnsɛn adodui lɔ mɛ. Gbesɔ kpe niɔ, ŋsu sɛnsɛn hɛnnɔ nuvɔn gangan koɖo enumajɔmajɔwawa va dandandan. (Oze 4:​1, 2) Yí ci gbewu hunnɔwoɔ, Efyɔ lɔwo koɖo jukɔn lɔ nyi mɛ ciwo yí sɔ wowoɖekiwo jo nɔ Yehowa. Eyi taɖo, Bibla sɔ voju sɛnsɛn wowotɔ lɔ sɔ sɔ koɖo hashiwawa. (Ʒer. 3:​8, 9) Nɔ mɛɖe wa hashiɔ, éwa nuvɔn do mɛ ci eɖe. Ahanke, nɔ mɛɖe ci yí sɔ yiɖeki jo nɔ Yehowa vatɔ voju sɛnsɛn ɔ, éwa nuvɔn do Yehowa veviɖe.e—2 Ese. 4:​23, 24.

16. Le Yehowa gbɔ ɖe, Nyi yí nyi enuvevi ci yí donɔ vovototo amɛjɔjɔɛ koɖo amɛvwin mɛɔ?

¹⁶ Nyi mìatɛnŋ akpla le mɛɔ? Ele veviɖe mɔ mìaɖui koŋ yí agbe ŋsusɛnsɛn. Vɔ mìɖo alɔn sɛnsɛn adodwi lɔ yí akpɔtɔ awɛkɔ. Enyɔnuɖɛtɔ Malashi nu enu ci yí adɔ yí mɛɖe anyi amɛnywi alo amɛvwin le ŋmɛ nɔ Yehowa. Éŋwlɛ mɔ: “[Àgbekpɔ vovototo ci le gblamɛ nɔ amɛjɔjɔɛ koɖo amɛvuin yí agbekpɔ] evototo ci yí le gblamɛ nɔ amɛ ci yí kplɔnɔ Mawu do koɖo amɛ ci yí de kplɔnɔ Mawu do o.” (Mal. 3:18) Eyi taɖo, mìdeɖo atashi ŋɖekpokpui, gbɔjɔgbɔjɔ koɖo afɛn yí agbɔjɔ mì keke mì ami Yehowa sɛnsɛn o. Woami Yehowa sɛnsɛn yí nyi nuvɔn gangan lɔ ŋtɔkpu.

17. Lé mɛ ci mìcan mɔ mìaɖe atɛnŋ akpɔ ŋsɛn do lé mìsɛnkɔ Yehowa ji doɔ?

¹⁷ Nɔ ènyi trɛnnɔ yí ji mɔ yealé alɔ ɖe, lé enyɔ ciwo Malashi nu so Yehowa sɛnsɛn nu atɛnŋ akpedo eo nu na can mɛ ci àɖe nywiɖeɔ? Amɛ lɔ tɛnŋ ɖo nɔnɔmɛ nywiwo, vɔ nɔ desɛnnɔ Yehowa ɖe, àtɛnŋ anyi amɛjɔjɔɛ le ŋmɛ nɔ Yehowaa? (2 Kor. 6:14) Nɔ mílé alɔ ɖegbɔ ɖe, asuo lɔ alo ashio lɔ atɛnŋ akpedo eo nu nakpɔtɔ anɔ gbeji nɔ Yehowaa? Le kpɔwɛ mɛ, nyɔnu vojusɛntɔ ciwo Efyɔ Salomɔ ɖe tɛnŋ ɖo nɔnɔmɛ nywi ɖewo. Vɔ wodenyi Yehowa sɛntɔwo o, yí viviviɔ, wotrɔ Salomɔ ji yí evatɔ vojuwo sɛnsɛn.—1 Efy. 11:​1, 4.

18. Nyi jilawo ɖo akpla wowo viwoɔ?

¹⁸ Jilawo, míatɛnŋ azan Efyɔwo xolɔlɔ ciwo le Bibla mɛ asɔ do zo lanmɛ nɔ míwo viwo nɔ Yehowa sɛnsɛn. Kpedo wo nu nɔ woamɔŋje mɛ mɔ enu ci nu Yehowa kpɔnɔ do yí amɔ Efyɔ ɖe nyi amɛnywi alo amɛvɔn yí nyi lé ewa sɛnsɛn adodwi lɔ do yí gbedo ŋsɛn amɛwo mɔ wo le wɛ. kpla nu viowo to nuxu koɖo kpɔwɛ mɛ nɔ woamɔŋje mɛ mɔ gbɔngbɔnmɛnuwo shigbe Bibla kplakpla, bɔbɔwo yiyi koɖo kunuɖegbe yiyi le veviɖe sɔwu edɔ kpɛtɛwo. (Mt. 6:33) Nɔ denyi ahan ɔ, eviowo tɛnŋ va kpɔkpɔɛ mɔ ci eɔ nyi Yehowa Kunuɖetɔɔ, eyi dɔ yewo can yewosɛnsɛn Yehowa kpoŋ. Ecɛ adɔ yí sɛnsɛn adodwi lɔ dagbenyi enuvevi nɔ wo o, yí taŋfuin wotɛnŋ gbegbi keŋkeŋ hɛnnɛ.

19. Emɔkpɔkpɔ ci yí li nɔ mɛɖe ci yí mi Yehowa sɛnsɛn ɔ? (Kpɔ dakavi ci yí nyi “Àtɛnŋ agbetrɔva Yehowa gbɔ!”)

¹⁹ Nɔ mɛɖe mi Yehowa sɛnsɛn ɖe, yitɔ vɔ yɔa? Oo, ɖo atɛnŋ atrɔ ji mɛ yí agbetɔ sɛnsɛn adodwi lɔ wawa dru. Gbɔxwe awɛ ahan ɔ, éɖo asɔ egoyiyi yitɔ sɔ mi keŋ axɔ kpekpedonu ci hamɛmɛshinshinwo ani. (Ʒaki 5:14) Egbla ciwo ado danyi ŋɖe nɔ wosɔ sɔ koɖo exlɔ ci agbetrɔ anyi koɖo Yehowa o!

20. Nɔ mìsran Efyɔ egbejinɔtɔwo ɖe, lé Yehowa akpɔ mì doɔ?

²⁰ Nyiwo mìkpla le Izraɛli fyɔ lɔwo gbɔɔ? Mìatɛnŋ aɖyi efyɔ egbejinɔtɔwo nɔ mìkpɔtɔ yí sɛnkɔ Yehowa koɖo mìwo jiwo pleŋ. Mìakpla nu so mìwo fɛnwo mɛ, atrɔ ji mɛ yí awa trɔtrɔ ciwo yí ʒan. Mìɖo aɖo ŋwi mɔ sɛnsɛn ci mìsɔnɔ nɔ Mawu adodwi kuɖeka kpaŋ lɔ le veviɖe. Nɔ ènɔ gbeji nɔ Yehowaɔ, ákpɔ eo mɔ eo wa nu jɔjɔɛ le ŋmɛ nɔ ye.