Ŋsɔ Yehowa ɖo texwe ŋkɔtɔ le anyi gbetasɔsɔwo pleŋ mɛ

Wojiŋ le 19 mai exwe 1940 mɛ le Amioûn juganmɛ le Liban. Exwe ɖewo goduɔ, mìwo xomu hun vayi ci Tripoli juganmɛ, enɔ yí ŋshin le nɛ. Jijɔ le mìwo xomu lɔ mɛ, ɖo wojeshi Yehowa Mawu yí gbeluin. Nyɔnuvi amɛtɔn koɖo ŋsuvi amɛve yí danyɛ ji yí enyɛ yí nyi vihwɛtɔ. Ehokpɔkpɔ denyi enuvevitɔ nɔ anyi jilawo o. Vɔ le mìwo xomu mɛɔ, enuvevitɔ lɔ ci mìɖo awa yí nyi mìakplanɔ Bibla, ayinɔ Kristotɔwo bɔbɔwo yí akpenɔdo mɛbuwo nu woajeshi Mawu.

Kristotɔ amɛshiaminɔ sugbɔ le mìwo hamɛ lɔ mɛ. Ðeka le wo mɛ tɔ mɔ Michel Aboud, eyi kpɔnɔ bɔbɔ ɖeka ci woyɔnɔ mɔ wema kplakpla ji. Ékpla nyɔnɔnwi lɔ le New York yí vatɔ kunuɖeɖedɔ lɔ ji le Liban le xwe 1921 mɛ. Ŋɖonɔ ŋwi lé ebunɔ nɔvinyɔnu jajɛ amɛve—Anne koɖo Gwen Beavor ciwo yí xɔ kunuɖewema le Gilead Suklu koɖo lé ekpenɔdo wo nu do. Wovatrɔ mìwo xlɔ veviwo. Enyi jijɔ gangan nɔŋ mɔ le exwe sugbɔ goduɔ, ŋvakpɔ nɔvinyɔnu Anne le Etats Unis. Dejinjin o, ŋkpɔ nɔvinyɔnu Gwen can, yɛ koɖo asuɔ Wilfred Gooch sumɔkɔ le Betɛli le alɔjedɔwaxu Londre tɔ le Angleterre.

KUNUÐEÐE LE LIBAN

Hwenu ŋnyi jajɛɔ, Kunuɖetɔ ciwo le Liban desugbɔ o. Vɔ mìxonɔ nuxu nɔ amowo so enu ci mìkpla le Bibla mɛ nu koɖo ezolelanmɛ. Ci sɛnsɛnŋkɔnɔtɔ ɖewo fɔn gu do mì ji can ɔ, mìdemi kunu ɖeɖe o. Ŋkpɔtɔ ɖonɔ ŋwi enu ciwo yí jɔ do mì ji.

Gbeɖekaɔ, nyɛ koɖo fofonyɛ nyɔnushitɔ Sana ɖekɔ kunu le axwe gangan ɖeka mɛ. Eyi fada ɖeka va mì gbɔ hwenu yí mìxokɔ nuxu nɔ mɛ ciwo yí le axwe lɔ mɛ. Ewa mɔ mɛɖe yí yɔɛ nɛ. Fada lɔ tɔ fofonyɛ nyɔnushitɔ lɔ zuzu kpoŋɖeɖe. Étɔ Sana xoxo yí cucui evayi je nyigban, édo akpa yi nu. Mɛɖeka yɔ kpobishiwo zeɖeka yí wovakpedo Sana nu koɖo xomɛvu. Kpobishi lɔwo kplɔ fada lɔ yi yí ci woɖo nɔɔ, wodo jeshi mɔ ecu le shi. Kpobishiwo ga biɛ se mɔ: “Nyi ènyi teŋ ma; sɛnsɛnŋkɔnɔtɔa alo edanuwatɔwo ga?”

Ŋgbeɖo ŋwi nywiɖe mɔ gbeɖekaɔ, mìwo hamɛ lɔ da hun ɖeka yí mìyi kunuɖegbe le kɔxwi ɖeka ci yí jinjin le mì gbɔ mɛ. Mìkpɔkpɔ jijɔ keke na nɔ hwenu yí fada ci yí le kɔxwi lɔ mɛ vase enu ci mìwakɔ. Eyi ebɔ amɛ sugbɔ nɔ woaje mì ji. Wowa tamɛsɛnnu koɖo mì, wodɔ kpe mì hɛnnɛ yí danyɛ xɔ akpa. Ŋɖo ŋwi mɔ ci ŋkpɔɛɔ, yi ŋmɛ vanyi ehun ɖeɖe. Yɛ koɖo nɔnyɛ yi ehun lɔ gbɔ yí mìwo can, mìkplɔ wo do yí xa le mìwoɖekiwo mɛ. Vɔ ŋdaŋlɔbe nyɔ ci nɔnyɛ nu hwenu ecucukɔ ŋmɛ nɔ danyɛ gbeɖe o. Émɔ: “Yehowa, ŋɖe kuku sɔ ke wo. Wodenya enu ci wakɔ wole o.”

Ŋgbeɖo ŋwi nubu ci yí jɔ gbeɖeka hwenu mìvayi yɔ mìwo xomumɛtɔwo kpɔ le mìwo kɔxwi mɛ. Mìkpɔ sɛnsɛnŋkɔnɔtɔ ci nu amowo donɔ bubu ɖeka le nɔ, éva tɔgbinyɛ xwe. Fada gangan ɖeka yí enyi. Énya mɔ Yehowa Kunuɖetɔwo yí anyi jilawo nyi. Exwe amadɛn kpaŋ yí ŋɖo hwenɔnu, vɔ éyɔŋ do akpa yí biɔŋ se mɔ: “Nyi yí taɖo dewa ʒinʒindoshimɛɔ?” Ŋɖo ŋci ni mɔ vihwɛ ŋnyi, vɔ gbɔxwe nawa ʒinʒindoshimɛɔ, ŋɖo anya enu sugbɔ so Bibla nu yí aɖo xɔse sɛnŋ. Nyɔ ci ŋnu dejɔ ji ni o yí enu nɔ tɔgbinyɛ mɔ nyɛŋdebunɔ amɛ o.

Vɔ enujɔjɔ dɔndɔn cɛ hanciwo desugbɔ o. Ðo Libantɔwo nyi mɛɖekatɔwo ciwo yí nyinɔ xlɔ koɖo amɛ yí xonɔ amɛ mɛdru. Eyi taɖo mìsun ji yí xo nuxu koɖo amɛ sugbɔ so Bibla nu yí kpla nu koɖo amɛ sugbɔ le wo mɛ.

MÌWO XOMU LƆ SƆ GBETA YÍ HUN YI EJU BU MƐ

Hwenu ŋkpɔtɔ yikɔ sukluɔ, nɔviŋsu jajɛ ɖeka so Venezuela yí va Liban. Évanɔ bɔbɔ le mìwo hamɛ lɔ mɛ yí tɔ toto koɖo fofonyɛ nyɔnushitɔ Wafa. Le yiyimɛɔ, woɖe nɔnɔ yí vayi ci Venezuela. Wafa ŋwlɛ wemawo ɖaɖa danyɛ yí do ŋsɛn yi mɔ yɛ le kplɔ yi xomu lɔ pleŋ nɔ woava ci Venezuela. Ci mìwo kpɔkpɔ druikɔ sugbɔ taɖo yí enu ahan. Le yiyimɛɔ, nyɔ ci enu yí vajɔ, mìhun yi Venezuela!

Venezuela le exwe 1953 mɛ yí nɔ Caracas, fini yí dejinjin le efyɔxwe gbɔ o. Ci ŋkpɔtɔ nyi vihwɛɔ, ejɔnɔ ji nɔŋ veviɖe nɔ ŋkpɔ wokɔ efyɔ lɔ do yi hun nyakpɔkpɔ lɔ mɛ vayikɔ. Vɔ denɔ fafɛɖe nɔ anyi jilawo ci mìva eju yoyu lɔ mɛ o, ɖo egbɔnnu nɔ wo mɔ woatrɔdo eju lɔ gbe, kɔnu, ŋɖuɖu koɖo ayamɛ nɔnɔmɛwo nu. Vɔ ci eju lɔ mɛ nɔnɔ tɔ mama do wo ahan yí enubaɖa ɖeka jɔ.

ENUBAÐA ÐEKA JƆ

Danyɛ tɔ edɔ̀ lele. Ecɛ kpaca mì sugbɔ, ɖo ŋsɛn le nu yí egbele lanmɛsɛn mɛ. Mìdekpɔ mìwo da lé dɔ̀ kpɔ o. Vɔ ecɛyɛɔ, wokpɔ kanŋsɛdɔ̀ ɖeka le nu yí wowa dɔ̀ ni. Vɔ ewa ŋshishi mɔ, le kwɛshila ɖeka goduɔ, éku.

Enu ci yí jɔ lɔ wu nu nɔ mì, ɖo ena mìnɔ ŋshishi mɛ sugbɔ. Exwe 13 kpaŋ yí ŋɖo hwenɔnu. Mìdebui kpɔ gbeɖe mɔ mìwo da aku o yí mìnunuɔ le mìwoɖekiwo mɛ mɔ mìdatɛnŋ avakpɔ jijɔ gbeɖe o. Na nɔ hwenu ɖewoɔ, nɔnyɛ senɔ vevi sugbɔ nɔ eɖo ŋwi mɔ ye suye ku. Vɔ mìvakpɔɛ mɔ mìatɛnŋ agbekpɔ jijɔ dru yí le Yehowa kpekpedonu mɛɔ, mìtɛnŋ do ji. Hwenu ŋɖo xwe 16 ɔ, ŋxɔ kunuɖewema le suklu gangantɔ ci yí le Caracas. Ŋji veviɖe mɔ nakpedo anyi xomu nu.

Le hwenɔnuɔ, fofonyɛ nyɔnushitɔ Sana lé alɔ koɖo Rubén Araujo ci yí xɔ kunuɖewema le Gilead Suklu yí wotrɔ yi Venezuela. Wocin mɔ yewoahun yi New York. Hwenu anyi xomu lɔ sɔ gbeta mɔ nyɛnayi kpla nu le winivɛshiteɔ, ŋvayi ci wo gbɔ le New York keŋ tɔ winivɛshite lɔ ji. Ci ŋnɔ wo gbɔɔ, wokpedo ŋnu sugbɔ yí ŋwa gbɔngbɔnmɛ ŋkɔyiyiwo. Gbesɔ kpe niɔ, nɔviŋsu ciwo yí shin le gbɔngbɔn mɛ, sugbɔ le mìwo hamɛ ci yí le Brooklyn yí wodonɔ Espagnol-gbe le. Ejɔ ji nɔŋ mɔ ŋvajeshi amɛ amɛve le wo mɛ, wowo yí nyi Milton Henschel koɖo Frederick Franz; wo amɛve lɔwo sumɔkɔ le Betɛli Brooklyn tɔ.

Ci ekpɔtɔ hwɛɖeka yí nawa exwe ɖeka le winivɛshite le New York ɔ, ŋtɔ tamɛ bubu so enu ci navawa le anyi gbemɛ nu. Ŋhlɛn nyɔta sugbɔ le Jutakpɔxɔ nyɔdrawema ciwo yí xo nuxu so Kristotɔ ciwo yí ɖo tajinu mɔ yewoawa sumɔsumɔdɔ nɔ Yehowa nu. Ŋbu tamɛ so nyɔta cɛwo nu veviɖe. Ŋkpɔ lé emɔɖetɔwo koɖo nɔvi ciwo yí wanɔ dɔ le Betɛli le jijɔ mɛ do le mìwo hamɛ lɔ mɛ. Vɔ ŋdenyi Kristotɔ waʒinʒindoshimɛ hɔɖo o. Hwenu ɖewo goduɔ, ŋdo jeshi mɔ, ŋɖo asɔ nyɛɖeki na Yehowa. Eyi ŋwa yí le yi goduɔ, ŋwa ʒinʒindoshimɛ le 30 mars 1957 mɛ.

GBETA VEVIWO SƆSƆ

Ci ŋɖe afɔ vevi ŋtɔ́ɔ, ŋtɔ tamɛ bubu kpɔ so afɔ vevi bu ci ŋji mɔ naɖe nu, eyi nyi gashiagamɛ sumɔsumɔdɔ lɔ. Ŋji veviɖe mɔ nanyi mɔɖetɔ, vɔ ŋkpɔɛ mɔ agbɔnnu wawa nɔŋ. Ðo lé nawɛ ayikɔ winivɛshite yí le gaxoxo ɖekɛ lɔ mɛɔ, magbewakɔ emɔɖeɖedɔ lɔɔ? Nyɛ koɖo anyi xomu ŋwlɛ wema sugbɔ ɖaɖa mìwonɔnɔwo so gbeta ci ŋsɔ mɔ, naɖo te winivɛshite keŋ atrɔ yi Venezuela yí atɔ mɔɖeɖedɔ lɔ ji.

Ŋtrɔ yi Caracas le juin exwe 1957 mɛ. Vɔ ŋkpɔ mɔ nɔnɔmɛ ciwo mɛ anyi xomu le denyɔ o. Eʒan mɔ mɛɖe akpedo wo nu le ehonyɔwo mɛ. Lé nawɛ akpedo wo nuɔ? Ŋkpɔ dɔ le ehodadoxu ɖeka, vɔ ŋgbejijiɛ veviɖe mɔ nanyi mɔɖetɔ. Ðo susu cɛ yí dɔ ŋtrɔ gbɔ. Ŋɖui gligaan mɔ nawa amɛve lɔwo. Na nɔ exwe sugbɔɔ, ŋwanɔ dɔ gashiagamɛ le ehodadoxu lɔ yí gbewanɔ mɔɖeɖedɔ lɔ. Ŋxa sugbɔ pɛɛ, gan ŋkpɔkɔ jijɔ sugbɔ!

Anyi jijɔ vasugbɔ doji hwenu ŋdo go nɔvinyɔnu Sylvia. Énya kpɔkpɔ yí so Allemagne, élɔn Yehowa sugbɔ. Nyɛ koɖo yɛ lé alɔ. Yɛ koɖo yi jilawo yí va Venezuela. Le yiyimɛɔ, mìvaji evi amɛve, ŋsuvitɔ tɔ mɔ Michel (alo Mike) yí nyɔnuvitɔ tɔ mɔ Samira. Ŋgbetɔ ebu lele nɔ nɔnyɛ. Éva ci mì gbɔ. Ci ŋtashi mɔɖeɖedɔ lɔ wawa keŋ ale bu nɔ anyi xomumɛtɔwo can ɔ, ŋkpɔtɔ wakɔ kunuɖeɖedɔ lɔ koɖo ezolelanmɛ. Nyɛ koɖo Sylvia tɛnŋ wanɔ kpedonu mɔɖeɖedɔ lɔ le gbɔndomɛ hwenuwo lé mìakpe ji do.

GBETASƆSƆ VEVI BU

Anyi viwo kpɔtɔ yikɔ suklu hwenu enujɔjɔ ci nu ŋxo nuxu so le tɔtɔmɛ nɔ nyɔta cɛ jɔ. Ŋɖo alɔn do ji mɔ enuwo zɔnkɔ nɔŋ nywiɖe hwenɔnu le agbemɛ, yí nyɛ koɖo mɛ ciwo yí wanɔ dɔ doju le ehodadoxuwo bunɔŋ. Vɔ ŋji veviɖe mɔ wo le kpɔnɔŋ shigbe Yehowa sɛntɔ nɛ. Ŋkpɔtɔ bunɔ tamɛ kpɔ so enu ci natɛnŋ awa nɔ amowo akpɔnɔŋ do ahan ji. Eyi taɖo nyɛ koɖo ashinyɛ nɔ nyinɔnɔ yí kan seŋ so mìwo hozanzanwo nu. Nɔ ŋmi dɔ wawa le ehodadoxu lɔɔ, woana soso ho sugbɔŋ. Ci efɛn ɖe dele kɔ nɔ mì yí mìacuɔ, mìnu le mìwoɖekiwo mɛ mɔ nɔ ŋmi dɔ lɔ wawa yí mìnɔ agbe kleŋ ɔ, eho dadɛn mì keke na nɔ hwenu jinjin ɖe o.

Gbetasɔsɔ ŋtɔ́ dele fafɛɖe o, vɔ ashinyɛ lɔnlɔntɔ koɖo nɔnyɛ lɔn do ji nywiɖe. Eyi ŋgbetɔ mɔɖeɖedɔ lɔ wawa ke. Ejɔ ji nɔŋ haan! Ewa shigbe emɔ ci yí le ŋkɔ nɔŋ kɔ hannɛ. Ŋle gbesɔsɔ yí atɔ mɔɖeɖedɔ lɔ ji, vɔ le yi goduɔ, mìse eŋɛ maɖoŋdonuwo.

ENU MAÐOŊDONU ÐEKA JƆ!

Gbeɖekaɔ, mìwo doto nu nɔ mì mɔ Sylvia fɔn fu. Ekpaca mì amɛve lɔwo! Jijɔ gangan enyi nɔ mì, vɔ ŋgbebukɔ tamɛ so gbeta ci ŋsɔ mɔ nanyi mɔɖetɔ nu. Ci enu cɛ jɔ yɛ ɖe, natɛnŋ agbewa mɔɖeɖedɔ lɔa? Dejinjin o mìtɔ tamɛ bubu so mɛ ci yí jikɔ ava gɔn nɔ mì le xomu lɔ mɛ nu. Vɔ ŋgbekpɔtɔ biɔbiɔ nyɛɖeki se mɔ natɛnŋ agbewa mɔɖeɖedɔ lɔ ma.

Ci mìkan seŋ so mìwo tajinuwo nu ɖegbɔɔ, mìsɔ gbeta mɔ nawa mɔɖeɖedɔ lɔ. Mìji mìwo vi Gabriel le avril exwe 1985 mɛ. Gan ŋmi dɔ wawa le ehodadoxu lɔ yí tɔ mɔɖeɖedɔ lɔ wawa le juin 1985 mɛ. Le yiyimɛɔ, emɔ hun nɔŋ yí ŋwa dɔ koɖo alɔjedɔjikpɔgbɛ mɛ tɔwo. Vɔ alɔjedɔwaxu lɔ dele Caracas o, edasɛ mɔ nazɔnnɔ mɔ ŋkeke amɛve alo amɛtɔn le kwɛshila ɖeka mɛ yí awanɔ kpeci 80 han gbɔxwe aɖonɔ nɔtɔxu.

HUNHUN YI TEXWE BU

Alɔjedɔwaxu lɔ le La Victoria nutwi mɛ, eyi taɖo mìsɔ gbeta mɔ xomu lɔ ayi ci La Victoria nɔ masɔ Betɛli lɔ gbɔ. Trɔtrɔ gangan enyi nɔ mì pleŋ. Anyi xomu nu jɔnɔ ji nɔŋ sugbɔ yí enu ci wowa nɔŋ jeŋ nɔŋ sugbɔ. Lé wowa nu do kpedo ŋnu sugbɔ. Fofonyɛ nyɔnushitɔ Baha lɔn mɔ yeakpɔ mìwo nɔ ji. Mike le alɔ, vɔ Samira koɖo Gabriel kpɔtɔ le axomɛ. Eyi taɖo nɔ wohun yi La Victoriaɔ, edasɛ mɔ woaso gbeɖe wowo xlɔ ciwo yí le Caracas ɖɛ. Gbesɔ kpe niɔ, anyi lɔnlɔntɔ Sylvia ɖo atrɔdo nɔnɔmɛ lɔwo nu keŋ aso le fyɔjumɛ ci amɛ sugbɔ le yí ayi ci jugan hwɛhwɛ mɛ. Yí mì pleŋ mìtekpɔ kpla lé mìanɔ axwe hwɛhwɛ mɛ do. Ɛɛ, mìbu enu sugbɔ kpɔ gbɔxwe yí sɔ gbeta mɔ mìaso le Caracas ayi ci La Victoria.

Vɔ enuwo gbetrɔ ke. Gabriel le alɔ yí Samira so le axomɛ yí vayi ci fibu. Eyi woyɔ nyɛ koɖo Sylvia nɔ mìava nɔ Betɛli xomu lɔ mɛ le exwe 2007 mɛ, enɔ yí mìwakɔ dɔ le keke va ɖo egbɛ. Mìwo vi ŋsuvi xoxutɔ Mike nyi hamɛmɛshinshin yí yɛ koɖo ashiɛ Monica sun ji wakɔ mɔɖeɖedɔ lɔ. Gabriel can nyi hamɛmɛshinshin yí yɛ koɖo ashiɛ Ambra sumɔkɔ le Italie. Gbesɔ kpe niɔ, Samira wakɔ mɔɖeɖedɔ lɔ, yí nyi azɔge lɔnlɔn faa dɔwatɔ le Betɛli.

EJƆ JI NƆŊ MƆ ŊSƆ GBETA CƐWO

Ɛɛ, ŋsɔ gbeta gangan sugbɔwo le anyi gbemɛ. Vɔ deveŋ gbeɖe o. Ejɔ ji nɔŋ mɔ ŋsɔ gbeta cɛwo. Gbɔngbɔnmɛdɔ ciwo ŋwa koɖo mɔnukpɔkpɔ ciwo yí hun nɔŋ le Yehowa sɛnsɛn mɛ jɔ ji nɔŋ sugbɔ. Ci exwewo vayikɔɔ, ŋvakpɔ enu ci yí taɖo ele veviɖe mɔ exlɔnyinyi ci yí le mìwo koɖo Yehowa gblamɛ asɛnŋ do. Nɔ gbeta ciwo mìɖo asɔ hwe alo gangan can ɔ, Yehowa atɛnŋ ana mìakpɔ fafa “ci mɛ agbetɔ da tɛnŋ mɔŋje o.” (Fili. 4:6, 7) Nyɛ koɖo Sylvia lɔn sumɔsumɔ le Betɛli yí mìkpɔɛ mɔ Yehowa cu shi nɔ mì sugbɔ, ɖo mìsɔ Yehowa ɖo texwe ŋkɔtɔ le mìwo gbetasɔsɔwo pleŋ mɛ.