Yehowa Kunuɖetɔ nɛni èjeshi ɖɛɔ? Taŋfuin ɖewo le axwe xa nɔ eo, èwanɔ dɔ doju koɖo ɖewo, alo ɖewo nyi ao kpena sukluviwo. Abi wokan seŋ koɖo eo so Bibla mɛ nyɔwo nu kpɔ. Miwo mìnyi teŋ ɔ? Nyi yí taɖo mìxonɔ nuxu so mìwo jixɔsewo nu nɔ amɛwoɔ?

Mìle shigbe mɔ amɛshiamɛ hannɛ. Mìso akɔta vovovowo mɛ yí le nɔnɔmɛ vovovowo mɛ. Mìwo domɛtɔ ɖewo le sɛnsɛnha buwo mɛ sa, yí mɛɖewo dexɔ Mawu ji se sa kpeti o. Vɔ, gbɔxwe mìavanyi Kunuɖetɔwoɔ, mìgbɔnjiɖɛ yí kije Bibla mɛ nyɔwo mɛ kpɔ nywiɖe. (Edɔwawawo 17:11) Mìvakando enu ciwo yí mìkpla ji, eyi taɖo mìwo ŋtɔwo vasɔ gbeta mɔ mìasɛn Yehowa Mawu.

Mìkpɔkɔ nyɔna so Bibla kplakpla mɛ. Shigbe mɔ amɛshiamɛ hannɛɔ, mìdonɔ go cukaɖawo, yí gbɔjɔgbɔjɔwo le mì nu. Vɔ ci mìdodoɔ gbla mɔ mìawa do Bibla gɔnmɛɖosewo jiɔ, mìwo gbenɔnɔ vanyɔ doji wu. (Ehajiji Wema 128:1, 2) Ecɛ nyi susu ciwo yí na mìxonɔ nuxu so mìwo jixɔsewo nu nɔ amɛwo domɛtɔ ɖeka.

Mìnɔkɔ agbe do Mawu nujijiwo ji. Enujiji cɛwo ci mìkpla le Bibla mɛ na mìvo le mìwo ɖekiwo mɛ yí gbebunɔ amɛwo. Wona mìnyinɔ nyɔnɔnwitotɔwo koɖo xomɛvunɔwo. Nɔnɔmɛ nywi cɛwo kpenɔ do mì nu mìnyinɔ amɛ nywiwo koɖo edɔwatɔ nywiwo. Wona ɖekawawa nɔnɔ mìwo xomuwo mɛ yí mìgbenɔnɔ agbe nywi. Ci mìnya mɔ “le Mawu ŋmɛ ɔ, akɔtawo pleŋ nyi enu ɖeka ŋmɛ[ɔ],” mìdedonɔ vovototo mìwo nɔnɔwo mɛ o. Mìnyi nɔviwo habɔbɔ ɖeka ci mɛ tɔwo so eju ɖeshiaɖe mɛ, ɖoɔ jixɔse ɖeka yí le mì shi. Enyi nyɔnɔnwi mɔ mìle shigbe mɔ amɛshiamɛ hannɛ, vɔ mìvanyi habɔbɔ ci yí to akpo.​—Edɔwawawo 4:13; 10:34, 35.

• Emɔ ciwo nu yí Yehowa Kunuɖetɔwo le shigbe mɔ amɛshiamɛ hannɛ leɔ?

• Nɔnɔmɛ nywi ciwo yí vale Kunuɖetɔwo shi sɔ to Bibla kplakpla jiɔ?

Amɛ sugbɔ bunɔ mɔ sɛnsɛnha yoyu ɖe yí Yehowa Kunuɖetɔwo nyi. Ganŋke, ewu exwe 2 700 vayi yí Mawu adodwi lɔ yɔ yisɛntɔwo mɔ ye “kunuɖetɔwo.” (Ezai 43:10-12, nwt) Doŋkɔ nɔ exwe 1931 ɔ, woyɔnɔ mì mɔ Bibla Nukplaviwo. Vɔ nyi yí taɖo mìvasɔ ŋkɔ mɔ Yehowa Kunuɖetɔwoɔ?

Ŋkɔ lɔ dasɛ Mawu ci yí mìsɛnnɔ. Mawu ŋkɔ Yehowa ze le Bibla lɔnuŋwlɛnŋwlɛn xoxuitɔwo mɛ kotokun nɛniɖe. Ganŋke le Bibla gɔnmɛɖeɖe sugbɔ mɛɔ, woɖe ŋkɔ lɔ si yí sɔ bubu ŋkɔwo shigbe mɔ Axwetɔ alo Mawu nɛ do yitɔxu. Vɔ Mawu adodwi lɔ yɔ yiŋkɔ ŋtɔŋtɔ, Yehowa, nɔ Moizi yí nu ni mɔ: “Ecɛ yí nyi anyi ŋkɔ tɛgbɛɛ.” (Hunhun 3:15, nwt) Ŋkɔ lɔ na yí eto akpo xesexese nɔ ŋsu mawuwo. Jijɔ gangan enyi nɔ mì mɔ Mawu ŋkɔ kɔkɔɛ lɔ le mì nu!

Ŋkɔ lɔ dasɛ sɛnsɛndɔ ci yí mìwanɔ. So keke blema, tɔ so amɛ jɔjɔɛ Abɛli ji yí amɛ sugbɔwo ɖe kunu mɔ yewoxɔ Yehowa ji se. Le exwe sanŋdi ciwo yí kplɔɛdo mɛɔ, Nowe, Abraxamu, Sara, Moizi, Davidi koɖo mɛbuwo vakpe nɔ “xɔsetɔ sugbɔtɔ lɔwo.” (Ebretɔwo 11:4–12:1) Shigbe lé amɛ ɖe aɖe kunu le kojoɖoxu yí adasɛ mɔ mɛci wole nyɔ jɔ hannɛɔ, mìwo can mìɖui koŋ mɔ mìaɖe kunu so nyɔnɔnwi ci yí kudo mìwo Mawu nu.

Ŋkɔ lɔ dasɛ mɔ mìnyi Yesu dokplɔtɔwo. Bibla yɔ Yesu mɔ “egbejinɔtɔ ɖashifuɖutɔ.” (Enyɔdasɛ 3:14) Yesu ŋtɔ nu mɔ ye ‘na wojeshi Mawu ŋkɔ’ yí yeyiji yí ‘ɖu ɖashifu nɔ nyɔnɔnwi lɔ.’ (Ӡan 17:26, nwt; 18:37) Eyi taɖo Yehowa ŋkɔ ɖo anɔ Kristo dokplɔtɔ adodwiwo nu keŋ woana amɛwo ajeshi ŋkɔ lɔ. Ecɛ yí Yehowa Kunuɖetɔwo dodoɔ gbla yí wakɔ ke.

• Nyi yí taɖo Bibla Nukplaviwo vasɔ ŋkɔ mɔ Yehowa Kunuɖetɔwoɔ?

• So keke hwenu yí Kunuɖetɔwo le Yehowa shi le nyigban jiɔ?

• Mi yí nyi Yehowa Kunuɖetɔ gangantɔɔ?

Bibla nu daɖɛ mɔ le Yesu ku goduɔ, ŋsunukplamɛtɔwo aɖo Kristotɔwo-ha ŋkɔtɔ lɔ mɛ keŋ atrɔ ta dogu nɔ Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔ. (Edɔwawawo 20:29, 30) Enu ŋtɔ́ pɛɛ yí vajɔ nɛ. Wovasɔ ŋsusɛnsɛnhawo susuwo caka Yesu nukplakplawo, ci yí na mɔ nyɔnɔnwi lɔ bu see. (2 Timɔte 4:3, 4) Lé mìawɛ akandoji mɔ enugɔnmɛsese ci yí le mì shi le egbɛmɛ nyi enu ci yí Bibla kpla cucucuɔ?

Ega xo nɔ Yehowa yí adasɛ nyɔnɔnwi lɔ. Yehowa nu ɖɛ mɔ le ‘azan lɔwo vɔvɔnuɔ, nyɔnɔnwi lɔ ava sugbɔ doji.’ (Daniɛli 12:4, nwt) Le exwe 1870 mɛɔ, amɛ hwɛhwɛha ɖeka ci yí nyi nyɔnɔnwi jitɔwo vado jeshi mɔ sɛnsɛnha sugbɔ nukplakplawo desɔ koɖo Bibla tɔ o. Eyi taɖo wotɔ Bibla mɛ nyɔnɔwi lɔ gɔnmɛsese adodwitɔ lɔ jiji. Yehowa yra wo yí wovase Ŋwlɛnŋwlɛn lɔwo gɔnmɛ.

Ejinywitɔwo gbeje Bibla mɛ kitokito. Bibla nukplavi dovevinu ŋtɔ́wo zan enukplakpla lɔkpa ɖeka ci yí mìkpɔtɔ zankɔ keke va ɖo egbɛ. Wogbejenɔ Bibla mɛ nyɔciwo kpɔ ɖeka ɖeka. Nɔ enyɔci ɖe gɔnmɛsese gbɔnnu nɔ woɔ, wojinɔ Bibla kpukpui bu ciwo yí xo nuxu so enyɔci lɔ nu keŋ asɔ ɖe gɔnmɛ ni. Nɔ wovakpɔ etaxonyɔ ci yí sɔgbe koɖo Ŋwlɛnŋwlɛn kpɛtɛwoɔ, woŋwlinni daɖɛ. Ci wotashi Bibla ŋtɔ yí eɖenɔ gɔnmɛ nɔ yiɖekiɔ, wovakedo nyɔnɔnwi ciwo yí kudo Mawu ŋkɔ koɖo yifyɔɖuxu nu. Wogbevakedo tamɛ ci yí Mawu ɖo kudo agbetɔwo koɖo nyigban nu, nɔnɔmɛ ci mɛ amɛ kukuwo le koɖo fɔnsoku mɔkpɔkpɔ nu. Nyɔnɔnwi cɛwo ci nu wovakedo na wovo so ŋsujixɔsewo koɖo wana masɔgbewo mɛ.​—Ӡan 8:31, 32.

So exwe 1879 mɛ yí Bibla Nukplaviwo kpɔ mɔ ega lɔ xo, nɔ yewoana yí amɛwo ajeshi Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔwo le afishiafi. Eyi taɖo so exwe ŋtɔ́ mɛɔ, wotɔ Jutakpɔxɔ le Yehowa Fyɔɖuxu lɔ drakɔ nyɔdrawema tata. Mìgbekpɔtɔ yí tɛkɔ keke va ɖo egbɛ. Le egbɛmɛɔ, mìdrakɔ Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔwo le eju 240 mɛ do egbe ciwo yí wu 750 mɛ. Nyɔnɔnwi lɔ dekaka do xexe lɔ mɛ ahan kpɔ o!

• Nyi yí vajɔ do Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔ ji le Kristo ku gɔduɔ?

• Nyi yí kpedo mì nu yí mìgbevakedo Bibla mɛ nyɔnɔnwi lɔ nuɔ?

So exwe ɖewoɔ, Yehowa Kunuɖetɔwo zan Bibla gɔnmɛɖeɖe vovovo ciwo wota yí ma nɔ amɛwo. Vɔ mìvakpɔɛ mɔ Bibla gɔnmɛɖeɖe ci yí akpedo amɛwo nu yí “[woajeshi nyɔnɔnwi lɔ ŋtɔteŋ],” shigbe lé Mawu ji do hannɛ vaӡan. (1 Timɔte 2:3, 4) Eyi taɖo le exwe 1950 mɛɔ, mìtɔ Bibla gɔnmɛɖeɖe ci yí le fafɛɖe tata do egbɛ gbewo mɛ le ŋlɛshigbe mɛ, eyi nyi ‘Xexe Yeye Gɔmɛɖeɖe.’ Woɖe Bibla cɛ gɔnmɛ do egbe ciwo yí wu 130 mɛ, le egbejinɔnɔ mɛ yí egbesɔgbe pɛpɛpɛ.

Bibla ci gɔnmɛsese le fafɛɖe ӡan. Egbewo trɔnɔ nɔ hwenuwo vayikɔ. Enyɔgbe ciwo mɛ yí wodamɔŋje o, koɖo ciwo yí wodegbezankɔ o, le Bibla gɔnmɛɖeɖe sugbɔwo mɛ. Gbesɔ kpe niɔ, wovakpɔ Bibla lɔnuŋwlɛnŋwlɛn xoxuitɔ ciwo yí sɔgbe pɛpɛpɛ yí gbegogo gɔnmɛjejetɔwo. Eyi na wovamɔŋje Ebregbe, Aramgbe koɖo Grɛkigbe ciwo mɛ yí woŋwlɛn Bibla do sɔ wu.

Bibla gɔnmɛɖeɖe ci yí asɔgbe pɛpɛpɛ koɖo Mawu Nyɔ lɔ ӡan. Ele veviɖe mɔ, Bibla gɔnmɛɖetɔwo ɖo aɖe enyɔ lɔwo gɔnmɛ yí woasɔgbe pɛpɛpɛ koɖo enuŋwlɛŋwlɛn ŋkɔtɔwo. Wodeɖo gbe atɔshi Mawu Nyɔ, ci yí so Mawu gbɔngbɔn mɛ o. Ganŋke, le Bibla gɔnmɛɖeɖe sugbɔ mɛɔ, woɖe Mawu ŋkɔ Yehowa si le Ŋwlɛnŋwlɛn kɔkɔɛ lɔwo mɛ.

Bibla gɔnmɛɖeɖe ci yí ado bubu Yiŋwlɛntɔ ŋkɔ nu ӡan. (2 Samiɛli 23:2) Le Xexe Yeye Gɔmɛɖeɖe mɛɔ, wotrɔ yí sɔ Mawu ŋkɔ, Yehowa, do texwe ciwo yí wu 7 000 ciwo mɛ yí eze le le Bibla lɔnuŋwlɛnŋwlɛn xoxuitɔwo mɛ, shigbe lé foto ci yí le gɔnmɛ dasɛ hannɛ. (Ehajiji Wema 83:18, nwt) Enugɔnmɛkuku ciwo yí mìwa vevidonutɔ na nɔ exwe nɛniɖewo na yí mìtɛnŋ ta Bibla ci hlɛnhlɛn donɔ jijɔ nɔ amɛ, ɖo ésɔgbe koɖo Mawu susuwo pɛpɛpɛ. Nɔ Xexe Yeye Gɔmɛɖeɖe le eo shi le ao gbe mɛ alo deli can ɔ, tekpɔ ana nɔ Yehowa Nyɔ hlɛnhlɛn gbeshiagbe anyi enumadoamɛ nɔ eo.​—Ӡozue 1:8; Ehajiji Wema 1:2, 3.

• Nyi yí taɖo mìvasɔ gbeta mɔ mìaɖe Bibla gɔnmɛɖeɖe bu tiɔ?

• Nyi yí amɛ ci yí ji mɔ yeajeshi edro Mawu tɔ awanɔ gbeshiagbeɔ?