Биле — сӱӱштӱ Кудайдыҥ сыйы

1, 2. а) Јаҥы алышкандарды кӧрӱп тура, бисте кандый сурактар чыгардаҥ айабас, нениҥ учун? б) Бис бу бажалыкта кандый сурактарды шӱӱп кӧрӧрис?

СЕН тойдо болорго сӱӱйдиҥ бе? Тойдо болорын кӧп улус сӱӱйт, мындый учуралдар ас эмес сӱӱнчи экелет. Бу кӱнде кыстыҥ ла уулдыҥ кийингени сӱреен јараш, олордыҥ јӱзинде јаан сӱӱнчи ле кӱлӱмји јаркындалат. Анайып, олордыҥ билелик јӱрӱми јаантайын андый болор деп билдирет.

² Је бӱгӱнги кӱнде билелер кӱч айалгада турат. Бис јаҥы алышкандарга эҥ јакшыны да кӱӱнзеп турган болзобыс, кезикте: «Бу биле ырысту болгой не? Айрылышпай јуртагай не?» — деп, сурактар чыгат. Бу сурактардыҥ каруузы кандый болоры биле тӧзӧгӧн эки кижи Кудайдыҥ билеге берген јӧптӧрине иженип, олорды бӱдӱргенинеҥ камаанду болот. (Укаа сӧстӧр 3:5, 6 кычыр.) Олор Кудайдыҥ сӱӱжинде артарга, бу јӧптӧрди тузаланар учурлу. Эмди, Агару Бичик мындый тӧрт суракка кандый каруу берип турганын кӧрӱп ийеек: Билени нениҥ учун тӧзӧӧр керек? Биле тӧзӧӧргӧ турган болзоҥ, јарагадый эш-нӧкӧрди канайып талдаар? Билелик јӱрӱмге канайып белетенер? Биле бек болзын деп, нени эдер керек?

БИЛЕНИ НЕНИҤ УЧУН ТӦЗӦӦР КЕРЕК?

3. Нениҥ учун јазап сананбай јадып, биле тӧзӧбӧс керек?

³ Кезик улустыҥ санаазыла болзо, биле тӧзӧбӧзӧ ырысту болор арга јок: сен бойыҥныҥ эжиҥди таап албаганчаҥ ырысту ла сӱӱнчилӱ болбозыҥ. Бу јастыра санаа! Иисуста эш-нӧкӧр јок болгон. Ол, кижи албай јӱрерин сый деп айдып, кем белен мынайып јӱрзин деп кӱӱнзеткен (Матфей 19:11, 12). Элчи Павел кижи албай јӱрерин база јакшы деп айткан (1 Коринфтегилерге 7:32—38). Је мындый учуралда Иисус та, Павел де, ээжи тургуспаган; биле тӧзӧӧргӧ јарабас дегени «шилемирдиҥ ӱредӱзи» болот (1 Тимофейге 4:1—3). Андый да болзо, кижи албай јӱрери Иеговага бастыра ийдезин берип иштеерге кӱӱнзегендерге кӧп аргалар ачат. Оныҥ учун: «Айландыра улус ончозы биле тӧзӧп јат, меге база биле тӧзӧӧр керек» — деген санаа, ойгор эмес болот.

4. Јакшы биле балдарды таскадарына кандый туза берет?

⁴ Айдарда, биле тӧзӧӧргӧ кандый бир шылтак бар ба? Бар. Биле тӧзӧӧри — база Кудайдыҥ сыйы болот. (Башталганы 2:18 кычыр.) Биле эш-нӧкӧрлӧргӧ кӧп туза берер ле кӧп алкыштар экелер аргалу. Темдектезе, јакшы биле — билелик јӱрӱмниҥ эҥ артык тӧзӧлгӧзи. Мындый биледе балдар јакшы ӧзӧт: ада-энелери олорды сӱӱйт, таскадат ла ӱредет (Сарын 127:3; Ефестегилерге 6:1—4). Је билени јӱк ле балдарлу болорго болуп тӧзӧбӧй јат.

5, 6. а) Јарлыкчы 4:9—12 аайынча болзо, јуук најылык кандый туза экелет? б) Билени нениҥ учун ӱч кат учукка тӱҥейлеерге јараар?

⁵ Эмди бу бажалыктыҥ тӧс ӱлгериниҥ контекстин кӧрӱп ийеектер. «Јаҥыскан болгончо, экӱ болгоны артык, нениҥ учун дезе олор ижи учун јакшы кайрал алат. Бирӱзи јыгыла берзе, экинчизи тургузып алат. Је тургузар кижизи јок болзо, канайдар? Эки кижи кожо јатса, бой-бойын јылыдат. Је јаҥыскан кижини кем јылыдар? Јаҥыскан кижини јеҥип баратса, экӱлеп арадап ийер. Ӱч кат толголгон учук, узакка ӱзӱлбес» (Јарлыкчы 4:9—12).

⁶ Бу ӱлгерде озо ло баштап најылык баалу деп кӧргӱзилет. Анчада ла јуук најылык биледе сӱреен керектӱ болот. Бу ӱлгерле болзо, мындый биледе болуш, токунал, кору болор. Билениҥ бек болгоны јӱк ле эки кижинеҥ камаанду эмес. Бу ӱлгерде айдылганы аайынча болзо, эки кат учук ӱзӱле берердеҥ айабас. Је учук ӱч кат толголгон болзо, оны ӱзерге кӱч болор. Эмеен-ӧбӧӧн озо ло баштап Иеговага јараарга албаданып турза, олордыҥ билези ӱч кат учукка тӱҥей болор. Эш-нӧкӧрлӧр Иеговага чындык болзо, олордыҥ курчузы чыннаҥ бек болор.

7, 8. а) Биле тӧзӧбӧгӧн, је сексуальный кӱӱни тыҥ христиандарга Павел кандый јӧп берген? б) Агару Бичикте биле тӧзӧӧрине кандый чын кӧрӱм бичилип калган?

⁷ Ого ӱзеери, сексуальный колбу јӱк ле биле тӧзӧгӧн кижиле болор учурлу. Оныҥ учун јӱк ле эмеен-ӧбӧӧнниҥ сексуальный колбузын чын јакшызыныш деп айдарга јараар (Укаа сӧстӧр 5:18). Биле тӧзӧбӧгӧн кижиниҥ, Агару Бичикте айдылганыла, сексуальный кӱӱни баштапкы катап тыҥ келип турган ӧйи ӧдӱп те калган болзо, андый кӱӱни тӱҥей ле тыҥ болордоҥ айабас. Мындый кӱӱнди аайлу-башту болзын деп тутпаза, кандый бир кирлӱ эмезе јастыра кылыкка экелердеҥ айабас. Элчи Павел биле тӧзӧбӧгӧн улуска Кудайдыҥ агару тыныла мындый сӧстӧр бичип салган: «Је тудунып болбой турган болзо, кижи алгылазын. Кычаныҥ одына алдырганча, кижи алза торт болор» (1 Коринфтегилерге 7:9; Иаковтыҥ самаразы 1:15).

⁸ Кижи кандый да шылтактаҥ улам биле тӧзӧӧргӧ турза, јӱрӱмге чын кӧрӱмдӱ болор керек. Павелдиҥ сӧстӧриле болзо, биле тӧзӧп јаткан улуста «јадын-јӱрӱмниҥ уур-кӱчтери болор» (1 Коринфтегилерге 7:28). Билелӱ улуста, биле тӧзӧбӧгӧн улуста болбой турган кӱчтер болот. Биле тӧзӧӧргӧ шӱӱп алган болзоҥ, мындый кӱчтер кӧп болбозын деп ле биле ырысту болзын деп, нени эдерге јараар? Аргалардыҥ бирӱзи — эш-нӧкӧрди талдаарында ойгор болор керек.

ЈАРАГАДЫЙ ЭШ-НӦКӦРДИ КАНАЙЫП ТАЛДААР?

9, 10. а) Павел Кудайга бӱтпес кижиле биле тӧзӧӧри јеткерлӱ деп, кандый темниҥ болужыла кӧргӱскен? б) Кудайдыҥ јакарузын јектеп, Кудайга бӱтпес кижиле биле тӧзӧгӧни кӧп сабада неге экелип јат?

⁹ Павел Кудайдыҥ тыныла эш-нӧкӧрди талдаарына тузаланатан керектӱ принцип бичип салган: «Кудайга бӱтпес улусла кожо бир комутка јегинбегер» (2 Коринфтегилерге 6:14). Бу тем айыл-јурттыҥ ижинеҥ алынган. Эки башка малды бир комутка јегип салза, экӱлези шыралаар. Анайып ла, Кудайга бӱдӱп турган кижи ле бӱтпей турган кижи биле тӧзӧп алза, олордыҥ ортозында ӧӧн-бӧкӧн лӧ оҥдошпостор болор. Бирӱзи Кудайдыҥ сӱӱжинде артарга кӱӱнзеп јат, экинчизи Кудай јанынаҥ јилбиркебей јат, анайып олордыҥ амадулары эки башка болгонынаҥ улам, учы-учында кӱчтери там кӧптӧӧрдӧҥ айабас. Оныҥ учун Павел христиандарга, биле тӧзӧӧргӧ турган кижиниҥ эжи «Кайракандыйы болор учурлу» деп јӧп берген (1 Коринфтегилерге 7:39).

¹⁰ Је биле тӧзӧбӧгӧн кезик христиандар, јаҥысканзырап шыралап јӱргенче, Кудайга бӱтпей турган кижиле бир комутка кирзе торт деп, шӱӱлтеге келет. Олор библиялык јӧпти биле тура бузып, Иегованыҥ ишчизи эмес кижиле биле тӧзӧйт. Је мындый алтам јакшы немеге экелбей јат. Андый биледе христиан кижи эҥ тыҥ баалап турганын эжиле куучындажып болбой јат. Учы-тӱбинде олор билелӱ болгонынаҥ озо јаҥысканзыраганына кӧрӧ, оноҥ тыҥ јаҥысканзырайт. Је биле тӧзӧбӧгӧн муҥдар тоолу христиандар бу суракта Кудайдыҥ сӧзин угуп, Оныҥ јакарузыла башкарынып турганын кӧрӧргӧ кандый сӱӱнчилӱ! (Сарын 32:8 кычыр.) Олор качан бирде биле тӧзӧӧргӧ кӱӱнзеп те турган болзо, эш-нӧкӧрди Иегова Кудайдыҥ ишчилеринеҥ меҥдебей бедиреп јадылар.

11. Эш-нӧкӧрди талдаарында ойгор болорго сеге не болужар? («Мениҥ эш-нӧкӧрим кандый кылык-јаҥду болзын деп кӱӱнзейдим?» деген рамканы база кӧрӱгер.)

¹¹ Је эмди Иегованыҥ кажы ла ишчизи сеге јарагадый эш-нӧкӧр болор деп сананбас керек. Сениҥ биле тӧзӧӧргӧ турган кижиҥ сендий кылык-јаҥду, кӧгӱс амадуларлу ла Кудайды сендий ок сӱӱп турган болзын. Бу сурак аайынча шӱӱп сананарга, керсӱ ле бӱдӱмјилӱ кул ас эмес кӧгӱс курсак берген, оныҥ учун бу јаан учурлу суракта библиялык јӧптӧрди мӱргӱӱлде шӱӱп сананып, олорло башкарынзаҥ, чын эдериҥa. (Сарын 119:105 кычыр.)

12. Кӧп ороондордо улус билени канайып тӧзӧйт лӧ мындый айалгада кандый библиялык тем башкарту берер аргалу?

¹² Кӧп ороондордо бойыныҥ балазына эш-нӧкӧрди ада-энелер талдайт. Мындый культураларда бу јаан учурлу суракта ада-энелер ченемелдӱ ле ойгор деп бодолот. Ада-энелер јӧптӧжип тӧзӧгӧн билелер, библиялык ӧйлӧрдӧ чилеп, кӧп сабада бек болот. Оныҥ учун бӱгӱнги кӱнде мындый айалгадагы ада-энелер Авраамнаҥ кӧп немеге ӱренип алар аргалу. Ол бойыныҥ кулын Исаак уулына эш-нӧкӧр таап экелзин деп јакарган болгон. Авраам улустыҥ арга-чагына кӧрбӧгӧн. Карын, Исаакка Иеговага бажырып турган улустаҥ эш-нӧкӧр табарга, тыҥ албаданган (Башталганы 24:3, 67)b.

БИЛЕЛИК ЈӰРӰМГЕ КАНАЙЫП БЕЛЕТЕНЕР?

13—15. а) Укаа сӧстӧр 24:27-деги принцип кижи аларга турган јиит уулга канайып болужар? б) Кижиге барарга турган кыс биле тӧзӧӧрине канайып белетенип алар аргалу?

¹³ Сен чыннаҥ ла биле тӧзӧӧр деп сананып алган болзоҥ, бойыҥнаҥ мынайып суразаҥ ойгор болор эди: «Биле тӧзӧӧргӧ мен белен бе?» Бу сурактыҥ каруузы сӱӱшке, секске, эр ле ӱй кижиниҥ колбуларына ла балдарды чыдадарына кандый кӧрӱмдӱ болгоныҥнаҥ камаанду эмес. Карын, эш-нӧкӧр болотон улус бой-бойыныҥ амадуларына ајару эдер учурлу.

¹⁴ Кижи аларга турган јиит уул, мындый принципти шӱӱп сананар учурлу: «Эдип јаткаҥ ижиҥди бӱдӱрип, кырадагы ажыҥды јуунадып сал, јӱк оноҥ айылдагы улузыҥды јеткилде» (Укаа сӧстӧр 24:27). Бу сӧстӧрди канайып оҥдоор? Библиялык ӧйлӧрдӧ, биле тӧзӧӧргӧ турган эр кижи бойынаҥ мындый сурак сураар учурлу болгон: «Мен ӱйимди ле, балдарлу болзоос, балдарымды кичееп ле јеткилдеп болорым ба?» Озо баштап ол маала-ажын јуунадып, кырадагы ижин эдер учурлу болгон. Бу принцип бӱгӱнги де кӱнде тузалу болот. Кижи аларга турган эр кижи бойына молју аларга белен болор керек. Ол су-кадык болзо, иштеер учурлу. Агару Бичикте эр кижи билезиниҥ эди-каныныҥ, сезимдериниҥ ле ич-кӧгӱзиниҥ керексиништерин јеткилдебей турган болзо, Кудайга бӱтпей турган кижинеҥ јаман деп айдылат. (1 Тимофейге 5:8 кычыр.)

¹⁵ Христиан эје эмезе сыйын кижиге барарга турган болзо, ол база бойына јаан молју аларга турганын кӧргӱзет. Агару Бичик, ӧбӧӧнине болужарга белен ле айылдагы улузын кичееп билер ӱй кижини мактайт (Укаа сӧстӧр 31:10—31). Биле тӧзӧӧргӧ меҥдеп турган, је молјулар аларга белен эмес эр ле ӱй улус јаҥыс бойын санангылайт, нениҥ учун дезе эш-нӧкӧри болотон кижиге нени берерин сананбай јат. Је эҥ керектӱзи, биле тӧзӧӧргӧ тургандар ич-кӧгӱс јанынаҥ белен болор учурлу.

16, 17. Биле тӧзӧӧргӧ тургандар, библиялык кандый принциптерди шӱӱп кӧрӧр учурлу?

¹⁶ Анайда ок, биле тӧзӧӧргӧ белетенип тургандар, эр ле ӱй кижиге Кудай кандый молјулар бергенин шӱӱп кӧрӧр учурлу. Эр кижиге, христиан билениҥ бажы болоры дегенин оҥдоп турар керек. Билениҥ бажы кату ла казыр болбос учурлу. Карын, баш болорында Иисустаҥ тем алар керек (Ефестегилерге 5:23). Анайып ла христиан эје-сыйындар ӱйи болотон молјузын оҥдоп турар учурлу. Ол ӧбӧӧниниҥ јасагына кӱӱнзеп багынар ба? (Римдегилерге 7:2). Ол эмди де, кижиге баргалак та тужында, Иеговага ла Христоско багынат (Галаттарга 6:2). Је кижиге барза, ӧбӧӧнине де багынарга келижер. Толо кеминде эмес ӧбӧӧниниҥ јаҥына јӧмӧжип, багынып болор бо? Јок болзо, ого кижиге барбаза торт болор.

¹⁷ Анайда ок, ӧбӧӧни ле эмеени бой-бойыныҥ аҥылу керексиништерин јеткилдеерге белен болор учурлу. (Филиппыдагыларга 2:4 кычыр.) «Анайып кажыгар ла бойын бойы чылап, ӱйин сӱӱзин. Ӱйи дезе ӧбӧгӧнин тооп јӱрзин» — деп, Павел айткан. Павел Кудайдыҥ тыныла, эр кижи ӱйиниҥ тоомјылу баштанарын керексинет; ӱйи дезе, ӧбӧӧниниҥ сӱӱжин керексинет деп, бичиген (Ефестегилерге 5:21—33).

18. Туштажып турган ӧйдӧ, нениҥ учун бойын тудунып билер керек?

¹⁸ Кыс ла уулдыҥ туштажып турганы — тегин ле ӧй ӧткӱрип турганы эмес. Олор туштажып тура јууктада таныжып, алыжатан ба, јок по деп сананып јадылар. Бу ок ӧйдӧ бойын тудунып билер керек. Нениҥ учун дезе бу ӧйдӧ кожо конотон кӱӱн тыҥ болордоҥ айабас. Мындый кӱӱнде јаман неме јок. Је бой-бойын чыннаҥ сӱӱп турган улус, сӱӱген кижизиниҥ ич-кӧгӱзине каршузын јетиргедий кандый ла керектердеҥ кыйып турар (1 Фессалоникадагыларга 4:6). Оныҥ учун туштажып турган ӧйдӧ бойын тудунып билер керек. Бойыҥды тудунып билгениҥ, биле тӧзӧбӧзӧҥ дӧ, бастыра јӱрӱмиҥе туза экелер.

БИЛЕ БЕК БОЛЗЫН ДЕП, НЕНИ ЭДЕР КЕРЕК?

19, 20. Христиан кижиниҥ биле тӧзӧӧр кӧрӱми бу телекейдиҥ кӧрӱминеҥ канайып башка болор учурлу? Тем куучындап беригер.

¹⁹ Эр ле ӱй кижи билезин бек болзын деп турган болзо, биле тӧзӧӧрине олор чын кӧрӱмдӱ болор учурлу. Кинолордыҥ ла романдардыҥ учы, кӧп сабада, сӱӱнчилӱ той-јыргалла божойт. Мындый ырысту јӱрӱмди кӧп улус кӱӱнзейт. Је јӱрӱмде, той — эр ле ӱй кижиниҥ јуртыныҥ башталып јатканы болот. Иегованыҥ амадузыла болзо, эр ле ӱй кижи јажына кожо јуртаар учурлу (Башталганы 2:24). Је бӱгӱнги кӱнде кӧп улус анайып сананбай јат. Кезик культуралар, кижиниҥ биле тӧзӧгӧнин бууны кӱрмей буулаганына тӱҥдештирет. Бу сӧстӧр, биле тӧзӧӧрине бӱгӱнги кӱнниҥ кӧрӱмин чике кӧргӱзип турган деп, улус јетире оҥдобой турган болор. Нениҥ учун мынайып айдарга јараар? Јакшы кӱрмеп буулаганы чечилбес учурлу, је керектӱ болзо, оны јеҥил чечип ийерге јараар.

²⁰ Бистиҥ ӧйдӧ кӧп саба улус биле тӧзӧгӧн кийнинде бир де айрылышпас керек деп сананбай јат. Мындый улус јаҥыс бойыныҥ керексиништерин сананып, тӱрген ле алыжып алат, је кӱчтер боло берзе, айрылыжып калат. Агару Бичикте эки кижиниҥ алышканы буула тӱҥдештирилет деп, эске алып ийзеҥ. Парусту керептиҥ буулары эмезе армакчылары бек болот, олор качан да, керек дезе коркышту тыҥ јоткон до болзо, ӱзӱлбес ле чечилбес учурлу. Биле андый ла ок бек болор учурлу. Иисустыҥ сӧстӧрин сананып ийзеҥ: «Кудайдыҥ бириктиргенин кижи айрыбазын» (Матфей 19:6). Биле тӧзӧӧргӧ тургандар андый ла кӧрӱмдӱ болор учурлу. Мынайып биле тӧзӧгӧни уур јӱк болор бо? Јок.

21. Эш-нӧкӧрлӧр бой-бойына кандый кӧрӱмдӱ болор учурлу, андый кӧрӱмдӱ болорго не болужар?

²¹ Эш-нӧкӧрлӧр бой-бойына чын кӧрӱмдӱ болор учурлу. Кажызы ла эш-нӧкӧриниҥ јакшы јанын ла албаданып турганын кӧрӱп турза, биледе сӱӱнчи ле ырыс болор. Је толо кеминде эмес улуста бой-бойына андый кӧрӱмдӱ болор аргазы бар ба? Темдектезе, Иегова бистиҥ јастыраларыска эмес, карын, јакшы јанысты кӧрӱп турар деп иженедис. Сарнаачы бичиген: «О-о Иаг, Сен јастыраларды тоолойтон болзоҥ, о-о Иегова, кем чындык артар?» (Сарын 130:3). Ӧбӧӧни ле ӱйи бой-бойыныҥ јакшы јандарын кӧрӱп, јаманын таштаар учурлу. (Ефестегилерге 4:32 кычыр.)

22, 23. Авраам ла Сарра бӱгӱнги кӱнниҥ билелерине сӱрекей јакшы кандый тем артыргызып салган?

²² Јылдар ӧткӧн сайын биле там ла ырысту болот. Агару Бичикте, јажы јаанай берген Авраам ла Сарраныҥ билези керегинде бичилет. Олор кӱчтер де, кыйын-шыра да ӧткӧн. Саррага, 60 јашты ажа берген ӱй кижиге, јадыны бай Ур деп калада јакшы, јараш туразын артыргызып, арткан калган јӱрӱмин байкандарда јадарга келишкенин сананып ийзеҥ. Андый да болзо, ол ӧбӧӧниниҥ јаҥына багынган. Сарра ӧбӧӧниниҥ сӱрекей јакшы болушчызы болгон. Ол Авраамныҥ айтканын тооп ло бӱдӱрип јӱрген. Ол бойыныҥ ӧбӧӧнине јӱк улустыҥ кӧзинче багынбаган. Сарра «ичинде» де бойыныҥ ӧбӧӧнин «бий» деп адайтан (Башталганы 18:12; Петрдыҥ 1-кы самаразы 3:6). Ол ӧбӧӧнине акту јӱрегинеҥ багынар болгон.

²³ Андый да болзо, Авраам ла Сарра ӱзе немеге тӱҥей кӧрӱмдӱ болбогон. Бир катап, Сарра Авраамга јӧп берерде, ого «ачу болгон». Је Авраам Иегованыҥ сӧзин угуп, ӱйиниҥ јӧбин јобош болуп алынган. Оноҥ улам олордыҥ билезине алкыш берилген (Башталганы 21:9—13). Бӱгӱнги кӱнде, керек дезе канча јылдарга да јуртап койгон улус, Кудайдаҥ айап турган бу эки эш-нӧкӧрдӧҥ кӧп немеге ӱренер аргалу.

24. Иегова Кудайдыҥ адын кандый билелер мактайт ла нениҥ учун?

²⁴ Христиан јуундарда муҥдар тоолу ырысту билелер кӧп, ӱйи ӧбӧӧнин тооп јат, ӧбӧӧни ӱйин сӱӱп, баалап јат. Олор экӱлези Иегованыҥ табын бӱдӱрерин баштапкы јерге тургузып јадылар. Сен биле тӧзӧӧргӧ турган болзоҥ, эш-нӧкӧрди талдаарында ойгор бол, билелик јӱрӱмге јакшы белетенип ал, билеҥде амыр-энчӱ ле сӱӱш болзын деп албаданып тур. Ол тушта Иегованыҥ ады макталар ла Кудайдыҥ сӱӱжинде артарыҥ.