Агару Бичиктиҥ кезик сӧстӧрин солып салган болор бо?
Јок. Јебрен колбичимелдерди тӱҥдештирип шиҥдеерде, олорды канча муҥ јылдардыҥ туркунына канча катап бортык материалдарга кӧчӱрип бичиген де болзо, Агару Бичиктиҥ сӧстӧри јаан ла солынбаган деп кӧрӱнет.
Андый болордо, Агару Бичикти кӧчӱре бичиген улус јастыралар этпеген бе?
Бӱгӱнги кӱнде Агару Бичиктиҥ башка-башка бичиктериниҥ муҥдар тоолу јебрен колбичимелдери бар. Олордыҥ кезиги бой-бойынаҥ бир эмеш башка. Бу дезе, кӧчӱре бичиир тушта јастыралар эдилген деп кӧргӱзет. Је бир канча башка јерлер болгон до болзо, тексттиҥ учуры солынбаган. Андый да болзо, јаан келишпестер база табылган. Бу келишпестердеҥ туку кажы чакта библиялык тексттиҥ учурын ӧнӧтийин солыырга албаданганы кӧрӱнет. Эки тем кӧрӱп ийектер:
Агару Бичиктиҥ кезик чек эски кӧчӱрмелеринде 1 Иоанн 5:7-де мындый сӧстӧр бар: «Теҥериде ӱчӱ керелейт: Ада, Сӧс лӧ Агару Тын. Бу ӱчӱниҥ учуры јаҥыс». Је мындый сӧстӧр оригиналдыҥ текстинде болбогон деп, бӱдӱмјилӱ колбичимелдер керелейт — олорды кийнинде кожуп салганa. Оныҥ да учун бӱгӱнги кӱнниҥ јарлу Агару Бичиктиҥ кӧчӱрмелеринде бу сӧстӧр јок.
Агару Бичиктиҥ јебрен колбичимелдеринде Кудайдыҥ ады муҥдар катап туштайт. Је Агару Бичиктиҥ кӧп саба кӧчӱрмелеринде Кудайдыҥ адын «Кайракан», «Кудай» деп титулдарга солып салган.
Агару Бичикте эмди де кӧп јастыралар табылар дегени јастыра деп, бис кайдаҥ билерис?
Бӱгӱнги кӱнде сӱреен кӧп колбичимелдер табылган, оныҥ учун јастыраларды табарга јеҥил болотb. Олорды бой-бойыла тӱҥдештирген кийнинде, эмдиги ӧйдиҥ Агару Бичиги керегинде кандый тӱп-шӱӱлте эдерге јараар?
Уильям Грин деп ученый Еврей Бичимелдердиҥ (эмезе «Эски Кереестиҥ») тексти керегинде мынайып айткан: «Јебрен ӧйдиҥ кандый да чӱмдемели, Агару Бичик чилеп, јастыразы јок јетирилбеген».
Христиан Грек Бичимелдер (эмезе «Јаҥы Кереес») керегинде Фридерик Брюс деп библеист айдат: «Јарлу чӱмдеечи-классиктердиҥ чӱмдемелдериниҥ оригиналын танып ийетен керелерге кӧрӧ, Јаҥы Кереестиҥ керелери канча киреге кӧп».
Библиялык колбичимелдер шиҥдеери јанынаҥ јарлу шиҥдеечи, сэр Фредерик Кеньон, мындый шӱӱлтеге келген: «Христиан кижи Агару Бичикти чыннаҥ ла Кудайдыҥ Сӧзи деп бӱдер аргалу. Ӱйедеҥ ӱйеге бистиҥ ӧйгӧ јетире једип келген бу бичикке јаан ла солынталар кирбеген».
Агару Бичиктиҥ тексти чике ле чын јетирилген деп, база нениҥ учун айдарга јараар?
Еврей де, христиан да Бичимелдерди кӧчӱре бичиген улус Кудайдыҥ албатызыныҥ јаан јастыралары керегинде айдылган јерлерди солыбай, анайып ла артыргызып салгандарc (Тоолор 20:12; 2 Самуил 11:2—4; Галаттарга 2:11—14). Олор иудейлердиҥ сӧс укпаганынаҥ улам јаргылатканын, анайда ок улустыҥ сананып тапкан ӱредӱлериниҥ тӧгӱнин илезине чыгарган јерлерди јоголтпогон (Осия 4:2; Малахия 2:8, 9; Матфей 23:8, 9; 1 Иоанн 5:21). Анайып, бу улуска бӱдерге јараар деп ле олор Кудайдыҥ агару Сӧзин тереҥ тооп турган деп кӧрӧдис.
Кудай Агару Бичикти бойыныҥ агару тыныныҥ болужыла бичидип саларда, текстке јастыралар кирбезин деп, кичееп албас па?d (Исайя 40:8; 1 Пётр 1:24, 25) Нениҥ учун дезе Кудай Агару Бичикти јӱк ле јебрен ӧйдӧ јаткан улуска эмес, је бӱгӱнги де кӱнниҥ улузына тузалу болзын деп амадаган эмей (1 Коринфтегилерге 10:11). Агару Бичиктиҥ бойында айдылат: «Башкыда ончо бичилгени бисти ӱредерге бичилген. Бис олордоҥ чыду ла кӧкӱдӱ алып, ижемјибисти јылыйтпазыбыс» (Рим. 15:4).
Иисус ла оныҥ ӱренчиктери Еврей колбичимелдердиҥ копияларыныҥ тексти солынбаган деп алаҥзыбаган (Лука 4:16—21; Апостолдордыҥ ижи 17:1—3).
a Бу сӧстӧр Синайский кодексте, Александрийский кодексте, 1209 деп Ватиканский колбичимелде, латинский Вульгатаныҥ оригинал текстинде, Филоксеновский ле Гераклийский сирийский кӧчӱрмелерде, анайда ок сирийский Пешиттада јок.
b Темдектезе, грек тилге Јаҥы Кереестиҥ (эмезе Христиан Грек Бичимелдердиҥ) 5 000-наҥ кӧп колбичимелдери табылган.
c Агару Бичикте Кудайдыҥ ишчилери јастырбай турган деп айдылбай јат. Анда: «Кинчек этпей турган кижи јок» — деп айдылат (1 Каандар 8:46).
d Кудай Агару Бичикти бичидип турарда, кандый сӧс бичиирин диктовать этпеген, је јӱк кандый шӱӱлте бичиирин башкарган (2 Тимофейге 3:16, 17; 2 Пётр 1:21).