Ниневия сӱреен јаан тураларлу ла статуяларлу кала болгон
Слер билереер бе?
Ниневияла не болуп калган?
АССИРИЯ б. э. озо VII чактыҥ бажында эҥ јаан телекейлик держава болуп калган. Британский музейдиҥ сайтыныҥ јетирӱзиле болзо, бу империяныҥ јери Кӱнбадыш јанында турган Кипрдаҥ ала Кӱнчыгыш јанында турган Иранга јетире болгон. Кандый да јылдарда ого Египет те кирген. Ассирияныҥ тӧс јери, Ниневия, телекейде эҥ јаан кала болгон. Бу кала коркышту јаан статуяларыла, јараш садтарыла, сӱрекей бай байзыҥдарыла, анайда ок сӱреен јаан библиотекаларыла јарлалган. Јебрен Ниневияда табылган стенелерде оныҥ кааны Ашшурбанипал Ассирияныҥ башчылары чылап, бойын «телекейдиҥ кааны» деп аданганы бичилген. Ол ӧйдӧ Ассирияны ла оныҥ тӧс јерин, Ниневияны, кем де бактырып болбос деп билдирген.
Ол ӧйдӧ Ассирияныҥ телекейлик державазы эҥ ле јаан империя болгон
Ассирия эҥ улу болуп калган ӧйдӧ, Иегова Софония судурчызы ажыра мынайып айткан: «Кудай... Ассирияны јоголтып салар, Ниневияны јайрадар, оны чӧл јер чилеп, кургадып салар» (Соф. 2:13). Анайда ок судурчы Наум ажыра айткан: «Алтын-мӧҥӱнин тоногор! Кала ээн болуп, јайрадылып калды. Сени кӧргӧн улус сенеҥ качып айдыжар: „Ниневия куруталып калды!“» (Наум 2:9, 10; 3:7). Бу судурларды уккан улус мынайып айдышкан болор: «Андый неме кайдаҥ болотон? Улу Ассирияны кем де јеҥип болбос». Эйе, бого бӱдерге коркышту кӱч болгон.
Ниневия ээн чӧл болуп калган
Айдылып калган судурлар бӱдӱп калды. Б. э. озо VII чактыҥ учында Ассирияны Вавилонныҥ ла Мидияныҥ черӱзи јуулап алган. Учы-тӱбинде Ниневия јайрадылып чек ундылып калган. Метрополитен деп кеендик музейдиҥ (Нью-Йорк) сайтыныҥ бир статьязында мынайып айдылган: «Орто чактарда анда качан да кала турган деп кем де билбес болгон. А Ниневия керегинде дезе јӱк ле Агару Бичиктеҥ билип аларга јараар болгон». Анайда ок библиялык археологический обществоныҥ онлайн архивинде мынайып бичилген: «XIX чактыҥ бажында улу Ассирия болгон бо, јок по деп улус алаҥзыган». Је 1845 јылда Остин Лейард деп археолог Ниневия болгон јерде казынты эдип баштаган. Анайып оныҥ тапкан јемириктеринеҥ Ниневия улу кала болгон деп кӧрӱнген.
Ниневия керегинде судурлар оок-теегинеҥ бери бӱдӱп калган. Айдарда, Агару Бичикте бӱгӱнги кӱнниҥ политический системалары керегинде айдылган судурлар ончозы бӱдӱп калар (Дан. 2:44; Ачыл. 19:15, 19—21).