JOEL
1 Chau Jehová tüfa ñi feipifiel ta Joel,* Petuel ñi fotüm:
2 “Pu loncolelu, allcütufimün tüfa,
com eimün mülelu tüfachi troquiñ mapu meu,* ngüneduamfimün.
¿Femngechi dungu rupapei mai tamün antü meu
cam tamün cuifiqueche yem ñi antü mu?
3 Quimeltuafimün tamün pu fotüm,
fei quisu engün quimeltulelafingün tañi pu fotüm,
ca feitichi pu fotüm quimeltulelafingün tañi pu cüpanche.
4 Ñi apümcanofiel hunen cüpachi saltamonte,* caquelu saltamonte* müpülen* cüpayai ñi lümüafiel.
Fei ñi elcünuel engün, hueque saltamonte iyafi.
Huelu caquelu saltamonte apümcayafi chem ñi elcünuel feiti hueque saltamonte.
5 Eimün pu ngollilelu, ¡trepemün,* ngümamün!
6 Quiñe nehuen-ngechi troquiñche rume alün-ngelu lefcontupafi ñi troquiñ mapu.
Tañi foro ca tañi trangatranga* trapial reque felei.
7 Apümüñmaeneu ñi anüm ofad ca mutrungcünuñmaeneu ñi higuera anümca,
com trolüfentufi, tañi pichique rou cütu.*
Fei quiñepülecünufi.
8 Quiñe üllcha domo* sacu tacun tucutuuquei ca hueñancüquei ñi ñamümfiel tañi novio,
eimün ca femngechi hueñancüaimün.
9 Chau Jehová ñi ruca mu hulngehuelai fün chalintucun* ca hutrulngeelchi* chalintucun no rume.
Jehová ñi pu cüdaufe, pu sacerdote, rume hueñancüleingün.
10 Ti lelfün apümcangei, ti mapu hulhuelai chem no rume.
Ngehuelai fün, ti hue pulcu arcüi,* afi ti aceite.
11 Pu cüdauquefilu mapu quimlaingün ñi chumal ngehuenon mu cachilla ca cahuella.*
Pu ngen ofadentu, aungeiñ piqueingün.
Com ti fün huesalcalehuetui.
12 Ti anüm ofad ancüi,
ti higuera tonfünagi.
Ti anümca hulquelu granada fün, ti palmera ca ti manzano,
com pu anümca lelfün mu mülelu ancüi.
Pu che mu ngehuelai ayühun, re yehuen dungu mületui.
13 Eimün pu sacerdote, sacu tacun mu tucutuucülemün ca hueñancülemün.*
Eimün pu cüdauquelu altar mu,* aungeiñ pimün.
Eimün, tañi Chau Dios ñi pu cüdaufe, cüpamün, rulpapunaimün tucutuucülen sacu tacun mu.
Tamün Chau Dios ñi ruca mu yengehuelai fün chalintucun ca hutrulngeelchi chalintucun no rume.
14 Feipicünumün ñi müleal ngüñüluhun dungu,* mülepe yamfal trahun.*
Tamün Chau Dios Jehová ñi ruca mu trahulfimün pu loncolelu quiñentrür com pu mülelu feitichi mapu mu,
fei quellumuiñ llellipufimün ta Chau Jehová.
15 ¡Ahuem! ¡Llicafalchi antüngeai!
Chau Jehová ñi antü püllelepai,
feichi antü tati Com Nehuen Nielu cüpalafi apümcahun dungu.
16 Ngehuelai iyael taiñ adquiñ mu.
Cafei taiñ Chau Dios ñi ruca mu inei no rume ayüucülelai ca pürapapiuquelelai.
17 Miñche tañi pala mu engün ancüi ti fün.*
Huellilei ti elquetranhue,
ca cheu ñi mülequefel ti fün teifüngei, ancülu cai ti fün.
18 Pu culliñ cütu, aungeiñ piqueingün.
Ti pu huaca cangechi nampiyahuingün nienon mu cachu.
Pu ufisa cutrancaumequeingün.
19 Ahuem, Chau Jehová, eimi mütrümayu.*
Ti cütral apümfi com ti lelfün nielu cachu,
ca ti leuleucülechi* cütral mu lüfi com anümca lelfün mu.
20 Ti huitrunco arcüi
ca ti cütral apümfi com ti lelfün nielu cachu.
Feimu auca culliñ cütu* quintumequeimu”.
2 “¡Sion mu dungulfimün ti cullcull!
Tañi lif huincul mu huirarcülen feipiaimün cüpalei ti hueichan.*
Com pu che tüfachi mapu mu müllmüllcülepe.
¡Chau Jehová ñi antü cüpalei! ¡Püllelepai!
2 Feichi antü rume dumiñcüleai,
ca müleai curülechi tromü
feichi pu huincul catrütufilu reque ti pañü antü hunün mu.
Mülei quiñe nehuen-ngechi troquiñche fentren-ngelu.
Turpu mülequelafui femngechi troquiñche,
ca mülehuelayai inalechi cüpanche mu.
3 Quiñe cütral apümcamequefi chem ñi hunelen fei engün meu,
ca leuleucülechi* cütral lüpümmequefi chem ñi inalen fei engün meu.
Tañi adquiñ mu engün mülei quiñe mapu Edén lof reque,
huelu furitu mülei quiñe huellin mapu.*
Chem no rume montulayai.
4 Cahuellu reque feleingün,
ca lef amuleingün hueichan cahuellu reque.
5 Raracüleingün carretela reque* rincüpüramequelu huechuñ huincul mu
ca üicülechi cütral reque lüpümmequefilu ancülechi cachu.
Nehuen-ngechi troquiñche reque feleingün pepicaucülelu ñi hueichayal.
6 Fei engün ñi duam mu com pu troquiñche cutrantupiuqueleaingün,
percancüleai reque* tañi ange engün.
7 Hueichafe reque malocontuqueingün,
soltau reque püraconqueingün cura malal mu.*
Caque quiñeque amulei tañi rüpü mu,
quiñe no rume famtripaquelai.
9 Lefcontuquefingün ti huaria, lefcülen amulequeingün huente cura malal mu.
Püraqueingün huente ruca mu, conqueingün ventana mu hueñefe reque.
10 Amulelu engün nüyüquei* mapu ca nengümcauquei huenu.
Dumiñnagquei antü ca cüyen,
ca huilüfhuelai huangülen.
11 Chau Jehová nehuentu dunguai tañi pu hueichafe ñi adquiñ mu, rume fentren-ngeingün tañi pu hueichafe.
Nehuen-ngei tati huechunentuquelu ñi feipin.
Chau Jehová ñi antü, fütra antü tati ca rume afmatufali.
¿Inei am montupeafui?”.
12 Chau Jehová feipi: “Huelu petu mülei antü, com tamün piuque mu huiñotumün iñche mu.
Ngüñüluumün, ngümamün ca eyütumün.
13 Huichafcafimün* tamün huesaquelu, huelu fei ca no müten, cafei tamün piuque,
fei huiñotumün tamün Chau Dios Jehová mu.
Quisu duamtuchequei, cutranpiuqueyechequei, illcufemquelai,* rume piuqueyechequei*
ca huiñohuitrautuai ñi huercüal cutrancahun.
14 Caletuafui chi tañi pin, huiñohuitrautuafui chi tañi dulliel mu
ca cümelcayafeimünmeu. ¿Femcayafui chi?
Femngechi eluafimün tamün Chau Dios Jehová fün chalintucun,* cafei hutrulngeelchi* chalintucun.
15 ¡Sion mu dungulfimün ti cullcull!
Feipicünumün ñi müleal ngüñüluhun dungu, mülepe yamfal trahun.*
16 Trahulfimün ti troquiñche, pepicacünufimün ti trahunche ñi amual falin trahun mu.
Trahulfimün füchaqueche,* pichiqueche ca pu moyolelu.
Tati noviohuen tripape tañi pieza mu.
17 Chau Jehová ñi pu cüdaufe, ti pu sacerdote,
ngümape engün rangi ti conhue ca ti altar mu. Feipipe engün:
‘Ahuem, Chau Jehová, cutranpiuqueyefinge tami troquiñche.
Femcünulayaimi pu troquiñche ñi ngünenieafiel tami pu che,
femngechi tañi ayentungenoal engün tami duam mu.
“¿Cheu mülei fei engün tañi Chau Dios?” ¿feipipeafulu am caquelu troquiñche?’.
18 Fei Chau Jehová com piuque mu incayafi tañi mapu
ca cutranpiuqueyeafi tañi pu che.
19 Chau Jehová feipiafi tañi pu che:
‘Tüfa elumequehuiyiñ fün, hue pulcu ca aceite.
Fei com tuduamaimün.
Eluhuelayafiñ tamün illamcayaeteu pu troquiñche.
20 Cüpalelu norte püle* püntücünuafiñ* eimün mu, camapu yeafiñ.
Huall püle yeafiñ quiñe mapu ancülelu ca huellilelu.
Tati pu hueichafe hune amulelu puhulafiñ lafquen püle tripahue antü mülelu.*
Tati pu inalelu puhulafiñ lafquen püle conhue antü mülelu.*
Tati la huesa nümüai,
tañi nümün puhuai com feitichi mapu püle.
Chau Dios femai afmatun dungu’.
21 Eimi, mapu, llicaquilnge.
Ayüunge ca pürapapiuquelenge, Chau Jehová afmatun dungu femai.
22 Llicaquilmün, culliñ mülelu mapu mu.
Ti huellin mapu carüleai cachu mu.
Ti pu anümca hulai ñi fün.
Ti higuera ca ti ofad anümca mülei ñi hulal ñi fün.
23 Eimün, Sion ñi pu püñeñ, ayüumün ca pürapapiuquelemün tamün Chau Dios Jehová ñi duam mu.
Rimü mu* quisu fente cüme eluaimünmeu mahun.
Fentren mahun eluaimünmeu,
rimü ca pehu mu, cuifi reque.
24 Tati pünoquetranhue* apoleai lifcülechi fün meu.
Cheu ñi cütrüngequen ofad ca aceituna hutrutripayai hue pulcu ca aceite.
25 Fentren tripantu huercüfiñ tañi pu fentren hueichafe tamün chaftuafiel:
ti saltamonte* müpüquelu* ca tati nienolu müpü, tati saltamonte com apümcaquelu ca tati chem rume iquelu.
Tüfa ifingün com tamün nganün. Fei iñche huiño cullituhuaiñ com tañi apümcael engün.
26 Rüfcünu iyaimün ca tuduamaimün.
Püramyeafimün tamün Chau Dios Jehová ñi üi,
fei afmatun dungu femquei tamün duam mu.
Tañi troquiñche turpu huiño yehuelcangelayai.
27 Fei rüfcünu quimaimün iñche afcadiniefiñ ta Israel,
iñche tamün Chau Dios Jehová. ¡Ngelai cangelu!
Tañi troquiñche chumcaunorume huiño yehuelcangelayai.
28 Fei hula, hulan* tañi nehuen itrofill che meu.
Tamün pu fotüm ca tamün pu ñahue huldunguaingün Chau Ngünechen ñi quimelün dungu.
Tamün füchaqueche peumayaingün
ca tamün huechequeche afmatun dungu peaingün.
29 Feichi antü mu pu huentru ca pu domo ñi cüdahuelqueteu,
eluafiñ tañi nehuen.
30 Afmatun dungu feman huenu mu ca ti mapu meu.
Müleai ta mollfüñ, cütral ca fentren fitrun* püramequeai.
31 Fei dumiñnagai ti antü, ca ti cüyen mollfüñcünuhuai.
Fei hula puhuai Chau Jehová ñi fütra afmatun antü.
32 Com tati maneluulu* Chau Jehová ñi üi meu, montulngeai.
Chumngechi ñi feipicünuel Chau Jehová, Sion huincul mu ca Jerusalén meu müleai tati pu lefmaulu,
tati pu mongetripalu Chau Jehová ñi mütrümfiel”.*
3 “Feichi mu huiño cüpaltuafiñ pu Judá che ca Jerusalén che
presuyengelu cañpüle.
2 Fei ca trahulafiñ com pu troquiñche,
Üye mu juiciantucuafiñ
ñi chumfiel mu engün tañi pu che, tañi pu Israel che.
Fei engün huall püle yefingün tañi pu che
ca hudameluhuingün tañi mapu.
3 Sortiafingün* tañi pu che inei tañi yetuafiel.
Pichi huentru trafquintuquefuingün ñi poyetuaeteu pod mongen domo,*
ca trafquintuquefuingün pulcu pichi domo mu.
4 Ahuem Tiro, Sidón ca com pu Filistea che,
¿chumngelu* chaftumequemun?
¿Huesa femün am, feimu huiñoleltumequemun?
Femmequelmün,
müchai müten iñche huiñoleltuhuaiñ tamün femün.
5 Eimün yetufimün tañi plata ca tañi oro,*
tañi doi falinque fillem tucufimün tamün ngillatuhue ruca mu.
6 Pu Judá che ca pu Jerusalén che fendelelfimün pu Grecia che,
femngechi ñi püllelenoal tañi mapu mu engün.
7 Huelu cheu tamün fendefiel engün, iñche cüpaltuafiñ,
fei huiñoleltuhuaiñ tamün huesa femün.
8 Tamün pu fotüm ca tamün pu ñahue fendelelafiñ pu Judá che.
Tüfa engün fendelelafingün pu huentru Saba mu,* quiñe troquiñche camapulelu.
Tüfa ñi feipiel Chau Jehová.
9 Tüfa huldunguaimün fillque troquiñche mu:
‘¡Pepicaumün tamün hueichayal!* ¡Mütrümfimün* pu nehuen-ngechi huentru ñi quehuayal!
¡Com pu hueichafe fülconpape! ¡Trecalen tripape engün!
10 Tamün arau fütraque cuchillocünuafimün ca tamün rosehue* huaiquicünuafimün.*
Ti nehuen-ngenolu feipipe: “Iñche nehuen-ngen”.
11 ¡Cüpamün, hueluquentu quelluumün, com eimün, pu troquiñche fülcülelu!* ¡Trahuluumün!’”.
Ahuem, Chau Jehová, eluafimi tami pu hueichafe ñi nagal feichi mülehue mu.
12 Chau Dios feipi: “Fillque troquiñche yafüluupe, amupe engün Jehosafat ñi laf mapu mu.
Üye mu anüpuan ñi juzgayal com pu troquiñche fülcülelu.
13 Pepicalei ti cosecha, rulpafimün ti ichona.
Cheu ñi cütrüngequen ofad apolei, feimu nagmün ca pünocafimün.
Pu troquiñche rume huesaque dungu femmequei, feimu apolei cheu ñi elngequen ti pulcu.
14 Chau Jehová tañi antü püllelei,
feimu rume fentren che mülei ti laf mapu mu cheu tañi juzgangeal pu che.
15 Ti antü ca ti cüyen dumiñnagai
ca huangülen huilüfcülehuelayai.
16 Sion mu Chau Jehová mürülmequeai reque,*
Jerusalén mu nehuentu dunguai.
Tati huenu ca ti mapu müllmüllcüleai.
Huelu Chau Jehová quiñe ellcaupeyüm reque* feleai tañi pu che meu,
quiñe nehuen-ngechi mülehue reque pu Israel che mu.
17 Mülei tamün quimal iñche tamün Chau Dios Jehová, Sion mu mülen, tañi lif huincul meu.
18 Feichi antü meu mahuida mu tüicünagai cochü pulcu,
huincul mu hutrunagai* lichi,
Com huitrunco ñi mülen Judá mu apoleai co mu.
Chau Jehová ñi ruca mu huefpayai quiñe hufco,*
hutrucoafi Acacia laf mapu.
19 Huelu Egipto huellileai
ca Edom huellin mapungetuai,*
ahucafilu cai pu Judá che,
ñi mapu mu langümfingu che huesa femnolu.
20 Huelu Judá ca Jerusalén mu rumel müleai che.
21 Culpanochi che troquiafiñ, cuifi femngechi troquiquelafun.
Fei Chau Jehová müleai Sion mu”.
Tüfachi üi cüpa feipi “Jehová feita Chau Dios”.
Cam: “Ti mapu meu”.
Hebreo quehun mu caquerumei chumngechi ñi feipingequen saltamonte.
Ca lof mu: “Chori”. Hebreo quehun feipilei: “Langosta”. Diccionario mu ngüneduamnge “saltamonte”.
Ca lof mu: “Ipüncülen”.
Ca lof mu: “Nepemün”.
Ca lof mu: “Pütocoquelu”.
Ca lof mu: “Montuñmangeimün”.
Ca lof mu: “Traltri”.
Ca lof mu: “Pichique chamida cütu”.
Hebreo quehun mu cüpa feipi quiñe domo turpu cudumuunolu quiñe huentru engu.
Ca lof mu: “Füchotun, mañumtun”. Diccionario mu ngüneduamnge “fün chalintucungelu”.
Ca lof mu: “Huitrulngeelchi”.
Ca lof mu: “Ancüi”.
Ca lof mu: “Cebada”.
Cam: “Cultraftucumün tamün rucu”.
Diccionario mu ngüneduamnge “altar”.
Diccionario mu ngüneduamnge “ngüñüluhual”.
Ca lof mu: “Respetafal trahun”.
Ca feipiafui chi: “Ancülechi higo”.
Ca lof mu: “Ngütrümayu”.
Ca lof mu: “Leglegcülechi”.
Ca lof mu: “Aucan culliñ, caita culliñ”.
Ca lof mu: “Quehuan, aucan”.
Ca lof mu: “Leglegcülechi”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Ca lof mu: “Carro reque”.
Ca lof mu: “Lürmüleai”.
Ca lof mu: “Muralla mu”.
Ca lof mu: “Peltrintucuuquelaingün, rütrentucuuquelaingün, altrontucuuquelaingün”.
Cam: “Ütrüftungelu”.
Ca lof mu: “Inaucülen amulequeingün müten”.
Ca lof mu: “Nüyünquei”.
Ca lof mu: “Huicürcafimün”.
Ca lof mu: “Lladcüfemquelai”. Cam: “Ñochi duamngei”.
Hebreo quehun mu feipi piuqueyechen ca fürenechen afquenolu. Diccionario mu ngüneduamnge “piuqueyen afquenolu”.
Ca lof mu: “Füchotun, mañumtun”.
Ca lof mu: “Huitrulngeelchi”.
Ca lof mu: “Respetafal trahun”.
Cam: “Pu loncolelu”.
Ca lof mu: “Picun püle”.
Ca lof mu: “Hudacünuafiñ”.
Tüfa tati Lachi lafquen.
Tüfa tati Mediterráneo lafquen.
Ca lof mu: “Otoño mu”.
Ca lof mu: “Lila”.
Ca lof mu: “Chori”. Hebreo quehun feipilei: “Langosta”. Diccionario mu ngüneduamnge “saltamonte”.
Ca lof mu: “Ipünquelu”.
Hebreo quehun feipilei: “Hutrulan”.
Ca lof mu: “Pitrun”.
Hebreo quehun feipilei: “Mütrümlu”.
Ca lof mu: “Ngütrümfiel”.
Tüfachi üi cüpa feipi “Chau Jehová juezngei”.
Ca lof mu: “Nag mapu mu”.
Ca lof mu: “Suertefingün”.
Cam: “Prostituta”. Diccionario mu ngüneduamnge “prostituta”.
Ca lof mu: “Chemu”.
Ca lof mu: “Milla”.
Cam: “Seba”.
Ca lof mu: “Quehuayal, aucayal”.
Ca lof mu: “Ngütrümfimün”.
Cam: “Ichona”.
Ca lof mu: “Lanzacünuafimün”.
Ca lof mu: “Püllelelu”.
Ca lof mu: “Ñahuaumequeai, huarülmequeai reque”.
Ca lof mu: “Llumumpeyüm reque”.
Ca lof mu: “Respetafal”.
Cam: “Quimnoelchi che”.
Ca lof mu: “Huitrunagai”.
Ca lof mu: “Huitrunco, huidco”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.