MIQUEAS
1 Miqueas,* tuulu Moréset mu, llohui Chau Jehová ñi dungu. Feichi mu Jotán, Acaz ca Ezequías lonco ülmencülerqueingün Judá mu. Miqueas pengelelngei quiñe afmatun dungu chem ñi rupayal Samaria ca Jerusalén:
2 “¡Allcütumün com eimün pu troquiñche!
Ahuem, mapu ca com mülelu fei mu, ngüneduamcülemün.
Eluumün tamün juiciantucuaeteu tati Doi Fütra Ñidol Jehová.
Femngechi femai Chau Jehová tañi yamfal ruca mu.*
3 ¡Tüfei! Chau Jehová petu tripapai tañi mülehue mu.
Nagai, fei pünocayafi tati alüpüralechi mülehue mapu mu.
4 Chumngechi lliuquei* ti yihuiñ* cütral mu,
ca femngechi llihuai ti mahuida tañi miñche namun.
Chumngechi hutrunagquei* co lil mapu meu,
ca femngechi trirayai ti laf mapu.*
5 Com tüfa rupayai Jacob tañi huesaque femün mu,
Israel ñi pu cüpanche tañi culpan mu.*
¿Inei ñi duam mu huesa femi Jacob?
¿Samaria ñi duam mu no am?
¿Inei ñi duam mu mülei coilaque dios ñi ngillatuhue* Judá mu?
¿Jerusalén ñi duam mu no am?
6 Teifücayafiñ Samaria,
üye mu anümcangeai ofad.
Ütrüftucuafiñ tañi cura laf mapu mu,
re mülehueai müten cheu ñi anücünungeel ti huaria.
7 Com tañi pu adentun* apümcangetuai.
Quisutu fendehui, feimu fentren yehun* llohui,* huelu com lüpümngeai cütral mu.
Apümcayafiñ com tañi adentun.
Com ñi llohun Samaria tañi pod domongen mu,*
müntuñmangeai,* fei ñi cullingeal caquelu podngechi domo”.
8 Feimu eyütuan ca huiraran.
Triltrangnamuncünuhuan* ca triltrangquiyahuan.
Eyütuan auca trehua reque*
ca huiraran choique reque.
9 Samaria tremotulayai* tañi allfen meu,
Judá ca huesalcangei.
Feiti cutrancahun tañi troquiñche ñi conhue mu puhui, Jerusalén mu cafei.
10 “Quimeldungulayaimün feiti huesaque dungu Gat mu.
Ngümaquilmün, pichin no rume.
Bet-Afrá mu* ümülcaumün trufür mu.
11 Ahuem, pu Safir che, triltrangcülen amulemün ca yehuelemün.
Pu Zaanán che petu tripalaingün.
Bet-Ezel mu müleai eyütun, fei quelluntuculayaimünmeu.
12 Pu Marot che üngümcülerquefuingün* cümeque dungu,
huelu Chau Jehová huesaque dungu nacümfi* Jerusalén ñi conhue mu.
13 Ahuem, pu Lakís che, cahuellu mu pültrüntucufimün ti carretela.*
Eimün tamün duam mu Sion ñi püñeñ eluhui ñi culpayal.*
Pu Israel che reque chaftuen.
14 Feimu Moréset-Gat amutule, eluafimi yehun.
Aczib ñi pu cüpanche ngünencan dungungei Israel ñi pu lonco ülmen meu.
15 Ahuem, pu Maresá che, cüpaleluhuaiñ feichi caiñe com müntuquelu.
Adulam mu puhuai Israel ñi afmatufalngen.
16 Tamün poyenque yall* ñi duam mu cupiluumün ca catrümün com tamün cal lonco.
2 “¡Aungeai tati pu pepicauquelu ñi huesalcayal
ca tati pu raquiduamquelu ñi cahuitu mu chumngechi ñi huesa femal!
Hunlu müten femqueingün tañi raquiduamqueel
pepi femquelu engün cai tati.
2 Ayüniefingün lelfün, fei ngencauqueingün müten.
Ayüniefingün quiñe ruca, fei nüquefingün müten.
Ngünencan dungu mu müntuñmaquefingün* quiñe huentru ñi ruca
ca müntuñmaquefingün ñi mapu quiñe huentru.
3 Feimu llemai tüfa ñi feipin Chau Jehová:
‘Raquiduamcülen ñi cüpalelafiel tüfachi pu che cutrancahun, montulayaimün.
Femngechi mallma piuquengehuelayaimün cüpayalu cai cutrancahun.
4 Feichi mu pu che nütramyeaimünmeu.
Cutrantupiuqueleaingün, aungeiñ piaingün eimün tamün duam meu.
Fei feipiaingün: “¡Rume huesalcaleiñ!
Quisu müntuñmaeiñmeu taiñ mapu, fei elufi caquelu che.
Elufi quiñe troquiñche tañi poyenienoeteu”.
5 Fei inei no rume ünifcünulayafi* ti llasu ñi medial.
Ca mülelayai inei no rume ñi hudamafiel ti mapu Chau Jehová ñi trahunche mu.
6 “Fentecünumün tamün huldungun” piqueingün.
“Ngelai ñi huldungungeal tüfachi dungu.
Illamcangelayaiñ tati”.
7 Ahuem, Jacob ñi pu cüpanche, pu che feipiyahuingün:
“¿Afeluupei mai Chau Jehová?
¿Tüfa tañi femquen am chi?” piqueingün.
¿Quimlaimün am iñche ñi cümelcayafiel pu nor femquelu?
8 Huelu tañi pu che caiñe reque chaftumequeneu.
Maneluucülen rupaquei che hueichafe reque* huiñomequelu hueichan meu.
Huelu eimün entuñmaquefimün müten tañi falinque fillem ñi nieel tañi tacun mu.
9 Eimün quechanentuquefimün tañi cümeque ruca mu pu domo iñche tañi troquiñche mu.
Cümeque dungu elufiñ tañi pu püñeñ engün, huelu eimün müntuñmaquefimün.
10 Huitrapüramün, amutumün, tüfa mu ngelai tamün ürcütual.
Lifngenon mu mülei apümcahun, felei, rume huesa apümcahun.
11 Quiñe huentru ngünamquiyahuafui chi, ngünencacheafui, tüfachi coila dungu feipimequeafui chi:
“Rume nieaimün pulcu ca ngollilcachequelu”.
Fei tüfa queta Chau Dios ñi huerquen feipifemaimün.
12 Ahuem, Jacob, rüfcünu trahuluhuaiñ com eimün.
Felei llemai, trahulafiñ pu mülehuelu Israel mu.
13 Tati deumaquelu ti rüpü huneleai quisu engün meu.
Fei quisu engün lifretripayaingün, rumeaingün puerta püle, fei tripayaingün.
Ñi lonco ülmen rupayai tañi adquiñ püle,
Chau Jehová adnieafi engün”.
3 Iñche feipin: “Fürenemuchi, allcütumün, eimün Jacob ñi pu loncolelu,
ca eimün pu loncolechi hueichafe* pu Israel che meu.
¿Quimtucunielaimün chem am ti nor dungu?
2 Huelu eimün üdequefimün ti cümeque dungu ca piuqueyefimün huesaque dungu.
Tañi pu che huirunentuñmaquefimün tañi trahua ca tañi ilo tati foro mu.
3 Iñmaquefimün ñi ilo tañi troquiñche.
Huirunentuñmaquefimün tañi trahua.
Trafocaquefimün ca catrücaquefimün ñi foro
iyael reque challantucungelu, ilo reque challantucungelu.
Feichi antü quiñepülecünuhuai fei engün meu
tañi huesaque femün mu.
5 Pu huerquen huelulcamequefi tañi troquiñche.
Elungele iyael, cümeque dungu feipiqueingün, ‘¡Tüngün* müleai!’ piqueingün.
Huelu elungenole, llicalcachequeingün, müleai hueichan piqueingün.
Tüfa ñi feipifiel Chau Jehová:
6 ‘Dumiñ mu müleaimün pun mu reque, pelayaimün afmatun dungu.
Eimün mu re dumiñ müleai müten, pelontun dungu nielayaimün.
Conai ti antü
ca dumiñnagai tati pu huerquen meu.
7 Pu huentru afmatun dungu pequelu yehuelcangeaingün.
Pu pelontuchequelu hueñancünagaingün.
Com tacunieaingün ñi hun,*
Chau Dios huiñoldungunolu cai’”.
8 Huelu iñche, Chau Jehová ñi nehuen meu rume yafüluucülen.
Quellueneu ñi nor dungu femal ca nehuentuleal.
Femngechi quimelelafiñ ta Jacob ñi huesaque femün ca Israel ñi culpan.*
9 Fürenemuchi, allcütumün, eimün Jacob ñi pu loncolelu
ca eimün pu loncolechi hueichafe pu Israel che meu.
Üdequefimün ti nor dungu ca huelucünuquefimün tati norngelu.
10 Langümchen mu deumamequefimün ta Sion. Ca norngenochi dungu mu deumamequefimün ta Jerusalén.
11 Tamün pu loncolelu ellca cullingequei engün* tañi juzgacheal.
Tamün sacerdote cullingequei ñi quimeltucheal
ca tamün pu huerquen cullingequei ñi pelontucheal.
Huelu ñi quelluqueteu Chau Jehová femfaluuqueingün ca feipiqueingün:
“Chau Jehová, ¿mülelai am iñchiñ mu?
Chem huesa dungu no rume ditulayaiñmeu”.
12 Feimu eimün tamün culpan mu
Sion quetrangeai quiñe lelfün reque.
Jerusalén teifücalehuetuai.
Tati mahuida cheu ñi mülen Chau Dios ñi ruca huincul reque feleai apolelu anümca mu.
4 Afaelchi antü meu
ti mahuida cheu ñi mülen Chau Jehová ñi ruca
doi alüpüraleai caquelu mahuida mu ca cüme anücünungeai.
Cafei doi alüpüraleai caquelu huincul mu,
üye mu puucüleaingün pu troquiñche.
2 Fentren troquiñche amuai ca feipiaingün:
“Amuiñ, pürapuiñ Chau Jehová ñi huincul mu,
Jacob ñi Ngünechen tañi ruca mu.
Quisu quimeltuaiñmu tañi rüpü,
fei iñchiñ miyahuaiñ chumngechi ñi ayünieel”.
Sion mu tripayai ti ley,*
Jerusalén mu tripayai Chau Jehová ñi dungun.
3 Quisu juezcüleai fentren troquiñche meu
ca cüme elcünutuafi huesaque dungu ñi nieel nehuen-ngechi troquiñche camapulelu.
Araucünuafingün tañi fütraque cuchillo
ca rosehuecünuafingün tañi huaiqui.*
Pu troquiñche hueluquentu hueichaulayaingün*
ca quimhuetulayaingün chumngechi ñi quehuayal.
4 Caque quiñeque anücünuhuaingün miñche tañi anüm ofad ca miñche tañi higuera mu.
Inei no rume llicalcalayayu.
Chau Jehová Ñidolcülelu pu hueichafe mu feipicünui tüfa.
5 Com pu troquiñche, tañi pu dios ñi üi mu miyahuaingün.
Huelu iñchiñ, rumel mu miyahuaiñ taiñ Chau Dios Jehová ñi üi mu.
6 Chau Jehová feipi: “Feichi antü,
huitrañpüramafiñ tati cüntrolelu,
trahultuafiñ tati cañpüle puhulngelu
ca tati pu che iñche ñi cutrancafiel.
7 Montulafiñ quiñe troquiñ tati pu cüntrolelu mu.
Quiñe nehuen-ngechi troquiñche femcünuafiñ tati cañpüle puhulngelu.
Sion huincul mu Chau Jehová ngünenieafi engün,
fantepu ca rumel meu.
8 Ahuem, alüpüralechi ruca ñi incañpequefiel ti quechan,
tati huinculcülechi mapu Sion tañi püñeñ mu,
feichi cuifi* ngüneniequefulu huiñotuai eimi mu,
felei llemai, Jerusalén tañi püñeñ huiño ngen-ngetuai tañi ngünenieal.
9 ¿Chumngelu* nehuentu huirarmequeimi?
¿Niehuelaimi lonco ülmen?
¿Lapei mai tami ngülamtufe?
¿Feimu fente cutrancaumequeimi choyüpechi domo reque?
10 Ahuem, Sion ñi püñeñ, rume cutrancahuaimi
quiñe choyüpechi domo reque.
Feula tripatuaimi tati huaria mu, lelfün mu mülepuaimi.
11 Fei fentren troquiñche trahuluhuaingün tami quehuayaeteu,
feipiaingün: ‘Com apümcangepe Sion,
cüpa pefiyiñ tati’.
12 Huelu quimüñmalafingün Chau Jehová ñi raquiduam,
quimlaingün tañi ayünieel.*
Quisu trahulafi engün cheu ñi pünongequen quetran quiñe cütrüng cachilla reque* hue catrüngelu.
13 Ahuem, Sion ñi püñeñ, huitrapürange, pünoquetran-nge.
Pañillhuecünuafiñ* tami müta,
cobrecünuafiñ tami huili,
eimi cai trufürcünuafimi fentren troquiñche.
Tañi huehuel engün norngenochi dungu meu eluafimi ta Chau Jehová,
tañi nieel engün eluafimi tati Ñidol* com mapu meu”.
Fara mu hulelcamequengei ñi ange mu Israel ñi juez.
2 Eimi cai, Belén Efrata,
tami rume pichingen mu coneltulelaimi Judá ñi pu huaria mu.
Eimi mu tripayai inei ñi loncoleal Israel mu iñche tañi üi mu.
Fütra cuifi tañi tuhun, rume fütra cuifique antü meu.
3 Feimu Chau Dios quisucünuafi engün,
püñeñle hula ti niepüñeñcülechi domo.
Ca tañi mülehuechi peñi huiñotuaingün Israel troquiñche mu.
4 Quisu huitrapürayai, fei Chau Jehová ñi nehuen mu cuñiutucuafi ti quechan ufisa.
Femai tüfa Chau Jehová ñi duam mu, afmatufalngelu am ñi üi.
Fei engün tüngcülen* mongeleai.
Huall mapu mu pu che quimai ñi afmatufalngen feiti loncolelu.
5 Fei cüpalai tüngün.
Ti Asiria huentru malocontupale taiñ mapu ca pünocafile taiñ nehuen-ngechi adquintuhue,
rangiñ ti pu che mu dulliaiñ 7 camañfe,* felei, 8 principe,* ñi hueichayafiel.*
6 Fei püneafingün ñi fütra cuchillo ñi chaftuafiel Asiria mapu
ca huallpaconaingün cheu ñi puhun Nemrod ñi mapu.
Malocontupale taiñ mapu ca pünocafile cheu taiñ mülen,
quisu montulaiñmu ti Asiria huentru meu.
7 Fei Jacob ñi mülehuechi cüpanche
ilhuen* cüpalu Chau Jehová mu reque feleaingün rangiñ fentren troquiñche mu.
Troftrof mahun reque* feleaingün huente anümca meu.
Tüfa ngüneniequelaeyu pu huentru ñi fotüm
ca maneluucülelai pu huentru meu.
8 Cafei Jacob ñi mülehuechi cüpanche quiñe trapial reque* feleaingün
rangiñ pu culliñ mülelu mahuidantu mu.
Femngechi feleaingün rangiñ fentren troquiñche mu.
Quiñe hue trapial reque feleaingün rumelu rangiñ quechan ufisa mu,
lefcontuquefi ca huirüfcaquefi.
Ngelai inei tañi montulaeteu engün.
9 Hueutripayaimi tami pu caiñe mu.
Com tami pu caiñe apümcangeaingün”.
10 Chau Jehová feipi:
“Feichi antü apümcayafiñ tami pu cahuellu ca teifücayafiñ tami pu carretela.*
11 Apümcayafiñ com pu huaria tami mapu mu
ca teifünacümafiñ com tami huaria nielu fütraque cura malal.*
12 Fentecünuafiñ tami pelontun dungu
ca mülehuelayai rangi eimi mu inei no rume tañi femquen calcu dungu.
13 Apümcayafiñ tati pu adentun* ca tati huitracünuelchi cura poyengequelu ñi mülen eimi mu.
Ca tami deumaelchi fillem, fei tañi adquiñ mu pochongnaghuelayaimi.*
15 Fütra illculen mu* huiñoleltuafiñ ñi huesa femün
pu troquiñche tañi allcütuquenoeteu”.
6 Fürenemuchi, allcütumün Chau Jehová ñi feipin.
Huitrapüramün, pu mahuida ñi adquiñ mu entudungumün* tamün juician dungu.
Ti pu huincul allcütupe tamün dungun.
2 Ahuem, pu mahuida, allcütufimün Chau Jehová ñi juician dungu.
Ca femngechi femaimün, eimün pu nehuen-ngechi cura mapu meu.
Chau Jehová juician dungu nielelfi tañi pu che.
Dalluntucuafi ta Israel:
3 “Saquin troquiñche, ¿chumeyu am?
¿Chumngechi ürcülpeyu am?
Entudungunge tati.
4 Iñche entueyu Egipto mapu mu,
iñche montuleyu cheu tami esclavoyengefel.
Huercüfiñ ñi huneleal eimi mu ta Moisés, Aarón ca Míriam.
5 Saquin troquiñche, füreneen, ngoimalayaimi* chem ñi feipicünuel Balac, Moab ñi lonco ülmen,
ca chem ñi huiñoldunguleteu* Balaam, Beor ñi fotüm.
Ngoimalayaimi chem ñi rupan Sitim ca Guilgal mapu mu,
femngechi quimaimi Chau Jehová ñi nor femquen”.
6 ¿Chem yelelafiñ ta Chau Jehová?
Chau Dios alüpüralei, fei amuli ñi pochongnagal* tañi adquiñ mu, ¿chem yelelafiñ?
¿Yelelafiñ lüpümngeelchi chalintucun?*
¿Pichi culliñ quiñe tripantu nielu müten?
7 Chau Jehová, ¿ayüucülepeafui mai ñi elungeal rume fentrenque caniru*
ca rume fentren aceite?
¿Hulpeafun mai tañi hunen fotüm iñche tañi huesaque femün meu?
¿Hulpeafun mai tañi fotüm iñche tañi culpan meu?*
8 Chau Jehová feipieimu chem tañi cümen.
Fei, ¿chem ayülei tami femal?*
Tüfa müten: nor dungu femaimi,* piuqueyechefengeaimi*
ca ñom piuquengeaimi tami Chau Dios ñi adquiñ mu.
Ngüneduamfimün ti cutrancahun ñi cüpalen ca inei ñi femcünufiel.
10 Pu huesaque che nor femlaingün ñi nieal falinque fillem.
¿Petu mülepei mai feichi fillem tañi ruca mu engün?
¿Petu mülepei mai ti cajon nor fanefanetuquenolu* Chau Dios ñi üdequefiel?
11 ¿Lif che troquingeafun nieli quiñe romana nor fanefanetuquenolu
cam nieli quiñe cura pesa tañi ngünencacheal?
12 Pu ülmenque huentru huaria mu rume quehuafe chengeingün.
Tati pu che coilatuqueingün
ca ngünencachequeingün.
13 “Feimu llemai hulelcayayu allfülehuelmi hula.
Femcünuayu tami quisucünungeal tami culpan mu.*
14 Iyaimi, huelu tuduamlayaimi.
Ngüñülehueaimi.
Chem rume entulmi, yeñmutulayaimi tami nieafiel.
Huelu yeñmutucafulmi rume, eluafiñ tami pu caiñe.
15 Nganaimi, huelu püramlayaimi.*
Pünoafimi aceituna, huelu pünelayafimi ti aceite.
Pünoafimi ofad, huelu putulayaimi* ti pulcu.
16 Eimün inaniefimün Omrí ñi huercün dungu, fillque huimtun ñi nieel Acab ñi pu cüpanche.
Ca inanieñmafimün tañi ngülam.
Feimu cutrancayayu. Rume huesalcayayu, feimu pu che pellquelehueai.*
Ca tati pu huaria che femcünuafiñ ñi ayentungeal.
Pu troquiñche illamcayaimünmeu, huelu eimün eluhuaimün müten”.
7 ¡Aungen iñche! Quiñe che reque felen
quintumequefilu ofad ñi iyafiel
cam cümeque higo ñi fente ayüfiel, huelu pelafi.
Deu nentungei hualüng tripachi fün
ca deu tungei com ti ofad.
2 Ti nor che mülehuetulai mapu mu.
Rangiñ pu huentru meu ngelai quiñe nor huentru no rume.
Com pepicaucüleingün ñi langümcheal.
Caque quiñeque tucuquefingün huachi* ñi ütrüfconal ñi peñi.
3 Pepicaucüleingün ñi femal huesaque dungu.
Elumuchi regalo feipiconcülei ti principe.
Cullimuchi feipiconcülei ti juez.
Ti ülmen huentru feipimequei epe fill tañi ayünieel.*
Com quiñeucüleingün ñi huesa femal.
4 Tati doi cüme chengelu fei engün meu chacai reque* felei,
ca tati doi nor chengelu doyelcülei quiñe chacai corral reque.
Huelu acuai chi antü ñi feipicünuel tami pu soltau adquintulelu, ti antü ñi juiciantucungeal engün.
Fei hula queta pellquelehueaingün.*
5 Feyentulelayaimün tamün compañ mu
ca maneluucülelayaimün tamün cüme hueni mu.
Cuñiutuculenge chem tami feipifiel tami afcadi.
6 Ti fotüm illamcaquefi tañi chau,
ti püñeñ chaftuquefi tañi ñuque,
ti domo caiñetuquefi tañi nanüng.
Pu che ñi caiñe quisu tañi familia mu mülei.
7 Huelu iñche com piuque mu üngümcülean* Chau Jehová ñi femal.
Chau Dios montulqueneu. Ñochi duam mu üngümcülean fei mu.
Tañi Chau Dios allcütuaeneu.
8 Eimi, iñche tañi caiñe, ayüuquilnge tañi huesa rupamequen mu.
Tranarupan, huelu huitratuan.
Dumiñmalen, huelu Chau Jehová iñche tañi pelon reque feleai.
9 Culpan* Chau Jehová mu,
feimu cüpape müten iñche mu tañi illcun,*
incañpefile hula iñche tañi juician dungu ca norcünutufile tañi dungu.
Fei yeaeneu pelon mu,
feimu iñche peafiñ tañi nor dungu.
10 Tañi caiñe ca peai feitichi dungu.
Rume yehueleai inei tañi feipimequeteu
“¿Cheu mülei tami Chau Dios Jehová?”.
Adquintuafiñ tati,
fei pünocangeai fotra reque* rüpü meu.
12 Feichi antü eimi mu cüpayai che
Asiria ca Egipto ñi huaria mu tuulu.
Cüpayaingün Egipto mu ca ti Leufü püle,*
fillque lafquen ca fillque mahuida mu.*
13 Ti mapu huelliletuai ti pu che ñi culpan mu.
Femngechi rupayai tañi femün mu engün.
14 Tami retrü mu camañnieafimi* tami troquiñche, tüfa tati quechan ufisa tami ngen-ngeel.
Fei quisu mülequefui quiñe mahuidantu mu, rangiñ quiñe huerta mu.
Ipe engün Basán ca Galaad mu chumngechi ñi femquefel cuifi mu.
15 “Feichi antü reque tripalu eimi Egipto mapu mu,
pengelelafiñ tami pu che afmatun dungu.
16 Pu troquiñche adquintuafingün.
Nehuen-ngeingün rume, huelu yehuelcangeaingün.
Tañi cuhu mu tacucünuafingün tañi hun ca pilulehueaingün.
17 Trufür iyafingün* filu reque.
Tañi ellcaupeyüm mu* müllmüllcülen tripayaingün huinolquiyauquechi culliñ reque.
Pellquelen mu fülmayafingün taiñ Chau Dios Jehová,
ca llicanieafingün”.*
18 Chau Dios, ¿inei am trürümngeafui eimi mu?
Eimi perdonañmaquefimi tami pu che* ñi huelulcan ca rulpacünuñmaquefimi ñi huesa femün engün.
Rumel illculelayaimi,
rume ayüleimi tami piuqueyecheal.*
19 Huiño cutranpiuqueyemuaiñ, pünocayafimi* taiñ huelulcan.
Com taiñ huelulcan, ütrüftucuafimi alüconchi lafquen mu.
20 Com tami feipifiel ta Jacob rüfngei,
pengelelfimi ta Abrahán tami rume piuqueyefiel.*
Ca femngechi femaimi iñchiñ mu, tüfachi dungu feipicünufimi* taiñ pu che rume fütra cuifi mu.
Femngechi feipingequefui pu Miguel cam Micaya pingelu. Tüfachi üi cüpa feipi “¿inei am Jehová reque felei?”.
Ca lof mu: “Respetafal ruca mu”.
Cam: “Templo”.
Ca lof mu: “Lluuquei”.
Tüfa mu cüpa feipi chem ñi deumael pu abeja ñi elcünual tañi miel, matu müten lliuquei.
Ca lof mu: “Huitrunagquei”.
Ca lof mu: “Nag mapu”.
Ca lof mu: “Yafcan mu”.
Hebreo quehun feipilei: “Huechuñ mülechi mülehue”. Diccionario mu ngüneduamnge “huechuñ mülechi mülehue”.
Ca lof mu: “Imagen”.
Ca lof mu: “Regalo”.
Cam: “Cullingei tañi cudumngeal”.
Cam: “Tañi prostitutangen mu”. Diccionario mu ngüneduamnge “prostituta”.
Ca lof mu: “Montuñmangeai”.
Ca lof mu: “Trananamuncünuhuan”.
Cam: “Chacal reque”.
Ca lof mu: “Mongetulayai”.
Cam: “Afrá ñi ruca mu”.
Ca lof mu: “Esperalerquefuingün”.
Ca lof mu: “Nagümfi”.
Ca lof mu: “Carro”.
Ca lof mu: “Yafcayal”.
Ca lof mu: “Familia”.
Ca lof mu: “Nentumün tamün cal lonco”.
Ca lof mu: “Aguila reque”.
Ca lof mu: “Montuñmaquefingün”.
Ca lof mu: “Huinüfcünulayafi”.
Ca lof mu: “Quehuafe, aucafe reque”.
Ca lof mu: “Corral mu”.
Ca lof mu: “Quehuafe, aucafe”.
Ca lof mu: “Ngütrümafingün”.
Ca lof mu: “Lloudungulayayu”.
Ca lof mu: “Cüme duam”.
Cam: “Payun”.
Ca lof mu: “Yafcan”.
Ca lof mu: “Llum cullingequei engün”.
Cam: “Quimeltun”.
Ca lof mu: “Lanza”.
Ca lof mu: “Quehuaulayaingün, aucaulayaingün”.
Cam: “Hune”.
Ca lof mu: “Chemu”.
Cam: “Ngillanentuaimu”.
Cam: “Ngülam”.
Ca lof mu: “Trarin cachilla reque”.
Ca lof mu: “Hierrocünuafiñ”.
Cam: “Rüfngechi Ñidol”.
Ca lof mu: “Hueltañmaniengeiñ”.
Ca lof mu: “Cüme felen”.
Ca lof mu: “Ufisa cuidaquelu”.
Cam: “Loncolelu”.
Ca lof mu: “Quehuayafiel, aucayafiel”.
Ca lof mu: “Mülfen”.
Ca lof mu: “Fülfül mahun reque”.
Cam: “Hue trapial nielu tünai lonco”.
Ca lof mu: “Carro”.
Ca lof mu: “Muralla”.
Ca lof mu: “Imagen”.
Ca lof mu: “Lloyünaghuelayaimi, ponornaghuelayaimi”.
Ca lof mu: “Huirüfnentuafiñ”.
Diccionario mu ngüneduamnge “orcon mamüll ñi poyengequeel”.
Ca lof mu: “Lladcün mu”.
Ca lof mu: “Pengeldungumün”.
Ca lof mu: “Upelayaimi”.
Ca lof mu: “Lloudunguleteu”.
Ca lof mu: “Lloyünagal, ponornagal”.
Ca lof mu: “Füchotun, mañumtun”.
Ca lof mu: “Carnero”.
Ca lof mu: “Yafcan meu”.
Cam: “¿Chem ayülei tañi huiñolelngetual?”.
Cam: “Dullintuchelayaimi, nor chengeaimi”.
Hebreo quehun mu feipi piuqueyechen ca fürenechen afquenolu. Diccionario mu ngüneduamnge “piuqueyen afquenolu”.
Ca lof mu: “Respetanieafingün”.
Hebreo quehun feipilei: “Tami üi”.
Hebreo quehun feipilei: “Apolenochi efá”. Ngüneduamnge apendice B14.
Ca lof mu: “Yafcan mu”.
Ca lof mu: “Cosechalayaimi”.
Ca lof mu: “Pütocolayaimi”.
Ca lof mu: “Llicalehueai”.
Hebreo quehun feipilei: “Challhuahue”.
Tüfa mu mülei ti palabra néfesh hebreo quehun mu, alma feipingeafui huincadungun mu. Diccionario mu ngüneduamnge “mongen”.
Ca lof mu: “Huayun, püllin, huai reque”.
Ca lof mu: “Llicalehueaingün”.
Ca lof mu: “Esperalean”.
Ca lof mu: “Yafcan”.
Ca lof mu: “Lladcün”.
Ca lof mu: “Chapad, pele reque”.
Ca lof mu: “Muralla”.
Ca feipiafui chi: “Camapuleai ti huercün dungu”.
Tüfa tati Éufrates leufü.
Cam: “Quiñe lafquen puulu cangelu lafquen mu, quiñe mahuida puulu cangelu mahuida mu”.
Ca lof mu: “Cuidanieafimi”.
Hebreo quehun feipilei: “Cüllmayafingün”.
Ca lof mu: “Llumumpeyüm”.
Hebreo quehun feipilei: “Llicanieaimu”.
Hebreo quehun feipilei: “Tami herencia”.
Diccionario mu ngüneduamnge “piuqueyen afquenolu”.
Cam: “Huehuafimi, ngünenieafimi”.
Diccionario mu ngüneduamnge “piuqueyen afquenolu”.
Ca lof mu: “Cuyalltufimi”.