MATEO
ÑI HUIRINTUCUEL
1 Tüfachi lifru pengelquei Jesucristo* ñi tuhun. Feita David ca Abrahán ñi cüpanche.
2 Abrahán, feita Isaac ñi chau;*
Isaac, feita Jacob ñi chau;
Judá ca tañi pu peñi, feita Jacob ñi pu fotüm;
3 Judá feita Pérez ca Zérah ñi chau, tañi ñuque Tamar pingei;
Pérez, feita Hezrón ñi chau;
Hezrón, feita Ram ñi chau;
4 Ram, feita Aminadab ñi chau;
Aminadab, feita Nahsón ñi chau;
Nahsón, feita Salmón ñi chau;
5 Salmón, feita Boaz ñi chau, Rahab pingei tañi ñuque;
Boaz, feita Obed ñi chau, Rut pingei tañi ñuque;
Obed, feita Jesé ñi chau;
6 Jesé, fei tati lonco ülmen David tañi chau;
David, feita Salomón ñi chau, Urías ñi domo feita Salomón ñi ñuque;
7 Salomón, feita Rehoboam ñi chau;
Rehoboam, feita Abías ñi chau;
Abías, feita Asá ñi chau;
8 Asá, feita Jehosafat ñi chau;
Jehosafat, feita Jehoram ñi chau;
Jehoram, feita Uzías ñi chau;
9 Uzías, feita Jotán ñi chau;
Jotán, feita Acaz ñi chau;
Acaz, feita Ezequías ñi chau;
10 Ezequías, feita Manasés ñi chau;
Manasés, feita Amón ñi chau;
Amón, feita Josías ñi chau.
11 Petu ñi yengenon pu Israel che Babilonia huaria mu, Josías fotümyefi ta Jeconías ca caquelu tañi pu fotüm.
12 Mülepulu engün ta Babilonia, Jeconías fotümyefi ta Sealtiel;
fei Sealtiel fotümyefi ta Zorobabel.
13 Zorobabel, feita Abiud ñi chau;
Abiud, feita Eliaquim ñi chau;
Eliaquim, feita Azor ñi chau;
14 Azor, feita Sadoc ñi chau;
Sadoc, feita Aquim ñi chau;
Aquim, feita Eliud ñi chau;
15 Eliud, feita Eleazar ñi chau;
Eleazar, feita Mattán ñi chau;
Mattán, feita Jacob ñi chau;
16 Jacob, feita José ñi chau. José, feita María ñi füta. María choyüfi ta Jesús, tati Cristo pingelu.
17 Tüfa ta com ñi tuhunche: Abrahán ñi antü puulu ta David ñi antü, mari meli tuhunche rupai. Cafei David ñi antü puulu feichi antü ñi yengetun pu Israel che ta Babilonia, mari meli tuhunche rupai. Ca feichi antü yengelu pu Israel che ta Babilonia puulu ta Cristo meu, mari meli tuhunche rupai.
18 Femngechi choyüngei ta Jesucristo: tañi ñuque María mülefui ñi niehual José engu. Huelu petu ñi fütangenon, María niepüñeñcülerquei Chau Ngünechen ñi nehuen meu. 19 Tañi ayün huentru* José nor chengei, feimu pilai ñi yehuelcayafiel ta María rangiñ pu che mu. Fei José raquiduami ñi hudayafiel ta María, huelu ñi quimnoal pu che. 20 Huelu deu raquiduamlu tüfa, Chau Jehová* ñi cüme püllü peufaluhui quiñe peuma mu, fei feipifi: “José, David ñi fotüm, ngelai tami llicayal, yeafimi ruca mu tami domo María. Chau Ngünechen ñi nehuen mu niepüñeñcülei. 21 Fei püñeñle María, Jesús* pintucuafimi. Fei tüfa montulafi pu che tañi culpan mu”.* 22 Rüfcünu llemai, com tüfa rupai ñi femtripayal Jehová* ñi feipicünuel. Cuifi adcünufi tañi huerquen, fei feipicünui: 23 “¡Ahuem cai! Tati üllcha* niepüñeñai, choyüai quiñe püñeñ, Emmanuel pingealu”, tüfachi üi feipilei “Chau Dios iñchiñ mu mülei”.
24 Trepelu* José, femi chem ñi feipieteu Chau Jehová* ñi cüme püllü, fei yefi ñi domo quisu tañi ruca mu. 25 Huelu cudumuulai tañi domo engu, choyüngelu hula ti pichiche. Fei Jesús pintuculelfi ñi üi.
2 Jesús choyüngei Belén huaria Judea mapu mu, petu ngünenielu ta Herodes.* Fei tripahue antü püle cüpai quiñeque pelon huentru, tüfa engün ngüneduamquei pu huangülen. Fei Jerusalén meu acurqueingün. 2 Feipi: “Pu judio che ñi lonco ülmen choyüngei, ¿cheu ta mülei? Mülelu iñchiñ tripahue antü püle puquintuiñ fei ñi huangülen, feimu püramyepapefiyiñ”.* 3 Ti lonco ülmen Herodes allcütulu tüfa, huesa duami, ca com pu che Jerusalén huaria mu. 4 Fei tati lonco ülmen trapümyefi pu loncolechi sacerdote ca pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu, fei ramtui cheu ñi choyüngeal ta Cristo.* 5 Fei huiñoldungungei:* “Belén pingechi huaria Judea mapu meu. Chau Ngünechen ñi huerquen huirintucui tüfa: 6 ‘Eimi cai, Belén huaria Judá mapu mu, falinochi huaria troquilayaimu com pu ngünenielu Judá. Eimi mu tripayai quiñe lonco ülmen, fei camañyenietuafi Israel, iñche tañi troquiñche’”.
7 Fei Herodes ellca mütrümfalfi pu pelon huentru, ramtufi chumül ñi peufaluhun tati huangülen. 8 Fei huercüfi engün Belén huaria mu, ca feipifi: “Amumün ca cüme quintufimün ti pichi huentru. Pefilmün, feipimupayan, femngechi iñche ca amuan ñi püramyeafiel”. 9 Allcütufilu ti lonco ülmen, amutui engün. Fei nguyulnieyu ti huangülen ñi pefiel tripahue antü püle. Tüfachi huangülen huitracünuhui huente püle cheu ñi mülen ti pichi huentru. 10 Puquintufilu engün ti huangülen, müna ayühuingün. 11 Conpulu ruca mu, pepufingün ti pichi huentru tañi ñuque engu, María pingelu. Fei lucutunagingün ñi püramyeafiel. Cafei entuingün tañi falinque fillem, fei elufingün oro,* olibano ca mirra.* 12 Huelu quiñe peuma mu, Chau Dios feipieyu engün ñi huiño pemenoafiel ta Herodes. Feimu ca rüpü inatuingün ñi amutual tañi mapu mu.
13 Deu amutulu engün, Chau Jehová* ñi cüme püllü peufaluhui José ñi peuma mu, fei feipifi: “Herodes eluhui ñi quintuafiel tati pichi huentru ñi langümafiel. Huitrange, lefmaunge Egipto mapu mu, eimi ca tati pichi huentru ñi ñuque engu. Mülenagpunge üye mu, iñche feipieliyu hula tami huiñotual”. 14 Feimu llemai, pun meu huitrai José ca ti pichi huentru ñi ñuque engu. Fei amutuingün Egipto mapu mu. 15 Üye mu mülenagpui, fei huiñotui lalu hula ta Herodes. Femngechi femtripai Chau Jehová* ñi feipifiel tañi huerquen. Quisu feipicünui: “Mütrümfiñ tañi fotüm, Egipto mapu meu ñi tripatual”.
16 Ngüneduamlu Herodes ñi ngünencaeteu pu pelon huentru, rume illcui.* Fei ngüneduami ñi feipieteu engün chumül ñi peufaluhun tati huangülen. Feimu huercüi ñi langümngeal com pu pichique huentru petu nienolu epu tripantu, mülelu Belén huaria mu ca tañi püllelechi lof. 17 Femngechi femtripai ñi feipicünun Jeremías, Chau Ngünechen ñi huerquen. Feipi: 18 “Fütra ngüman ca huirarün allcüngei Ramá pingechi huaria mu. Feita Raquel petu ngümayefilu tañi pu püñeñ. Pilai ñi yafültucungeal, ngehuenolu engün cai”.
19 Lalu Herodes, José peumafi Chau Jehová* ñi cüme püllü, petu mülelu Egipto mapu mu. 20 Fei feipingei: “Huitrange, eimi ca ti pichi huentru ñi ñuque engu, huiñotumün Israel mapu meu, deu lauyei tati pu cüpa langümfilu ti pichi huentru”. 21 Feimu huitrai José ca ti pichi huentru ñi ñuque engu. Fei huiñotuingün Israel mapu mu. 22 Huelu Arquelao hueluconi tañi chau Herodes mu ñi ngünenieal Judea. José quimlu tüfa, llicai ñi huiñotual feichi troquiñ mapu mu. Fei José amui ta Galilea, chumngechi ñi feipieteu Chau Dios peuma mu. 23 José mülenagpui Nazaret pingechi huaria. Femngechi huechutripai ñi feipin Chau Ngünechen ñi pu huerquen: “Nazaret che* pingeai tati”* pi engün.
3 Feichi antü meu, Juan ti Fautizachefe eluhui ñi amuldungual Judea ñi huellin mapu.* 2 Fei feipiquefui: “Püllelepai Chau Dios ñi ngünenietual ta mapu,* feimu nor raquiduamtumün”. 3 Rüfcünu, Juan meu femtripai tüfachi dungu ñi feipicünun Isaías, tüfa Chau Ngünechen ñi huerquen. Feipi: “Huellin mapu meu quiñe che nehuentu dungumequei: ‘¡Pepicamün Chau Jehová ñi rüpü!* Norümtufimün ñi rüpü’”. 4 Juan ñi tacun ngürelerquei cal camello mu, ca trülque trarihuetulerquei. Cafei iquefui langosta* ca miel.* 5 Jerusalén huaria, com Judea mapu ca inaltu Jordán leufü mülechi pu che pepaquefingün ta Juan. 6 Fei Jordán leufü mu Juan fautizayefi engün, fei entudunguingün ñi culpafe chengen* pu che ñi adquiñ mu.
7 Juan pefilu ñi cüpalen fentren fariseo ca saduceo cheu ñi fautizaquen, feipifi engün: “Eimün ta venenongechi filu ñi pu choyün, ¿inei feipicünueimünmeu tamün lefmahual Chau Ngünechen ñi cüpalechi illcun mu?* 8 Feimu llemai, tamün femün mu pengelngepe ñi nor raquiduamtun. 9 Piuque mu ngelai tamün feipial ‘Abrahán fei iñchiñ taiñ chau’. Iñche feipihuayiñ, tüfachi cura meu Chau Ngünechen entulelafeyu yall ta Abrahán. 10 Ti toqui pepicalei ñi catrünentuafiel ti anümca ñi folil. Feimu chem anümca rume nienole cüme fün, catrüngeai. Cütral meu ütrüftucungeai. 11 Nor raquiduamtulu eimün, iñche fautizahuiyiñ co meu. Huelu tati inalepalu iñche mu, doi niei pepiluhun, iñche entuñmalayafun rume tañi ocota.* Fei fautizayaimünmeu Chau Ngünechen ñi nehuen ca cütral meu. 12 Nüniei tañi horqueta,* fei cüme liftucünuafi cheu ñi pünolquetran-ngequem. Ngülümai ñi cachilla tati elquetranhue meu. Huelu ti pinu* lüpümngeai chongquenochi cütral meu”.
13 Fei Jesús Galilea troquiñ mapu mülelu, amui ta Jordán leufü ñi fautizayaeteu Juan. 14 Huelu Juan catrütufeyu, feipieyu: “Eimi mai ta fautizayafen, huelu ¿chumngelu* eimi iñche mu cüpaimi?”. 15 Fei Jesús huiñoldungui:* “Calli, felecape müten, cümei taiñ femngechi femal com ñi ayünieel Chau Dios”. Fei Juan catrütuhuelafi. 16 Fautizangelu müten ta Jesús, tripatui co meu, ca nülatripai ti callfü huenu. Fei Juan pefi ñi nagcülepan Chau Ngünechen ñi nehuen quiñe paloma reque, fei puhui Jesús mu. 17 Feimeu huenu mu allcüngei quiñe dungun. Feipi: “Tüfa ta iñche tañi poyen Fotüm, iñche tañi ayühuelqueteu”.
4 Chau Ngünechen ñi nehuen adcünufi ta Jesús ñi amual huellin mapu mu.* Feimu Huecüfü eluhui ñi ngünencayafiel tañi culpayal.* 2 Jesús 40 antü ca 40 pun ilai, feimu rume ngüñüi. 3 Fei ti Huecüfü fülcontueyu* ñi ngünencayafiel, ca feipi: “Chau Ngünechen ñi fotümngelmi, cofquecünufinge tüfachi cura”. 4 Huelu Jesús feipieyu: “Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: ‘Re cofque meu müten mongelequelai ta che. Huelu mongelequei inale com ñi feipiel Chau Jehová’”.*
5 Fei Huecüfü yefi ta Jesús Jerusalén huaria mu,* tati doi alüpürachi huechuñ Chau Ngünechen ñi ruca meu.* 6 Fei feipifi: “Chau Ngünechen ñi fotümngelmi, ütrüfnacümuunge. Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: ‘Quisu huercülelaimu tañi pu cümeque püllü’, ‘Fei engün nüaimu, quiñe cura meu no rume mutrurtucuulayaimi’” pi tati Huecüfü. 7 Fei Jesús feipieyu: “Huelu Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: ‘Dicümtuculayafimi* tami Chau Ngünechen Jehová* ñi pengelal tañi pepiluhun’”.
8 Huecüfü ca yefi ta Jesús quiñe rume fütra huincul mu. Üyeu pengelelfi com tati pu gobierno mapu meu mülelu ca tañi cüme felen engün. 9 Fei feipifi: “Lucutunagülmi ca püramyeeli quiñe rupa müten, com tüfa eimingeai”. 10 Huelu Jesús feipieyu: “¡Püntütripange* Satanás! Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: ‘Mülei tami püramyeafiel ta Chau Ngünechen Jehová,* fei müten mülei tami poyeafiel’”. 11 Fei ti Huecüfü amutui. Feica müten nagpai cümeque püllü ñi quelluafiel ta Jesús.
12 Fei quimlu ñi presungen ta Juan, amui ta Galilea troquiñ mapu. 13 Fei Nazaret mu tripatulu, Capernaúm meu mülenagi. Tüfachi huaria inaltu lafquen mülei, cheu ñi mülen Zabulón ca Neftalí ñi troquiñ mapu. 14 Femngechi huechurpui ñi feipiel Isaías, Chau Ngünechen ñi huerquen. Feipi: 15 “¡Ahuem Galilea mapu, cheu ñi mülen caque tripanche!* Zabulón ca Neftalí ñi mapu müleimi, inaltu rüpü puuquelu ti lafquen mu, nometu Jordán leufü mülelu. 16 Pu che dumiñmalelu pei quiñe fütra pelon. Ti lan dungu llaufeñmaniefi reque tati pu che mülelu quiñe troquiñ mapu, fei engün meu alofpui quiñe pelon”. 17 Feichi antü mu, Jesús eluhui ñi amuldungual: “Püllelepai Chau Dios ñi ngünenietual ta mapu, feimu nor raquiduamtumün”.
18 Petu ñi trecalen inaltu lafquen Galilea troquiñ mapu mu, Jesús pei epu peñihuen: Simón, Pedro pingequelu, ca tañi peñi Andrés. Fei engu challhuafengefui. Fei ütrüftucumequefui tañi challhuahue* lafquen meu. 19 Jesús feipifi engu: “Inamuchi, chumngechi quintuquefimu challhua, iñche pengeluhuayiñ tamu quintuafiel ta che”. 20 Feimeu müten elcünuingu ñi cüdau, fei inafingu ta Jesús. 21 Doi üye püle, pefi ta Santiago ca tañi peñi Juan, Zebedeo ñi epu fotüm. Quiñe farcu mu mülerquei engün, petu cümelcacünufi engün ñi challhuahue.* Fei Jesús mütrümfi ti peñihuen. 22 Feimeu müten elcünuingu ñi farcu ca tañi chau, fei inafingu ta Jesús.
23 Com Galilea mapu püle, Jesús quimeltuyahui fillque ngillatuhue ruca meu* ca amuldungui cümeque dungu Chau Ngünechen ñi ngünenietual mapu. Fei tremoltufi* tati pu che ñi fillque cutran. 24 Com Siria mapu püle quimngerpui ñi femün Jesús. Cüpalelngei che fillque cutran nielu, pu conhuecüfülelu,* pu lalatuquelu ca pu pepi nengümuuquenolu. Com engün tremoltufi. 25 Feimu llemai fentren che inayerpufi ta Jesús. Feichi pu che tuhui ta Galilea, Decápolis,* Jerusalén, Judea ca nometu Jordán leufü.
5 Jesús pefilu tati pu che, pürai quiñe huincul meu. Deu anücünuulu, tañi pu inanieteu fülcontupaeyu.* 2 Fei Jesús eluhui ñi quimeltuafiel engün. Feipifi:
3 “Ayühun niei pu quimlu ñi duamnieel Chau Ngünechen ñi adnieteu, fei engün conpuai Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu.*
4 Ayühun niei pu hueñancülelu, yafülduamngeai engün.
5 Ayühun niei pu ñom piuquengelu, fei engün ngen-ngetuai ta mapu.
6 Ayühun niei pu rumeñma duamnielu* ti nor dungu, fei engün elungeai com tañi duamnieel.
7 Ayühun niei pu cutranpiuqueyechequelu, fei engün cutranpiuqueyengeai.
8 Ayühun niei pu lif piuquengelu, fei engün peafi ta Chau Ngünechen.
9 Ayühun niei pu inaquelu tüngün,* Chau Ngünechen ñi pu yall pingeai engün.
10 Ayühun niei pu caiñetungelu ñi femquen ti nor dungu, fei engün conpuai Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu.
11 Ayühun nieimün, iñche ñi duam meu lucatungelmün,* caiñetungelmün ca coila dalluntucungelmün itrofill huesaque dungu mu. 12 Rumeñma ayüucülemün, Chau Ngünechen eluaimünmeu fütra cümelcan.* Ca femngechi caiñetungequefui cuifi Chau Ngünechen ñi pu huerquen.
13 Eimün chadi mapu reque feleimün. Huelu cotrühuenole ti chadi, ¿ca huiño cotrüpetuafui mai? Cümehuequelai, ütrüfentungeafui ñi pünocayaeteu pu che.
14 Eimün pelon reque feleimün ta mapu mu. Ellcangelayafui quiñe huaria huechuñ huincul mülelu. 15 Üyümngequelai quiñe pelontuhue, fei ñi tacucünungeal cülco mu.* Huelu mai rentrücünungequei, fei pelontuquefi com pu che mülelu ruca mu. 16 Ca femngechi, pu che ñi adquiñ meu alofpe tamün pelon. Fei peaingün eimün tamün cüme femün ca püramyeafingün tamün Fütra Huenu Chau.
17 Raquiduamlayaimün iñche ñi apümpafiel Moisés ñi ley ca ñi feipiel Chau Ngünechen ñi pu huerquen. Apümpalafiñ, huechunentupafiñ mai. 18 Rüf feipihuayiñ, ti huenu ca ti mapu fentecünulayai. Ca femngechi fentecünungelayai quiñe letra ca quiñe punto no rume Moisés ñi ley mu, huechurpule hula com ti huiriconcülelu. 19 Feimu inei rume inanofile quiñe huercün dungu ca quimeltufile caquelu che ñi yamnoafiel tüfa,* conpulayai Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu. Huelu inei rume inaniefile ti huercün dungu ca quimeltufile caquelu che, conpuai Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu. 20 Iñche feipihuayiñ, pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo rüf nor chengelai engün. Fei rüf nor chengenolmün, conpulayaimün tamün ngünenietual mapu.
21 Deu allcüimün tamün cuifiqueche ñi feipingeel: ‘Langümchelayaimi, com pu langümchequelu ramtucadungungeai tribunal meu’. 22 Huelu iñche feipihuayiñ, inei rume illcutuniefile tañi peñi,* tribunal meu ramtucadungungeai. Cafei inei rume illamcadungufile tañi peñi, Fütra Tribunal mu ramtucadungungeai. Huelu inei rume ‘¡Ünufal huesa che!’ pifile ñi peñi, Gehena* cütral mu tucungeai.
23 Feimu llemai, yelmi tami mañumtun cheu ñi chalintucungequen, fei acordarumelmi* illcutunieimu tami peñi,* 24 feimeu müten elcünunge tami mañumtun, amunge. Hune cümelcautunge tami peñi eimu. Fei hula huiñotunge tami hulal ti mañumtun.
25 Cüpa juiciantucungelmi, matu cümelcautunge feichi che eimu, petu tamu rüpütulen ti tribunal meu. Femnolmi, fei tüfa hultucuafeimu ti juez mu, ti juez hultucuafeimu ti soltau mu, fei carceltucungeaimi. 26 Rüfcünu mai, tripalayaimi carcel meu com cullilmi hula, tati müte falinochi moneda rume.*
27 Allcüimün ñi feipingeel: ‘Ñihuaquelayaimi’. 28 Huelu iñche feipihuayiñ, inei rume adquintuniefile quiñe domo, ca illurpufile, deu ñihualdomoi ñi piuque mu. 29 Feimu huelulcanieelmu tami nge man püle mülelu, ngedunentufinge* ca ütrüfentufinge. Doi cümei tami niehuenoal quiñe nge, huelu tami cuerpo* ütrüftucungelayai Gehena meu.* 30 Ca femngechi, tami man cuhu huelulcanieelmu, catrüfinge ca ütrüfentufinge. Doi cümei tami niehuenoal quiñe cuhu, huelu tami cuerpo ütrüftucungelayai Gehena meu.*
31 Ca feipingei tüfa: ‘Inei rume hudafile tañi domo, mülei ñi eluafiel quiñe huirintucun tañi hudangeal’. 32 Huelu iñche feipihuayiñ, inei rume hudafile tañi domo mülenole pod cudumuhun,* femcünuafi tañi ñihualhuentrual. Cafei quiñe huentru niefile hudaelchi domo, ca femngechi ñihualdomoai.
33 Cafei allcüimün pu cuifiqueche ñi feipingeel: ‘Ngelai tami feipicünual,* fei ñi femnoal tami feipin. Doi mai femürpunge tami feipicünufiel ta Chau Jehová’.* 34 Huelu iñche feipihuayiñ, ngelai tamün feipicünual ñi chumal. Feipicünulayaimün ti fütra huenu ñi üi meu, tüfa cai Chau Ngünechen ñi ülmen huancu. 35 Feipicünulayaimün ti mapu ñi üi mu, tüfa Chau Ngünechen ñi pünotuhue. Ca feipicünulayaimün Jerusalén ñi üi mu, tüfa tati Fütra Lonco Ülmen ñi huaria. 36 Ca feipicünulayaimün quisu tamün mongen meu, pepilnolu cai eimün ligcünuafiel* cam curücünuafiel quiñe cal lonco no rume. 37 Feimu llemai, feman pilmün, femaimün, ca femlayan pilmün, femlayaimün. Doi amulngele ti dungu, Huecüfü mu cüpai.*
38 Allcüimün ñi feipingeel: ‘Inei rume nentuñmafile quiñe che ñi nge, ca nentuñmangepe quisu ñi nge. Cafei inei rume huatroñmafile* quiñe che ñi ayehue foro, ca huatroñmangepe quisu tañi ayehue foro’. 39 Huelu iñche feipihuayiñ, chaftulayafimün quiñe huesa che. Doi mai, quiñe che litraftucuelmu man püle, eluunge tami ca litrafaeteu huele püle. 40 Cafei quiñe che cüpa juiciantucuelmu ñi müntuñmayaeteu* tami camisa, eluunge ñi yeñmayaeteu tami macuñ. 41 Cafei quelluen ñi yeal ti fane dungu quiñe kilometro feipielmu quiñe che, epu kilometro quellufinge. 42 Quelluen pielmu quiñe che, quellufinge. Arelafen* pielmu quiñe che, furinentulayafimi.
43 Allcüimün ñi feipingequen: ‘Piuqueyefinge tami chafche,* ca üdefinge tami caiñe’. 44 Huelu iñche feipihuayiñ, piuqueyenieafimün tamün pu caiñe ca ngillatuñmanieafimün tamün pu caiñetuqueteu. 45 Femngechi quimfalcünuaimün ta Huenu Chau tamün yallnieteu. Fei eluquefi antü tati cümeque che ca huesaque che. Cafei eluquefi mahun tati norngelu ca pu norngenolu. 46 Piuqueyefilmün tamün pu piuqueyenieteu müten, ¿fürenengeafuimün mai? ¿Ca femquelai am pu cofraquelu impuesto? 47 Ca femngechi, chalifilmün tamün pu peñi müten, ¿saquingepeimün mai? ¿Ca femquelai am pu catripanche?* 48 Feimu llemai chumngechi ñi femquen tamün Huenu Chau, ca femngechi femqueaimün.
6 Cuñiutucuhuaimün, femlayaimün cümeque dungu pu che ñi adquiñ meu re tamün pengeal müten. Femülmün, tamün Huenu Chau elulayaimünmeu chem cümelcan no rume. 2 Feimu quellufilmi pu pofre, quimfalcünulayaimi pu cüme piuquefaluuquelu reque. Ngillatuhue ruca mu* ca rüpü püle quimfalcünuquei ñi femün tañi saquingeal engün. Rüf feipihuayiñ, deu llohuingün mai com tañi cullitu. 3 Doi mai, quellufilmi pu pofre, quimnope tami huele cuhu chem ñi femün tami man cuhu. 4 Femngechi quimngelayai tami quellufiel pu pofre. Fei tami Chau com adquintunielu cümelcayaimu.
5 Cafei llellipulmün, femlayaimün pu cüme piuquefaluuquelu reque. Quisu engün ayüquei ñi huitracünuhual ca llellipual ngillatuhue ruca mu ca tati fütraque rüpü püle,* pu che tañi penieaeteu engün. Rüf feipihuayiñ, deu llohuingün mai com tañi cullitu. 6 Huelu eimi llellipulmi, tami umañtuhue ruca mu conpunge, racümtucuunge,* fei tami Chau pengequenolu llellipufinge. Ca femngechi, tami Chau com adquintunielu, cümelcayaimu. 7 Llellipulmün, huiño feipifeipihuelayaimün fentren rupa tamün deu feipielchi dungun. Pu catripanche* femquei tüfa, alün dunguli allcütuaeneu Chau Ngünechen piquei engün. 8 Femngechi femlayaimün. Petu tamün llellipunon rume, tamün Chau deu quimniei chem tamün duamnieel.
9 Eimün femngechi mülei tamün llellipual:
‘Taiñ Chau huenu mülelu, rume yamniengepe tami üi.* 10 Cüpape tami ngünenietual mapu. Chumngechi ñi femngequen tami ayüqueel huenu meu, ca femngechi femngepe mapu mu.* 11 Elumuiñ ti cofque taiñ duamnieel fachantü, 12 ca rulpacünuñmamuiñ taiñ culpan* chumngechi taiñ rulpacünuquefiel pu culpalu* iñchiñ meu.* 13 Cüpa huelulcangeliyiñ, quellumuiñ ñi connoal huesaque dungu mu, doi mai montulmuiñ Huecüfü meu’.*
14 Rulpafilmün caquelu che ñi huelulcan, ca femaimünmeu tamün Huenu Chau. 15 Huelu rulpanofilmün caquelu che ñi huelulcan, tamün Chau ca rulpalayai tamün huelulcan.
16 Ngüñüluhulmün,* ngelai ñi hueñancüleal tamün ange, pu cüme piuquefaluuquelu reque. Ngüñüluulu engün, huesa adcünuquei ñi ange, com che tañi peaeteu. Rüf feipihuayiñ, deu llohuingün mai com tañi cullitu. 17 Huelu eimi, ngüñüluhulmi, aceiteñmacünuafimi tami lonco* ca cullumtunge.* 18 Femngechi tati pu che ngüneduamlayai tami ngüñüluucülen. Tami pengequenochi Chau müten ngüneduamai. Fei tami Chau com adquintunielu, cümelcayaimu.
19 Trapümhuelayaimün falinque chemcün mapu meu, tüfa cai funaquei, piruquei* ca conpuquei pu hueñefe. 20 Doi mai, huenu meu ngülümaimün falinque dungu, üyeu funaquelai, piruquelai ca conquelai pu hueñefe. 21 Chem ñi falintunieel quiñe che, fei tüfa doyümquefi.
22 Tati nge, fei ti cuerpo* ñi pelon. Feimu tami nge re adquintuniele cümeque dungu müten, com tami cuerpo alofcüleai.* 23 Huelu ütrirfengele tami nge, com tami cuerpo dumiñmaleai. Dumiñcületule ti pelon eimi mu mülelu, ¡fütra dumiñmaleai tami cuerpo!
24 Inei no rume pepi cüdahuelquelafi epu ñidol. Femle, üdeafi quiñe, huelu piuqueyeafi ta cangelu. Cam fülmanieafi quiñe, huelu illamcayafi ta cangelu. Pepilngelai ñi cüdahuelafiel ta Chau Dios ca doyümal ti plata.
25 Feimu feipihuayiñ, fill raquiduamhuelayaimün tamün mongen meu, chem tamün iyal, chem tamün pütocoal ca chem tamün tucutuhual. ¿Doi falin-ngepelai ti mongen tati iyael ca tacun meu? 26 Cüme ngüneduamfimün pu üñüm müpüyauquelu.* Nganquelai, cosechaquelai ca elquetranhue mu ngülümquelai ñi iyael. Huelu tamün Huenu Chau eluqueyu iyael. Eimün doi falimün pu üñüm mu, ¿felelai? 27 Fill raquiduamcülelmün, ¿pichin rume alütuafui cai tamün mongen? 28 Cafei, ¿chumngelu* fill raquiduamcüleimün chem tamün tucutuhual? Cüme ngüneduamfimün chumngechi ñi tremquen pu rayen lelfün mu mülelu. Cüdauquelaingün, füuquelaingün rume. 29 Huelu iñche feipihuayiñ: Salomón fütra ülmen chengelu rume, tucutuulai feichi rayen reque. 30 Chau Ngünechen com adelcacünuquefi* lelfün müleyechi anümca, huelu tüfa pichiñma müten mülequei, ancüfemquei ca lüpümngequei cütral meu. Rüfcünu llemai, Chau Dios eluaimünmeu tamün tucutuhual. ¿Chumngelu* pichi feyentuleimün? 31 Feimu fill raquiduamlayaimün ca feipilayaimün: ‘¿Chem chi ipeaiñ?’, ‘¿Chem pütocopeaiñ?’ cam ‘¿Chem tucupeaiñ?’. 32 Pu catripanche rume yafüluuquei ñi nieafiel tüfachi dungu. Huelu, tamün Huenu Chau quimniei chem tamün duamnieel.
33 Feimu llemai, doyümnieafimün tamün cüdauyenieafiel ta Chau Ngünechen, quisu ngünenietuai ta mapu. Ca doyümnieafimün quisu tañi nor huercün dungu. Femngechi llohuaimün mai com tamün duamnieel. 34 Feimu fill raquiduamlayaimün ñi chumleal ta hule, caque quiñeque antü nielu cai chem tamün fill raquiduamelaeteu. Chem duam tamün nieel fachantü, fei raquiduamtucunieafimün.
7 Ngelai tamün juzgayafiel caquelu che, femngechi Chau Ngünechen juzgalayaimünmeu. 2 Chumngechi tamün juzgachequen, ca femngechi juzgangeaimün. Cafei chumngechi tamün femquefiel caquelu che, ca femngechi femngeaimün.* 3 Eimi ngüneduamnielmi ti pinu* tami peñi ñi nge mu mülelu, ¿chumngelu* ngüneduamlaimi ti mamüll tami nge mu mülelu? 4 Nielmi quiñe mamüll tami nge mu, ¿chumngechi feipiafuimi tami peñi ‘Iñche entuñmayayu ti pinu* tami nge mu’? 5 ¡Cüme piuquefaluuqueimi! Hune entunge ti mamüll tami nge mu, fei hula cüme peaimi chumngechi entuñmayafiel ti pinu* tami peñi ñi nge mu.
6 Ngelai tamün eluafiel Chau Ngünechen ñi dungu tati pu trehua. Ca ütrüftuculayaimün tamün llancatu* cheu ñi mülen sañhue. Femülmün, ti sañhue pünopünotuafi ti llancatu,* fei huiñotuafui ca huesa allfülcayafeimünmeu.
7 Feimu llellipuleaimün, fei elungeaimün. Quintunieaimün, fei peaimün. Mütrümqueaimün hulngiñ ruca meu, fei nülalelngeaimün. 8 Com tati llellipuquelu, llouquei. Com tati quintuquelu, pequei. Ca com tati mütrümquelu hulngiñ ruca meu, nülalelngequei. 9 Eluen cofque pielmünmeu tamün fotüm, ¿cura elupeafuimün cai? 10 Ca eluen challhua pielmünmeu, ¿filu elupeafuimün cai? 11 Felei llemai, culpafengelu* rume eimün, eluquefimün cümeque yehun* tamün pu yall. Doyelchi mai tamün Huenu Chau eluafi cümeque dungu tuchi ñi llellipuqueteu.
12 Feimu llemai, chumngechi ayüqueimün tamün femngeal, ca femngechi femafimün ta caquelu che. Tüfa ta quimeltuquei Moisés tañi ley ca Chau Ngünechen ñi pu huerquen.
13 Pichi rupachi conhue meu conpuaimün. Alü rupai ti conhue ca ti rüpü yequefilu ta che ñi apümcangeal. Fei fentren che conpuquei feichi conhue mu. 14 Huelu mai, pichi rupai ti conhue ca cüdaungei ñi inangeal ti rüpü yequefilu ta che ñi rumel mongeleal, fei pichin che pequei tüfachi rüpü.
15 Cuñiutuculemün feichi pu che Chau Ngünechen ñi pu huerquen femfaluuquelu. Ufisafaluuqueingün, huelu auca trehua reque feleingün,* rume ngüñülelu. 16 Tañi femün engün quimaimün ineingen. Chacai mu* entungequelai ofad, ca troltro mu entungequelai higo, ¿felelai? 17 Cafei quiñe cüme anümca cümeque fün hulquei, huelu quiñe huesa anümca huesaque fün hulquei. 18 Quiñe cüme anümca huesaque fün hulquelai, ca quiñe huesa anümca cümeque fün hulquelai. 19 Com anümca hulquenolu cümeque fün catrüngequei ca cütraltungequei. 20 Felei llemai, tañi femün meu quimafimün feichi pu che Chau Ngünechen ñi pu huerquen femfaluuquelu.
21 Inei rume ‘Ñidol, Ñidol’ pielimeu, conpulayai Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu, huelu feiti pu femquelu müten tañi Huenu Chau ñi ayüqueel. 22 Feichi mu fentren che feipiaeneu: ‘Ñidol, Ñidol, tami üi mu huldunguiñ Chau Ngünechen ñi feipicünuel, tami üi mu huemünentuiñ* huesaque püllü ca tami üi mu femiyiñ fentren afmatufalchi dungu, ¿felei no am?’. 23 Huelu iñche feipiafiñ engün: ‘¡Quimuuquelayiñ ta eimün! ¡Püntütripamün* iñche meu, eimün pu huesa femquelu!’.
24 Feimu llemai, inei rume allcütule ca inaniele iñche tañi feipin, quim huentru reque feleai, feiti huente cura deumalu ñi ruca. 25 Fei fütra mahunmai ti ruca, mangiñmai ca tueyu ti fütra cürüf. Huelu ütrüfnaglai, deumangelu cai huente cura mu. 26 Cafei inei rume allcütule, huelu inanofile iñche tañi feipin, tati huedhued huesa huentru reque feleai, feiti huente cuyüm deumalu ñi ruca. 27 Fei fütra mahunmai ti ruca, mangiñmai ca tueyu ti fütra cürüf. Fei tranarupai ca teifücahui”.
28 Jesús fentecünulu ñi feipin, pu che afmatulehuei tañi quimeltun mu, 29 Chau Dios mu cai cüpalu tañi quimeltun.* Femngechi femlai pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu.
8 Deu nagpatulu Jesús ti huincul meu, fentren che inaeyu. 2 Fei acurumei quiñe huentru lepra cutran nielu, lucutunagi Jesús ñi adquiñ meu* ca feipifi: “Ñidol, ayülmi mai, tremoltuafen”.* 3 Jesús fampuhulelfi ñi cuhu, nüfi ca feipifi: “¡Mai, ayün tati! Tremotunge”. Feimeu müten ti huentru nielu ti lepra cutran tremotui. 4 Jesús ca feipifi: “Inei no rume nütramcalayafimi tüfachi dungu. Huelu peufaluumenge tati sacerdote meu ca chalintucunge tami mañumtun, chumngechi feipi Moisés ñi ley. Fei ngüneduamai engün tami tremotun”.
5 Capernaúm huaria meu conpulu Jesús, fülcontueyu* quiñe loncolechi soltau, fei llellipueyu: 6 “Ñidol, iñche tañi cüdaufe lañmalei ñi cuerpo.* Ngütantu mu* tranaconcülei. Rume cutrancaucülei”. 7 Fei Jesús feipifi: “Puuli, tremolpuafiñ”. 8 Huelu ti loncolechi soltau huiñoldungueyu:* “Ñidol, ¿inei am ta iñche tami conpual tañi ruca mu? Tremotupe pilmi, tremofemtuai tañi cüdaufe. 9 Iñche ca ngüneniengen, cafei ngüneniequen tañi pu soltau. Amunge pifili ta quiñe, amuquei. Cüpange pifiel ta cangelu, cüpaquei. Ca femnge tüfa feipifili tañi cüdaufe, femquei”. 10 Jesús allcülu tüfa, afmatulehuei. Fei feipifi tañi pu inanieteu: “Rüfcünu llemai, Israel meu pelafun quiñe che fente feyentulelu. 11 Feimu iñche ta feipihuayiñ, tati meli huitran mapu püle* cüpayai fentren che. Fei Chau Dios ngünenietule ta mapu, anüpuaingün ñi quiñentrür iyal Abrahán, Isaac ca Jacob engün. 12 Huelu tati pu mangelngefulu ñi ngünenietual ta mapu, dumiñ meu ütrüfentungeai engün. Üyeu ngümacahuai ca cütrürai ñi foro”.* 13 Fei Jesús feipifi ti loncolechi soltau: “Amutunge müten. Chumngechi tami feyentulen, femtripape tami llellipuel”. Feimeu müten tremotui ti cüdaufe.
14 Jesús conpui Pedro ñi ruca meu. Fei pepufi tañi llalla aling cutrancülerquei,* ngütantu mu tranaconcülei. 15 Jesús nüñmafi ñi cuhu, fei tremotui ti domo. Feimu huitrapüratui ca eluhui ñi pepicalelafiel iyael. 16 Conantü cüpalelngei ta Jesús fentren che conhuecüfülelu.* Dungulu müten Jesús, huemünentufi* pu huesaque püllü. Cafei tremoltufi com pu cutran. 17 Femngechi femtripai ñi feipin Isaías, tüfa ta Chau Ngünechen ñi huerquen. Quisu feipi: “Apümfi taiñ cutran ca yeñmaeiñmeu chem taiñ cutrancaqueteu”.
18 Pefilu Jesús fentren che ñi hualloñmanieteu, feipifi tañi pu inanieteu ñi amutual nometu. 19 Fei fülcontueyu quiñe quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu, ca feipi: “Quimeltufe, cheu rume amulmi, iñche inanieayu”. 20 Huelu Jesús feipifi: “Ti ngürü niei ñi lolo, ti üñüm* niei ñi dañe,* huelu tati Huentru ñi Fotüm* nielai ruca no rume”.* 21 Fei quiñe tañi inanieteu feipieyu: “Ñidol, hune eluen* tañi rüngaltucuafiel tañi chau”. 22 Jesús feipifi: “Pu lachi che reque felelu, rüngaltucupe tañi pu layelu, huelu eimi inanieen müten”.
23 Feimeu Jesús ca tañi pu inanieteu quiñe farcu mu pürai engün. 24 Fei lafquen meu triparumei quiñe fütra cürüftucu mahun. Fente püralu cai ti reu,* epe ñamconfui ti farcu. Huelu Jesús umaucülerquei. 25 Feimu tañi pu inanieteu fülcontueyu, ca trepeleyu* feipilen mu: “¡Ñidol, montulmuiñ! ¡Epeque laiñ tati!”. 26 Huelu Jesús feipifi engün: “¿Chumngelu* fente llicaleimün?* Müna pichi feyentuleimün”. Feimu huitrapürai, illcutufi* ti cürüf ca ti lafquen, fei com tüngnagtui. 27 Tañi pu inanieteu afmatulehuei, fei feipi engün: “¿Inei am tüfachi huentru? Ti cürüf ca ti lafquen allcütuqueyu”.
28 Puulu Jesús nometu lafquen Gadara troquiñ mapu, trafmeyu epu huentru conhuecüfülelu.* Eltun mu* mülerquei engu ca rume huesañmangerquei, feimu pu che llicai ñi rupayal feichi rüpü püle. 29 Fei huirarrumei engu: “Eimi meu ta chumconquelaiñ,* Chau Ngünechen ñi Fotüm. ¿Cutrancamupaiñ petu ñi puunon ti medin antü?”. 30 Doi üye püle mülerquei fentren sañhue ütamequelu. 31 Fei pu huesaque püllü llellipufingün ta Jesús: “Huemünentumuliyiñ,* elumuiñ ñi conpual feichi pu sañhue mu”. 32 Fei Jesús feipifi: “Amumün”. Feimu müten pu huesaque püllü elcünufingün feichi epu huentru, fei conpuingün sañhue meu. Com ti sañhue lil mu ütrüftucuhui engün. Lafquen mu puulu, ürfingün. 33 Fei pu cuidasañhuepelu lefmahuingün, huaria mu conpuingün. Com ñi rupan nütramcapui engün, ti epu huentru conhuecüfülefulu* ñi femün cütu. 34 Feimu lle, com pu huaria che quintumefi ta Jesús. Pefilu engün, llellipufingün ñi tripatual feichi mapu meu.
9 Jesús farcu mu amui nometu lafquen, fei quisu ñi huaria mu conpui.* 2 Fei ngütantu mu* cüpalelngei quiñe huentru lañmalelu ñi cuerpo.* Ngüneduamlu Jesús fente ñi feyentulen engün, feipifi ti huentru: “¡Yafüluunge chacha!* Deu rulpacünungei tami culpan”.* 3 Fei quiñeque quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu raquiduamingün: “Tüfachi huentru caiñetudungumequefi ta Chau Ngünechen”. 4 Quimlu Jesús chem ñi raquiduamcülen engün, feipifi: “¿Chumngelu* fente huesa raquiduamcüleimün? 5 Feipimuchi, ¿chem doi cüdaungei? ¿‘Rulpacünungei tami culpan’* ñi feipiafiel? ¿Cam ‘huitratunge ca trecatunge’ ñi feipiafiel? 6 Huelu pengeleluhuayiñ ti Huentru ñi Fotüm* elfalcünungei mapu meu ñi rulpacünual pu che ñi culpan”.* Fei feipifi ti huentru: “Huitrapüratunge, nünge tami ngütantu, fei amutunge tami ruca mu”. 7 Ti huentru huitrapüratui ca amutui. 8 Pu che pefilu tüfa afmatulehuei, fei püramyefingün ta Chau Ngünechen, elfalcünufilu cai ta che ñi femal tüfachi dungu.
9 Deu amuletulu Jesús, pei quiñe huentru Mateo pingelu, anülelu cheu ñi cofrangequen impuesto. Fei feipifi: “Cüpange, inaen”. Feimeu müten Mateo huitrapürai ca inaeyu. 10 Fei hula, petu imequelu Jesús Mateo ñi ruca meu, puhurquei fentren cofraquelu impuesto ca alün culpafe.* Quiñentrür ipai Jesús engün ca tañi pu inanieteu. 11 Pu fariseo pefilu tüfa, ramtufingün Jesús ñi pu inanieteu: “¿Chumngelu* tamün Quimeltufe quiñentrür iquei pu cofraquelu impuesto ca pu culpafe engün?”.* 12 Jesús allcüi tüfa, feimu feipifi engün: “Pu tremolelu duamlai lahuentuchefe, huelu pu cutrancülelu duamniei llemai. 13 Feimu, amumün ca quimaimün chem ñi feipin tüfachi dungu: ‘Duamnielan tamün chalintucual mañumtun, doi mai duamnien tamün cutranpiuqueyecheal’. Iñche cüpan pu culpafe* ñi nor raquiduamtual engün, huelu pu nor che troquiuquelu no”.
14 Feimeu Juan ñi pu inanieteu fülcontufi* ta Jesús, fei ramtui engün: “Iñchiñ ca pu fariseo ngüñüluuqueiñ, huelu ¿chumngelu* tami pu inanieteu femngechi femquelaingün?”. 15 Jesús huiñoldungui:* “Ti novio ñi pu hueni ngelai ñi hueñancüleal, petu mülecalu cai ti novio, ¿felei no am? Huelu acuai ti antü ñi müntuñmangeal* ti novio, fei hula ngüñüluhuaingün. 16 Lapatungequelai quiñe huesa tacun hue pañu meu. Femngefule, ti hue pañu trücüfquei,* fei ti huesa tacun doi huichafquei.* 17 Ca inei no rume tucuquelai hue pulcu ti huesa trülque carpa meu.* Femngele, ti carpa paucüafui,* ti pulcu hutruafui, fei ti carpa cümehuetulayai. Feimu ta che hue carpa meu tucuquefi ti hue pulcu, femngechi trür huesañmauquelai”.
18 Jesús petu dungumequelu, quiñe loncolelu ngillatuhue ruca meu* fülcontupafi, lucutunagi* ca feipifi: “Tañi ñahue deu lapelai, huelu cüpange, fampuhulelafimi tami cuhu, fei mongetuai”.
19 Feimu Jesús huitrapürai, trür amuingu. Cafei tañi pu inanieteu compañeyu engün. 20 Fei cüparumei quiñe domo, mari epu tripantu catrühuelai ñi mollfüñ. Jesús ñi furi püle fülconpui ca nünütufi ñi huechuñ tacun,* 21 quisu feipihui: “Nünütufili müten ñi tacun, tremofemtuan llemai”.* 22 Fei Jesús huiñoquintui ca feipifi: “¡Yafüluunge, papai!* Fente tami feyentulen tremotuimi tati”. Feica müten tremotui ti domo.
23 Fei hula, conpulu Jesús feitichi loncolelu ñi ruca meu, pepui ti pu ülcantuquelu hueñancün-ngechi ül* ca tati pu che ñi rume ngümacaumequen engün. 24 Jesús feipifi engün: “Tripamün, ti pichi domo lalai, umaucülei müten”. Allcütulu tüfa, ayentueyu engün. 25 Feimu, deu tripatulu pu che, Jesús conpui cheu ñi mülen ti pichi domo, nüñmafi ñi cuhu, fei huitrapüratui. 26 Tüfachi nütram, com feichi troquiñ mapu mu quimngerpui.
27 Jesús tripatulu tüfa mu, inaeyu epu trauma huentru, nehuentu dungueyu engu: “¡David ñi Fotüm, cutranpiuqueyemuyu!”. 28 Cangelu ruca mu conpulu Jesús, ti epu trauma fülcontueyu. Fei Jesús ramtufi engu: “¿Feyentuimu cai iñche tamu tremoltuafiel?”. “Mai Ñidol” huiñoldungui engu.* 29 Feimu lle, fampuhuli ñi cuhu tañi nge mu ca feipifi engu: “Chumngechi tamu feyentulen, femtripape tamu llellipuel”. 30 Fei pelotui engu. Huelu Jesús fente cüme feipicünufi: “Inei no rume ngelai ñi quimal tüfa”. 31 Huelu amutulu engu, nütramcapui ñi femün Jesús com feichi troquiñ mapu mu.
32 Amuletulu engu, pu che cüpalelfi ta Jesús quiñe quetro huentru conhuecüfülelu.* 33 Fei Jesús huemünentufilu* ti huesa püllü, entui ñi dungun ti quetro huentru. Afmatulehuei pu che, feimu feipi engün: “Turpu pequelafuiñ femngechi dungu Israel mapu meu”. 34 Huelu pu fariseo feipi: “Huecüfü ñi nehuen mu huemünentuquefi* huesaque püllü”.
35 Jesús miyaupui com huaria ca lof püle. Fei quimeltuyahulquefi pu che ñi ngillatuhue ruca mu, amuldungui ti cüme dungu Chau Dios ñi ngünenietual mapu ca tremoltufi fillque cutran. 36 Jesús adquintufilu pu che, rume cutranpiuqueyefi engün. Ngüneduami ñi allfülen ca ñi quisucünungen, ufisa reque nienolu camañ. 37 Feimu feipifi tañi pu inanieteu: “Fentrelei ti cosecha, huelu pichin cüdaufe mülei. 38 Feimu llellipuafimün mai tati Ngen lelfün, huercüpe cüdaufe tañi püramquetranal”.*
10 Feimu Jesús trahulfi tañi mari epu inanieteu. Fei eluyefi nehuen tañi huemünentuafiel* pu huesaque püllü ca tremoltuafiel* pu che fillque cutran nielu.
2 Tüfa tati mari epu apostol:* Simón, Pedro pingequelu, ca tañi peñi Andrés; Santiago ca Juan engu, Zebedeo ñi epu fotüm; 3 Felipe engu Bartolomé; Tomás ca Mateo, tüfa tati cofraquefulu impuesto; Tadeo ca Santiago, tüfa Alfeo tañi fotüm; 4 Simón tati Cananita pingelu ca Judas Iscariote, tüfa rupachi tripantu mu hultucufi ta Jesús tañi pu caiñe meu.
5 Jesús huercüfi tüfachi mari epu huentru, fei feipicünufi: “Pu catripanche meu* amulayaimün ca chem huaria no rume Samaria mu mülelu conpulayaimün. 6 Doi mai, Israel troquiñche meu quintunieafimün pu ñamquiyauchi ufisa reque felelu. 7 Amuldungulemün: ‘Püllelepai Chau Dios ñi ngünenietual ta mapu’. 8 Tremoltuafimün pu cutran, huiñomongeltuafimün pu layechi che, tremoltuafimün pu che nielu lepra cutran, huemünentuafimün* huesaque püllü. Refalta llohuimün, feimu refalta hulaimün. 9 Yelayaimün oro,* plata ca cobre no rume tamün trarihue meu.* 10 Ti cüdaufe felei ñi elungeal iyael, feimu yelayaimün roquiñ. Ca yequilmün cangelu tacun tamün modahuam, cangelu ocota* ca retrü no rume.
11 Quiñe huaria ca lof püle conpulmün, quintuafimün inei tamün cüme llohuaeteu, üyeu mülenagaimün puule hula tamün amutual. 12 Conpulmün ruca mu, chalipuafimün* tati pu che. 13 Cüme lloungelmün, feichi pu che nieai cüme felen,* huelu cüme lloungenolmün, eimün meu mülecayai ti cüme felen. 14 Cüme lloungenolmün cam allcütungenolmün, tripatumün ti ruca cam huaria mu, fei mütroutumün ti trufür tamün namun meu. 15 Rüf feipihuayiñ, feichi huaria doi cutrancahuai ta Sodoma ca Gomorra meu, puule ti antü ñi ramtucadungungeal pu che.
16 Ufisa reque huercühuayiñ tamün amual rangi auca trehua meu.* Feimu llihuatulemün* filu reque, huelu lif piuquengeaimün paloma reque. 17 Cuñiutuculemün, pu che hultucuaimünmeu tribunal mu ca hulelcangeaimün ngillatuhue ruca meu.* 18 Iñche ñi duam meu yengeaimün pu gobernador* ca pu lonco ülmen meu. Femngechi huldungulelafimün engün ca pu catripanche tamün feyentulen. 19 Huelu, juiciantucungelmün, fill raquiduamlayaimün tamün chem pial ca chum entual tamün dungun. Feichi antü, Chau Ngünechen eluaimünmeu tamün chem pial. 20 Quisulelaimün tamün dungual, tamün Huenu Chau ñi nehuen quelluaimünmeu. 21 Cafei, quiñe peñi hultucuai quisu ñi peñi tañi langümngeal, ti chau hultucuai tañi fotüm, ca ti fotüm caiñetuafi tañi chau, fei hultucuafi ñi langümngeal. 22 Iñche ñi üi mu com pu che üdeaimünmeu. Huelu tuchi nehuentulele puule ñi afal ti müleyechi dungu mapu meu, fei engün montuai. 23 Caiñetungelmün quiñe huaria mu, cangelu huaria lefmahuaimün. Iñche rüf feipihuayiñ, petu tamün amuldungunon com pu huaria Israel mapu meu, cüpayai tati Huentru ñi Fotüm.*
24 Quiñe che quimeltungelu doicülelai tañi quimeltufe meu, ca quiñe cüdaufe doi cümelai tañi ñidol meu. 25 Ñi chumngequen ti quimeltufe ca femngeai tati quimeltungelu.* Cafei ñi chumngequen ti ñidol, ca femngeai ti cüdaufe. Fei ti ngen ruca Satanás pingele,* ¿ca feipingenoafulu cai tañi pu che? 26 Feimu llicalayafimün. Com tati ellcan mu femngequelu, pengeai. Ca com tati ellca feipingelu, puhuai ti antü ñi quimngeal. 27 Iñche ñi feipifiel ta eimün müten, com pu che feipiafimün. Ca iñche tañi cafcü dungufiel* ta eimün, huecuntu amuldungulelafimün com pu che. 28 Llicalayafimün pu langümquelu ti cuerpo,* huelu pepi apümquelafi ti mongen.* Doi mai llicayafimün feiti nielu pepiluhun ñi apümcayafiel ti mongen ca ti cuerpo Gehena mu.* 29 Quiñe pichi falichi moneda meu ngillangequei epu pichique üñüm,* ¿felei no am? Huelu quiñe pichi üñüm no rume ütrüfnagquelai mapu mu tamün Huenu Chau ñi quimnon. 30 Cafei Chau Dios raquiniefi com tamün cal lonco. 31 Feimu llicaquelayaimün. Eimün doi falimün ta com feiti pichique üñüm meu.
32 Inei rume quimniefiñ ta Jesús feipifile ta caquelu che, ca femngechi quimniefiñ feichi che piafiñ tañi Huenu Chau. 33 Huelu inei rume quimlafiñ ta Jesús feipifile ta caquelu che, ca femngechi iñche quimlafiñ feichi che feipian tañi Huenu Chau. 34 Raquiduamlayaimün iñche ñi cüpan tañi cümelcaucüleal pu che. Cüpalan ñi cümelcaucüleal engün, huelu mai cüpan ñi müleal yafcahun.* 35 Cüpan ñi yafcahual engün. Ti fotüm caiñetuafi tañi chau, ti domo püñeñ caiñetuafi tañi ñuque ca caiñetuhuai ti pu nanünghuen. 36 Feimu llemai, pu che ñi caiñe quisu tañi ruca meu tripayai. 37 Inei rume doi piuqueyefile ñi chau cam ñi ñuque ta iñche meu, pepi inalayaeneu. Ca inei rume doi piuqueyefile ñi yall cam ñi püñeñ ta iñche meu, pepi inalayaeneu. 38 Ca inei rume pinole ñi yeal tañi orcon mamüll iñche reque* ca eluunole tañi inayaeteu, coneltulayai iñche mu. 39 Inei rume ayüle ñi montual tañi mongen, layai. Huelu inei rume lale iñche tañi duam mu, huiñomongetuai.
40 Inei tamün llohueteu, iñche ta llouqueneu. Cafei iñche tañi llohueteu, llouquefi inei tañi huercüeteu ta iñche. 41 Chau Ngünechen fürenequefi tañi pu huerquen ca tati nor huentrungelu. Feimu ca femngechi fürenengeai inei rume lloufile feiti che Chau Ngünechen ñi huercüeteu. 42 Tüfachi ñom che iñche tañi inanieteu tati. Feimu inei rume elufile pichin füshcü co, rüf feipihuayiñ, fürenengeai llemai”.
11 Jesús deu feipicünufilu tañi mari epu inanieteu ñi chumal engün, amui ñi quimeltucheal ca amuldungual caquelu huaria mu.
2 Presulelu Juan quimürpui Cristo ñi femün, feimu huercüi tañi pu inanieteu ñi ramtuafiel: 3 “¿Eimi am tati feipingelu ñi cüpayal, cam cangelu huentru cüpayalu?”. 4 Fei Jesús huiñoldungui:* “Amumün ca nütramelafimün ta Juan chem tamün adquintumequen ca chem tamün allcütumequen. 5 Pu traumalelu pelotui, pu cüntrongelu trecatui, pu lepra cutran nielu tremotui,* pu pilu allcütui, pu la huiñomongetui ca pu pofre quimelelngei Chau Dios ñi cümeque dungu. 6 Ayühun niei ti che com piuque maneluuquelu iñche mu”.
7 Amuletulu engün, Jesús eluhui ñi nütramcayafiel pu che ineingen ta Juan. Fei feipifi: “¿Chem huentru pemeimün ti huellin mapu mu?* ¿Quiñe huentru rüngi reque felelu ñi nengümnengümeteu ti cürüf pemai? Femlai llemai. 8 Feimu, ¿inei pemefimün cai? ¿Quiñe huentru cüme tucutuucülelu?* Femlai, pu che femngechi tucutuucülelu mülei lonco ülmen ñi ruca meu. 9 Feimu lle, ¿inei am pemefimün? ¿Chau Ngünechen ñi huerquen pemai? Felei tati. Huelu Juan doicülei caquelu huerquen mu. 10 Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei quisu mu: ‘¡Elcünuan tañi huerquen ñi huneleal eimi mu, fei pepicacünulelaimu ti rüpü!’. 11 Rüf feipihuayiñ, huercüngelai chem che no rume doicülelu Juan ti Fautizachefe mu. Huelu Chau Dios ngünenietule mapu, tati doi illamfalcülechi che coneltulelu, doicüleai ta Juan meu. 12 Peufaluulu Juan ti Fautizachefe ca fantepu mu, pu che rume nehuentumequei ñi conal Chau Dios ngünenietule ta mapu. Pu afeluuquenolu diturpuquei tüfa. 13 Aculu hula Juan, Chau Ngünechen ñi pu huerquen ca Moisés ñi ley feipicünui chem ñi rupayal. 14 Pilmün tamün feyentual ca pinolmün rume, tüfa ta ‘Elías tati felelu ñi cüpayal’. 15 Tati pepi allcütulu, piuquentucupe tüfachi dungu.
16 ¿Inei engün meu trürümafiñ fantepu mülechi pu che? Pu pichiqueche reque feria mu anülelu. Fei engün huirarelquefi tañi pu hueni: 17 ‘Dunguleluhuiyiñ ti flauta,* huelu eimün purulaimün. Ngümacahuiyiñ, huelu eimün quimfalcünulaimün tamün rume hueñancülen’.* 18 Ca femngechi Juan ilai ca putulai rume,* huelu ‘conhuecüfülei’* pieyu ta che. 19 Cafei ti Huentru ñi Fotüm* iquei ca putuquei,* huelu pu che feipi: ‘Tüfei, müna ifengei ca putufengei, hueniyequefi pu cofraquelu impuesto ca pu culpafe’.* Huelu mai, ñi femquen nor dungu quiñe che, quimfali tañi quimchengen”.
20 Feichi huaria cheu ñi femün Jesús epe com tañi afmatun dungu, pu che nor raquiduamtulai. Feimu illcutufi engün:* 21 “¡Aungeaimün Corazín ca Betsaida huaria müleyechi pu che! Afmatun dungu peimün tamün huaria mu, huelu pu che Tiro ca Sidón mu pefule tüfachi dungu, fütra cuifi nor raquiduamtuafui engün. Fei sacu mu tucutuhuafui ca trufquen mu anücünuhuafui engün. 22 Huelu iñche feipihuayiñ, puule ti antü ñi ramtucadungungeal ta che, eimün doi cutrancahuaimün Tiro ca Sidón che meu. 23 Eimün cai Capernaúm huaria müleyechi pu che, ¿huenu meu amupeafuimün mai? Femlayaimün, Rüngan meu* ta nagaimün. Afmatun dungu peimün tamün huaria mu, huelu pu Sodoma che pefule tüfachi dungu, petu mülecayafui ti huaria. 24 Huelu iñche feipihuayiñ, puule ti antü ñi ramtucadungungeal ta che, eimün doi cutrancahuaimün ta Sodoma che meu”.
25 Feichi meu, Jesús ca feipi: “Pu che ñi adquiñ mu püramyeyu Chau, fütra huenu ca nag mapu Ñidolcülelu. Ellcacünufimi tüfachi dungu pu quimche ñi quimnoal, huelu mai pu pichiqueche reque felelu quimelelfimi. 26 Felei, feimu püramyeyu Chau, eimi ayülelu cai ñi femngechi feleal ti dungu”. 27 Ca feipi: “Tañi Chau com dungu elfalcünueneu. Fütra Chau müten cüme quimniefi tañi Fotüm. Cafei, ti Fotüm müten cüme quimniefi tañi Chau. Ca ti Fotüm cüpa quimeltule ñi rüf ineingen tañi Chau, fei pu che quimafui. 28 Cüpamün iñche meu, eimün pu rume cüdauquelu ca pu yenielu fanechi dungu, iñche nehuentucuhuayiñ. 29 Meñcu yefimün iñche tañi yucu ca inaquintuniemuan ta iñche, ñom piuquengelu cai iñche. Fei füshcüduamaimün. 30 Cüdaungelai ñi yengeal tañi yucu. Ca iñche tamün elfalelfiel fanelai”.
12 Feichi ürcütun antü mu,* Jesús rumei rangi quetran püle. Huelu tañi pu inanieteu ngüñüi, fei eluhuingün ñi suchetuafiel* lonco cachilla tañi iyafiel. 2 Pelu tüfa, pu fariseo feipifi ta Jesús: “¿Chumngelu* tami pu inanieteu femquei chem ñi femnoafel ürcütun antü meu?”. 3 Fei huiñoldungui:* “¿Papeltulaimün cai ñi femün David ca tañi pu compañ ngüñülu engün? 4 Quisu conpui Chau Ngünechen ñi ruca mu. Üyeu elungei ti yamfal cofque. Fei ifi ca eluyefi tañi pu compañ. Tüfa ñi femnoafel engün, pu sacerdote müten iyafulu feichi cofque. 5 Cafei, ¿papeltulaimün ñi feipin Moisés ñi ley? Chau Ngünechen ñi ruca mu,* pu sacerdote ürcütun antü mu cüdauqueingün, huelu culpaquelai engün.* 6 Fei iñche feipihuayiñ, inei ñi mülen fau doicülei Chau Ngünechen ñi ruca meu. 7 Mülefui tamün loncontucual ñi chem pin tüfa: ‘Duamlan tamün hulal mañumtun, huelu mai tamün cutranpiuqueyecheal’. Femfulmün tüfa, condenalayafuimün pu culpaquenolu.* 8 Tati Huentru ñi Fotüm* Ñidolcülei ti ürcütun antü mu”.
9 Deu tripatulu, Jesús conpui ti ngillatuhue ruca mu.* 10 Üyeu mülerquei quiñe huentru lañmalelu ñi cuhu. Fei quiñeque che ñi dalluntucuafiel ta Jesús, feipifi: “¿Cümepei mai ñi tremoltuafiel* ta che ürcütun antü meu?”. 11 Jesús huiñoldungui:* “Nielmün quiñe ufisa, fei ürcütun antü mu ütrüfconle rüngan meu, ¿nentumelayafuimün mai ti ufisa? 12 ¡Quiñe che doi fali ta quiñe ufisa meu! Feimu cüme femal ürcütun antü mu chaftuquelafi ti ley dungu”. 13 Fei feipifi ti huentru lañmalelu ñi cuhu: “Norümcünunge tami cuhu”. Norümlu ñi cuhu, tremotui, tañi cangelu cuhu reque feletui. 14 Huelu pu fariseo tripatui, fei nütramcahuingün chumngechi ñi langümafiel ta Jesús. 15 Fei quimlu Jesús, amutui. Fentren che inaeyu, fei com tremoltufi engün. 16 Huelu fente cüme feipicünufi: “Inei no rume feipilayafimün ineingen ta iñche”. 17 Femngechi femtripai ñi feipin Isaías, Chau Ngünechen ñi huerquen:
18 “Tüfa lle iñche tañi serfiqueteu, iñche tañi dulliel, tañi piuqueyefiel, ca tañi ayühuelqueteu. Tañi nehuen eluafiñ, fei quimfalcünulelafi fillque tuhun pu che chumngechi femal nor dungu. 19 Huirardunguyaulayai ca illcutuchelayai.* Allcütungelayai ñi dungun fütraque rüpü meu. 20 Huatrocalayafi* ti rüngi huesalcalelu, ca chongümlayafi ti ella üicülechi cüde, puule hula ñi norümtuafiel com ti huesaque dungu. 21 Rüfcünu llemai, tañi üi mu maneluucüleai pu catripanche”.*
22 Fei cüpalelngei ta Jesús quiñe huentru conhuecüfülelu,* traumalelu ca quetrolelu. Fei Jesús tremoltufi, feimu ti huentru pelotui ca dungutui. 23 Com pu che afmatulehuei, fei feipi engün: “¿Tüfa David ñi Fotüm pemai?”. 24 Allcülu tüfa, pu fariseo feipi: “Feiti huentru huemünentuquefi* huesaque püllü Satanás* tañi nehuen mu, tati ñidolcülelu pu huesaque püllü meu”. 25 Jesús quimlu chem ñi raquiduamcülen engün, feipifi: “Chem gobierno rume quiñeucülenole, huesa tripayai. Cafei chem huaria ca familia rume quiñeucülenole, nehuencülelayai. 26 Ca femngechi, Satanás quisu huemünentufile* ta Satanás, quiñeucülelayai. Fei, ¿chumngechi cai nehuencüleai tañi gobierno? 27 Cafei Satanás* ñi nehuen mu huemünentuli* iñche huesaque püllü, ¿inei ñi nehuen mu femquei tamün pu inanieteu? Feimu llemai, tüfa engün quimfalcünuai tamün huelulcalen. 28 Huelu Chau Ngünechen ñi nehuen mu huemünentuli* iñche huesaque püllü, quimfali tamün ngüneduamnon tüfachi dungu: ñi feipicünuel Chau Dios tañi ngünenietual mapu deu femtripamequei. 29 Cafei inei rume cüpa contufile quiñe nehuen huentru ñi ruca, fei ñi hueñeñmayafiel tañi chemcün, hune mülei ñi traricünuafiel feichi nehuen huentru, ¿felelai? Fei hula hueñeai ti ruca. 30 Ti che quiñeucülenolu iñche mu, caiñetunieneu. Cafei inei rume quellunoelimu ñi trahulal che tañi inayaeteu, feita püntünentuquefi* ta che iñche meu.
31 Feimu iñche feipihuayiñ, pu che rulpacünuñmangeai chem culpan rume* ca ñi caiñetudungufiel ti yamfal dungu. Huelu caiñetudungufile Chau Ngünechen tañi nehuen, feique ta rulpacünungelayai ñi femün. 32 Inei rume caiñetudungufile ti Huentru ñi Fotüm, rulpacünungeai ñi femün. Huelu inei rume caiñetudungufile Chau Ngünechen ñi nehuen, tañi femün rulpacünungelayai tüfachi antü* ca cüpalechi antü meu rume.
33 Dapiniefilmi* ti anümca, hulai cümeque fün. Huelu dapinofilmi,* hulai huesaque fün. Tañi fün meu quimfali ñi cümen cam ñi cümenon ti anümca. 34 Eimün ta venenongechi filu ñi pu choyün. Huesa chengeimün, fei ¿chumngechi cai dunguafuimün cümeque dungu? Chem ñi mülen ta piuque mu, hun meu tripaquei. 35 Tati cüme huentru cümeque dungu nielu ñi piuque, cüme entuquei ñi dungun. Huelu ti huesa huentru huesaque dungu nielu ñi piuque, huesa entuquei ñi dungun. 36 Iñche feipihuayiñ, fill huesa pile ta che, culpatungeai feichi antü ñi ramtucadungungeal pu che. 37 Quisu tami dungun mu nor che pingeaimi, cafei quisu tami dungun mu culpatungeaimi” pi Jesús.
38 Feimeu quiñeque quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo feipifi ta Jesús: “Quimeltufe, pengelelmuiñ quiñe afmatun dungu”. 39 Fei Jesús feipieyu: “Eimün huesaque che* feyentuquenofilu ta Chau Dios, ¿cüpa pefimün quiñe afmatun dungu? Quiñe no rume pelayaimün, huelu mai Jonás ñi rupaelchi afmatun dungu müten, tüfa ta Chau Ngünechen ñi huerquen. 40 Jonás cüla antü ca cüla pun mülepui ti fütra challhua ñi pütra meu, ca femngechi ti Huentru ñi Fotüm cüla antü ca cüla pun müleai rüngan meu. 41 Pu Nínive che allcütuingün Jonás ñi amuldungun, fei nor raquiduamtuingün. Ramtucadungungele pu che, huiñomongetuai engün ca huiñomongetuai fantepu mülechi pu che. Fei pu Nínive che pengelcünuai ñi culpan tüfa engün.* Huelu inei ñi mülen fau, doicülei ta Jonás meu. 42 Cafei huaihuen* cüpachi ülmen domo fütra camapu cüpai ñi allcütual Salomón tañi quimün. Ramtucadungungele pu che, huiñomongetuai tüfachi domo ca huiñomongetuai fantepu mülechi pu che. Feichi domo pengelcünuai ñi culpan tüfa engün.* Huelu inei ñi mülen fau, doicülei ta Salomón meu.
43 Ti huesa püllü tripatulu quiñe huentru meu, amui huellin mapu püle.* Fei tüfa quintuyauquei cheu ñi ürcütual, huelu pequelai. 44 Feimu ti huesa püllü feipi: ‘Huiñotuchi tati huentru meu cheu tañi mülequefel’. Fei huiñotulu, pefi ti huentru quiñe huellin ruca reque, lepülelu ca adelcalelu. 45 Fei yemei cangelu regle püllü doi huesañmangelu. Deu contufilu ti huentru, mülenagquei engün. Af meu, feiti huentru doi huesalcaletui chumngechi ñi felequefel ellaca mu. Femngechi rupayai fantepu meu mülechi huesaque che”.
46 Jesús petu dungufilu pu che, tañi ñuque ca tañi pu peñi huecuntu mülerquei. Cüpa nütramcaeyu engün. 47 Feimu quiñe che feipifi ta Jesús: “Tami ñuque ca tami pu peñi huecuntu mülepai, cüpape pingeimi”. 48 Jesús feipifi feichi che: “¿Inei am iñche tañi ñuque ca tañi pu peñi?”. 49 Fei fampuhulelfi ñi cuhu tañi pu inanieteu, feipi: “¡Tüfa llemai iñche tañi ñuque ca tañi pu peñi! 50 Inei rume femle tañi Huenu Chau ñi ayünieel, fei iñche tañi peñi, tañi deya* ca tañi ñuque”.
13 Feichi antü Jesús tripai ti ruca mu, fei inaltu lafquen anülepui. 2 Rume fentren che puhui. Feimu Jesús pürapui quiñe pichi farcu mu ca anücünuhui, fei com tati pu che inaltu lafquen huitralepui. 3 Pengelün dungu mu quimeltulelfi fillque dungu. Fei feipifi: “¡Allcütumün! Quiñe huentru tripai ñi nganal. 4 Petu nganlu, quiñeque fün quetran puhui rüpü püle, fei ti pu üñüm* ipai ti fün quetran. 5 Caquelu fün quetran curantu mapu meu puhui, tüfa alüconlai mapu mu, feimu müchai müten hueftripai. 6 Huelu tripalu ta antü, ti ngan quetran tonfünagi. Müte nielai folil, fei ancünagi. 7 Caquelu fün quetran troltro meu puhui, fei tremlu ti troltro tacunacümfi ti fün quetran. 8 Caquelu fün quetran cüme mapu meu puhui, fei füni ti quetran: quiñeque fün quetran 100 huli, cangelu 60, caquelu 30 huli. 9 Tati pepi allcütulu, piuquentucupe tüfachi dungu”.
10 Fei Jesús tañi pu inanieteu fülcontueyu* ca ramtueyu: “¿Chumngelu* quimeltuquefimi engün pengelün dungu meu?”. 11 Jesús huiñoldungui:* “Eimün elungeimün tamün adümafiel ti ellcalechi dungu,* feichi nüucülelu Chau Ngünechen ñi ngünenietual mapu. Huelu caquelu che elungelai ñi adümafiel. 12 Feiti nielu quimün doi elungeai, fei rupalechi antü fentren quimün nierpuai. Huelu feiti müte nienolu, tañi pichin quimün nielu müntuñmangeai.* 13 Feimu quimeltuquefiñ pengelün dungu mu. Adquintumequei engün, huelu ngüneduamquelai ñi adquintumequen. Allcütumequei engün, huelu loncontucuquelai ñi allcütumequen, cafei ngüneduamquelaingün rume ti dungu. 14 Fei engün meu femtripamequei chem ñi feipin Isaías, Chau Ngünechen ñi huerquen: ‘Allcütuaimün, huelu loncontuculayaimün ñi chem pifel. Adquintuaimün, huelu chem no rume ngüneduamlayaimün. 15 Tüfachi troquiñche ñi piuque cura reque felei. Allcütuquei engün, huelu duamcülequelai ca ñi nge umercülei. Niei nge engün, huelu cüpa pequelai. Niei pilun engün, huelu cüpa allcütuquelai. Tañi piuque pilai ñi ngüneduamal. Cafei cüpa huiñotuquelai engün ta iñche mu tañi tremoltuafiel’.*
16 Huelu eimün pequeimün ca allcütuqueimün tüfachi dungu, feimu ayühun nieimün. 17 Rüf feipihuayiñ mai, fentren nor che ca Chau Ngünechen ñi pu huerquen cüpa pequefui ca cüpa allcütuquefui engün eimün tamün pequeel ca tamün allcütuqueel. Huelu pelafingün ca allcütulafingün rume.
18 Feula mai allcütumün ñi chem pifel ti nganfe ñi pengelün dungu. 19 Ti fün quetran rüpü püle puulu, tüfa tati allcütulu, huelu ngüneduamlai ti huercün dungu Chau Dios ñi ngünenietual mapu. Fei Huecüfü* entupaquei ti ngancülelu piuque mu. 20 Ti fün quetran curantu mapu mu puulu, tüfa tati allcütulu ti huercün dungu, fei ayühun mu lloufemquefi. 21 Huelu tañi piuque mu puulai, feimu pichiñmaquei ñi inaniefiel. Fei huesaque dungu ca caiñetun rupalu ti huercün dungu ñi duam mu, fentecünufemquefi. 22 Ti fün quetran troltro mu puulu, tüfa tati allcütulu ti huercün dungu, huelu mapu müleyechi fillque duam* ca ti diñmatun plata* tacunacümquefi ti huercün dungu, feimu tüfa fünquelai. 23 Ti fün quetran cüme mapu mu puulu, tüfa tati allcütulu ti huercün dungu ca loncontucuquei ñi chem pin. Tüfaque ta fünquei: quiñeque 100 hulquei, cangelu 60, caquelu 30 hulquei”.
24 Jesús cangelu pengelün dungu feipi: “Chau Dios ngünenietuai mapu. Tüfa trürümngeafui quiñe huentru cümeque fün nganlu quisu tañi mapu meu. 25 Petu umaucülelu ti pu huentru, tañi caiñe tucupai huesa cachu ti ngan cachilla meu, fei amutui. 26 Tremi ti cachilla ca füni ñi lonco, huelu ca huefpai ti huesa cachu. 27 Feimu pu cüdaufe feipipafi ti ngen ruca: ‘Ñidol, cüme fün quetran nganimi tami lelfün meu, ¿felelai? ¿Chumngelu chi cai* huesa cachu ta hueftripai?’. 28 Quisu feipi: ‘Quiñe caiñe femi tüfa’. Fei tañi pu cüdaufe ramtui engün: ‘¿Ayüafuimi taiñ ngedunentuafiel* ti huesa cachu?’. 29 Quisu huiñoldungui:* ‘Femlayaimün. Ngedunentufilmün ti huesa cachu, reyü ngedunentuafuimün* ti cachilla. 30 Femcünufimün, trür tremcape acule hula ñi püramquetranal.* Feichi antü feipiafiñ pu cosechaquelu: hune ngedunentufimün ti huesa cachu, cütrüngcünufimün* ca lüpümfimün. Fei hula elquetranhue meu elcünufimün ti cachilla’”.
31 Fei Jesús ca quiñe pengelün dungu feipi: “Chau Dios ngünenietuai mapu. Tüfa trürümngeafui quiñe pichi fün reque* nganlu quiñe huentru tañi mapu mu. 32 Tüfa tati doi pichi fün ñi mülen. Huelu doi trempüraquei caquelu tucucan mu. Quiñe anümcangerpuquei. Fei pu üñüm dañepaquei* tañi rou mu”.*
33 Fei ca quiñe pengelün dungu feipi: “Chau Dios ngünenietuai mapu. Tüfa trürümngeafui ti fayümhue reque* quiñe domo ñi tucuel mari rali rüngo meu. Fei com ti masan fayi”.
34 Jesús com tüfa feipilelfi tati pu che pengelün dungu meu. Com tañi nütramcafiel engün, feipilelquefi pengelün dungu mu. 35 Femngechi femtripai ñi feipin Chau Ngünechen ñi huerquen. Fei feipi: “Nütramcayan pengelün dungu, huldunguan feiti ellcalefulu cuifi,* hue choyüngelu pu che mapu mu”.
36 Fei Jesús chalitufi* tati pu che ca conpui ti ruca mu. Fei tañi pu inanieteu fülcontueyu ca feipieyu engün: “Quimelelmuiñ chem pifel ti pengelün dungu nütramlu ti huesa cachu lelfün mu”. 37 Fei huiñoldungulelfi:* “Tati nganlu cüme fün quetran, tüfa tati Huentru ñi Fotüm.* 38 Ti lelfün, fei ta com pu che. Ti cüme fün quetran, fei tati pu coneltulelu ñi ngünenietual mapu. Ti huesa cachu, fei ta Huecüfü* tañi pu yall. 39 Ti caiñe huesa cachu nganlu, fei ta Huecüfü. Ti püramquetranün,* fei tati antü epe afle mapu meu müleyechi dungu. Pu cosechaquelu, fei tati cümeque püllü. 40 Feimu llemai, chumngechi ñi ngedunentungeel ca lüpümtucungeel ti huesa cachu, ca femngechi rupayai epe afle mapu meu müleyechi dungu. 41 Fei ti Huentru ñi Fotüm huercüai tañi pu cümeque püllü. Fei com pu huelulcachequelu ca pu huesa femquelu famentungeai engün ca conpulayai Chau Ngünechen ngünenietule mapu. 42 Fütra cütral meu ütrüftucungeai engün. Fei mu ngümacahuai ca cütrürai ñi foro engün.* 43 Feichi mu, pu nor che huilüfai antü reque tañi Chau ngünenietule mapu. Tati pepi allcütulu, piuquentucupe tüfachi dungu.
44 Chau Dios ngünenietuai mapu. Tüfa trürümngeafui falin chemcün reque lelfün meu ellcalelu.* Fei quiñe huentru pefilu tüfa, huiño ellcacünutufi, ca fente ñi ayühun amui ñi fendeal com tañi nieel. Fei ngillafi feichi mapu.
45 Chau Dios ngünenietuai mapu. Tüfa ca trürümngeafui quiñe negociaquelu reque quintuquelu falinque llancatu.* 46 Ñi pefiel quiñe llancatu* rume falilu, amutui ca müchai müten fendei com tañi nieel, fei ngillafi feichi llancatu.*
47 Chau Dios ngünenietuai mapu. Tüfa ca trürümngeafui fütra challhuahue reque.* Ütrüftucungelu lafquen meu, entui itrofill challhua. 48 Apolelu ti challhuahue,* inaltu lafquen meu huingüdentungei. Fei anücünuulu pu challhuafe, cülco meu* elcünufingün ti cümeque challhua, huelu feiti cümenolu ütrüfentufingün. 49 Femngechi rupayai epe afle mapu meu müleyechi dungu. Pu cümeque püllü tripayai, fei pu nor che meu püntünentuafi* pu huesaque che. 50 Fütra cütral meu ütrüftucuafi. Fei mu ngümacahuai ca cütrürai ñi foro engün”.*
51 Fei Jesús ramtui: “¿Loncontucuimün cai chem pin com tüfachi quimeltun?”. “Mai, loncontucuiñ” pingün tañi pu inanieteu. 52 Jesús feipifi engün: “Fei tüfa quimaimün: Chau Ngünechen ngünenietuai ta mapu. Fei pu quimeltufe quimeltulelngelu tüfa, quiñe huentru reque feleai, ti ngen ruca entuquelu hueque ca cuifique dungu cheu ñi ngülümnieel falinque fillem”.
53 Deu feipicünulu com tüfachi pengelün dungu, Jesús amutui. 54 Puulu quisu ñi lof mu, eluhui ñi quimeltucheal ngillatuhue ruca mu,* fei pu che afmatulehuei. Feipi engün: “¿Cheu chi ta tripai tüfachi huentru fentren quimün nielu? ¿Inei elueyu pepiluhun ñi femal tüfachi afmatun dungu? 55 ¿Mamüll meu cüdauquei no am tañi chau? ¿María fei tañi ñuque? Santiago, José, Simón ca Judas fei tañi pu peñi, ¿felelai? 56 Ca tañi pu deya,* ¿tüfa tañi mülen no am chi? Fei, ¿inei elueyu com tüfachi dungu?”. 57 Feimu pilai engün ñi feyentual quisu meu. Fei Jesús feipifi: “Chau Ngünechen ñi huerquen fill püle yamngequei,* huelu quisu ñi lof ca quisu ñi ruca mu yamngequelai”. 58 Pinolu cai engün ñi feyentual, Jesús nehue femlai afmatun dungu üye mu.
14 Feichi mu, Herodes* tati ngünenielu Galilea troquiñ mapu, allcüi chem ñi femün Jesús. 2 Fei Herodes feipifi tañi pu cüdaufe: “Tüfa ta Juan ti Fautizachefe. Huiñomongetui, feimu llemai afmatun dungu femquei”. 3 Herodes presuntucufi ta Juan, fei cadena meu traricünungei ca carceltucungei. Tüfa ñi femün Herodes Herodías ñi duam mu, tañi peñi Filipo ñi domo. 4 Juan feipiquefi ta Herodes: “Cümelai tami niehual Herodías eimu”. 5 Feimu Herodes ayüfui ñi langümafiel. Huelu pu che Chau Ngünechen ñi huerquen troquiniefi ta Juan, feimu llicalefui Herodes. 6 Quiñe antü, petu fiestañmangelu Herodes ñi puhultripantun, Herodías ñi püñeñ failai. Feimu rumeñma ayühui ta Herodes, 7 fei feipicünufi:* “Chem rume tami ayünieel eluayu” pi. 8 Ti üllcha fente ñi ngüchaltucueteu tañi ñuque, feipi: “Quiñe rali meu eluen Juan ti Fautizachefe ñi lonco”. 9 Ti lonco ülmen huesa duami. Huelu deu feipicünulu cai pu mangel ñi adquiñ mu, huercüi ñi elungeal tati üllcha Juan ñi lonco. 10 Fei huercüi ñi catrünentuñmangeal ta Juan ñi lonco carcel mu. 11 Quiñe rali mu cüpalelngei ti lonco, elungei ti üllcha, fei elufi tañi ñuque. 12 Fei hula Juan tañi pu inanieteu yepafi ti la ñi rüngaltucungeal. Fei amui engün ñi nütramcalelafiel ta Jesús. 13 Quimlu Jesús ñi chem rupan, farcu mu amui camapu ñi quisuleal. Huelu fillque huaria mülechi pu che quimlu tüfa, eluhuingün ñi namuntu inayafiel.
14 Inaltu lafquen mu puulu, Jesús pei fentren che. Rume cutranpiuqueyefi engün, fei tremoltufi* com pu cutran. 15 Nagantülu, tañi pu inanieteu fülcontueyu* ca feipieyu: “Camapulei tüfachi lof ca epe coni antü. Chalitufinge* pu che, fei tañi ngillameal iyael caque lof püle”. 16 Huelu Jesús feipi: “Ngelai ñi amutual engün. Eimün elufimün iyael”. 17 Fei feipi engün: “Quechu cofque ca epu challhua müten nieiñ”. 18 “Cüpalelmuchi” pi Jesús. 19 Fei feipifi tati pu che ñi anücünuhual cachu mu. Nüi ti quechu cofque ca ti epu challhua, lelipürai huenu mu ca ngillatui. Fei hudamfi ti cofque, elufi tañi pu inanieteu, fei engün eluyefi tati pu che. 20 Com ingün ca huedai engün. Fei trapümngetui ti sofrachi cofque mari epu cülco mu.* 21 Ingün 5.000 huentru peno, ca pu domo, pu pichiqueche cafei. 22 Feimeu müten Jesús feipifi tañi pu inanieteu ñi pürayal farcu mu, fei tañi hune puhual engün nometu lafquen. Huelu Jesús mülenagi ñi chalituafiel pu che.*
23 Deu femlu tüfa, quisu pürai huincul mu tañi llellipual. Deu punlu, petu quisulerquei üyeu. 24 Huelu ti farcu alü ponhuitulefui lafquen meu.* Chaftunieyu ti cürüf, feimu litraftucueyu tati reu.* 25 Fei epe hunlu, Jesús trecalen amui huente co cheu ñi mülen tañi pu inanieteu. 26 Tüfa engün perumeeyu huente co ñi trecayahun, fei llicaingün ca feipi engün: “¡Quiñe perimontun tati!”. Feimu huirari engün fente tañi llican. 27 Feimeu müten Jesús feipifi: “¡Yafüluumün! Iñche tati. Ngelai tamün llicayal”. 28 Pedro feipi: “Ñidol, eimingelmi, feipien tañi trecayal huente co ñi puhual eimi mu”. 29 “¡Cüpange fau!” pi Jesús. Feimu Pedro tripai ti farcu mu ca trecai huente co ñi puhual cheu ñi mülen ta Jesús. 30 Huelu ngüneduami ti fütra cürüf, feimu llicai. Petu ñamnaglu* ti co meu, huirari: “¡Ñidol, montulen!”. 31 Müchai müten Jesús fampuhulelfi ñi cuhu ta Pedro, fei nüfi ca feipifi: “Müna pichi feyentuleimi, ¿chumngelu* epu rume raquiduamcüleimi?”. 32 Deu püratulu engu farcu mu, tüngnagi ti cürüf. 33 Fei pu mülelu farcu mu püramyefingün* ta Jesús ca feipifingün: “Rüfcünu llemai, eimi Chau Ngünechen ñi Fotümngeimi”. 34 Fei notuingün ti lafquen ca puhuingün Genesaret mapu mu.
35 Quimlu tüfa pu huentru feichi mapu meu mülelu, feipifingün com pu che ñi acun ta Jesús. Fei cüpalelngei com pu cutran. 36 Fei llellipuingün tañi nünütuñmayafiel ñi huechuñ tacun müten.* Com pu che nüñmafilu tremotuingün.
15 Fei quiñeque fariseo ca quiñeque quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu Jerusalén huaria cüpalu, fülcontupafi* ta Jesús. Fei feipi engün: 2 “¿Chumngelu* tami pu inanieteu quiñepülecünuquefi pu cuifiqueche ñi huimtun? Cüchaquelai ñi cuhu* tañi iyal engün”.
3 Jesús huiñoldungui:* “Eimün cai, ¿chumngelu* famentuquefimün Chau Ngünechen ñi huercün dungu, fei inaqueimün tamün huimtun müten? 4 Chau Ngünechen feipi: ‘Yamniefinge* tami chau ca tami ñuque’. Ca feipi: ‘Inei rume illamcadungufile tañi chau ca tañi ñuque, mülei ñi langümngeal’. 5 Huelu eimün feipiqueimün: ‘Inei rume feipifile tañi chau cam ñi ñuque “Deu chalintuculelfiñ ta Chau Ngünechen iñche tañi nieel, feimu pepi quellulayayu”, 6 duamfal-lai feichi che ñi quelluafiel tañi pu chau’ piqueimün. Femngechi famentuquefimün Chau Ngünechen ñi dungu, fei inaqueimün tamün huimtun müten. 7 Feimu llemai Isaías feipicünui ta eimün meu, pu cüme piuquefaluuquelu: 8 ‘Re hun meu müten yamnieneu tüfachi troquiñche, huelu fei engün ñi piuque fütra püntütripalei* iñche mu. 9 Ngünam püramyequeneu engün, quimeltuquelu cai re huentru ñi feipin müten’”. 10 Fei Jesús feipifi ti pu che ñi fülconpayal. Fei feipi: “Allcütumün ca loncontucumün tañi feipimequen: 11 feiti conquelu hun mu podümquelafi ta che, huelu mai feiti tripaquelu hun meu, feique ta podümquefi”.
12 Tañi pu inanieteu fülcontufi ta Jesús, fei feipifi engün: “Allcütulu tami feipin, illcui pu fariseo”.* 13 Fei huiñoldungui:* “Chem anümca rume tañi Huenu Chau ñi anümnoel ngedunentungeai.* 14 Feimu femcünufimün. Trauma loncolelu cai tati. Fei quiñe trauma adniefile cangelu trauma, trür ütrüfconai engu rüngan meu”. 15 Pedro feipifi: “Feipimuiñ chem pifel ti pengelün dungu”. 16 Jesús feipi: “Eimün, ¿ca femngechi petu loncontuculaimün? 17 Feiti conquelu hun meu, pütra meu rupaquei, fei tripaquetui, ¿ngüneduamlaimün am? 18 Huelu mai feiti tripaquelu hun meu, piuque mu tuhui, fei tüfa podümquefi ta che. 19 Piuque mu tripaquei huesaque raquiduam, langümuhun, ñihualuhun, pod cudumuhun,* hueñen, dalluntucun dungu ca ñi caiñetudungufiel ti yamfalngelu. 20 Tüfachi dungu podümquefi ta che, huelu ñi iyal ta che cüchacuhunon mu,* fei ta podümquelafi”.
21 Jesús tripatui, Tiro ca Sidón troquiñ mapu meu amui. 22 Fei acurumei quiñe domo Fenicia tuhun-ngelu ca huirari: “¡Cutranpiuqueyeen Ñidol, David ñi Fotüm! Tañi püñeñ conhuecüfülei,* rume cutrancaucülei”. 23 Huelu Jesús chem pilai rume. Feimu tañi pu inanieteu fülcontueyu ca llellipueyu: “Feipifinge ti domo ñi amutual, ina huirarniepaeiñmu”. 24 Jesús feipi: “Chau Ngünechen huercüeneu ñi quelluafiel pu Israel che müten, ñamquiyauchi ufisa reque felelu”. 25 Huelu ti domo püramyepafi* ca feipifi: “¡Ñidol, quelluen!”. 26 Quisu huiñoldungui:* “Cümelai müntuñmayafiel* tati pu pichiqueche ñi cofque, fei ñi eluafiel pichique trehua”. 27 Fei ti domo feipi: “Felei, Ñidol. Huelu pichique trehua iquei ti füntül cofque* trananaglu pu ngen ruca ñi mesa meu”. 28 Fei Jesús feipi: “Papai, müna feyentuleimi. Femtripape tami ayüel”. Feimeu müten tremotui* tañi püñeñ.
29 Amutulu Jesús, puhui quiñe lof Galilea lafquen mu püllelelu, huechui quiñe huincul mu ca anücünuhui. 30 Fei fülcontueyu fentren che, cüpalelngei fillque che cüntrolelu, pepi lemuuquenolu, traumangelu, quetrongelu ca alün caquelu cutran. Matu cüpalelngei, fei Jesús tremoltufi com engün. 31 Fei pu quetrongelu dungutui, pu pepi lemuuquenolu tremotui, pu cüntrongelu trecatui ca pu traumalelu pelotui. Pu che ngüneduamlu tüfa, afmatulehuei ca püramyefingün Israel ñi Ngünechen.
32 Fei Jesús mütrümfi tañi pu inanieteu ca feipifi: “Müna cutranpiuqueyefiñ tüfachi pu che, cüla antü deuma mülepaingün ca nielaingün chem iyael rume. Cüpa feipilafiñ ngüñülen ñi amutual engün, yafüngehuelayafui rüpü meu”. 33 Huelu tañi pu inanieteu feipieyu: “Camapulei tüfachi lof, ¿cheu entuafuiñ alün cofque ñi iyal tüfachi fütra troquiñche?”. 34 Jesús feipifi: “¿Chumten cofque nieimün?”. Fei huiñoldungungei:* “Regle cofque ca quiñeque pichique challhua”. 35 Feimu feipifi tati pu che ñi anücünuhual mapu mu. 36 Fei nüi regle cofque ca ti challhua, mañumtufi ta Chau Dios, hudamcafi ca eluyefi tañi pu inanieteu. Fei engün eluyefi tati pu che. 37 Com ingün ca huedai engün. Tati sofrachi cofque trapümngetui regle fütraque cülco mu.* 38 Ingün 4.000 huentru, cafei pu domo ca pu pichiqueche. 39 Jesús deu chalitufilu pu che,* pürai farcu mu, fei Magadán lof meu puhui.
16 Tüfa mu pu fariseo ca pu saduceo fülcontufi* ta Jesús. Cüpa huelulcafi engün, feimu feipifi ñi pengelal quiñe afmatun dungu Chau Ngünechen mu cüpalu. 2 Jesús feipi: “Nagantülu, eimün feipiqueimün ‘Rume quelülei ti huenu, cüme antüngeai ta hule’ piqueimün. 3 Lihuen mu ca feipiqueimün ‘Rume quelülei ta huenu, huelu tromülei, hutrengeai ca mahunai fachantü’ piqueimün. Cüme adquintuqueimün ñi ngüneduamal chumlen ta huenu, huelu loncontucuquelaimün chem ñi rupamequen feula. 4 Eimün huesaque che* feyentuquenofilu ta Chau Dios, ¿cüpa pefimün quiñe afmatun dungu? Quiñe no rume pelayaimün, Jonás ñi rupaelchi afmatun dungu müten”. Deu feipilu tüfa, elcünufi engün, fei amutui.
5 Notuingün ti lafquen. Huelu tañi pu inanieteu ngoimai* ñi yeal cofque. 6 Jesús feipifi engün: “Trepeluucülemün,* cuñiutuculemün pu fariseo ca pu saduceo ñi fayümhue mu”.* 7 Fei eluhuingün ñi hueluquentu nütramcahual: “¿Feipieiñmu tüfa taiñ cüpalnon cofque peno?”. 8 Huelu Jesús ngüneduami tüfa, feimu feipifi engün: “Pichi feyentuleimün, ¿chumngelu* nütramcamequeimün tamün nienon ta cofque? 9 ¿Petu ngüneduamlaimün tañi feipiel? Quechu cofque meu elufiñ iyael ta 5.000 huentru ca ti sofralu fentren cülco mu* trapümfimün, ¿loncontuculaimün tüfa? 10 Ca regle cofque meu müten elufiñ iyael ta 4.000 huentru ca ti sofralu fentren fütraque cülco mu* trapümfimün, ¿ca ngoimatuimün?* 11 Ti cofque ñi duam mu nütramcamequeulayiñ, ¿chumngelu* ngüneduamlaimün? Feipiupeyiñ tamün cuñiutuculeal pu fariseo ca saduceo ñi fayümhue mu”.* 12 Femngechi loncontucuingün Jesús ñi dungunon ti fayümhue* ñi cofqueal, huelu mai ñi cuñiutuculeal pu fariseo ca pu saduceo ñi quimeltun mu.
13 Jesús puulu Cesarea Filipo tañi troquiñ mapu meu, ramtufi tañi pu inanieteu: “Pu che, ¿inei piquefi tati Huentru ñi Fotüm?”.* 14 Fei engün huiñoldungui:* “Quiñeque che Juan ti Fautizachefe piquei. Caquelu che Elías piquei. Caquelu che Jeremías piquei cam Chau Ngünechen ñi huerquen”. 15 Fei Jesús feipi: “Eimün cai, ¿inei pimuquen iñche?”. 16 Simón Pedro huiñoldungui:* “Eimi tati Cristo, mongen Ngünechen tañi Fotüm”. 17 Fei Jesús feipifi: “Ayühun nieimi Simón, Jonás tañi fotüm. Chem che no rume feipilaeimu tüfachi dungu, huelu iñche tañi Huenu Chau quimeltueimu. 18 Iñche ca feipiayu: eimi ta Pedro. Tüfachi cura mu amulcünuan tañi trahunche, ca tati lan dungu* hueulayaeyu. 19 Chau Dios ngünenietuai ta mapu. Fei iñche eluayu tati llafe. Feimu chem rume trapelcünufilmi mapu mu, deu trapelcünungei huenu mu. Ca chem rume neicümfilmi mapu mu, deu neicümngei huenu mu”. 20 Fei fente cüme feipicünufi tañi pu inanieteu: “Inei no rume feipilayafimün iñche ñi Cristo ngen”.
21 Feichi mu Jesús eluhui ñi feipiafiel tañi pu inanieteu ñi amual ta Jerusalén. Fei ñi rume cutrancayaeteu pu loncolelu ti pu che, pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu loncolechi sacerdote. Cafei tañi langümngeal ca cüla antü rupale tañi huiñomongetual. 22 Feimeu Pedro huichunentufi ta Jesús, ca eluhui ñi norümdunguafiel: “¡Cutranpiuqueyeunge Ñidol! Eimi rupalayaimi tüfachi dungu mu”. 23 Huelu Jesús furi pülecünufi ta Pedro, ca feipifi: “¡Püntütripange* iñche mu, Satanás! Catrütumequeen ñi femal Chau Ngünechen ñi ayüqueel. Nielaimi Chau Ngünechen tañi raquiduam, huelu mai huentru ñi raquiduam nieimi”.
24 Fei Jesús feipifi tañi pu inanieteu: “Inei rume ayüle tañi inayaeteu, quisu illamuupe, eluupe ñi meñcu yenieal tañi orcon mamüll iñche reque* ca inaechimeu. 25 Inei rume ayüle ñi montual tañi mongen, layai. Huelu inei rume lale iñche tañi duam mu, huiñomongetuai. 26 Quiñe huentru nierpule itrofillem tüfachi mapu meu, huelu lale, ¿chumngechi quelluafeyu tüfa? Cam, ¿chem hulafui quiñe huentru ñi cullial tañi mongen? 27 Cüpalechi antü mu, ti Huentru ñi Fotüm nieai fütra pepiluhun tañi Chau ñi eluaeteu. Compañaeyu pu cümeque püllü, fei cüpayai ca culliafi caque quiñeque che com tañi femün meu. 28 Rüf feipihuayiñ, quiñeque che fau mülelu, petu ñi lanon engün peafi ti Huentru ñi Fotüm cüpalelu tañi lonco ülmen-ngen mu”.
17 Cayu antü rupalu, Jesús yefi ta Pedro, Santiago ca tañi peñi Juan quiñe fütra huincul mu ñi quisuleal engün. 2 Fei engün ñi adquiñ mu calerumetui Jesús ñi ad. Tañi ange antü reque alofi ca tañi tacun pelon reque huilüfi.* 3 Fei engün perumefi Moisés engu Elías nütramcamequefilu ta Jesús. 4 Feimu Pedro feipifi ta Jesús: “Ñidol, ¡cümei taiñ mülepan fau! Pilmi eimi, pepicayafun cüla tolto ruca:* quiñe eimingeai, cangelu Moisés ngealu, ca quiñe Elías ngealu”. 5 Petu dungumequelu Pedro, quiñe tromü alofcülelu tacueyu engün. Fei ti tromü meu allcüngei quiñe dungun feipilu: “Tüfa iñche tañi poyen Fotüm, iñche tañi ayühuelqueteu. Allcütufimün”. 6 Allcütulu tüfa, Pedro, Santiago ca Juan müna llicaingün. Fei pochongnagi* ñi lonco engün. 7 Jesús fülcontufi engün,* fampuhulelfi ñi cuhu ca feipifi: “Huitrapüramün. Ngelai tamün llicayal”. 8 Norümtulu ñi lonco engün, inei no rume ngehueturquelai, Jesús müten. 9 Petu nagpatulu engün ti fütra huincul meu, Jesús feipicünufi: “Inei no rume feipilayafimün chem tamün peel, huiñomongetule hula tati Huentru ñi Fotüm”.*
10 Huelu tañi pu inanieteu ramtueyu: “Pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu, ¿chumngelu* hune cüpayai Elías piquei engün?”. 11 Jesús huiñoldungui:* “Rüfngei tati, Elías mülei ñi hune cüpayal, fei ñi com pepicacünuafiel. 12 Iñche feipihuayiñ, Elías deu cüpai, huelu quisu engün quimlai. Fill huesa femfi engün. Fei ca femngechi cutrancayafingün ti Huentru ñi Fotüm”. 13 Feimeu tañi pu inanieteu ngüneduamürquei engün Jesús ñi nütramcamequefiel ta Juan ti Fautizachefe.
14 Nagpatulu engün cheu ñi mülen fentren che, quiñe huentru fülcontufi ta Jesús, lucutui ca feipifi: 15 “Ñidol, cutranpiuqueyefinge tañi fotüm. Lalatuquei ca rume huesalcalei. Fentren rupa tranaconquei co meu ca cütral mu. 16 Cüpalelfiñ tami pu inanieteu, huelu pepi tremoltulafingün”.* 17 Jesús feipi: “¡Ay fotrü! Eimün huesaque che* feyentulenolu. ¿Tunteñma mülerquean eimün mu? ¿Tuntepu fentecünurquean ñi pefiel tamün huesa femquen? Cüpalelmuchi”. 18 Feimu Jesús illcutudungufi* tati huesa püllü, fei tüfa elcünufi ti hueche. Feimeu müten tremotui ti hueche. 19 Fei tañi pu inanieteu quisulen fülcontufi ta Jesús, ramtufi engün: “¿Chumngelu chi cai* pepi huemünentulafiyiñ* ti huesa püllü?”. 20 “Pichi feyentulelu müten cai eimün” pi Jesús. “Rüfcünu feipihuayiñ, quiñe pichi fün reque* fantefule tamün feyentun, feipiafuimün tüfachi huincul ‘Doi üye püle nengümuunge’, fei nengümuhuai tati. Chem rume topayafuimün tamün femal”. 21 *——
22 Petu trahulelu engün Galilea mu, Jesús feipifi: “Tati Huentru ñi Fotüm hultucungeai tañi pu caiñe meu, 23 fei tüfa engün langümaeyu, huelu cüla antü rupale huiñomongetuai”. Fei tañi pu inanieteu rume hueñancünagi.
24 Puulu engün Capernaúm huaria mu, fülcontueyu ta Pedro pu cofraquelu Chau Ngünechen ñi ruca* ñi impuesto,* fei ramtueyu engün: “Tami quimeltufe, ¿culliquelai am Chau Ngünechen ñi ruca ñi impuesto?”. 25 Pedro huiñoldungui:* “Mai, culliquei”. Huelu conputulu ruca mu, Jesús hune dungufi ca feipifi: “¿Chem pimi cai Simón? Pu ngünenielu mapu, ¿inei engün cofralelquefi tati fillque impuesto? ¿Tañi pu yall cam caquelu che?”. 26 Pedro huiñoldungui:* “Tati caquelu che llemai”. Fei Jesús feipifi: “Feimu llemai, pu yall ngelai ñi cullial impuesto. 27 Huelu ñi huesa duamnoal engün, lafquen mu amunge, ütrüftucunge ti anzuelo. Fei nülañmafinge ñi hun tati hunen challhua tami nentuel. Peaimi quiñe plata moneda. Entufinge, fei tüfa mu culliaimi ti impuesto tayu culliafel”.
18 Feichi mu, Jesús tañi pu inanieteu fülcontueyu* ca ramtueyu: “Tati conpualu Chau Ngünechen ngünenietule mapu, ¿chuchi doicüleai?”. 2 Fei Jesús mütrümi quiñe pichi huentru, rangiñcünufi quisu engün meu, 3 fei feipi: “Rüfcünu mai feipihuayiñ, cüme elcünunolmün tamün raquiduam, ca pichiqueche reque felenolmün, conpulayaimün Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu. 4 Feimu inei rume ñom piuquengele tüfachi pichi huentru reque, fei ta doicüleai Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu. 5 Ca inei rume lloufile femngechi pichi huentru iñche ñi üi meu, iñche ta llohueneu. 6 Huelu inei rume huelulcafile tüfachi pu che pichiqueche reque felelu ca feyentulelu iñche meu, doi cümeafui ñi trarintuculelngeal tañi pel mu quiñe fütra cura,* fei llufü lafquen mu ñi ütrüftucungeal.
7 ¡Aungei mapu mülechi pu che huelulcachequelu! Rüfngei ñi müleal che huelulcaquefilu ta caquelu che. Huelu femngechi femle, aungeai. 8 Feimu huelulcaelmu tami cuhu cam tami namun, catrüfinge ca ütrüfentufinge. Doi cümei tami niehuenoal quiñe cuhu cam quiñe namun, huelu tami cuerpo* ütrüftucungelayai chongquenochi cütral mu. 9 Cafei huelulcaelmu tami nge, ngedunentufinge* ca ütrüfentufinge. Doi cümei tami niehuenoal quiñe nge, huelu tami cuerpo ütrüftucungelayai Gehena cütral mu.* 10 Fei illamcalayafimün tüfachi pu che pichiqueche reque felelu. Iñche feipihuayiñ, pu cümeque püllü cuñiutucuqueyu engün, fei feipilelafuingün tañi Huenu Chau tamün illamtufiel engün.* 11 *——
12 ¿Chem pimün cai? Quiñe huentru 100 ufisa niele, fei ñamle quiñe, ¿huincul mu elcünulayafui tati 99 ufisa ñi quintuafiel tati ñamquiyaulu? 13 Fei petufile, rüfcünu feipihuayiñ, ayühuai tati ñamnochi 99 ufisa mu, huelu doi ayühuai ñi petufiel tati ñamquiyaufulu. 14 Ca femngechi femquei tañi Huenu Chau:* quisu ayüquelai ñi ñamal quiñe no rume tüfachi pu che pichiqueche reque felelu.
15 Feimu llemai, tami peñi culpale,* amunge, fei quisulen quimfalcünulelafimi tañi culpan.* Allcütuelmu, quelluafimi llemai tañi huiño cüme femtual. 16 Huelu allcütunoelmu, yemenge quiñe cam epu che, fei huiñotunge. Femngechi epu cam cüla che ñi feipin mu, cüme quimfalcünungeai com ti dungu. 17 Ca allcütunofile tüfa engün, quimelelfinge ti trahunche. Huelu ti trahunche rume allcütunofile, fei quiñe feyentulenochi che* troquiafimi ca quiñe cofraquelu impuesto reque.
18 Rüfcünu mai, chem rume trapelcünufilmün mapu mu, deu trapelcünungei huenu mu. Ca chem rume neicümfilmün mapu mu, deu neicümcünungei huenu mu. 19 Rüfcünu mai feipihuayiñ, mapu meu epu che quiñeucülele ñi llellipual quiñe falin dungu, rüf femtripayai tüfa tañi Huenu Chau ñi pin meu. 20 Cheu rume epu cam cüla che trahulele iñche ñi üi meu, rangiñ engün mu mülen ta iñche” pi Jesús.
21 Feimu Pedro fülcontufi ta Jesús, ca ramtufi: “Ñidol, iñche meu culpale* ñi peñi, ¿tunten rupa mülei ñi rulpacünuafiel tañi femün? ¿Regle rupa pemai?”. 22 Jesús feipi: “Felelai, regle rupa müten no, 77 rupa llemai.
23 Chau Dios ngünenietuai ta mapu. Tüfa trürümngeafui quiñe lonco ülmen reque, fei ayüniei tañi pu cüdaufe ñi culliaeteu tañi defen. 24 Eluulu ñi cofrayal, cüpalelngei quiñe cüdaufe defelelu 10.000 talento.* 25 Pepi cullinolu cai ti cüdaufe, tañi ñidol huercüi ñi fendengeal esclavo reque, cafei tañi domo ca tañi pu yall, ca ñi fendengeal com tañi nieel. Femngechi ñi cullingeal tañi defen. 26 Huelu ti cüdaufe lucutunagi, püramyefi ca llellipufi: ‘Cutranpiuqueyeen, com culliayu tati’. 27 Tañi ñidol rume cutranpiuqueyeyu, feimu elueyu* ñi amutual ca rulpacünuleleyu ñi defen. 28 Fei ti cüdaufe tripai ca pefi tañi chaf cüdaufe* ñi defenieteu 100 denario.* Fei nüfi ca petu ngütrüfilu feipifi: ‘Cullien com tami defen’. 29 Fei tañi chaf cüdaufe* lucutunagi ca llellipueyu: ‘Cutranpiuqueyeen, culliayu tati’. 30 Huelu quisu cüpa allcütulafi. Fei amutui ca carceltucufalfi tañi chaf cüdaufe,* cullile hula com tañi defen. 31 Caquelu pu chaf cüdaufe* quimlu chem ñi rupan, rume hueñancüingün. Fei com nütramelpufingün tañi ñidol. 32 Fei ti ñidol mütrümfalfi ti cüdaufe ca feipifi: ‘¡Huesa cüdaufe! Llellipulu eimi, rulpacünuñmafeyu com tami defen. 33 Iñche cutranpiuqueyeyu. Feimu, ¿cutranpiuqueyenoafulu am eimi tami chaf cüdaufe?’.* 34 Tati ñidol rume illcui,* fei carceltucufi,* cullile hula com tañi defen. 35 Ca femngechi femaimünmeu tañi Huenu Chau com piuque mu rulpacünunofilmün tamün peñi ñi huelulcan”.
19 Jesús deu feipilu tüfachi dungu, tripatui Galilea mu, fei puhui Judea mapu meu,* nometu Jordán leufü. 2 Fei fentren che inaeyu. Üyeu tremoltufi* pu cutrancülelu.
3 Fei pu fariseo fülcontufi* ta Jesús. Ayüfuingün ñi huelulcayafiel, feimu ramtucadungufingün: “Quiñe huentru, ¿hudayafui tañi domo chem dungu meu rume?”. 4 Quisu huiñoldungui:* “Ellaca mu Chau Ngünechen deumafi ti huentru ca ti domo, ¿papeltulaimün tüfa? 5 Fei feipi: ‘Feimu ti huentru elcünuai tañi chau ca tañi ñuque, fei quiñehuai ñi domo engu. Trür quiñe chengetuaingu’. 6 Fei epu che felehuetulai, quiñe chengetuingu müten. Feimu llemai, inei no rume ngelai ñi hudamentual Chau Ngünechen ñi trapümel”. 7 Fei pu fariseo ca feipi: “Tati huentru ayüle ñi hudayafiel tañi domo, Moisés feipicünui ñi eluafiel quiñe huirin dungu tañi hudayafiel. ¿Chumngelu* Moisés feipi tüfachi dungu?”. 8 Fei Jesús huiñoldungueyu:* “Tamün yafü piuquengen mu Moisés femngechi adcünui ti dungu tamün hudayafiel tamün domo. Huelu ellaca mu femngechi felequelafui. 9 Feimu iñche ta feipihuayiñ, inei rume hudafile tañi domo fei ñi ngenon pod cudumuhun,* ca huiño curengetule, feita ñihualquefi tañi hunen domo”.
10 Fei tañi pu inanieteu feipieyu: “Felerquelu cai tati curehuen dungu, doi cümeafui nienoal domo”. 11 Jesús feipi: “Com pu huentru inalayafui tüfachi dungu, Chau Ngünechen tañi pu quelluqueteu müten. 12 Chumngechi ñi choyüngen quiñeque huentru, pepi curengequelai. Caquelu huentru femcünungei ñi pepi curengenoal. Huelu caquelu huentru eluucülei ñi curengenoal tañi doi quelluntucual Chau Dios ñi ngünenietual mapu. Fei quiñe huentru cüpa curengenole, cümei tati”.
13 Fei cüpalelngei ta Jesús pichiqueche ñi fampuhulafiel ñi cuhu ca ngillatuñmayafiel. Huelu tañi pu inanieteu illcutudungufingün ti pu chau.* 14 Fei Jesús feipi: “Femcünufimün, cüpape pu pichiqueche iñche meu. Ngelai tamün catrütuafiel. Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu, conpuai pu pichiqueche reque felelu”. 15 Feimu fampuhulelfi ñi cuhu pu pichiqueche, fei amutui.
16 Fei fülcontueyu quiñe hueche huentru, ca ramtueyu: “Quimeltufe, ¿chem cümeque dungu mülei ñi femal tañi nieal rumel mongen?”. 17 Jesús feipi: “¿Chumngelu* ramtuen chem am tati cümelu? Quiñelei müten tati feipiquelu chem ñi cümen. Huelu ayünielmi rumel mongeleal, mülei tami inanieal Chau Ngünechen ñi huercüelchi dungu”. 18 “¿Chem huercün dungu?” ramtui ti huentru. Fei Jesús huiñoldungui:* “Langümchequelayaimi, ñihuaquelayaimi, hueñequelayaimi, coila dalluntucuquelayaimi, 19 yamniefinge* tami chau ca tami ñuque, ca piuqueyefinge tami chafche* chumngechi piuqueyehuimi ta eimi”. 20 Fei ti hueche huentru feipi: “Com tüfa ta femquen. ¿Ca chem femafun?”. 21 Jesús huiñoldungui:* “Ayülmi tami huelulcalenoal, amunge, fendenge com tami nieel ca elufinge tati pu pofre. Femngechi ngülümnieaimi cümeque dungu ta huenu meu. Fei cüpange, inaen”. 22 Tati hueche huentru allcütulu tüfa, rume hueñancünagi, fei amutui, fentren fillem niefulu cai. 23 Fei Jesús feipifi tañi pu inanieteu: “Rüfcünu feipihuayiñ, Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu, cüdaungeai ñi conpual quiñe ülmen che. 24 Ca huiño feipihuayiñ, cüdaungelai quiñe camello ñi rumeal lonco acucha meu,* huelu rume cüdaungei quiñe ülmen che ñi conpual Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu”.
25 Jesús tañi pu inanieteu allcütulu tüfachi dungu, afmatulehueingün ca ramtui engün: “Fei, ¿inei montupeafui mai?”. 26 Jesús cüme leliniefilu engün, feipi: “Pu che pepil-layafui tüfachi dungu, huelu Chau Ngünechen com pepilniei”.
27 Feimu Pedro feipi: “Com taiñ nieel elcünufiyiñ ñi inayafiel ta eimi. Feimu, ¿chem cai llohuaiñ?”. 28 Fei Jesús feipi: “Rüf feipihuayiñ, tati Huentru ñi Fotüm* anüle tañi afmatufal ülmen huancu meu, Chau Ngünechen huecünutuafi com ti dungu. Feichi mu eimün, iñche tañi pu inanieteu, anüaimün mari epu ülmen huancu meu, fei ramtucadunguafimün Israel tañi mari epu troquiñche. 29 Fei inei rume elcünule ñi ruca, peñi, lamngen, chau, ñuque, yall cam mapu iñche tañi duam mu, llohuai 100 rupa tañi niequefel ca llohuai rumel mongen.
30 Huelu fentren che hunelelu, inaletuai. Ca femngechi feiti inalelu, huneletuai.
20 Chau Ngünechen ngünenietuai ta mapu. Tüfa trürümngeafui quiñe ngen ruca reque. Pulihuentu tripai ñi yemeafiel pu cüdaufe tañi nentual ofad. 2 Fei nütramcalelfi pu cüdaufe ñi culliafiel quiñe denario* ñi cüdahuel com antü, fei hula huercüfi ñi cüdahual tañi mapu meu. 3 Ailla hora pulihuen mu ca huiño tripai. Fei tati feria mu pei caquelu cüdaufe huitralelu ca relelu engün. 4 Fei feipiyefi: ‘Eimün ca amumün tamün cüdahual, iñche cullihuayiñ tunte tamün cullingeafel’. 5 Fei amui engün. Ti ngen ruca ca huiño tripai rangiantü ca cüla hora nagantü, fei ca femngechi yemefi pu cüdaufe. 6 Ca huiño tripai quechu hora nagantü, fei pei quiñeque cüdaufe huitralelu, feimu ramtufi: ‘¿Chumngelu* com antü releimün tüfa mu?’. 7 Fei huiñoldungulelngei:* ‘Elungelaiñ cüdau’. Ti huentru feipifi: ‘Eimün ca amumün tañi lelfün meu’.
8 Conlu ta antü, ti ngen lelfün feipifi ti loncolechi cüdaufe: ‘Mütrümfinge pu cüdaufe ca cullifinge engün. Hune cullifinge pu inangechi aculu, fei hula cullifinge pu hune aculu’. 9 Cullingelu pu huentru aculu quechu hora nagantü, caque quiñeque engün llohui quiñe denario.* 10 Feimu cullingelu pu cüdaufe hune aculu, doi cullingealu troquiucülefuingün. Huelu ca cullingei engün quiñe denario müten.* 11 Lloulu tañi cullitu engün, dunguyefingün ti ngen ruca. 12 Fei feipifingün: ‘¡Tüfachi pu che quiñe hora müten cüdahui! Fei, ¿ca femngechi cullifimi iñchiñ reque? Iñchiñ com antü cüdahuiyiñ ca arecahuiyiñ ta antü meu’. 13 Huelu ti ngen ruca huiñoldungulelfi* quiñe cüdaufe: ‘Hueni, huesa femlaeyu. Iñche feipicünueyu tami culliafiel quiñe denario,* ¿felei no am? 14 Feimu nünge tami cullitu ca amutunge. Ca femngechi eimi reque cüpa cullifiñ ti inangechi cüdaupalu. 15 ¿Femlayafun chem rume iñche tañi plata mu? Cam, ¿ütrirtuimi iñche tañi cüme femfiel engün?’. 16 Ca femngechi tati pu inalelu, huneletuai. Ca feiti hunelelu, inaletuai” pi Jesús.
17 Petu huechulu engün ta Jerusalén huaria, Jesús huichunentufi tañi mari epu apostol. Petu amulelu engün feipiyefi: 18 “Petu huechuleiñ taiñ puhual Jerusalén huaria. Üyeu ti Huentru ñi Fotüm* hultucungeai pu loncolechi sacerdote ca pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu. Fei langümngepe piai engün. 19 Fei hultucungeai pu judio tuhun-ngenolu meu, ayentungeai, huimacangeai ca langümngeai quiñe orcon mamüll meu. Fei cüla antü rupale, huiñomongetuai”.
20 Fei Zebedeo tañi domo ca tañi epu püñeñ engu fülcontufi* ta Jesús. Ti domo lucutunagi* ñi llellipuafiel quiñe dungu. 21 “¿Chem duamimi?” ramtui Jesús. Ti domo huiñoldungui:* “Feipicünunge ñi epu püñeñ tañi anüal eimi engu. Ngünenietulmi, quiñe anüpe tami man püle, cangelu tami huele püle”. 22 Jesús feipi: “Eimu quimlaimu chem tamu llellipumequen. ¿Pütocoafuimu cai ti copa iñche ñi epe pütocofiel?”. “Mai, femafuyu” pi engu. 23 Jesús feipifi: “Mai, eimu pütocoaimu iñche tañi copa meu. Huelu iñche pepi feipilayafun inei ñi anüal tañi man püle cam ñi huele püle. Tañi Chau dulliquei inei anüai üye mu”.
24 Caquelu mari apostol quimlu feichi dungu, rume lladcütufi ti epu peñihuen. 25 Fei Jesús mütrümfi tañi pu inanieteu ca feipifi: “Eimün quimnieimün tati pu ngünenielu troquiñque mapu ñidolcauquei pu che meu ca pu fütraque ülmen ngüneniequefingün ta che. 26 Eimün femngechi femlayaimün. Doi mai, inei rume ayüle ñi doicüleal eimün meu, mülei ñi cüdahuelafiel ta caquelu che. 27 Ca inei rume ayüle ñi huneleal eimün meu, quiñe esclavo reque mülei ñi cüdahuelafiel ta caquelu che. 28 Femngechi femi ti Huentru ñi Fotüm. Cüpalai tañi fürenengeal, doi mai fürenepafi ta caquelu che. Cafei hulpai ñi mongen tañi ngillanentuafiel fentren che” pi Jesús.
29 Tripatulu engün Jericó huaria mu, rume fentren che inaeyu. 30 Fei epu trauma anülerquei inaltu rüpü meu. Allcülu engu ñi cüpalen Jesús, huirari engu: “¡Ñidol, David ñi Fotüm, cutranpiuqueyemuyu!”. 31 Feimu pu che illcutudungufi* ti epu trauma, ca feipifi ñi fentecünual tañi huirarmequen. Huelu doi nehuentu huirari engu: “¡Ñidol, David ñi Fotüm, cutranpiuqueyemuyu!”. 32 Jesús huitracünuhui, fei mütrümfi engu ca ramtufi: “¿Chem ayünieimu tamu femngeal?”. 33 Ti epu trauma huiñoldungui:* “Ñidol, elumuyu* tayu pelotual”. 34 Jesús fente ñi cutranpiuqueyefiel, fampuhuli ñi cuhu fei engu ñi nge mu. Feimeu müten pelotuingu, fei inaeyu.
21 Pülleconi engün ta Jerusalén ca Betfagué pingechi pichi huaria mu, Olivo huincul mülelu. Fei Jesús huercüi epu tañi inanieteu, 2 feipiyefi: “Amumu feiti pichi huaria tamu adquintuniefiel. Conpulmu müten, peaimu ñi trapelcülen quiñe burra ca tañi coñi. Neicümafimu, fei cüpalelmuchi. 3 Chem rume feipingelmu, huiñoldunguaimu:* ‘Taiñ Ñidol duamniei tati’. Feimeu müten elungeaimu”.
4 Com tüfachi dungu rupai ñi femtripayal ñi feipin Chau Ngünechen ñi huerquen. Fei feipi: 5 “Feipiafimün ta Sion ñi püñeñ: ‘Tami lonco ülmen cüpalei eimi mu. Ñom piuquengei. Püralei quiñe pichi burro meu, mai, quiñe burra ñi coñi’”.
6 Fei tañi epu inanieteu amuingu ca femingu chumngechi ñi feipieteu Jesús. 7 Fei cüpalelfingu ti burra ca tañi coñi. Com chañicünulelfi* ñi tacun engün, ca Jesús pürai ti pichi burro meu. 8 Fentren che inüfcünui* ñi tacun rüpü meu, caquelu cai catrüingün rou anümca* ñi inüfcünuafiel.* 9 Tati fentren che hunelelu ca inalelu Jesús mu, huirarcülen amuleingün: “¡Montulngepe David tañi Fotüm! ¡Fürenengepe tati cüpalu Chau Jehová* tañi üi mu! ¡Montulfinge, llellipuhuiyiñ, eimi tati mülelu huenu meu!”.
10 Jesús conpulu Jerusalén huaria, com feichi pu che huaqueñquiyahui ca ramtuhui engün: “¿Inei am ta tüfa?”. 11 Tati pu che inaniefilu ta Jesús huiñoldungui:* “Tüfa ta Jesús, Chau Ngünechen ñi huerquen. Nazaret huaria tuhui, Galilea meu”.
12 Jesús conpui Chau Ngünechen ñi ruca mu,* fei huemünentufi* pu fendequelu ca ngillaquelu. Huaichüfrulpañmafi ñi mesa pu trafquintuquelu plata ca ñi huancu pu fendequelu paloma. 13 Fei feipifi engün: “Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: ‘Tañi ruca, ngillatuhue ruca pingeai’. Huelu eimün hueñefe ñi rucacünufimün”. 14 Cafei Chau Ngünechen ñi ruca mu fülcontueyu* pu trauma ca pu cüntrongelu, fei Jesús tremoltufi engün.*
15 Chau Ngünechen ñi ruca mu Jesús femi afmatun dungu, fei pu pichiqueche huirarmequei: “¡Montulngepe David tañi Fotüm!”. Pu loncolechi sacerdote ca pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ngüneduamlu ñi chem rupamequen, rume illcuingün.* 16 Fei feipifingün ta Jesús: “¿Allcüimi chem ñi feipimequen engün?”. Fei huiñoldungui:* “Allcüyefiñ llemai. Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: ‘Femcünuimi tati pu pichiqueche ca pu hueque püñeñ tami püramyeaeteu’, ¿papeltuquelaimün am?”. 17 Fei tripatui ti huaria mu. Amui ta Betania ñi umapual.
18 Jesús pulihuentu amuletulu Jerusalén huaria mu, ngüñürquei. 19 Ina rüpü pei quiñe higuera anümca, fei fülcontufi, huelu nierquelai fün, re tapül müten. Fei feipifi: “Turpu niehuelayaimi fün”. Feimeu müten ancüi ti higuera. 20 Jesús tañi pu inanieteu pefilu ñi rupan tüfa, afmatulehuei engün ca feipingün: “¿Chumngelu* cai ancüfemi ti higuera?”. 21 Jesús huiñoldungui:* “Rüf feipihuayiñ, feyentulelmün ca epu rume raquiduamcülenolmün, feichi dungu müten femlayafuimün. Doi mai feipifilmün tüfachi fütra huincul ‘Huitrapüramuunge ca ütrüfconpunge lafquen mu’, fei femtripayai tamün feipin. 22 Ca feyentulelmün, llohuaimün com tamün llellipuel”.
23 Fei Jesús conpui Chau Ngünechen ñi ruca mu. Quimeltuchemequelu, pu loncolechi sacerdote ca pu loncolelu ti pu che meu fülcontueyu ca ramtueyu: “¿Inei ñi nehuen mu femqueimi tüfachi dungu? ¿Inei elueimu tüfachi nehuen?”. 24 Jesús feipi: “Iñche ca ramtuhuayiñ quiñe dungu. Huiñoldungulelmuli,* iñche ca feipihuayiñ inei ñi nehuen mu femquen tüfachi dungu. 25 ¿Inei huercüfi ta Juan ñi fautizacheal? ¿Chau Ngünechen pemai cam pu huentru?”. Fei hueluquentu feipihuingün: “Chau Ngünechen piliyiñ, fei feipiai: ‘¿Chumngelu* feyentulafimün?’. 26 Huelu pu huentru huercüeyu feipiliyiñ, llicaleiñ taiñ chumafeteu pu che. Com tüfa engün, Chau Ngünechen ñi huerquen troquiquefi ta Juan”. 27 Fei huiñoldungufingün* ta Jesús: “Quimlaiñ”. Feimu quisu feipi: “Iñche ca feipilayan inei ñi nehuen mu femquen tüfachi dungu.
28 ¿Chem raquiduamqueimün cai tüfachi dungu meu? Quiñe huentru niefui epu fotüm, fei fülcontufi tati hunelelu ca feipifi: ‘Fotüm, cüdaumenge lelfün meu cheu ñi mülen ofad’. 29 Feichi fotüm huiñoldungui:* ‘Amulayan’. Huelu huiñoraquiduamtulu, amui. 30 Cafei ti huentru fülcontufi tañi cangelu fotüm, fei ca femngechi feipifi. Fei tüfa huiñoldungui:* ‘Amuan chau’ pi.* Huelu amulai. 31 ¿Chuchi tüfa engu femi tañi chau ñi huercüeteu?”. Fei huiñoldungungei:* “Tati hunen”. Fei Jesús feipi: “Rüf feipihuayiñ, pu cofraquelu impuesto ca pu cüri domo* hune conpuai ta eimün meu Chau Ngünechen ngünenietule mapu. 32 Juan cüpai, fei pengeleimünmeu tati norngechi dungu, huelu eimün ta feyentulafimün. Pu cofraquelu impuesto ca pu cüri domo feique ta feyentufingün. Eimün peimün ñi rupan tüfachi dungu, huelu huiñoraquiduamtulaimün ca feyentulafimün rume ta Juan.
33 Allcütumün ca quiñe pengelün dungu. Quiñe huentru, quiñe ngen mapu, anümi ofad anümca, fei malalmafi.* Cafei deumai cheu ñi cütrüngeam ofad ca quiñe alüpürachi ruca.* Alquilacünulelfi ñi lelfün quiñeque cüdaufe, fei camapu amutui. 34 Fei puulu ti antü ñi nentual ofad, ti huentru huercülelfi tañi pu esclavo ti pu cüdaufe, femngechi llohual tañi fün ofad. 35 Huelu pu cüdaufe nüfingün tati pu esclavo, quiñe hulelngei, cangelu langümngei, ca quiñe curatungei. 36 Ti huentru ca huiño huercüi caquelu esclavo, doi fentren esclavo ñi huercüel ellaca mu. Huelu ca femngechi femngei engün. 37 Af meu, huercüi ñi fotüm, raquiduamlu cai: ‘Yamüñmayaeneu engün* tañi fotüm’. 38 Huelu pu cüdaufe pefilu ti fotüm, hueluquentu feipihuingün: ‘¡Tüfa tati ngen mapungealu, langümafiyiñ, femngechi iñchiñ ngen-ngeaiñ ti mapu!’. 39 Fei nüfingün, huingüdentufingün ti lelfün meu ca langümfingün. 40 Fei acule ti ngen ofad, ¿chumafi pu cüdaufe?” pi Jesús. 41 Fei huiñoldungungei:* “Ti ngen ofad apümcayafi feichi che, huesa piuquengelu engün cai. Fei alquilacünulelafi tañi lelfün caquelu cüdaufe, tüfa engün eluaeyu ñi fün puule ñi nentungeal ofad”.
42 Jesús feipiyefi: “Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: ‘Ti cura ñi illamtuel pu deumarucafe, feita doi falin curangetui.* Fei tüfa Chau Jehová mu* cüpai, feimu afmatufiyiñ’. ¿Papeltulaimün am? 43 Feimu feipihuayiñ, elungehuelayaimün tamün conpual Chau Dios ngünenietule ta mapu, fei elungeai ta caquelu che femquelu Huenu Chau ñi ayüqueel. 44 Fei inei rume tranfule tüfachi cura meu, rume fütra allfüai. Huelu feiti cura trañmanacümfile quiñe che, rüngümcünuafi”.
45 Fei pu loncolechi sacerdote ca pu fariseo allcülu engün tüfachi pengelün dungu, ngüneduamingün fei engün tañi feipimequengen. 46 Cüpa presufingün ta Jesús. Huelu llicaniefingün tati pu che, tüfa engün cai Chau Ngünechen ñi huerquen troquiquefingün ta Jesús.
22 Ca quiñe rupa, Jesús nütramelfi engün pengelün dungu. Fei feipi: 2 “Chau Ngünechen ngünenietuai ta mapu. Tüfa trürümngeafui quiñe lonco ülmen fiestañmafilu tañi fotüm ñi mafün. 3 Fei huercüi tañi pu cüdaufe ñi yemeafiel pu mangel che ñi cüpayal mafün meu. Huelu feichi pu che pilai ñi cüpayal. 4 Cafei huercüi caquelu cüdaufe, ca feipifi engün: ‘Feipiafimün pu mangel che: “Pepicalei ti iyael. Deu ilongei pu toro ca motrinque culliñ. Com pepicalei. Cüpamün ti mafün meu”’. 5 Huelu feiti pu mangel che falintulai engün tüfa, caque dungu femingün. Quiñeque amui tañi lelfün mu, cangelu amui ñi negociameal. 6 Cafei caquelu mangel che nüfingün pu cüdaufe, hulelcafingün ca langümfingün.
7 Fei ti lonco ülmen rume illcui,* feimu huercüi tañi pu soltau, apümcafi pu langümchefe ca lüpümtucufi ñi huaria. 8 Fei feipifi tañi pu cüdaufe: ‘Pepicalei ti mafün, huelu feichi pu che mangelfal-lafui. 9 Feimu, amumün fütraque rüpü püle ca tuchi rume tamün pefiel mangelafimün ñi cüpayal mafün meu’. 10 Feimu pu cüdaufe amuingün fütraque rüpü mu ca mangelfingün tuchi rume ñi pefiel, cümeque che ca huesaque che rume. Fei pu mangel che apolfingün ti ruca cheu ñi müleal ti mafün.
11 Conpulu ti lonco ülmen tañi peafiel pu mangel che, ngüneduami quiñe huentru tucutuucülenolu ñi mafün tacun. 12 Feimu feipifi ti huentru: ‘Hueni, ¿chumngelu* cüpaimi fau tucutuucülenon tami mafün tacun?’. Huelu ti huentru chem pilai rume. 13 Fei ti lonco ülmen feipifi tañi pu cüdaufe: ‘Trariñmafimün ti huentru ñi namun ca tañi cuhu, fei dumiñ meu ütrüfentufimün. Üyeu ngümacahuai ca cütrürai ñi foro’.*
14 Fentrelei pu mangelngelu, huelu pichilei pu dullingelu”.
15 Pu fariseo amutui ca nütramcahui engün chumngechi huelulcayafiel ta Jesús tañi feipin mu. 16 Feimu huercüfingün quiñeque tañi pu inanieteu ca quiñeque inaquefilu ta Herodes ñi feipiafiel ta Jesús: “Quimeltufe, quimnieiñ tami rüf dunguquen ca tami rüf quimeltuquen Chau Dios ñi dungu, ca duamnielaimi tami tuteaeteu pu che, eimi re ngüneduamquelaimi pu che ñi ad. 17 Feimu feipimuiñ, ¿chem pimi cai? ¿Cümei cam cümelai culliafiel impuesto* ta Roma ñi Lonco Ülmen?”.* 18 Jesús quimi ñi huesa piuquengen engün, feimu feipi: “Cüme piuquefaluuqueimün, ¿chumngelu* cüpa huelulcamun? 19 Pengelelmuchi quiñe moneda”.* Fei cüpalelngei quiñe moneda. 20 Ca ramtufi engün: “¿Inei ñi ad ca ñi üi mülei tüfa mu?”. 21 “Roma ñi Lonco Ülmen” pingün. Feimeu müten Jesús feipiyefi: “Elufimün ti Lonco Ülmen quisu ñi coneltuel, ca elufimün ta Chau Ngünechen quisu ñi coneltuel”. 22 Allcülu tüfa, afmatulehuei engün. Fei elcünutufingün ca amutuingün.
23 Feichi antü ca cüpai pu saduceo, tüfa engün feyentuquelai ñi huiñomongetual pu layelu. Feipifingün ta Jesús: 24 “Quimeltufe, Moisés feipi: ‘Lale quiñe huentru nienolu yall, tañi peñi mülei ñi niehual ti lantu domo engu, femngechi ñi eluafiel yall tañi lachi peñi’. 25 Mülerquefui regle peñihuen. Ti hunen peñi curengei, huelu lai. Fei nienolu yall cai, quisu ñi peñi niehui ti lantu domo engu. 26 Ca femngechi rupai tati epungelu, ca tati cülangelu, com engün, puulu hula ti reglengelu. 27 Fei com lalu engün, ti domo ca lai. 28 Feimu huiñomongetule pu layelu, ¿chuchi tüfachi regle huentru nieutuai ti domo engu? Com nieufulu cai ti domo engu”.
29 Jesús huiñoldungui:* “Eimün quimlafimün Chau Ngünechen ñi huirintucuel ca tañi nehuen no rume, feimu huelulcaleimün. 30 Huiñomongetule pu la, pu huentru curengelayai ca pu domo fütangelayai, huenu mülechi cümeque püllü reque feletuai engün. 31 Eimün deu papeltuimün ñi huiñomongetual pu layelu. ¿Papeltulaimün am chem tamün feipieteu Chau Ngünechen? Fei feipi: 32 ‘Iñche ta Abrahán, Isaac ca Jacob tañi Ngünechen’. Feimu pu layelu ñi Ngünechen no, huelu mai pu mongelelu ñi Ngünechen llemai”. 33 Allcülu tüfa, pu che afmatulehuei Jesús ñi quimeltuchequen.
34 Pu fariseo quimlu Jesús ñi ñücüfcünufiel pu saduceo, quiñehuingün ñi fülcontuafiel.* 35 Fei ñi huelulcayafiel ta Jesús, quiñe fariseo rume adümquelu Moisés tañi ley ramtui: 36 “Quimeltufe, Moisés tañi ley meu, ¿chuchi huercün dungu doi fali?”. 37 Jesús huiñoldungui:* “‘Piuqueyefinge tami Chau Ngünechen Jehová* com tami piuque mu, com tami mongen ca com tami raquiduam meu’. 38 Tüfa tati hunen huercün dungu ca tati doi falilu. 39 Ti epulelu feipilei: ‘Piuqueyefinge tami chafche* chumngechi piuqueyehuimi ta eimi’. 40 Tüfachi epu huercün dungu meu tuhui Moisés ñi ley ca ñi feipiel Chau Ngünechen ñi pu huerquen”.
41 Petu trahulelu pu fariseo, Jesús ramtui: 42 “¿Chem raquiduamqueimün ta Cristo meu? ¿Inei ñi tuhunchengei?”. Fei huiñoldungui engün:* “David tañi tuhunche”. 43 Jesús ramtufi engün: “Fei, David ñi adcünueteu Chau Ngünechen ñi nehuen, ¿chumngelu* Ñidol pifi ta Cristo? Quisu feipilu cai: 44 ‘Chau Jehová* feipifi tañi Ñidol: “Anüpange iñche tañi man püle, famnacümfili hula tami pu caiñe tami miñche namun mu”’. 45 David Ñidol pifi ta Cristo, fei tüfa ¿chumngechi David ñi fotümngeafui?”. 46 Inei no rume pepi huiñoldungulaeyu.* Fei cüpa ramtuhuelai engün tüfachi dungu.
23 Fei Jesús feipifi tati pu che ca tañi pu inanieteu: 2 “Pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo quisu elfalcünuhuingün ñi quimeltuafiel ta che, Moisés reque. 3 Feimu inanieafimün com tamün feipieteu engün, huelu inañmalayafimün ñi femquen, inaquenolu engün cai quisu tañi feipin. 4 Pepicaqueingün fanechi dungu tati pu che ñi meñcu yeafiel, huelu fei engün pilai ñi nengümafiel tüfa quiñe changüll cuhu meu no rume. 5 Com tañi femquen engün ayüquei tañi peaeteu pu che. Tañi huesalcangenoal, doi alücünuqueingün ti pichique caja* ñi yeniequeel tañi tol ca lipang meu. Cafei doi alücünuqueingün ñi chiñai tacuhun.* 6 Iyael meu ayüquei engün ñi anüal ti doi falinque anüpeyüm ca tati ngillatuhue ruca mu* ayüquefi engün tati hunelechi huancu.* 7 Cafei cheu ñi miyauquen fentren che,* ayüquei ñi chalingeal yamün meu* ca quimeltufe* ñi pingeal engün. 8 Huelu eimün eluulayaimün quimeltufe tamün pingeal. Quiñe Quimeltufe müten ta nieimün ca com eimün peñiyehuimün. 9 Cafei mapu meu, inei no rume chau pilayafimün, quiñe Chau müten nielu cai eimün huenu mülelu. 10 Cafei eluulayaimün ñidol tamün pingeal, quiñe Ñidol müten nielu cai eimün, tati Cristo. 11 Doi mai, tati doicülelu eimün meu mülei ñi cüdahuelafiel ta caquelu. 12 Tati mallmauquelu illamcangeai, huelu tati ñom piuquengelu püramyengeai.
13 ¡Aungeaimün eimün pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo! ¡Cüme piuquefaluuqueimün! Catrütuquefimün pu che ñi conpunoal Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu. Eimün conpulayaimün, huelu catrütuquefimün pu che ayülu ñi conpual. 14 *——
15 ¡Aungeaimün eimün pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo! ¡Cüme piuquefaluuqueimün! Mapu ca lafquen püle miyauqueimün tamün feyentulafiel quiñe che tamün quimeltun mu. Huelu deu feyentule hula ti che, amuntucuquefimün ñi puhual Gehena mu.* Fei doi fütra culpatungeai engün ta eimün meu.
16 ¡Aungeaimün eimün, trauma loncolelu! Feipiqueimün: ‘Inei rume feipicünule* Chau Ngünechen ñi ruca* ñi üi mu, duamfal-lai ñi femürpual tañi feipicünuel. Huelu inei rume feipicünule Chau Ngünechen ñi ruca ñi oro meu,* mülei ñi femürpual tañi feipicünuel’ piqueimün. 17 ¡Eimün ta huedhued trauma! ¿Chem doi fali? ¿Ti oro pemai? Cam, ¿Chau Ngünechen ñi ruca dullicünufilu ti oro Chau Dios ngealu? 18 Ca feipiqueimün: ‘Inei rume feipicünule ti altar ñi üi mu,* duamfal-lai ñi femürpual tañi feipicünun. Huelu inei rume feipicünule ti chalintucun* huente altar mülelu, mülei ñi femürpual tañi feipicünuel’ piqueimün. 19 ¡Traumaleimün! ¿Chem doi fali? ¿Ti chalintucun pemai? Cam, ¿ti altar dullicünufilu ti chalintucun Chau Dios ngealu? 20 Feimu llemai, tati feipicünulu ti altar ñi üi mu, feipicünuquei ti altar mu ca com ñi mülen huente altar. 21 Cafei tati feipicünulu Chau Ngünechen ñi ruca ñi üi mu, feipicünuquei feichi ruca mu ca Chau Dios, feiti mu mülelu. 22 Ca tati feipicünulu huenu ñi üi mu, feipicünuquei Chau Dios ñi ülmen huancu mu ca feiti anülelu fei mu.
23 ¡Aungeaimün eimün pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo! ¡Cüme piuquefaluuqueimün! Menta, eneldo ca comino hudamquefimün mari troquiñ meu, fei hulqueimün ta quiñe troquiñ. Huelu quiñepülecünuquefimün tati doi falinque dungu mülelu Moisés ñi ley meu. ¿Chem am? Femal nor dungu, cutranpiuqueyecheal ca nor piuquengeal. Rüfcünu llemai, duamfali tamün hulal feichi fillem, huelu ngelafui tamün quiñepülecünuafiel tüfachi doi falinque dungu. 24 ¡Trauma loncolelu! Chaituquefimün pichique pülü, huelu lümüquefimün camello culliñ.
25 ¡Aungeaimün eimün pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo! ¡Cüme piuquefaluuqueimün! Quiñe fasu ca quiñe rali reque feleimün. Huenche lifcüleimün, huelu ponhui piuque mu rume diñmatuqueimün* ca re ayünieimün ñi femal tamün illutuqueel. 26 Traumalechi fariseo, hune liftunge ti fasu ca ti rali ponhui mu, fei huente ca lifcüleai.
27 ¡Aungeaimün eimün pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo! ¡Cüme piuquefaluuqueimün! Ligcünungechi rüngan reque feleimün.* Huecun püle adcülei, huelu ponhui apolei la foro meu ca itrofill pod. 28 Ca femngechi feleimün, nor che femfaluuqueimün pu che ñi adquiñ mu, huelu piuque mu re coila dungu nieimün ca re huesaque femün.
29 ¡Aungeaimün eimün pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu fariseo! ¡Cüme piuquefaluuqueimün! Deumaqueimün ñi rüngan Chau Ngünechen ñi pu huerquen, ca adelcaquefimün* cheu ñi rüngaltucungeel pu nor che. 30 Ca feipiqueimün: ‘Mongelefuliyiñ taiñ cuifiqueche ñi antü meu, quelluntuculayafuiñ engün ñi langümafiel Chau Ngünechen ñi pu huerquen’. 31 Femngechi quimfaluuqueimün tamün tuhun feichi pu che mu langümfilu Chau Ngünechen ñi pu huerquen. 32 Feimu huechunentufimün tamün cuifiqueche ñi femün.
33 Eimün ta venenongechi filu ñi pu choyün, ¿chumngechi montuafuimün tamün ramtucadungungenoal ca ütrüftucungenoal Gehena meu?* 34 Feimu llemai huercüleluhuayiñ pu quimche, pu quimeltufe ca Chau Ngünechen ñi pu huerquen. Huelu eimün langümafimün quiñeque engün, ca pültrücünuafimün orcon mamüll meu. Ngillatuhue ruca mu huimacayafimün ta caquelu, ca inantucuafimün fillque huaria püle. 35 Com pu nor che ñi langümngen mapu meu, eimün culpaconaimün fei engün ñi mollfüñ mu. Tati hunen fei tati nor huentru Abel, fei puhui ta Zacarías, Baraquías tañi fotüm, eimün tamün langümfiel itrotripa Chau Ngünechen ñi ruca mu, püllelelu ti altar meu. 36 Rüfcünu feipihuayiñ, fantepu mülechi pu che cutrancangeai com tüfachi dungu mu.
37 Eimün Jerusalén mülechi pu che, pu langümquefilu Chau Ngünechen ñi pu huerquen ca curatuquefilu Chau Ngünechen ñi pu huercüel eimün meu. ¡Fentren rupa cüpa trahuluhuiyiñ, chumngechi ti achahuall trapümquei ñi pichique achahuall tañi miñche müpü! Huelu eimün pilaimün. 38 Fei Chau Ngünechen tranacünuafi tamün ruca. 39 Rüfcünu feipihuayiñ, feula pemuhuelayan, feipilmün hula ‘¡Fürenengepe tati cüpalu Chau Jehová* tañi üi mu!’”.
24 Jesús petu tripatulu Chau Ngünechen ñi ruca mu,* tañi pu inanieteu fülcontueyu,* fei com pengeleyu engün Chau Ngünechen ñi ruca. 2 Feimu Jesús feipifi engün: “¿Adquintufimün com tüfa? Rüf feipihuayiñ, ti cura fau müleyelu teifücangeai, quiñe cura no rume rentrülehuelayai”.
3 Petu anülelu Olivo huincul meu, tañi pu inanieteu quisulen fülcontueyu, fei ramtui engün: “Feipimuiñ, ¿chumül rupayai tüfachi dungu? Mülelmi iñchiñ mu,* ¿chem dungu pengeai? Ca epe puucülele ñi afal mapu meu müleyechi dungu, ¿chem pengeai?”.
4 Jesús huiñoldungui:* “Cuñiutuculemün inei no rume tamün ngünencanoaeteu. 5 Fentren che cüpayai iñche tañi üi mu, iñche tati Cristo piai engün, fei ngünencayafingün fentren che. 6 Allcütuaimün ñi mülen hueichan* fill püle. Ngelai tamün llicayal. Tüfachi dungu mülei ñi huechurpual, huelu petu puulai ñi afal mapu meu müleyechi dungu.
7 Quiñe troquiñche hueichayafi* cangelu troquiñche, ca quiñe gobierno hueichayafi* cangelu gobierno. Cafei fill püle müleai ta filla ca fütraque nüyün. 8 Huelu rupale tüfachi dungu, hue amuleai müten ti cutrancahun.*
9 Eimün inantucungeaimün ca langümngeaimün. Feyentuqueimün iñche tañi üi mu, feimu com pu troquiñche üdeaimünmeu. 10 Fentren che püntütripayai* Chau Dios mu, hueluquentu ngünencahuai ca üdehuai engün. 11 Fentren che Chau Ngünechen ñi huerquen femfaluhuai ca ngünencayafingün alün che. 12 Ca doi mülele huesaque dungu, epe com che niehuetulayai piuqueyehun. 13 Huelu tuchi nehuentulele puule ñi afal ti müleyechi dungu mapu meu, fei engün montuai. 14 Ca tati cümeque dungu Chau Dios ñi ngünenietual ta mapu amuldungungeai huall mapu püle, femngechi com troquiñche ñi quimal engün. Fei hula afai mapu meu müleyechi dungu.
15 Feimu, chumngechi ñi feipin Daniel, Chau Ngünechen ñi huerquen, yamfal mülehue meu huitraleai ti ünufal dungu apümcaquelu, eimün peafimün (ti papeltupelu raquiduampe). 16 Pefilmün tüfa, pu che Judea mapu mülelu, huincul püle lefmaupe. 17 Tati che huente ruca mülelu, ngelai ñi conpual tañi ruca meu ñi yemeal tañi chemcün. 18 Ca tati che lelfün mu mülelu, ngelai ñi huiñotual tañi yemeal ñi tacun. 19 Feichi antü meu, ¡aungeai pu domo niepüñeñcülele cam moyolpüñeñcülele! 20 Llellipulemün tamün lefmaunoal puquem meu cam ürcütun antü no rume. 21 Feichi mu mülealu cai fütra cutrancahun. Hue deumangelu pu che ca fanten mu, turpu mülequelafui femngechi cutrancahun ca huiño mülehuetulayai. 22 Chau Ngünechen catrütunofile ñi doi amulerpual feichi antü, inei no rume montulayafui. Huelu catrütungeai feichi antü pu dullinche ñi duam mu.
23 Feimu ‘¡Tüfa ñi mülen Cristo!’ pingelmün, cam ‘¡Tüfei ñi mülen!’, feyentulayaimün. 24 Cüpayai che Chau Ngünechen ñi huerquen femfaluuquelu ca Cristofaluuquelu. Fei fillque afmatun dungu femai engün, femngechi ñi ngünencayafiel pu dullinche. 25 Loncontucumün, deu feipicünuhuiyiñ feichi dungu. 26 Feimu ‘¡Huellin mapu meu* mülei!’ pingelmün, amulayaimün. Ca ‘¡Ponhuitu ruca mülei!’ pingelmün, feyentulayaimün. 27 Quiñe llüfqueñ reque* huilüflu com ti callfü huenu, femngechi feleai mülele eimün meu* ti Huentru ñi Fotüm.* 28 Cheu mülele ti la, trahuluhuai pu traru.*
29 Feichi mu rupale müten ti cutrancahun, ti antü dumiñnagai, ti cüyen alehuelayai,* huenu meu pu huangülen ütrüfnagpayai, ca chem ñi mülen huenu mu nengümcangeai. 30 Fei huenu mu pengeai ti Huentru ñi Fotüm ñi afmatun dungu, ca com troquiñche mapu meu quimfalcünuai tañi rume hueñancülen.* Peai engün ti Huentru ñi Fotüm nehuen ca pepiluhun mu cüpalelu huente tromü.* 31 Fei ti trompeta ñi nehuentu dungun mu, ti Huentru ñi Fotüm huercüai tañi cümeque püllü. Fei engün trahulafi pu dullinche meli huitran mapu cüpalu,* cheu ñi tuhun ti callfü huenu ca tunte ñi puhun.
32 Quimaimün tüfachi pengelün dungu ti higuera mu: hueflu müten ñi hueque rou* ca choyülu ñi tapül, quimnieimün ñi püllelepan ti hualüng antü. 33 Ca femngechi, pefilmün ñi rupan com tüfachi dungu, rüfcünu quimaimün ñi epe aculen* ti Huentru ñi Fotüm. 34 Rüf feipihuayiñ, tüfachi pu che fantepu mülelu lalayai rupale hula com feichi dungu. 35 Ti huenu ca ti mapu ngehuetulayafui, huelu iñche tañi feipin rumel müleai.
36 Inei no rume quimlai chem antü ca chem hora ñi cüpayal iñche, pu cümeque püllü huenu mülelu ca ti Fotüm no rume. Ti Chau müten quimniei. 37 Noé ñi antü reque, ca femngechi feleai mülele eimün meu* ti Huentru ñi Fotüm. 38 Feichi antü meu petu ñi acunon ti Fütra Mangin Co, pu che putuquefui* ca imequefui. Pu huentru curengequefui ca pu domo fütangequefui. Fentecünuingün puulu hula ti antü Noé ñi conün ti huampo ruca meu. 39 Huelu feichi pu che chem ngüneduamlaingün rume aculu hula ti Fütra Mangin Co, fei com apümcangeingün. Ca femngechi feleai mülele eimün meu* ti Huentru ñi Fotüm. 40 Fei epu huentru müleai ta lelfün meu: quiñe yengeai, huelu cangelu elcünungeai. 41 Epu domo rüngümmequeai: quiñe yengeai, huelu cangelu elcünungeai. 42 Feimu llihuatulemün,* quimnolu cai eimün chem antü cüpayai tamün Ñidol.
43 Loncontucuniemün tüfachi dungu: ti ngen ruca quimfule chem hora ñi acual ti hueñefe, umautulayafui. Fei catrütuafui ti hueñefe ñi conpunoal tañi ruca mu. 44 Ca femngechi raquiduamcülenolmün rume, cüpayai ti Huentru ñi Fotüm. Feimu llemai pepicaucülemün.
45 Rüfcünu llemai, ¿inei am ti quim manelfal cüdaufe? Tañi ñidol elfalcünueyu caquelu cüdaufe, fei puuchi antü meu ñi eluafiel tañi iyael engün. 46 Femngechi femle tüfachi cüdaufe, ¡ayühun nieai pepaeliyu tañi ñidol! 47 Rüf feipihuayiñ, ti ñidol elfalcünuaeyu com tañi nieel.
48 Huelu huesa piuquengefule feiti cüdaufe, fei rume alüñmalei tañi ñidol pile ñi raquiduam, 49 fei eluule ñi hulelcayafiel tañi pu chaf cüdaufe* ca eluule ñi iyal ca putual pu ngollife engün, 50 fei tañi ñidol acurumeai quiñe antü fei ñi raquiduamnon ca quiñe hora ñi quimnon. 51 Fei rume cutrancayaeyu ca ütrüftucuaeyu cheu ñi mülen pu cüme piuquefaluuquelu. Üyeu feiti cüdaufe ngümacahuai ca cütrürai ñi foro.*
25 Chau Ngünechen ngünenietuai ta mapu. Tüfa trürümngeafui mari üllchaque domo reque.* Fei nüingün tañi pelontuhue ca amuingün ñi trafyemeafiel ti novio. 2 Quechu üllcha quim domongelaingün, huelu caquelu quechu üllcha quim domongeingün. 3 Pu quim domongenolu yei tañi pelontuhue, huelu yelaingün aceite. 4 Huelu pu quim domo yeingün tañi pelontuhue ca fotilla nielu aceite. 5 Alüñmalu cai ñi acual ti novio, añituingün pu üllchaque domo, fei com umaunagingün. 6 Huelu rangipunlu, allcüngei quiñe huirarün: ‘Acui deuma ti novio. Trafyemefimün’. 7 Fei com pu üllchaque domo huitrapürai ca pepicai tañi pelontuhue engün. 8 Feimu pu quim domongenolu feipifingün tati pu quim domo: ‘Elumuiñ pichin aceite. Epeque chongnagi taiñ pelontuhue’. 9 Huelu pu quim üllcha domo huiñoldunguingün:* ‘Eluuliyiñ aceite, pichi niehueafuiñ. Amumün pu fendeaceitequelu meu, fei ngillameaimün’. 10 Huelu amulelu pu üllcha ñi ngillameal aceite, acui ti novio. Fei ti pu üllchaque domo pepicaucülelu, conpuingün ti novio engün tati mafün mu. Fei racümngei* ti conhue. 11 Huiñotulu caquelu pu üllcha, feipingün: ‘¡Ñidol, ñidol, nülalmuiñ ti conhue!’. 12 Huelu ti novio feipi: ‘Rüfcünu feipihuayiñ, iñche ta quimuulayiñ’.
13 Feimu llemai, rumel llihuatulemün,* quimnolu cai eimün chem antü ca chem hora ñi cüpayal iñche.
14 Tüfa trürümngeafui quiñe huentru reque. Petu ñi amunon ca mapu, mütrümi tañi pu cüdaufe, fei elfalcünulelfi chem ñi nieel. 15 Quiñe elufi quechu talento platangelu,* cangelu elufi epu, cangelu cai quiñe, chumngechi ñi pepilel quisuque engün. Fei tati huentru amui ca mapu. 16 Tati lloulu quechu talento müchai müten amui ñi cüdahuafiel ti plata. Fei huehui ca quechu talento. 17 Ca femngechi tati lloulu epu talento, ca epu huehui. 18 Huelu tati lloulu quiñe talento müten, amui, fei mapu mu rüngaltucui tañi ñidol ñi plata.
19 Fentreñma rupalu, pu cüdaufe ñi ñidol huiñotui tañi ngüneduamal ñi chumün engün ti plata mu. 20 Tati lloulu quechu talento cüpalelfi tañi ñidol ca quechu talento, fei feipifi: ‘Ñidol, quechu talento elfalcünuen. Tüfei nga, ca quechu huehun’. 21 Tañi Ñidol feipieyu: ‘¡Müna cüme femimi, cüme manelfal cüdaufe! Cüme cüdahuimi pichin dungu meu. Feimu fentren dungu elfalcünuayu. Cüpange, quiñentrür ayüucülenge tami ñidol engu’. 22 Fei hula cüpai tati lloulu epu talento, fei feipi: ‘Ñidol, epu talento elfalcünuen. Tüfei nga, ca epu talento huehun’. 23 Tañi ñidol feipieyu: ‘¡Müna cüme femimi, cüme manelfal cüdaufe! Cüme cüdahuimi pichin dungu meu. Feimu fentren dungu elfalcünuayu. Cüpange, quiñentrür ayüucülenge tami ñidol engu’.
24 Ca acui tati lloulu quiñe talento, fei feipi: ‘Ñidol, iñche quimnien tami illcufengen.* Cosechaqueimi cheu tami nganquenon, ca ñimituqueimi cheu tami pachügquenon quetran. 25 Feimu llican, fei rüngaltucufiñ tami talento. Tüfei, huiñoleltuayu’. 26 Tañi ñidol feipieyu: ‘Chofü huesa cüdaufe. Eimi feipilu cai tañi cosechaquen cheu ñi nganquenon, ca tañi ñimituquen cheu ñi pachügquenon quetran, 27 fei ¿chumngelu* banco meu yelel-laen tañi plata? Huiñotuli iñche, lloupatuafun tañi huehuel’.
28 Fei feipi: ‘Müntuñmafimün* ti talento ca elufimün tati nielu mari talento. 29 Feimu tati nielu, doi elungeai, fei doi fentren ngülümai. Huelu tati pichi nielu, tañi pichin ñi nieel cütu müntuñmangeai. 30 Fei ti cüdaufe topaquenolu chem no rume, dumiñ meu ütrüfentufimün. Üyeu ngümacahuai ca cütrürai ñi foro’.*
31 Fütra pepiluhun mu cüpale ti Huentru ñi Fotüm* com pu cümeque püllü engün, fei anüai tañi afmatufal ülmen huancu meu. 32 Com pu troquiñche trahulngeai quisu ñi adquiñ mu, fei püntünentuafi pu che,* chumngechi ti camañ püntünentuquei* pu ufisa ti pu capüra meu. 33 Fei tañi man püle elcünuafi pu ufisa, huelu pu capüra tañi huele püle.
34 Fei ti Lonco Ülmen feipiafi tati pu che man püle mülelu: ‘Cüpamün, pu lloulu iñche tañi Chau ñi cümelcan. Hue choyüngelu pu che, quisu pepicacünui ñi ngünenietual ta mapu fei tamün cümelcayaeteu. 35 Ngüñülu iñche, eimün elumun iyael. Huihulu iñche, eimün elumun co. Nienolu iñche cheu ñi umayal, eimün lloumun tamün ruca meu. 36 Nienolu iñche tacun, eimün elumun ñi tucutuhual. Cutrancülelu iñche, eimün quellumun ñi tremotual.* Carcelconcülelu iñche, eimün pemupaen’. 37 Fei pu norngelu feipiai engün: ‘Ñidol, ¿chumül pehuiyiñ tami ngüñülen, fei eluhuiyiñ iyael? Cafei, ¿chumül huihulefuimi, fei eluhuiyiñ co? 38 ¿Chumül nielafuimi cheu tami umayal, fei llohuiyiñ taiñ ruca mu? ¿Chumül nielafuimi tacun, fei eluhuiyiñ tami tucutuhual? 39 ¿Chumül cutrancülefuimi ca carcelconcülefuimi, fei peumeyiñ?’. 40 Ti Lonco Ülmen huiñoldunguai:* ‘Rüf feipihuayiñ, chumngechi tamün quellufiel quiñe tañi pu peñi doi illamcangelu, iñche ta quellumun reque’.
41 Fei ti Lonco Ülmen feipiafi pu che huele püle mülelu: ‘Püntütripamün iñche mu,* eimün pu malisialelu. Amumün ti chongquenochi cütral mu, pepicaucülelu ta Huecüfü ca tañi huesaque püllü ñi conal engün. 42 Ngüñülu iñche, eimün elumulan iyael. Huihulu iñche, eimün elumulan co. 43 Nienolu iñche cheu ñi umayal, eimün lloumulan tamün ruca meu. Nienolu iñche tacun, eimün elumulan ñi tucutuhual. Cutrancülelu ca carcelconcülelu iñche, eimün quellumulan’. 44 Fei ca feipiai engün: ‘Ñidol, ¿chumül pehuiyiñ tami ngüñülen ca tami huihulen? ¿Chumül nielafuimi cheu tami umayal ca nielafuimi tacun? ¿Chumül cutrancülefuimi ca carcelconcülefuimi, fei quelluulayiñ?’. 45 Ti Lonco Ülmen feipiafi engün: ‘Rüf feipihuayiñ, chumngechi tamün quellunofiel quiñe tañi pu peñi doi illamcangelu, iñche ta quellumulan reque’. 46 Fei tüfa engün rumel apümcangeai, huelu pu norngelu rumel mongeleai engün”.
26 Deu ñi feipiel com tüfachi dungu, Jesús feipifi tañi pu inanieteu: 2 “Eimün quimnieimün epu antü rupale acuai ti Pascua,* fei ti Huentru ñi Fotüm* hultucungeai ñi langümngeal quiñe orcon mamüll meu”.
3 Fei pu loncolechi sacerdote ca pu loncolelu ti pu che meu trahuluhuingün Caifás ñi lepün ruca meu,* tati hunen lonco sacerdote. 4 Fei quiñentrür nütramcahuingün chumngechi presuafiel ta Jesús ngünencan meu, fei tañi langümafiel. 5 Huelu feipi engün: “Presuntuculayafiyiñ ti fiesta meu, femngechi ñi illcunoal tati pu che”.*
6 Betania pichi huaria mülepui Jesús, Simón ñi ruca mu, feiti huentru lepra cutran niefulu. 7 Fei fülcontueyu* quiñe domo. Cüpalnierquei quiñe fotilla* nielu cüme nümün-ngechi aceite rume falilu. Fei Jesús petu imequelu, ti domo hutrunacümeleyu lonco meu. 8 Tañi pu inanieteu pefilu ñi femmequen ti domo, illcuingün.* Fei feipi engün: “¿Chumngelu* ngünamcamequei tüfachi aceite? 9 Pütrün plata meu fendengeafui, fei elungeafui pu pofre”. 10 Jesús ngüneduami tüfa, fei feipifi engün: “¿Chumngelu* huesa duamelfimün tüfachi domo? Müna cümelcaeneu tati. 11 Pu pofre rumel mülequei eimün meu, huelu iñche rumel mülelayan eimün mu. 12 Tüfachi domo tañi tuculeteu tüfachi cüme nümün-ngechi aceite tañi cuerpo mu,* pepicaeneu tañi rüngaltucungeal. 13 Rüf feipihuayiñ, cheu rume amuldungungele Chau Dios ñi cümeque dungu huall mapu mu, ca nütramcangeai ñi chumün tüfachi domo, fei acordangeai”.*
14 Fei quiñe tati mari epu apostol, Judas Iscariote pingelu, pemefi pu loncolechi sacerdote. 15 Fei ramtufi engün: “Hultucufili ta Jesús eimün meu, ¿chem elumuan?”. Fei feipicünufingün ñi eluafiel 30 moneda platangelu. 16 Feimeu müten Judas eluhui ñi quintual chumngechi hultucuafiel ta Jesús.
17 Conlu ti hunen antü feichi Fiesta ti Fayümngenochi Cofque, Jesús tañi pu inanieteu fülcontueyu, fei ramtueyu engün: “¿Cheu ayünieimi taiñ pepicayal ti Pascua tami iyafiel?”. 18 Jesús huiñoldungui:* “Huaria mu amumün, fei peaimün quiñe huentru ca feipiafimün: ‘Ti Quimeltufe feipi: “Püllelepai tati medin antü tañi layal. Fei eimi tami ruca mu feman ti Pascua tañi pu inanieteu iñchiñ”’”. 19 Jesús ñi pu inanieteu femingün tañi feipingeel, fei com pepicacünuingün ñi femngeal ti Pascua.
20 Deu punlu, inafül mesa Jesús anülefui tañi mari epu inanieteu engün. 21 Petu imequelu engün, Jesús feipi: “Rüf feipihuayiñ, quiñe ta eimün hultucuaeneu tañi pu caiñe mu”. 22 Tañi pu inanieteu allcülu tüfachi dungu rume hueñancünagi, fei quisuque engün eluhui ñi ramtuafiel: “Ñidol, ¿iñche pemai?”. 23 Jesús huiñoldungui:* “Feiti iñche engu tuculu ñi cuhu rali meu, fei hultucuaeneu tañi pu caiñe mu. 24 Rüfngei ñi layal ti Huentru ñi Fotüm, chumngechi ñi feipiel quisu mu Chau Ngünechen ñi huirintucuel. Huelu, ¡aungeai feichi huentru hultucuafilu ti Huentru ñi Fotüm! Doi cümeafui ñi choyüngenoafel”. 25 Fei Judas, tati epe hultucufilu ta Jesús, ramtui: “Quimeltufe,* ¿iñche pemai?”. Jesús feipieyu: “Eimi quimnieimi ti huiñoldungun”.*
26 Petu imequelu engün, Jesús nüi quiñe cofque ca mañumtufi ta Chau Ngünechen. Fei hudamfi ti cofque, eluyefi tañi pu inanieteu ca feipi: “Iyaimün tüfachi cofque, tüfa adentulei iñche tañi cuerpo”. 27 Cafei nüi quiñe copa pulcu ca mañumtufi ta Chau Ngünechen. Fei eluyefi tañi pu inanieteu ca feipi: “Com eimün putumün* tüfachi copa, 28 adentulelu tañi mollfüñ. Tüfa meu elcünungeai quiñe eldungu, ca hutrulngeai fentren che ñi duam mu, fei ñi rulpacünungeal tañi culpan engün.* 29 Huelu iñche feipihuayiñ, putuhuelayan* tüfachi pulcu puule hula ti antü taiñ quiñentrür putual* hue pulcu, tañi Chau ngünenietule ta mapu”. 30 Af meu, ülcantui engün ñi püramyeafiel ta Chau Ngünechen, fei Olivo huincul mu amuingün.
31 Fei hula Jesús feipifi engün: “Tüfachi pun com eimün quisucünumuan.* Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilelu cai: ‘Langümafiñ ti camañ, fei pu ufisa pachügnentungeai engün’.* 32 Huelu huiñomongetuli, amuan ta Galilea, hune puhuan ta eimün meu”. 33 Pedro feipieyu: “Com engün quisucünuelmu rume, ¡iñche turpu quisucünulayayu!”.* 34 Jesús feipifi: “Rüf feipicünuayu, tüfachi pun petu ñi cacaranon* quiñe alca, cüla rupa quimlafiñ piaimi”. 35 Pedro feipieyu: “Trür iñchiu lafuliyu rume, turpu quimlafiñ pilayan”. Jesús ñi caquelu inanieteu ca femngechi feipi engün.
36 Fei Jesús ca tañi pu inanieteu puhuingün Getsemaní lelfün mu. Ca feipifi: “Iñche llellipumean, eimün anülemün fau”. 37 Fei yefi ta Pedro ca Zebedeo ñi epu fotüm. Rumeñma hueñancünagi Jesús. 38 Ca feipifi engün: “Rumeñma hueñancülen, petu lalu troquiucülen. Fau mülenagcülemün, trepelemün* iñche reque”. 39 Fei hula püntütripai* fei engün mu, mapu meu puhuli ñi lonco ca llellipui: “Tañi Fütra Chau, füreneen, müntuñmaen* tüfachi copa. Huelu felepe eimi tami ayünieel, iñche tañi ayüel no”.
40 Jesús huiñotulu cheu ñi mülen tañi pu inanieteu, pefi ñi umaucülen engün. Fei ramtufi ta Pedro: “¿Quiñe hora no rume pepi trepeluucülelaimün* iñche reque? 41 Trepeluucülemün* ca llellipulemün tamün famconnoal culpan mu.* Iñche quimnien, quiñe huentru tunte ayüfule rume ñi femal chem dungu rume, tañi cuerpo* nehuen-ngelayafui”. 42 Ca quiñe rupa Jesús amui ñi ngillatual, fei feipi: “Tañi Fütra Chau, pepi montunoli ñi putual* tüfachi copa, felepe tami ayünieel”. 43 Ca huiñotulu Jesús, umaucülerquei engün, nagpalu cai ñi umau. 44 Ca huiño amutui tañi ngillatual cüla rupachi, fei ca quiñe rupa feipi chumngechi ñi ngillatuel. 45 Fei huiñotui cheu ñi mülen tañi pu inanieteu, ca feipifi engün: “¿Chumngelu* umaucüleimün ca ürcütumequeimün tüfachi falin antü meu? Püllelepai ñi hultucungeal ti Huentru ñi Fotüm pu culpafe meu.* 46 Huitrapüramün, amutuaiñ. Deu fülconcülepai inei tañi hultucuaeteu”. 47 Feimeu müten, petu dungumequelu Jesús, acui Judas, quiñe tati mari epu apostol. Fei inanieyu fentren che nünielu fütraque cuchillo ca mamüll, tüfa engün huercüeyu pu loncolechi sacerdote ca pu loncolelu ti pu che meu.
48 Fei Judas ñi hultucuafiel ta Jesús, feipicünufi engün: “Ti huentru iñche ñi truyuafiel,* fei tamün quintuyahulel, presuntucuafimün”. 49 Fei üncü amui ta Jesús mu, ca feipifi: “¡Mari mari, Quimeltufe!”,* fei truyucünufi.* 50 Huelu Jesús feipi: “¿Chumpaimi anai?”. Fei pu che fülcontueyu ta Jesús, nüeyu ca presuntucueyu. 51 Fei quiñe huentru inaniefilu ta Jesús, nenturumei tañi fütra cuchillo, fei catrünentuñmafi ñi pilun tati hunen lonco sacerdote ñi cüdaufe. 52 Jesús feipieyu: “Huiño tucunge tami fütra cuchillo cheu tami niequefiel. Tati fütra cuchillo mu quehuaquelu, fütra cuchillo mu langümngeai. 53 ¿Llellipunoafulu cai iñche tañi Fütra Chau, fei müchai müten huercülelafeneu fentren huaranca cümeque püllü?* 54 Huelu femfuli, ¿femtripapeafui Chau Ngünechen ñi huirintucun?”. 55 Feimu Jesús feipifi tati pu che: “¿Hueñefe am ta iñche? Fütraque cuchillo ca mamüll cüpalimün tamün presumuafiel iñche. Fill antü anülepuquen Chau Ngünechen ñi ruca mu* tañi quimeltucheal, huelu eimün presumulan. 56 Huelu com tüfachi dungu rupai ñi femtripayal ñi huirintucuel Chau Ngünechen ñi pu huerquen”. Feimeu com tañi pu inanieteu quisucünueyu, lefmahui engün.
57 Feichi pu che presufilu ta Jesús, yefingün Caifás ñi ruca mu, ti hunen lonco sacerdote. Üyeu trahulerquei pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu loncolelu pu che meu. 58 Pedro doi üye püle inaniefi ta Jesús, fei puhui ti hunen lonco sacerdote ñi lepün ruca mu.* Deu conlu, anücünuhui quiñentrür pu cüdauquelu tati ruca mu, fei tañi peal chem ñi rupayal.
59 Pu loncolechi sacerdote ca com tati Sanedrín* quintucaingün inei ñi coila dalluntucuafiel ta Jesús, fei tañi langümngeal. 60 Fentren dallucafe aculu rume, pelaingün chem dungu no rume ñi dalluntucuafiel ta Jesús. Af meu acui epu che. 61 Fei feipingu: “Tüfachi huentru feipi: ‘Teifücayafun Chau Ngünechen ñi ruca, fei cüla antü mu huiño deumatuafun’”. 62 Feimu ti hunen lonco sacerdote huitrapürai ca ramtufi ta Jesús: “¿Chem pilaimi rume? ¿Allcütulaimi am chumngechi tami dalluntucueteu tüfachi pu huentru?”. 63 Huelu Jesús chem pilai rume. Feimu ti hunen lonco sacerdote feipifi: “Mülei tami rüf dungual. Femnolmi, mongen Ngünechen coilatuafimi. ¿Eimi lle tati Cristo, Chau Ngünechen ñi Fotüm?”. 64 Jesús huiñoldungui:* “Cüme feipimi tati. Huelu iñche feipihuayiñ, ti Huentru ñi Fotüm anüleai tati Com Nehuen Nielu ñi man püle, ca cüpayai huente tromü meu.* Eimün peafimün cüpalechi antü mu”. 65 Feimu ti hunen lonco sacerdote huichafcai ñi tacun* ca feipi: “¡Caiñetudungufi ta Chau Ngünechen! ¿Duamfali cai caquelu che ñi feipin? ¡Eimün allcüimün ñi caiñetudungun! 66 ¿Chem pimün cai?”. “¡Mülei ñi langümngeal!” pi engün. 67 Fei tofcütuñmangei ñi ange ta Jesús, hulelcangei ca litraftucungei. 68 Ca feipingei: “Cristo, Chau Ngünechen ñi huerquen-ngelmi, feipimuiñ, ¿inei hulelcaeimu?”.
69 Anülelu Pedro lepün ruca mu,* quiñe domo cüdauquelu fülconpui, fei feipifi: “¡Eimi ca miyauqueimi Jesús engu, feiti Galilea tuulu!”. 70 Huelu com che ñi adquiñ mu Pedro feipi ñi feingenon. “Chem pimequeimi chi” pi. 71 Pedro tripatulu ti lepün ruca ñi hulngiñ mu, quiñe üllcha domo peeyu, fei feipifi caquelu che üyeu mülelu: “Tüfachi huentru miyauquei Jesús engu, feiti Nazaret tuulu”. 72 Pedro ca huiño feipi ñi miyauquenon Jesús engu. Fente cüme feipi: “¡Quimlafiñ feichi huentru!”. 73 Pichi rupalu hula, pu che üyeu mülelu fülcontufi ta Pedro, fei feipingei: “Rüfcünu llemai, eimi miyauqueimi fei engün mu, tami dungun meu quimfalngeimi”. 74 Fei quisu eluhui ñi feipial tañi rüfngenon tüfachi dungu, ca feipicünui:* “Rüf feipihuayiñ, ¡iñche quimlafiñ feichi huentru! ¡Castigayaeneu Chau Dios coilatumequeli!”. Feimeu müten cacarai* quiñe alca. 75 Fei Pedro acordai* ñi feipieteu Jesús: “Petu ñi cacaranon* quiñe alca, cüla rupa quimlafiñ piaimi”. Fei huecuntu tripai ca ngümacahui fente tañi hueñancün.
27 Hunlu, com pu loncolechi sacerdote ca pu loncolelu ti pu che mu, nütramcahuingün chumngechi ñi langümafiel ta Jesús. 2 Deu traricünungelu ta Jesús, yengei ñi hultucungeal Pilato mu, tüfa tati ngünenielu Judea mapu.
3 Fei Judas, tati hultucufilu ta Jesús huesa duami ñi pefiel tañi condenangen. Feimu amui ñi huiñoleltuafiel tati 30 plata moneda pu loncolechi sacerdote ca pu loncolelu ti pu che. 4 Fei feipifi: “Culpan* tañi hultucufiel quiñe nor huentru eimün mu”. Huelu feipingei: “¡Iñchiñ chumconlaiñ tüfa mu!* ¡Eimi tami dungu tati!”. 5 Fei Judas ütrüftucui ti plata Chau Ngünechen ñi ruca mu.* Amutui, fei pültrücünuhui. 6 Huelu pu loncolechi sacerdote ñimitui feichi plata ca feipingün: “Tüfachi plata meu langümngei quiñe che,* feimu cümelai ñi tucungeal cheu ñi ngülümngequen plata Chau Ngünechen ñi ruca mu”. 7 Deu nütramcaulu engün, feichi plata mu ngillaingün quiñe lelfün* rüngaltucungeam pu catripanche.* 8 Feimu Mollfüñ Lelfün üitungei fantepu mu. 9 Fei femtripai ñi feipiel Jeremías, Chau Ngünechen ñi huerquen. Quisu feipi: “Nüi engün tati 30 plata moneda, tüfa ñi feipicünuel quiñeque Israel che ñi cullial ti huentru mu. 10 Tüfachi plata mu ngillaingün quiñe lelfün, chumngechi feipieneu Chau Jehová”* pi.
11 Mülelu Jesús Pilato ñi adquiñ mu, tüfa ramtueyu: “¿Pu judio ñi lonco ülmen am ta eimi?”. Jesús huiñoldungui:* “Cüme feipimi tati”. 12 Huelu petu ñi dalluntucueteu pu loncolechi sacerdote ca pu loncolelu ti pu che mu, Jesús chem pilai rume. 13 Fei Pilato ramtueyu: “¿Allcülaimi chumngechi tami dalluntucumequengen?”. 14 Huelu Jesús chem pilai rume. Feimu Pilato rume afmatulehuei.
15 Fillque Pascua Pilato huimtulefui ñi lifrecünutuafiel quiñe presu, tuchi ñi ayüel ti pu che. 16 Feichi mu mülerquefui quiñe presu cüme quimniengelu, Barrabás pingelu. 17 Fei Pilato ramtufi tati pu che trahulelu üyeu: “¿Inei ayüafuimün tañi lifrecünutuafiel? ¿Barrabás cam Jesús, tati Cristo pingequelu?”. 18 Pilato ngüneduami pu che ñi hultucufiel ta Jesús re ñi ütrirtufiel müten. 19 Cafei petu anülelu Pilato tribunal meu, tañi domo feipifaleyu: “Chumlayafimi rume tüfachi nor huentru. Trafia peumafiñ, fei müna llicalehuen”. 20 Huelu pu loncolechi sacerdote ca pu loncolelu ti pu che mu rulpaduamelfi tati pu che ñi feipial: “Lifrecünutufinge ta Barrabás, huelu langümfinge ta Jesús”. 21 Fei Pilato ca huiño ramtui: “¿Chuchi tüfachi epu huentru ayüafuimün tañi lifrecünutuafiel?”. “Lifrecünutufinge ta Barrabás” pingün. 22 Pilato feipifi engün: “Fei, ¿chumafiñ ta Jesús, tati Cristo pingequelu?”. Com engün huiñoldungui:* “¡Orcon mamüll meu langümngepe!”. 23 Pilato ca feipi: “¿Chumngelu cai?* ¿Chem huesa dungu femi?”. Huelu tati pu che doi nehuentu huirari: “¡Orcon mamüll meu langümngepe!”.
24 Pilato pepi chumnolu rume ca ngüneduamlu ñi doi illculen tati pu che,* cüpalelngei co fei cüchacuhui pu che ñi adquiñ mu. Feipi: “Iñche culpaconlayan tüfachi huentru ñi lan meu. Eimün tamün dungu tati”. 25 Allcütulu tüfa, com pu che feipi: “Iñchiñ ca taiñ pu yall mülei taiñ culpatungeal tüfachi huentru ñi lan meu”. 26 Feimu Pilato lifrenentufi ta Barrabás, huelu huimacafalfi ta Jesús ca hultucufi ñi langümngeal orcon mamüll meu.
27 Fei pu soltau yefingün ta Jesús Pilato ñi ruca mu, fei com pu soltau trahulngei ñi hualloñmayafiel. 28 Fei engün nentuñmafi ñi tacun ta Jesús, ca tuculelfi quiñe quelü huilüf tacun. 29 Cafei deumaingün quiñe chacai corona,* fei lonco meu tuculelfingün. Ca tañi man cuhu mu tuculelngei quiñe rüngi. Fei pu soltau lucutunagi ca ayentun meu feipifi engün: “¡Püramyengepe pu judio ñi lonco ülmen!”. 30 Fei Jesús tofcütungei ca nentuñmangetui ti rüngi tañi hulelcangeal ñi lonco. 31 Deu ayentufilu ta Jesús, pu soltau entuñmafi ti quelü tacun ca huiño tuculelfi quisu ñi tacun. Fei yengei ñi clafantucungeal orcon mamüll meu.
32 Tripatulu engün, pefingün quiñe huentru Simón pingelu Cirene huaria tuulu. Tüfa obligangei* ñi quelluconal, feimu meñcu yefi ti orcon mamüll.* 33 Puhui engün feichi lelfün Gólgota pingelu. Tüfa feipilei “Foro Lonco Lelfün”.* 34 Fei Jesús elungei pulcu reyülcülelu* ütrum engu,* huelu pichi pütocofilu, pilai ñi putuafiel.* 35 Deu clafantucungelu orcon mamüll meu, pu soltau sortiañmafi engün ñi tacun inei ñi yeñmutual. 36 Fei anücünuhuingün ñi llihuatunieafiel ta Jesús.* 37 Tañi huente lonco huirintucuingün chumngelu* ñi langümngen: “Tüfa ta Jesús, pu judio ñi lonco ülmen”.
38 Inafül Jesús mu, epu hueñefe clafantucungei orcon mamüll meu, quiñe tañi man püle, cangelu huele püle. 39 Ca tati pu che fei püle rupalu, nengümnengümtui ñi lonco engün tañi lucatufiel.* 40 Feipi engün: “¡Eimi, tati teifücayafilu Chau Ngünechen ñi ruca ca huiño deumatualu cüla antü meu, montuluunge! Chau Ngünechen ñi fotümngelmi, ¡nagpatunge ti orcon mamüll meu!”.* 41 Fei pu loncolechi sacerdote, pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu ca pu loncolelu ti pu che mu, ca femngechi eluhuingün ñi ayentuafiel. Feipi engün: 42 “¡Caquelu che montulfi, huelu quisu pepi montuluulai! Tüfa ta Israel ñi lonco ülmen, orcon mamüll meu* nagpatupe, fei feyentuafiyiñ. 43 Chau Ngünechen mu maneluhui. Feimu Chau Dios cüpa quellufile, montulafi, iñche ta Chau Ngünechen ñi Fotüm feipilu cai” pi engün. 44 Ca femngechi lucatueyu pu hueñefe orcon mamüll mülelu quisu ñi inafül püle.
45 Rangiantülu, com feichi mapu cüla hora dumiñmai. 46 Cüla hora püle nagantülu, Jesús nehuentu huirari: “Éli, Éli, ¿láma sabakhtháni?”. Tüfa feipilei, “Tañi Fütra Chau, tañi Fütra Chau, ¿chumngelu* quisucünuen?”. 47 Allcülu tüfa quiñeque che fei püle mülelu, feipi engün: “Tüfachi huentru mütrümmütrümyefi ta Elías”. 48 Fei quiñe tüfa engün lefcülen yemei quiñe esponja, cotrü pulcu meu ifontucufi,* rüngi meu tucufi ca fültuculelfi ta Jesús ñi putuafiel.* 49 Fei caquelu che feipieyu: “¡Femcünufinge! Cüpape Elías tañi montulpayaeteu”. 50 Jesús huiño nehuentu huirari, fei lai.*
51 Feimeu müten ti cortina Chau Ngünechen ñi ruca mülelu huichafnagi,* nengümcahui ti mapu ca trafoi fütraque cura. 52 Nülayei ti rüngan, fei hueftripai ñi cuerpo* fentren layechi che serfiquefulu ta Chau Ngünechen. 53 Alün che pei tüfachi dungu. (Deu huiñomongetulu Jesús, quiñeque che eltun püle cüpalu,* conpuingün Jerusalén meu).* 54 Ti loncolechi soltau ca com pu llihuatuniefilu* ta Jesús ngüneduamlu ti nüyün ca com tüfachi dungu ñi rupan, müna llicai ca feipi engün: “Rüfcünu llemai, Chau Ngünechen ñi Fotümngerquei”.
55 Doi üye püle adquintulerqueingün fentren domo. Fei engün inafi ta Jesús ñi quelluafiel tripalu Galilea troquiñ mapu. 56 Tüfa ta quiñeque: María Magdalena, cafei Santiago ca Josés ñi ñuque, María pingelu, ca Santiago ca Juan ñi ñuque, Zebedeo tañi domo.
57 Epe conlu ta antü, cüpai José, quiñe ülmen huentru Arimatea huaria tuulu. Quisu ca inaniequefui ta Jesús. 58 Tüfachi huentru ayüfui ñi elungeal Jesús ñi cuerpo, feimu pemefi ta Pilato. Fei Pilato huercüi ñi elungeal. 59 José nüi ti cuerpo, quiñe lif pañu cüme lino deumangelu impolcünufi.* 60 Fei elcünufi ti cuerpo quiñe hue rüngan lolo quisu ñi deumael fütra cura meu. Quiñe fütra cura mu tacucünufi ti lolo, fei amutui. 61 Huelu María Magdalena ca ti cangelu María mülenagi, fei anücünuhui engu itrotripa ti rüngan mu.
62 Ca antü, ti ürcütun antü,* pu loncolechi sacerdote ca pu fariseo quiñentrür pemefingün ta Pilato. 63 Fei feipifi engün: “Ñidol, petu mongelelu feichi coila huentru, acordaiñ* ñi feipin: ‘Cüla antü rupale, huiñomongetuan’ pi. 64 Feimu huercünge cüla antü ñi llihuatuniengeal* ti rüngan. Tañi pu inanieteu hueñepayafui ti cuerpo, fei feipiafuingün tati pu che: ‘Jesús ta huiñomongetui’. Tüfachi coila doyelcüleafui tati feipingelu ellaca mu”. 65 Pilato feipi: “Yefimün tüfachi pu soltau, fei cüme llihuatunieafimün* ti rüngan”. 66 Fei amuingün, ca ñi nülangenoal ti rüngan, cüme racümtucufingün ti cura.* Ca elcünui pu soltau ñi llihuatuleal engün.*
28 Rupalu ti ürcütun antü, María Magdalena cangelu María engu pemefi ti rüngan, petu hunlu hunen antü ti semana mu.
2 Huenu nagpalu cai Chau Jehová ñi cüme püllü,* mülerquefui quiñe fütra nüyün. Tüfa quiñe püle nentupafi ti fütra cura, fei anücünuhui feiti cura mu. 3 Ti cüme püllü llüfqueñ reque* huilüfi ca tañi tacun ligngei* pire reque. 4 Feimu pu soltau müllmülli fente tañi llican, fei la reque felehuetui engün.
5 Aculu pu domo, ti cüme püllü feipieyu: “Ngelai tamu llicayal, quimnien tamu quintuyahulfiel ta Jesús, feiti orcon mamüll meu langümngelu. 6 Fau ta ngelai, huiñomongetui llemai chumngechi ñi feipicünuel. Pepayafimu cheu ñi mülequefel. 7 Fei matu amumu ca feipiafimu tañi pu inanieteu: ‘Jesús ta huiñomongetui. Hune amulei ta Galilea, puhulmün, peafimün’ piaimu. Loncontucuniemu tamu feipiupefiel”.
8 Feimeu müten ti epu domo amutuingu ti rüngan mu. Llicalelu rume, müna ayüucüleingu. Fei lefcülen amuingu ñi nütramelafiel tüfa Jesús tañi pu inanieteu. 9 Petu rüpütulelu engu, Jesús trafyeyu ca chalieyu. Fei pu domo fülcontufi,* lucutunagi* ca tañi chang püle pancofi engu.* 10 Feimu Jesús feipifi engu: “Ngelai tamu llicayal. Amumu ca feipimeafimu tañi pu peñi ñi amual ta Galilea, üyeu peaeneu engün”.
11 Rüpütulelu ti epu domo, quiñeque pu soltau huaria mu amui, fei nütramcalelfingün pu loncolechi sacerdote com feichi dungu ñi rupan. 12 Pu loncolechi sacerdote trahuluhui pu loncolelu ti pu che engün, fei ñi adcünuhual chem chumal. Fei eluyefi fentren plata* tati pu soltau. 13 Feipifi engün: “Eimün feipiaimün: ‘Pun meu, petu umaucülelu iñchiñ, Jesús ñi pu inanieteu hueñepafingün ti cuerpo’* piaimün. 14 Pilato allcüntucule tüfa, iñchiñ quimelelafiyiñ feichi dungu.* Feimu eimün duamcülelayaimün”. 15 Fei pu soltau llohui tati plata* ca femi engün com ñi feipicünungeel. Tüfachi dungu petu nütramcaquei pu judio fantepu mu.
16 Fei pu mari quiñe inanieteu amuingün ta Galilea, ti huincul ñi feipieteu Jesús cheu tañi peutual engün. 17 Pefilu engün ta Jesús, lucutunagingün.* Huelu quiñeque nehue feyentulai. 18 Fei Jesús fülcontufi ca feipifi engün: “Com ñi mülen ta huenu ca nag mapu mu iñche elfalcünungen. 19 Feimu amumün com troquiñ mapu mülechi pu che meu, ca quimeltuafimün iñche tañi inayaeteu engün. Fei ti Chau, ti Fotüm ca Chau Ngünechen ñi nehuen tañi üi meu fautizayafimün engün. 20 Cafei iñche tamün huercüfiel ta eimün, com quimeltuafimün ñi inayal engün. Ca loncontucuniemün: mülean ta eimün mu fentepuule mapu meu müleyechi dungu”.
Cam: “Ti Mesías, ti Dullin Huentru”.
“Chau” quiñeque mu cüpa pengeli ti rüf chau cam quiñe tañi cuifiqueche.
Griego quehun feipilei: “Tañi füta”.
Tüfachi Biblia mu, Chau Dios ñi üi, Jehová, 241 rupa mülei ti Griego Huirin Chillca mu. Tüfa tati hunen rupa. Ngüneduamnge “Jehová”.
Hebreo quehun mu, tüfachi üi feipingei Jesúa cam Josué. Tüfa feipilei “Jehová montulchequei”.
Cam: “Yafcan”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Griego quehun mu, tüfa feipilei quiñe domo fütangenolu.
Cam: “Nepelu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Herodes”.
Cam: “Lucutupapefiyiñ”.
Cam: “Ti Mesías, ti Dullin Huentru”.
Cam: “Lloudungungei”.
Cam: “Milla”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lladcüi”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Tüfa ta “choyün” peno hebreo quehun mu.
Tati Cristo femngechi pingealu.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Cam: “Huenu meu ñi ngünenietuafiel mapu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Chori, saltamonte”.
Cam: “Moshcon, mishqui”.
Cam: “Yafcafe chengen”.
Cam: “Lladcün”.
Cam: “Tranu”.
Cam: “Huilquita”.
Cam: “Cachu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Cam: “Yafcayal”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Ti huaria Chau Ngünechen ñi saquiniefiel”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Fülümtuculayafimi, obligalayafimi”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Hudatripange”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Ñehueñ”.
Cam: “Ñehueñ”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Mongeltufi”.
Cam: “Conpapüllülelu”.
Ngüneduamnge “Decápolis”.
Cam: “Püllecontupaeyu”.
Cam: “Huenu mu ngünenietule ta mapu”.
Griego quehun feipilei: “Pu ngüñülelu ca huihulelu”.
Cam: “Cümelcahun”.
Cam: “Lladcütungelmün”.
Cam: “Fütra cümelcan nieaimün huenu mu”.
Cam: “Chaihue”.
Cam: “Respetanoafiel”.
Cam: “Lladcütuniefile”.
Cheu ñi lüpümngequen pod huecuntu Jerusalén huaria. Ngüneduamnge “Gehena”.
Cam: “Conümparumelmi, tuculparumelmi”.
Cam: “Lladcütunieimu”.
Griego quehun feipilei: “Cuadrante”.
Cam: “Huirüfnentufinge”.
Cam: “Calül”.
Ngüneduamnge “Gehena”.
Ngüneduamnge “Gehena”.
Griego quehun feipilei pornéia. Ngüneduamnge “pod cudumuhun”.
Cam: “Cuyalltual”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Plangcünuafiel”.
Griego quehun feipilei: “Ti Huesañma”.
Cam: “Trafoñmafile”.
Cam: “Montuñmayaeteu”.
Tüfa ta arelafiel tañi doi huiñolelngetunoal.
Cam: “Trafche”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Cheu trapümuulu epu fütraque rüpü”.
Cam: “Nürüfcünuunge”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Respetaniengepe”.
Cam: “Femngepe tami ayüqueel huenu meu, ca femngechi mapu mu”.
Cam: “Yafcan”. Griego quehun feipilei: “Defen”.
Cam: “Yafcalu”.
Griego quehun feipilei: “Taiñ pu defenieteu”.
Griego quehun feipilei: “Ti Huesañma”.
Ngüneduamnge “ngüñüluhual”.
Pu judio aceiteñmaquefuingün ñi lonco tañi cüme adngeal.
Cam: “Cotunge”.
Griego quehun cüpa feipi quiñe tonton iñmaquefilu tacun.
Cam: “Calül”.
Cam: “Apoleai pelon meu”.
Cam: “Idum”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Aifiñcünuquefi”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Chumngechi tamün medilquefiel ta caquelu che, ca medilaimünmeu engün”.
Cam: “Cachu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Cachu”.
Cam: “Cachu”.
Cam: “Perla”.
Cam: “Perla”.
Cam: “Yafcafengelu”.
Cam: “Regalo”.
Cam: “Aucan trehua, caita trehua”.
Cam: “Huayun”.
Cam: “Quechanentuiñ”.
Cam: “Hudatripamün”.
Griego quehun feipilei: “Quimeltui quiñe huentru reque autoridad nielu”.
Cam: “Püramyefi”.
Cam: “Mongeltuafen”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Cahuitu”.
Cam: “Lloudungueyu”.
Cam: “Meli tuhun mapu”.
Cam: “Trütrürai, rünurünutuai”.
Cam: “Chafo cutrancülerquei”.
Cam: “Conpapüllülelu”.
Cam: “Quechanentufi”.
Cam: “Idum”.
Cam: “Dañi”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Griego quehun feipilei: “Nielai cheu ñi metrülcünual ñi lonco”.
Cam: “Eluñmaen”.
Cam: “Auna, ola”.
Cam: “Nepeleyu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Pichi piuquecünuhuimün”.
Cam: “Lladcütufi”.
Cam: “Conpapüllülelu”.
Cam: “Pantion”.
Cam: “Coneltuquelaiñ”.
Cam: “Quechanentumuliyiñ”.
Cam: “Conpapüllülelu”.
Tüfa ta Capernaúm, cheu ñi mülequefel Jesús amuldunguyaulu Galilea troquiñ mapu püle.
Cam: “Cahuitu, camilla”.
Cam: “Calül”.
Griego quehun feipilei: “Fotüm”. Feipilu tüfa, Jesús pengeli ñi piuqueyefiel ti huentru.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafcan”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Yafcafe”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafcafe”.
Cam: “Yafcafe”.
Cam: “Püllecontufi”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Montuñmangeal”.
Cam: “Huitrauquei, ñücolquei”.
Cam: “Huicürquei”.
Cam: “Cuntra, trontron”.
Cam: “Trofafui”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Püramyefi”.
Cam: “Chiñai tacun”.
Cam: “Mongefemtuan”.
Griego quehun feipilei: “Ñahue”. Feipilu tüfa, Jesús pengeli ñi piuqueyefiel ti domo.
Cam: “Pu flautatuquelu”.
Cam: “Lloudungui engu”.
Cam: “Conpapüllülelu”.
Cam: “Quechanentufilu”.
Cam: “Quechanentuquefi”.
Cam: “Cosechayal”.
Cam: “Quechanentuafiel”.
Cam: “Mongeltuafiel”.
Ngüneduamnge “apostol”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Quechanentuafimün”.
Cam: “Milla”.
Tüfa quiñe trarihue nielu quiñe pichi fonsico tucungemum plata.
Cam: “Tranu”.
Ñi chalicheal, “eimi meu mülepe tüngün” piquefui pu judio.
Cam: “Tüngün”.
Cam: “Aucan trehua, caita trehua”.
Cam: “Uhuamtulemün”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Ngüneduamnge “gobernador”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Griego quehun feipilei: “Tati quimeltungelu quisu tañi quimeltufe reque ngerpule, fei ta cümei”.
Griego quehun feipilei: “Belcebú”. Tüfa tati ñidolcülelu pu huesaque püllü mu.
Cam: “Safsaf dungufiel”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Pepi müntuñmalai ti maneluhun ñi huiñomongetual ta che”.
Ngüneduamnge “Gehena”.
Cam: “Idum”.
Griego quehun feipilei: “Fütra cuchillo”.
Tüfa meu, “orcon mamüll” cüpa feipi ti cutrancahun ñi rupan Jesús. Ngüneduamnge “orcon mamüll”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Mongetui”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Cam: “Pañush tacun nielu”.
Ti flauta quiñe pifüllca reque felei.
Cam: “Cutraflaimün ñi rücu fente tamün hueñancülen”.
Cam: “Pütocolai”.
Cam: “Conpapüllülei”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Cam: “Pütocoquei”.
Cam: “Yafcafe”.
Cam: “Lladcütufi engün”.
Cam: “Hades”. Ngüneduamnge “rüngan”.
Ngüneduamnge “ürcütun antü”.
Cam: “Pincultuafiel”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Yafcaquelai engün”.
Cam: “Yafcaquenolu”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Mongeltuafiel”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lladcütuchelayai”.
Cam: “Trafocalayafi”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Conpapüllülelu”.
Cam: “Quechanentuquefi”.
Griego quehun feipilei: “Belcebú”. Tüfa tati ñidolcülelu pu huesaque püllü mu.
Cam: “Quechanentufile”.
Griego quehun feipilei: “Belcebú”. Tüfa tati ñidolcülelu pu huesaque püllü mu.
Cam: “Quechanentuli”.
Cam: “Quechanentuli”.
Cam: “Hudanentuquefi”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Mapu mu müleyechi dungu”.
Cam: “Cuñiutucuniefilmi”.
Cam: “Cuñiutucunofilmi”.
Cam: “Fantepu meu mülechi pu che”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Sur”.
Cam: “Yafcan”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Cam: “Lamngen”.
Cam: “Idum”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Chau Ngünechen ñi ellcalechi dungu”.
Cam: “Montuñmangeai”.
Cam: “Mongeltuafiel”.
Griego quehun feipilei: “Ti Huesañma”.
Cam: “Mapu mu müleyechi dungu”.
Cam: “Fillmatun plata”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Huirüfnentuafiel”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Deyü ngedunentuafuimün”.
Cam: “Cosechangeal”.
Cam: “Traricünufimün”.
Cam: “Fün mostaza pingelu”. Pengequei Israel mapu meu. Doi meli metro alüpüraquei tañi anümca.
Cam: “Dañipaquei”.
Cam: “Chamida”.
Cam: “Lefaura”.
Cam: “Llumcülefulu”.
Cam: “Huiño chalitufi”.
Cam: “Lloudungulelfi”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Griego quehun feipilei: “Ti Huesañma”.
Cam: “Cosecha”.
Cam: “Trütrürai, rünurünutuai”.
Cam: “Llumcülelu”.
Cam: “Perla”.
Cam: “Perla”.
Cam: “Perla”.
Cam: “Ñehueñ”.
Cam: “Ñehueñ”.
Cam: “Chaihue”.
Cam: “Hudanentuafi”.
Cam: “Trütrürai, rünurünutuai”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Lamngen”.
Cam: “Respetangequei”.
Tüfa ta Herodes Antipas. Ngüneduamnge “Herodes”.
Cam: “Cuyalltufi”.
Cam: “Mongeltufi”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Cam: “Huiño chalitufinge”.
Cam: “Chaihue”.
Cam: “Huiño chalituafiel”.
Griego quehun feipilei: “Fentren estadio ponhuitulefui”. Quiñe estadio fei ta 185 metro.
Cam: “Auna, ola”.
Cam: “Llumconlu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lucutufingün”.
Cam: “Chiñai tacun”.
Cam: “Püllecontupafi”.
Cam: “Chemu”.
Pu fariseo ca caquelu judio cüchacuhuquefui chumngechi ñi feipin tañi huimtun.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Respetaniefinge”.
Cam: “Camapulei”.
Cam: “Lladcüi”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Huirüfnentungeai”.
Griego quehun feipilei pornéia. Ngüneduamnge “pod cudumuhun”.
Pu fariseo ca caquelu judio cüchacuhuquefui chumngechi ñi feipin tañi huimtun.
Cam: “Conpapüllülei”.
Cam: “Lucutupafi”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Montuñmayafiel”.
Cam: “Rüngün cofque”.
Cam: “Mongetui”.
Cam: “Lloudungungei”.
Cam: “Fütraque chaihue”.
Cam: “Huiño chalitufilu”.
Cam: “Püllecontufi”.
Cam: “Fantepu meu mülechi pu che”.
Cam: “Upei”.
Cam: “Nepeluucülemün”.
Cam: “Lefaura”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Chaihue”.
Cam: “Fütraque chaihue”.
Cam: “Upeimün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lefaura”.
Cam: “Lefaura”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Hades”. Ngüneduamnge “Hades”.
Cam: “Hudatripange”.
Tüfa meu, “orcon mamüll” cüpa feipi ti cutrancahun ñi rupan Jesús. Ngüneduamnge “orcon mamüll”.
Cam: “Lingari, plangcünuhui”.
Cam: “Carpa ruca”.
Cam: “Lloyünagi”.
Cam: “Püllecontufi engün”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Mongeltulafingün”.
Griego quehun feipilei: “Fantepu meu mülechi pu che”.
Cam: “Lladcütudungufi”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Quechanentulafiyiñ”.
Cam: “Fün mostaza pingelu”. Pengequei Israel mapu meu. Doi meli metro alüpüraquei tañi anümca.
Tüfachi versiculo huirintuculelai fillque cuifique huirin chillca meu. Coneltulelai Chau Ngünechen ñi huirintucuel mu.
Cam: “Templo”.
Griego quehun feipilei: “Moneda epu dracmangelu”. Tüfa cullingequefui tati epu antü cüdaulu.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Femngechi cura mu rüngümngequefui quetran.
Cam: “Calül”.
Cam: “Huirüfnentufinge”.
Ngüneduamnge “Gehena”.
Griego quehun feipilei: “Rumel pequeingün tañi Huenu Chau ñi ange”.
Tüfachi versiculo huirintuculelai fillque cuifique huirin chillca meu. Coneltulelai Chau Ngünechen ñi huirintucuel mu.
Ca feipiafui chi: “Tamün Huenu Chau”.
Cam: “Yafcale”.
Cam: “Yafcan”. Griego quehun feipilei: “Quisulen norümdungufinge”.
Griego quehun feipilei: “Catripanche”.
Cam: “Yafcale”.
Feichi 10.000 plata talento fali 60.000 denario. Quiñe denario cullingequefui ta che quiñe antü ñi cüdahun mu.
Cam: “Eluñmaeyu”.
Cam: “Traf cüdaufe”.
Ngüneduamnge “denario”.
Cam: “Traf cüdaufe”.
Cam: “Traf cüdaufe”.
Cam: “Traf cüdaufe”.
Cam: “Traf cüdaufe”.
Cam: “Lladcüi”.
Griego quehun feipilei: “Hultucufi pu soltau mu”.
Griego quehun feipilei: “Judea ñi inaltu mapu meu”.
Cam: “Mongeltufi”.
Cam: “Püllecontufi”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungueyu”.
Griego quehun feipilei pornéia. Ngüneduamnge “pod cudumuhun”.
Cam: “Lladcütudungufingün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Respetaniefinge”.
Cam: “Trafche”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Huechod acucha”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Ngüneduamnge “denario”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungulelngei”.
Ngüneduamnge “denario”.
Ngüneduamnge “denario”.
Cam: “Lloudungulelfi”.
Ngüneduamnge “denario”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Cam: “Püllecontufi”.
Cam: “Püramyefi”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lladcütudungufi”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Eluñmamuyu”.
Cam: “Lloudunguaimu”.
Cam: “Püramelfi”.
Cam: “Huinüfcünui, ünifcünui”.
Cam: “Chamida”.
Cam: “Huinüfcünuafiel, ünifcünuafiel”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Quechanentufi”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Cam: “Mongeltufi engün”.
Cam: “Lladcüingün”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lloudungulelmuli”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungufingün”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lloudungui”.
Griego quehun feipilei: “Ñidol”.
Cam: “Lloudungungei”.
Cam: “Ñihua domo”.
Cam: “Corralmafi”.
Tüfa meu adquintungequefui ti lelfün ñi conpunoal pu hueñefe ca pu culliñ.
Cam: “Respetañmayaeneu engün”.
Cam: “Lloudungungei”.
Tüfachi cura tucungequefui ngion ruca mu huente püle ñi nehuentunieafiel epu traf catrüntucu.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lladcüi”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Trütrürai, rünurünutuai”.
Rüfcünu llemai, tüfa ta quiñe impuesto caque quiñeque che ñi cullial.
Griego quehun feipilei: “César”. Femngechi pingequefui quiñeque lonco ülmen Roma meu.
Cam: “Chemu”.
Griego quehun feipilei: “Denario”. Ngüneduamnge “denario”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Püllecontuafiel”.
Cam: “Lloudungui”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Trafche”.
Cam: “Lloudungui engün”.
Cam: “Chemu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lloudungulaeyu”.
Tüfachi pichique caja niefui quiñeque troquiñ Chau Ngünechen ñi huirintucuel mu.
Cam: “Flecos”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Doi cümeque huancu”.
Cam: “Feria”.
Cam: “Respetangen meu”.
Cam: “Rabí”. Ngüneduamnge “Rabí”.
Tüfachi versiculo huirintuculelai fillque cuifique huirin chillca meu. Coneltulelai Chau Ngünechen ñi huirintucuel mu.
Ngüneduamnge “Gehena”.
Cam: “Cuyalltule”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Milla”.
Ngüneduamnge “altar”.
Cam: “Füchotun”.
Cam: “Fillmatuqueimün”.
Cam: “Plangcülechi rüngan”.
Cam: “Aifiñquefimün”.
Ngüneduamnge “Gehena”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Ngüneduamnge “parousía”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Fütraque quehuan”.
Cam: “Quehuayafi”.
Cam: “Quehuayafi”.
Tüfa trürümngeafui quiñe domo ñi cutrancahun epe choyülu.
Cam: “Hudatripayai”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Cam: “Relampago”.
Ngüneduamnge “parousía”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Ti griegodungun cüpa feipi “aguila”.
Cam: “Alofhuelayai”.
Cam: “Cutraftucuaingün ñi rücu fente tañi hueñancülen”.
Griego quehun feipilei: “Tromü callfü huenu mülelu”.
Cam: “Meli tuhun mapu”. Griego quehun feipilei: “Meli cürüf”.
Cam: “Chamida”.
Cam: “Conhue meu ñi mülen”.
Ngüneduamnge “parousía”.
Cam: “Pütocoquefui”.
Ngüneduamnge “parousía”.
Cam: “Uhuamtulemün”.
Cam: “Traf cüdaufe”.
Cam: “Trütrürai, rünurünutuai”.
Griego quehun mu, tüfa feipilei quiñe domo fütangenolu.
Cam: “Lloudunguingün”.
Cam: “Nürüfngei”.
Cam: “Uhuamtulemün”.
Quiñe griego talento fanefui 20,4 kilo.
Cam: “Lladcüfengen”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Montuñmafimün”.
Cam: “Trütrürai, rünurünutuai”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Cam: “Hudanentuafi”.
Cam: “Hudanentuquei”.
Cam: “Mongetual”.
Cam: “Lloudunguai”.
Cam: “Hudatripamün”.
Ngüneduamnge “Pascua”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Cam: “Hulngiñ ruca”.
Cam: “Lladcünoal”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Tüfachi fotilla deumangei alabastro pingechi cura meu. Ngüneduamnge “alabastro”.
Cam: “Lladcüingün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Conümpangeai, tuculpangeai”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Rabí”. Ngüneduamnge “Rabí”.
Cam: “Lloudungun”.
Cam: “Pütocomün”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Pütocohuelayan”.
Cam: “Pütocoal”.
Griego quehun feipilei: “Tüfachi pun, com eimün huelulcangeaimün iñche ñi duam mu”.
Cam: “Püdtripayai engün”.
Griego quehun feipilei: “Com engün huelulcangele rume eimi tami duam mu, ¡iñche turpu huelulcangelayan!”.
Cam: “Ülcantunon”.
Cam: “Nepelemün”.
Cam: “Hudatripai”.
Cam: “Montuñmaen”.
Cam: “Nepelelaimün”.
Cam: “Nepeluucülemün”.
Cam: “Yafcan”.
Tüfa cüpa feipi ti huentru ñi culpafengen, yafcafengen.
Cam: “Pütocoal”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafcafe”.
Cam: “Pechituafiel, truruafiel, trepetuafiel”.
Cam: “Rabí”. Ngüneduamnge “Rabí”.
Cam: “Pechitucünufi, trurucünufi, trepetucünufi”.
Griego quehun feipilei: “Mari epu legion”. Ngüneduamnge cheu ñi feipin “legion”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Hulngiñ ruca”.
Ngüneduamnge “Sanedrín”.
Cam: “Lloudungui”.
Griego quehun feipilei: “Tromü callfü huenu mülelu”.
Cam: “Huicüri”.
Cam: “Hulngiñ ruca”.
Cam: “Cuyalltui”.
Cam: “Ülcantui”.
Cam: “Conümpai, tuculpai”.
Cam: “Ülcantunon”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Coneltulaiñ”.
Cam: “Templo”.
Griego quehun feipilei: “Tunten plata ñi cullingeel ti mollfüñ mu”.
Griego quehun feipilei: “Pu rag cüdauquelu ñi lelfün”. Tüfachi lelfün meu mülepelafui pu rag cüdauquelu.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Ñi doi lladcülen”.
Cam: “Huayun corona”.
Cam: “Fülümtucungei, dicümtucungei”.
Ngüneduamnge “orcon mamüll”.
Cam: “Lengleng Lelfün”.
Cam: “Deyülcülelu”.
Fei tüfa füre co, mucür co.
Cam: “Pütocoafiel”.
Cam: “Uhuamtunieafiel”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lladcütufiel”.
Ngüneduamnge “orcon mamüll”.
Ngüneduamnge “orcon mamüll”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Ngüfontucufi, huifontucufi”.
Cam: “Pütocoafiel”.
Cam: “Neyühuelai”.
Cam: “Huicürnagi”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Pantion”.
Cam: “Ti huaria Chau Ngünechen ñi saquiniefiel”.
Cam: “Uhuamtuniefilu”.
Cam: “Munulcünufi”.
Griego quehun feipilei: “Deu rupalu ti Pepicahun Antü”.
Cam: “Conümpaiñ, tuculpaiñ”.
Cam: “Uhuamtuniengeal”.
Cam: “Uhuamtunieafimün”.
Cam: “Nürüftucufingün”.
Cam: “Uhuamtuleal engün”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Relampago”.
Cam: “Plangngei”.
Cam: “Püllecontufi”.
Cam: “Püramyefi”.
Cam: “Rofülfi engu”.
Griego quehun feipilei: “Moneda platangelu”.
Cam: “Calül”.
Griego quehun feipilei: “Iñchiñ rulpaduamelafiyiñ”.
Griego quehun feipilei: “Moneda platangelu”.
Cam: “Püramyefingün”.