HECHOS
PU APOSTOL ÑI FEMÜN
1 Saquin Teófilo, tati hunen lifru mu com huirintucun ñi femün ca ñi quimeltun Jesús 2 puulu ti antü ñi yengetual huenu meu. Huelu petu ñi yengenon, Chau Ngünechen ñi nehuen mu quimelelfi ñi chumal tañi pu dullielchi apostol.* 3 Deu cutrancaulu Jesús, peufaluhui fei engün meu, femngechi ñi cüme quimal engün ñi rüf mongelen ta Jesús. Meli mari antü fentren rupa peufaluhui ca nütramelfi engün Chau Ngünechen ñi ngünenietual ta mapu. 4 Petu trahuluucülelu engün, Jesús feipicünui: “Jerusalén huaria mu mülenagcülemün. Üngümniemün chem ñi feipicünuel tañi Chau, feichi dungu iñche tamün nütrameluufiel. 5 Juan fautizachequefui co meu. Huelu pichin antü rupale, eimün fautizangeaimün Chau Ngünechen ñi nehuen meu”.
6 Fei trahuluulu engün, ramtufingün ta Jesús: “Ñidol, ¿famülque mu huiñoleltuafimi ta Israel ñi ngünenieal?”. 7 Fei Jesús huiñoldungui:* “Fütra Chau müten niei pepiluhun, fei elantücünuquei tunten mu ñi rupayal ti dungu. Duamfal-lai tamün quimal feichi antü. 8 Huelu elungelmün Chau Ngünechen ñi nehuen, yafüluhuaimün. Fei huldunguaimün iñche meu Jerusalén püle, com Judea, Samaria ca huall mapu püle”. 9 Deu feipilu tüfachi dungu, Jesús yengetui ta huenu fei engün ñi adquiñ meu. Fei quiñe tromü tacueyu, feimu pehuetulafingün. 10 Petu püralelu Jesús, tañi pu inanieteu leliniehuefi ti huenu engün. Fei epu huentru peufaluurumei fei engün ñi inafül püle, lig tucutuucülerquei engu.* 11 Fei feipingu: “Pu Galilea huentru, ¿chumngelu* leliniefimün ti huenu? Tüfachi Jesús mülehuetulai eimün meu, yengetui ta huenu mu. Huelu chumngechi pefimün ñi amutun, ca femngechi cüpatuai”.
12 Fei Olivo huincul mu tripaingün ñi amual ta Jerusalén. Olivo huincul püllelerquei ta Jerusalén huaria mu. Quiñe kilometro müten camapulei.* 13 Puulu engün, conpuingün huenu ruca meu cheu ñi umapuquen engün. Fei meu mülerquei Pedro, Juan, Santiago, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Alfeo ñi fotüm Santiago pingelu, Simón tati com piuque meu cüdauquelu, ca Santiago ñi fotüm Judas pingelu. 14 Com engün quiñeucülen amulei ñi llellipumequen. Ca mülerquei Jesús ñi pu peñi, tañi ñuque María ca quiñeque domo.
15 Quiñe antü trahulerquei 120 peñi ca lamngen. Fei Pedro huitrapürai ca feipi: 16 “Pu peñi, Chau Ngünechen ñi nehuen mu David feipicünui ñi chumal Judas. Feichi huentru adcünufi pu presufilu ta Jesús. Duamfali ñi femtripayal Chau Ngünechen ñi huirintucuel. 17 Judas apostolngefui iñchiñ reque, ca dullingei taiñ quiñentrür cüdahual. 18 Tüfachi huentru cullingei tañi huesa femün meu. Fei tüfachi plata meu ngillai quiñe mapu. Trananaglu Judas hune puhui tañi lonco, paucüi* ñi cuerpo,* fei tripai ñi cüllche. 19 Com pu che Jerusalén meu quimürpuingün tüfachi dungu. Feimu fei engün ñi quehun meu Akéldama üitufingün feichi lelfün. Tüfa cüpa feipi ‘Mollfüñ Lelfün’. 20 Salmos lifru mu huirintuculei: ‘Huellilepe tañi ruca. Inei no rume mülelayai fei mu’. Ca feipi: ‘Quisu tañi cüdau elungepe ta cangelu che’.* 21 Feimu duamfali cangelu huentru ñi hueluconal Judas mu. Dullingepe quiñe huentru taiñ compañqueteu Ñidol Jesús femlu tañi cüdau* petu ñi mülen iñchiñ mu. 22 Juan fautizafilu ta Jesús, feichi huentru eluhui taiñ compañaeteu. Petu compañnieiñmu püntünentungelu Jesús* iñchiñ meu ñi amual ta huenu. Feichi huentru, quiñentrür iñchiñ meu, huldunguai ñi huiñomongetun Jesús” pi Pedro.
23 Feimu, pu peñi feipingün epu huentru ñi dullingeafel: José, tati Barsabás pingelu, Justo ca pingei, ca Matías. 24 Fei hula llellipuingün. Feipi engün: “Chau Jehová,* eimi quimnieñmafimi com pu che ñi piuque. Pengelmuiñ chuchi tüfachi epu huentru dullifimi, 25 femngechi ñi llohual tüfachi cüdau ñi apostolngeal. Judas famentufi tüfachi cüdau ñi inayal quisu tañi rüpü”. 26 Feimu llellipuingün Chau Ngünechen ñi pengelal inei tañi dullingeal.* Fei dullingei ta Matías, tati pu caquelu mari quiñe apostol reque feletui.
2 Petu femngelu ti fiesta Pentecostés,* Jesús ñi pu inanieteu trahuluhuingün quiñe ruca mu. 2 Feimeu müten huenu mu allcüngei ñi raracün quiñe fütra cürüf reque. Feichi dungu allcüngei com ti ruca püle cheu ñi mülen engün. 3 Fei peingün pichique hueihuiñ cütral reque.* Tüfa quisuque puhui pu che ñi huente lonco meu. 4 Fei Chau Ngünechen ñi nehuen puhui fei engün meu. Fillque quehun dunguingün chumngechi ñi adcünueteu Chau Ngünechen ñi nehuen.
5 Feichi mu Jerusalén huaria müleyei judio che rume yamquefilu ta Chau Dios.* Huall mapu püle cüparquei engün. 6 Allcüngelu feichi raracün, trahuluhui fentren che. Tati pu inanieteu dungumequei pu che tañi quehun. Feimu allcütulu tati pu che, afmatulehuei engün. 7 Felei llemai, tati pu che rumeñma afmatulehuei. Feipi engün: “¡Tüfei! ¿Galilea che no am com tüfachi pu che? 8 Fei, ¿chumngechi allcütumequeiñ quisuque taiñ quehun? 9 Quiñeque iñchiñ tuhuiyiñ ta Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea, Capadocia, Ponto, Asia troquiñ mapu, 10 Frigia, Panfilia, Egipto, Libia troquiñ mapu püllelelu ta Cirene, ca Roma meu cüpai quiñeque huitran, judio che ca tati pu concülelu pu judio ñi huimtun. 11 Ca cüpai che Creta ca Arabia mapu meu. Com iñchiñ, quisuque taiñ quehun meu, allcütufiyiñ ñi dungumequen engün Chau Ngünechen ñi afmatufal dungu” pi engün. 12 Felei, com afmatulehueingün ca huelucontu feipihuingün: “¿Chem dungu am ta tüfa?”. 13 Huelu caquelu che ayentueyu engün. “Ngollileingün tati” pingün.
14 Huelu Pedro huitrapürai quiñentrür pu mari quiñe apostol engün. Fei nehuentu feipifi ti pu che: “Eimün, pu Judea huentru ca pu Jerusalén che, cüme allcütumün tañi feipimequen. 15 Rüfcünu llemai ellaconi ti pulihuen,* feimu tüfachi pu che ngollilelai chumngechi tamün femngentufiel. 16 Doi mai, femtripamequei chumngechi ñi feipin Joel, Chau Ngünechen ñi huerquen. Feipi: 17 ‘“Afchi antü meu hulan tañi nehuen* itrofill che meu” pi Chau Ngünechen. “Tamün pu fotüm ca tamün pu ñahue huldunguaingün Chau Ngünechen ñi quimelün dungu. Tamün huechequeche afmatun dungu peaingün, ca tamün füchaqueche peumayaingün. 18 Feichi antü pu huentru ca domo ñi cüdahuelqueteu, eluafiñ tañi nehuen, fei huldunguaingün iñche ñi feipicünuel. 19 Huenu meu feman fütraque dungu ca mapu mu feman afmatun dungu. Müleai ta mollfüñ, cütral, ca fitrun.* 20 Fei dumiñnagai ti antü, ca ti cüyen mollfüñcünuhuai. Fei hula puhuai Jehová* ñi fütra afmatun antü. 21 Com tati maneluulu* Chau Jehová ñi üi meu,* montulngeai”’ pi Joel.
22 Pu Israel huentru, allcütumün tüfachi dungu: Jesús ti Nazaret che meu, Chau Ngünechen femi fütraque afmatun dungu tamün adquiñ meu. Femngechi pengeli fei tañi huercüfiel, chumngechi tamün quimnieel. 23 Chumngechi ñi ayüel ta Chau Ngünechen ca quimnielu chem ñi rupayal, Jesús hultucungei pu huesaque che ñi cuhu meu. Femngechi eimün clafantucufimün orcon mamüll meu ca langümfimün. 24 Huelu ti lan dungu pepi ngünenielaeyu ta Jesús. Feimu Chau Ngünechen huiñomongeltufi, neicümentufi lan dungu meu.* 25 David feipi ta Cristo meu: ‘Rumel niequefiñ ta Chau Jehová* iñche ñi adquiñ meu. Tañi man püle afcadinieneu. Feimu turpu huesa duamelquelaeneu chem no rume. 26 Feimeu ayühui ñi piuque ca ayühunquechi entun tañi dungun. Maneluhun mu mongelean. 27 Elcünulayaen Rüngan meu.* Iñche rumel feyentuqueyu. Feimu elcünulayaimi ñi funayal tañi cuerpo.* 28 Quimeltuen ti rüpü yequefilu ta che ñi mongeleal. Fentren ayühun eluaen eimi tami adquiñ meu’.
29 Pu peñi, cüme nütramcaleluhuayiñ taiñ cuifi lacu yem David. Fei lai ca rüngaltucungei. Taiñ huaria mu petu mülecai tañi rüngan. 30 Chau Ngünechen ñi huerquen-ngefui. Quimniefui Chau Ngünechen ñi feipicünueteu tüfachi dungu:* quiñe tañi pu cüpanche anücünuhuai tañi ülmen huancu meu. 31 Feimu pefi chem ñi rupayal ca nütramcai Cristo tañi huiñomongetun. Feipi ñi elcünungenon Rüngan meu* ca tañi cuerpo funalai. 32 Chau Ngünechen huiñomongeltufi ta Jesús. Fei com iñchiñ pefiyiñ tüfachi dungu. 33 Feimu Chau Ngünechen ñi man püle püramyengetui ta Jesús. Fei chumngechi ñi feipicünueteu tañi Chau, llohui tañi nehuen. Femngechi huli* tüfachi dungu tamün peel ca tamün allcütuel. 34 David püralai ta huenu meu, huelu feipi: ‘Chau Jehová* feipifi tañi Ñidol: “Anüpange iñche tañi man püle, 35 famnacümfili hula tami pu caiñe tami miñche namun mu”’. 36 Feimu llemai, com pu Israel che cüme quimpe tüfachi dungu: Chau Ngünechen, Ñidol ca Cristo cünufi ta Jesús, feichi huentru tamün langümfiel orcon mamüll meu” pi Pedro.
37 Fei ti pu che allcütulu tüfachi dungu, rume cutrantupiuquei engün. Fei ramtufingün ta Pedro ca pu caquelu apostol: “Pu peñi, ¿chem mülei taiñ femal?”. 38 Pedro feipieyu engün: “Nor raquiduamtumün. Jesucristo ñi üi meu com eimün fautizahuaimün. Femngechi rulpacünungeaimün tamün culpan,* fei elungeaimün Chau Ngünechen ñi nehuen. 39 Chau Ngünechen feipicünui ñi eluafiel tañi nehuen ta eimün, tamün pu yall, com pu camapulelu, ca com pu che taiñ Chau Ngünechen Jehová ñi dullifiel”.* 40 Pedro amulei ñi nütram. Fei cüme amuldungulelfi Chau Ngünechen ñi dungu ca ngülamtufi: “Famentuumün tüfachi pu huesaque che meu, fei apümngelayaimün” pi. 41 Tuchi cüme lloulu Pedro ñi feipin, fautizahuingün. Feichi antü 3.000 che quiñehuingün Jesús tañi pu inanieteu engün. 42 Fei eluhuingün ñi adümafiel pu apostol ñi quimeltun, ñi trahuluhual,* ñi quiñentrür iyal ca llellipual.
43 Pu apostol fütraque afmatun dungu femingün. Feimu pu che pefilu tüfachi dungu yamürpufingün ta Chau Ngünechen. 44 Com pu hue feyentulu trür mülequeingün ca misauqueingün* com tañi nieel. 45 Cafei fendequeingün ñi mapu ca tañi nieelchi fillem. Fei hudamcaingün tañi plata chumngechi ñi duamnieel quisuque engün. 46 Fill antü quiñentrür amuqueingün Chau Ngünechen ñi ruca mu.* Hueluquentu huitrancontuuqueingün tañi iyal. Com piuque mu ayühunquechi misauqueingün tañi iyael. 47 Püramyefi engün ta Chau Ngünechen, ca ayühuelfingün ta com pu che. Cafei Chau Jehová* fill antü montulquefi pu che, fei inanierpufi ta Jesús engün.
3 Fei Pedro engu Juan huechulerqueingu ñi puhual Chau Ngünechen ñi ruca meu* puulu ti hora ñi llellipual. Tüfa ta cüla hora nagantü ürque. 2 Feimu petu yengerquei quiñe huentru cüntro choyüngelu. Fill antü elcünungequei Cüme Ad pingechi conhue meu. Tüfa mu pediquefi plata tati pu che conquelu Chau Ngünechen ñi ruca meu. 3 Feichi huentru pefilu müten ta Pedro ca Juan epe concülepulu Chau Ngünechen ñi ruca mu, elumuchi plata pifi engu. 4 Fei Pedro engu Juan cüme lelicünufilu ti huentru, feipifi: “Lelimuyu”. 5 Ti huentru lelinieyu engu ñi elungeal chem rume. 6 Huelu Pedro feipifi: “Nielan plata, oro no rume,* huelu chem tañi nieel eluayu. Ti Nazaret che Jesucristo ñi üi meu, ¡trecatunge!”. 7 Feipilu tüfa nüñmafi tañi man cuhu, fei huitrañpüramfi. Feimeu müten ti huentru tremotui ñi namun.* 8 Rincülen huitrapürai. Quiñentrür ta Pedro engu Juan conpui Chau Ngünechen ñi ruca mu. Ti huentru trecalerquei, rincülen conpui, fei püramyefi ta Chau Dios. 9 Com pu che peeyu ñi trecayautun ca ñi püramyefiel ta Chau Dios. 10 Fei pu che ngüneduami tüfachi huentru ñi pediquefel plata Chau Ngünechen ñi ruca mu, Cüme Ad pingechi conhue püle. Feimu rumeñma afmatulehuei engün tüfachi dungu meu.
11 Ti huentru petu nünieñmafilu ñi cuhu ta Pedro engu Juan, ti pu che lefcülen amui cheu ñi mülen engün, Salomón pingechi rupapeyüm püle. Fei ti pu che rumeñma afmatulerquei. 12 Pedro ngüneduamlu tüfachi dungu feipi: “Pu Israel huentru, ¿chumngelu* fente afmatuleimün? ¿Chumngelu* leliniemuyu? ¿Raquiduamqueimün cai tayu tremoltufiel tüfachi huentru iñchiu tayu nehuen mu? ¿Cam fente tayu poyefiel ta Chau Dios? 13 Abrahán, Isaac ca Jacob ñi Ngünechen, taiñ pu cuifiqueche yem ñi Ngünechen, püramyefi tañi serfiqueteu Jesús. Tüfachi huentru eimün hultucufimün ca illamcafimün Pilato ñi adquiñ meu, fei ayüfui rume ñi neicümafiel. 14 Felei llemai, eimün illamcafimün feichi nor huentru dullicünungelu ñi serfiafiel ta Chau Ngünechen. Doi ayüimün ñi lifrecünungetual quiñe langümchefe. 15 Fei langümfimün feichi lonco elcünungelu ñi eluafiel mongen tati pu che. Huelu Chau Ngünechen huiñomongeltufi rangiñ ti pu layelu. Iñchiu ta pefiyu. 16 Jesús tañi üi mu ca tayu feyentufiel tañi üi cülfüncületui tüfachi huentru. Eimün pefimün ca quimniefimün. Feyentuquefiyu ta Jesús, feimu tremolngetui tüfachi huentru com eimün tamün adquiñ meu. 17 Pu peñi, eimün femimün tüfachi dungu tamün quimnon mu, tamün pu ngünenieteu reque. Iñche ngüneduamün tati. 18 Huelu femngechi Chau Dios huechunentui tañi feipicünuel com tañi pu huerquen meu, ñi cutrancahual tati Cristo.
19 Feimu nor raquiduamtumün ca huiñotumün Chau Ngünechen meu, femngechi rulpacünungeai tamün culpan.* Fei Jehová llemai* füshcümai tamün piuque. 20 Fei huercüai tati Cristo, dullingelu tamün quelluaeteu. Tüfa ta Jesús. 21 Fei mülenagai huenu meu puule hula ñi huecünungetual com dungu, chumngechi ñi feipicünuel Chau Ngünechen tañi pu cuifique huerquen meu. 22 Fei Moisés feipi: ‘Tamün troquiñche meu, tamün Chau Ngünechen Jehová* entulelaimünmeu quiñe huerquen iñche reque. Mülei tamün allcütuafiel ca inayal com ñi feipiel. 23 Huelu tuchi allcütunofile feichi huerquen, apümcangeai ti troquiñche meu’ pi Moisés. 24 Com pu huerquen huldunguingün ñi acual tüfachi antü. Femngechi femi Samuel ca com pu inalepalu. 25 Feichi pu huerquen huldunguingün Chau Dios ñi feipicünufiel tamün pu cuifiqueche yem. Eimün ca llohuaimün feichi dungu, Chau Dios feipicünufilu cai ta Abrahán: ‘Tami cüpanche ñi duam mu com pu che huall mapu mülelu llohuai cümeque dungu’. 26 Chau Ngünechen dullifilu tañi serfiqueteu, hune huercüfi ta eimün meu tamün fürenengeal. ¿Chumngechi cai? Quellueimünmeu ñi nor raquiduamtual tamün huesaque femün meu” pi Pedro.
4 Pedro engu Juan petu dungufilu tati pu che, fülcontueyu* pu sacerdote, tati adcünuquefilu Chau Ngünechen ñi ruca* ca pu saduceo. 2 Fei engün illculerquei,* ¿chumngelu cai?* Pu apostol ñi quimeltuquefiel tati pu che, cafei cüme huldunguqueingün Jesucristo tañi huiñomongetun rangiñ ti pu layelu. 3 Feimu presungei engu. Deu dumiñcülerquei. Feimu carcel mu elcünungei ñi neicümngeal ca antü. 4 Huelu fentren che allcülu ñi feipin engu, feyentuingün, 5.000 huentru ürque.
5 Ca antü, Jerusalén huaria meu trahuluhui pu gobernante, pu loncolelu ca pu quimeltuquelu Moisés ñi ley dungu. 6 Ca mülerquei ti loncolechi sacerdote Anás, Caifás, Juan, Alejandro ca com pu parienteyefilu tati loncolechi sacerdote. 7 Rangiñ mu elfingün ta Pedro engu Juan, fei ramtufingün: “¿Chem pepiluhun meu femimu tüfachi dungu? ¿Inei ñi üi meu cai?”. 8 Chau Ngünechen elufi ñi nehuen ta Pedro, fei huiñoldungui:*
“Pu gobernante ca pu loncolelu, 9 ¿cüpa quimimün cai chem cüme dungu femfiyu tüfachi cüntro huentru ca chumngechi ñi tremotun?* 10 Com eimün, ca com pu Israel che quimpe tüfachi dungu: feiti huentru tremotui Jesucristo ñi üi meu, feiti Nazaret che. Eimün ta langümfimün ti orcon mamüll meu, huelu Chau Dios huiñomongeltueyu rangiñ ti pu layelu. Fei ñi duam mu, tüfa ñi mülen tati huentru, tremoletui eimün tamün adquiñ meu. 11 Jesús fei ‘tati cura tamün falintunofiel eimün, pu deumarucafe. Huelu tati doi falin curangetui’.* 12 Fei müten montulchequei. Mapu meu ngelai cangelu huentru* Chau Dios ñi dulliel rangi ti pu che meu, femngechi taiñ montual” pi Pedro.
13 Pu gobernante ca pu loncolelu ngüneduamingün ñi nehuen piuquengen Pedro engu Juan. Fei afmatuingün ngüneduamlu ñi müte nienon pepicahun engu,* ca falin huentru ñi troquingenon. Fei quimürpuingün Jesús engu ñi miyauquen. 14 Ngüneduamlu engün fei ñi mülen ti huentru tremolngetulu, chem pilaingün rume. 15 Fei feipifingün tati cüla huentru ñi tripayal ti Sanedrín meu,* fei hueluquentu nütramcahuingün. 16 Feipihui engün: “¿Chumafiyiñ tüfachi pu huentru? Com pu che Jerusalén huaria meu quimniei fei engu ñi femün quiñe fütra afmatun dungu. Iñchiñ feingelai pilayafuiñ. 17 Feimeu llicalcayafiyiñ engün ñi nütramcahuenoafiel tati pu che tüfachi dungu. Ca feipiafiyiñ ñi dunguhuenoafiel inei no rume feichi huentru ñi üi meu”.
18 Fei mütrümfingün ca feipifingün: “Nütramcalayaimün ca quimeltuhuelayaimün chem no rume Jesús ñi üi mu”. 19 Huelu Pedro engu Juan huiñoldungui:* “Chau Dios ñi adquiñ mu, ¿cümepei mai allcütuafiel ta eimün, huelu allcütunoafiel ta Chau Dios? Eimün ta huiñoldungumün.* 20 Huelu iñchiñ fentecünulayaiñ taiñ huldungual chem taiñ peel ca chem taiñ allcütuel”. 21 Pu gobernante ca pu loncolelu deu cüpa llicalcafilu engu, lifrecünutufingün. Peñmalafingün chem dungu no rume tañi castigayafiel, ca llicaniefi engün tati pu che, tüfa engün cai püramyefilu ta Chau Ngünechen ti rupaelchi dungu meu. 22 Feichi huentru tremolngetulu tüfachi afmatun dungu meu, doi 40 tripantu nierquei.
23 Deu neicümentungelu engu, amui cheu ñi mülen pu caquelu inaniefilu ta Jesús. Fei nütramelpufingu chem ñi feipieteu pu loncolechi sacerdote ca tati pu loncolelu. 24 Allcülu tüfachi dungu, quiñentrür llellipufingün ta Chau Ngünechen. Feipi engün:
“Doi Fütra Ñidol, eimi deumafimi ta callfü huenu, mapu, lafquen, ca com tati mülelu fei mu. 25 Eimi adcünufimi taiñ cuifi lacu David ñi dungual, fei serfiquefeimu. Eimi tami nehuen meu feipi: ‘¿Chumngelu* illculei ti pu troquiñche?* Ca, ¿chumngelu* falinochi dungu raquiduamquei pu che fillque mapu mülelu? 26 Mapu müleyechi lonco ülmen pepicahuingün ñi caiñetuafiel ta Chau Jehová* ca tañi dullin huentru.* Cafei pu gobernante quiñehuingün ñi caiñetuafiel engu’ pi David. 27 Femngechi femtripai. Tüfachi huaria meu Herodes, Poncio Pilato, pu Israel che ca pu catripanche* quiñehuingün ñi caiñetuafiel ta Jesús, feichi huentru dullicünungelu tami serfiaeteu, eimi tami dullifiel. 28 Trahuluhuingün ñi femal tami feipicünuel. Tami nehuen meu adcünuimi ñi rupayal tüfachi dungu chumngechi tami ayüel. 29 Feula llemai Chau Jehová,* ngüneduamnge taiñ caiñetudungueteu engün, ca quellumuiñ iñchiñ, tami pu serfiqueteu. Femngechi nehuen piuquecünuhuaiñ taiñ huldungual tami huercün dungu. 30 Fentecünulayaimi tami tremoltuafiel ta che eimi tami nehuen mu, ca amulepe tami femquen afmatun dungu Jesús tañi üi mu, feiti huentru dullicünungelu tami serfiaeteu”.
31 Com piuque meu llellipucünulu engün, ti ruca cheu ñi trahulen nüyüi.* Fei Chau Ngünechen elufi ñi nehuen ta com engün, fei nehuen piuquecünuhuingün ñi huldungual Chau Ngünechen ñi dungu.
32 Tati fütra troquiñche feyentulelu quiñehui ñi piuque ca tañi raquiduam engün. Inei no rume iñche tañi chemcün pilai, doi mai hueluquentu misauqueingün* com tañi nieel. 33 Pu apostol amulei ñi huldungun engün Ñidol Jesús tañi huiñomongetun. Rume cüme tripai tañi femün engün. Fei Chau Ngünechen rume fürenefi ta com pu feyentulelu. 34 Feimu llemai com pu che niei chem tañi duamnieel. Com pu nielu mapu cam ruca fendefi, fei hulcünui tañi plata. 35 Yelelquefingün tati pu apostol. Fei engün hudamcalelquefi tati pu duamnielu. 36 Fei mülerquei quiñe Leví che José pingelu, Chipre huapi tuhui. Pu apostol ca feipiqueyu Bernabé, tüfa cüpa feipi “tati yafültucuchequelu”. 37 Tüfa nierquei quiñe mapu, fendefi. Fei yelelfi ti plata tati pu apostol.
5 Quiñe huentru Ananías pingelu, ca tañi domo Safira, fendeingu quiñe mapu. 2 Huelu Ananías hul-lai com ti plata, ca inei no rume feipilafi tüfachi dungu, tañi domo müten quimi. Fei ti mülehuechi plata yelelfi tati pu apostol. 3 Huelu Pedro feipieyu: “Ananías, ¿chumngelu* Satanás ngüchaltucueimu* tami ngünencayafiel Chau Ngünechen ñi nehuen? Fendelu eimi tami mapu, hul-laimi com ti plata, fei inei no rume feipilafimi. 4 Petu tami fendenofiel ti mapu, ¿eimi ngen-ngelafuimi ama? Deu tami fendefiel, ¿chem tami ayüel femlayafuimi tami plata? ¿Chumngelu* raquiduamimi femngechi huesa dungu? Coilatulafimi ta huentru, Chau Dios mai ta coilatufimi”. 5 Ananías allcülu müten tüfachi dungu, tranapui, fei lai. Com pu che quimlu chem ñi rupan, rume llicaingün. 6 Feimu huitrapürai ti pu hueche huentru. Pañu mu impolfingün* ti cuerpo,* nentufingün, fei rüngaltucufingün.
7 Cüla hora rupalu conpui Ananías ñi domo. Fei quimlafui chem ñi rupan. 8 Pedro feipieyu: “Feipien, ¿tüfachi plata cullingeimu ti mapu meu?”. Fei ti domo huiñoldungui:* “Mai, feichi plata tati”. 9 Fei Pedro feipieyu: “¿Chumngelu* quiñehuimu tamu ngünencayafiel Chau Jehová ñi nehuen?* Feichi pu rüngaltucufilu tami füta, conhue püle müleingün, fei ca nentupayaimu ta eimi”. 10 Feimeu müten ti domo tranapui Pedro ñi namun püle, fei lai. Conpulu pu hueche ngüneduami ñi lan ti domo. Feimu nentufingün ca rüngaltucufingün tañi huentru ñi inafül püle. 11 Feimu ti trahunche ca com pu che quimlu chem ñi rupan, rume llicaingün.
12 Pu apostol femingün fütraque afmatun dungu rangi pu che meu. Cafei Salomón pingechi rupapeyüm püle trahuluuqueingün. 13 Rüfcünu mai, caquelu che llicalefui ñi trahuluhual Jesús ñi pu inanieteu engün, huelu com pu che cüme dunguyefi tati pu inanieteu. 14 Huelu doi alün-ngerpui tuchi feyentufilu ta Ñidol, alün huentru ca domo. 15 Fütraque rüpü meu pu che cüpalyei tañi pu cutran, ngütantu mu* elcünuquefingün. Maneluuquefui engün fei püle rupale Pedro, tañi llaufeñ rume puupe ti pu cutran meu, femngechi ñi tremotual.* 16 Fillque huaria püllelelu ta Jerusalén mu cüpai fentren che. Cüpalnierquei engün tañi pu cutran ca pu conhuecüfülelu.* Fei com tremolngetuingün.
17 Huelu ti hunen lonco sacerdote, quiñentrür tati pu inaquefilu pu saduceo ñi quimeltun, rume ütrirfingün. 18 Feimu presufingün ti pu apostol, fei carcel mu tucungei engün. 19 Huelu pun meu, Chau Jehová* ñi cüme püllü nülafi ti carcel ñi conhue, nentufi ti pu apostol ca feipifi: 20 “Amumün Chau Ngünechen ñi ruca mu,* fentecünulayaimün tamün huldungufiel ti pu che chumngechi ñi llohual rumel mongen”. 21 Pu apostol allcüingün tüfachi dungu. Feimu hunlu müten conpuingün Chau Ngünechen ñi ruca mu ñi quimeltucheal.
Fei hula acui ti hunen lonco sacerdote ca tañi pu compañ. Trahulfingün ti Sanedrín ca ti pu loncolelu Israel che meu. Fei huercüingün pu soltau ñi cüpalelngeal tati pu apostol carcel mu mülelu. 22 Huelu pu soltau puulu carcel meu, ngerquelai ti pu apostol. Feimu huiñotuingün ca nütramelpafingün. 23 Feipi engün: “Cüme cerrantuculerquei ti carcel. Cafei pu soltau llihuatunierquefi* ti conhue. Huelu nülangelu, inei no rume ngerquelai”. 24 Feiti adcünuquefilu Chau Ngünechen ñi ruca ca pu loncolechi sacerdote allcülu tüfachi dungu rume afmatulehuei, quimnolu engün chem ñi rupayal. 25 Huelu acurumei quiñe che, fei feipipai: “Pu huentru tamün presufiel carcel mu, quimeltumequefi pu che Chau Ngünechen ñi ruca mu”. 26 Fei ti adcünuquefilu Chau Ngünechen ñi ruca quiñentrür tañi pu soltau engün, yetufingün ti pu apostol. Huelu llicaingün ñi curatuaeteu ti pu che, feimu chumlafingün rume.
27 Sanedrín mu yefingün. Feimu ti hunen lonco sacerdote ramtucadungufi engün. 28 Feipifi: “Cüme feipicünuhuiyiñ tamün quimeltuhuenoal feichi huentru ñi üi meu, huelu com Jerusalén huaria meu quimeltumequeimün. Cüpa culpatumuiñ ñi lan tüfachi huentru”. 29 Pedro caquelu apostol engün feipi: “Hunelu mülei taiñ femal Chau Ngünechen ñi feipin,* pu huentru ñi feipin no. 30 Taiñ cuifiqueche ñi Ngünechen huiñomongeltufi* ta Jesús. Feichi huentru eimün langümfimün, clafantucufimün* orcon mamüll meu.* 31 Chau Ngünechen püramfi quisu tañi man püle ñi anüal. Loncocünungei ñi montulafiel pu che ca ñi eluafiel mongen. Femngechi femi Chau Ngünechen ñi nor raquiduamtual pu Israel che, fei ñi rulpacünungeal ñi culpan engün.* 32 Iñchiñ pefiyiñ tüfachi dungu ca quellueiñmeu taiñ huldungual Chau Ngünechen ñi nehuen, elungelu pu feyentuquefilu ta Chau Dios” pi tati pu apostol.
33 Fei engün allcülu ñi feipin tati pu apostol, rume huesa illcuingün.* Fei cüpa langümfingün. 34 Huelu mülerquei quiñe fariseo, Gamaliel pingelu, quimeltuquefui Moisés ñi ley, ca com pu che yamquefeyu.* Gamaliel huitrapürai ti Sanedrín mu, fei feipi ñi nentungeal huecun ti pu huentru pichiñma mu. 35 Fei hula feipifi ti pu trahuluucülelu: “Pu Israel huentru, cuñiutuculemün chem tamün cüpa femfiel tüfachi pu huentru. 36 Nütrameluhuayiñ, nehue cuifi mülefui quiñe huentru, Teudas pingelu. Feipi ñi falin huentrungen, feimu 400 huentru inaeyu. Huelu langümngelu tüfachi huentru, com tañi pu inanieteu hudatripaingün. Fentepui tañi dungu. 37 Fei hula, feichi raquingelu pu che mülerquei Judas ti Galilea che, fei trapümchei ñi inayaeteu. Tüfachi huentru ca larquei, fei com tañi pu inanieteu hudatripaingün. 38 Feimu llemai, taiñ ngüneduamfiel chem ñi rupamequen feipihuayiñ, chumlayafimün rume tüfachi pu huentru, lifrecünutufimün. Pu che meu müten cüpale tüfachi cüdau ca tañi quimeltuqueel engün, fentecünuai. 39 Huelu Chau Ngünechen mu cüpale, pepi catrütulayafimün. Chau Ngünechen llemai caiñetuafuimün eimün” pi Gamaliel. 40 Fei inafingün ñi feipin. Mütrümfingün ti pu apostol, hulelcafingün. Feipifingün ñi dunguhuenoal Jesús ñi üi meu, fei lifrecünutufingün.
41 Tati pu apostol tripatuingün ti Sanedrín meu. Ayüucületuingün elungelu cai ñi cutrancahual engün Jesús ñi üi meu. 42 Fill antü Chau Ngünechen ñi ruca meu ca fill ruca püle, amulei ñi quimeltufiel pu che ca ñi huldungufiel engün ti cümeque dungu nütramcalu ta Jesús meu, tati Cristo ürque.
6 Feichi mu doi alün-ngerpui pu inaniefilu ta Jesús. Fei pu judio griegodunguquelu dunguyefi tati pu judio hebreodunguquelu. ¿Chumngelu cai?* Tañi pu lantu domo elungequelai tañi duamnieelchi iyael fill antü. 2 Feimu ti mari epu apostol trahulfingün tati pu inanieteu. Fei feipifingün: “Cümelai taiñ elcünual Chau Ngünechen ñi dungu fei taiñ hudamcayal iyael. 3 Feimu pu peñi, eimün meu dulliaimün regle huentru cüme nütramyengelu, nielu quimün, cafei elungelu Chau Ngünechen ñi nehuen. Fei engün elungeai tüfachi falin cüdau. 4 Huelu iñchiñ eluhuaiñ taiñ llellipual, cafei taiñ quimeltuafiel pu che Chau Ngünechen ñi dungu”. 5 Fei com pu inanieteu cümelu troquifi ñi feipin tati pu apostol. Feimu dullingei ta Esteban, quiñe huentru rume feyentulelu, nielu Chau Ngünechen ñi nehuen. Cafei dullingei Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas, cafei Nicolás quiñe huentru inaquefulu pu judio ñi huimtun, Antioquía huaria tuulu. 6 Tüfachi pu huentru yengei cheu ñi mülen tati pu apostol. Deu ngillatucünulu engün, fampuhuli ñi cuhu tüfachi pu huentru ñi lonco meu. Femngechi elungei ti cüdau engün.
7 Feimu huall püle puhui Chau Ngünechen ñi dungu, Jerusalén meu doi alün-ngerpui pu inayerpufilu ta Jesús. Cafei alün sacerdote feyentuingün.
8 Chau Ngünechen elufi tañi nehuen ta Esteban ca fürenefi. Femngechi femürpui fütraque afmatun dungu rangi ti pu che meu. 9 Huelu cüpai quiñeque che Cirene huaria tuulu, Alejandría, Cilicia, Asia, ca cüpai quiñeque huentru concülelu ti troquiñche pu Liberto pingelu. Fei caiñetudungupafi engün ta Esteban. 10 Huelu Esteban nierquei quimün ñi dungual, ca Chau Ngünechen ñi nehuen quellueyu. Feimu pepi chaftulaeyu engün. 11 Fei ellca ngüchaltucufingün* quiñeque huentru ñi feipial engün: “Allcütufiyiñ tüfachi huentru ñi caiñetudungufiel ta Moisés, cafei ñi caiñetudungufiel ta Chau Dios”. 12 Femngechi illculcafingün ti pu che,* pu loncolelu ca pu quimeltuquelu Moisés ñi ley. Fei acurumeingün cheu ñi mülen Esteban. Nüngei, fei yengei ti Sanedrín meu. 13 Üyeu yengeingün quiñeque che ñi coila dalluntucuafiel ta Esteban. Feipi engün: “Tüfachi huentru fentecünuquelai ñi caiñetudungufiel Chau Ngünechen ñi ruca,* ca ñi caiñetudungufiel Moisés ñi ley. 14 Tüfachi huentru feipi Jesús ti Nazaret che teifücayafi Chau Ngünechen ñi ruca. Cafei cacünutuafi ti huimtun taiñ quimeltueteu Moisés. Iñchiñ allcütufiyiñ tüfachi dungu”.
15 Fei com pu che anülelu ti Sanedrín mu lelifingün ta Esteban. Ngüneduamingün fei tañi ange, quiñe cüme püllü ñi ange reque felei.
7 Feimu ti hunen lonco sacerdote ramtueyu: “¿Rüfngei tüfachi dungu?”. 2 Esteban huiñoldungui:* “Pu peñi, pu chau, allcütumün. Taiñ cuifi lacu Abrahán, petu ñi mülenon Harán huaria mu, Mesopotamia mapu mülerquei. Üyeu pefi ñi peufaluhun tañi Fütra Chau Ngünechen. 3 Fei feipieyu: ‘Elcünunge tami mapu ca tami pu che. Iñche pengelelayu ti mapu cheu tami amual’. 4 Abrahán elcünui pu caldeo ñi mapu, fei Harán huaria mu mülenagi. Deu lalu tañi chau, Chau Ngünechen feipieyu ñi cüpayal tüfachi mapu meu cheu tamün mülen eimün. 5 Huelu quiñe pichi mapu rume elungelai, Chau Ngünechen feipicünueyu ñi ngen-ngeal tüfachi mapu quisu ca tañi pu cüpanche engün. Feichi mu Abrahán petu nierquelai fotüm. 6 Cafei Chau Ngünechen feipicünueyu ta Abrahán tüfachi dungu: tañi pu cüpanche catripanchengerpuai* caque che ñi mapu meu. Feichi pu che ngünenieaeyu, fei cutrancayaeyu engün 400 tripantu. 7 Chau Ngünechen feipi: ‘Iñche juiciantucuafiñ feichi troquiñche ñi ngüneniefiel tami cüpanche’. Ca feipi: ‘Fei hula tripapatuaingün tañi püramyeaeteu ta iñche tüfachi mapu meu’.
8 Cafei Chau Ngünechen eldungucünui Abrahán engu, fei ca tañi pu fotüm ñi circuncidangeal.* Feimu choyüngelu tañi fotüm Isaac, pura antü rupai, fei circuncidangei. Isaac fotümyefi* ta Jacob, fei Jacob nierpui mari epu fotüm. Tüfa engün mari epu troquiñchengerpui. 9 Tüfachi pu huentru ütrirfingün tañi peñi José. Fei fendefingün tati pu Egipto che mu. Huelu Chau Ngünechen quisucünulaeyu. 10 Fei montuleyu com tañi cutrancahun meu. Cafei Chau Ngünechen elueyu quimün ca quellueyu ñi tuteafiel ta Faraón, Egipto ñi Lonco Ülmen. Fei elcünueyu ñi ngünenieal Egipto mapu ca com tañi ruca. 11 Feichi mu com Egipto, cafei Canaán mapu mu mülerquei fütra ngüñün. Taiñ pu cuifiqueche nielafuingün chem iyael no rume. Fütra cutrancahun mülerquei. 12 Huelu Jacob allcüntucui ñi mülen iyael* Egipto mapu meu. Fei huercüfi taiñ pu cuifiqueche ñi amual üyeu. 13 Epu rupa amulu engün Egipto mapu meu, José feipifi tañi pu peñi ñi ineingen. Fei Faraón quimürpufi José tañi pu che. 14 Fei José huercüi ñi yelelngeal tañi chau Jacob ca com tañi pu che, 75 che ürque. 15 Femngechi Jacob puhui Egipto mapu meu. Fei üyeu lai, taiñ pu cuifiqueche reque. 16 Siquem huaria mu yengei engün. Fei elcünungei ti eltun* Abrahán ñi ngillafiel Hamor ñi pu fotüm.
17 Epe puulu ti antü ñi femtripayal Chau Ngünechen ñi feipicünufiel ta Abrahán, rume alün-ngerpui pu Israel che Egipto mapu meu. 18 Fei hula ca lonco ülmen ngünenietui Egipto mapu meu. Fei quimlafi ta José. 19 Tüfachi lonco ülmen huesa femfi taiñ pu cuifiqueche. Huercüfi ti pu chau ñi quisucünual tañi pu pichiche, fei ñi layal engün. 20 Feichi mu choyüngei ta Moisés, rume cüme adngefui.* Cüla cüyen tremümngei tañi chau ñi ruca meu. 21 Huelu tranacünungelu Moisés, Faraón ñi ñahue metapürameyu. Fei tremümeyu quisu tañi püñeñ reque. 22 Femngechi quimelngei ta Moisés pu Egipto che ñi quimün. Fei fütraque dungu femi ca tañi dungun mu pengeli ñi adümuhun.
23 Fei hula meli mari tripantu nielu Moisés, eluhui ñi pemeafiel* tañi pu peñi, pu Israel che. 24 Pei quiñe Egipto che huesalcamequefilu quiñe Israel che. Fei incafi, ca ñi huiñoleltuafiel ñi huesa femün, langümfi. 25 Moisés feipi: ‘Tañi pu peñi feipiaingün: “Rüfcünu llemai tüfachi huentru meu Chau Ngünechen montulaiñmu”’. Huelu fei engün femngechi raquiduamlai. 26 Ca antü amui cheu ñi mülen epu huentru quehuatumequelu. Fei ngülamtufi ñi cümelcautual engu. Feipifi: ‘Pu huentru, eimu ta peñihuen, ¿chumngelu* quehuatumequeimu?’. 27 Huelu feichi huentru huesalcamequefilu tañi peñi, ültrefi* ta Moisés ca feipifi: ‘¿Inei ta loncocünueimu ca juezcünueimu ta iñchiñ meu? 28 Huiya langümfimi ti Egipto che. ¿Ca cüpa langümen ta iñche?’. 29 Moisés allcülu tüfachi dungu lefmahui. Fei Madián mapu mu mülenagi catripanche reque. Üyeu nierpui epu fotüm.
30 Meli mari tripantu rupalu, Moisés mülerquei Sinaí huincul, huellin mapu püle.* Fei peufaluhui quiñe cüme püllü ti üicülechi zarza meu. 31 Moisés pefilu tüfachi dungu afmatulehuei. Fei pülleconlu ñi doi cüme adquintual, allcüi Chau Jehová ñi dungun* feipilu: 32 ‘Iñche tami pu cuifiqueche ñi Ngünechen. Abrahán, Isaac ca Jacob ñi Ngünechen’. Moisés müllmüllcülehuei, fei doi cüpa adquintuhuelai. 33 Chau Jehová* feipieyu: ‘Nentunge tami ocota.* Ti mapu cheu pünoleimi, dullicünufiñ iñchengealu. 34 Rüfcünu mai ngüneduamün ñi rume huesa femngeel tañi pu che Egipto mapu meu. Allcün ñi fütra ngümacaumequen engün, fei montulpayafiñ. Feimeu cüpange, huercüayu ta Egipto mapu meu’ pi Chau Ngünechen. 35 Tüfachi huentru Moisés illamcangefui. ‘¿Inei loncocünueimu ca juezcünueimu?’ pingei. Huelu ti cüme püllü meu, zarza mu peufaluulu, Chau Ngünechen huercüfi tüfachi huentru tañi loncoleal ca lifrenentuafiel ti pu che. 36 Moisés entufi pu Israel che. Fei fütraque afmatun dungu femi Egipto mapu meu, ti Quelü Lafquen ca meli mari tripantu miyaulu engün ti huellin mapu mu.
37 Tüfachi huentru Moisés feipifi tati pu Israel che: ‘Tamün troquiñche meu, Chau Ngünechen entulelaimünmeu quiñe huerquen iñche reque’. 38 Rangi pu Israel che mülerquefui tüfachi huentru huellin mapu meu. Sinaí huincul mu nütramcai ti cüme püllü engu, fei mülerquefui taiñ pu cuifiqueche engün. Moisés llohui Chau Ngünechen ñi dungu pepiluhun nielu, fei taiñ elueteu ta iñchiñ. 39 Huelu taiñ cuifiqueche pilai ñi allcütuafiel engün, doi mai illamcafingün. Fei tañi piuque mu cüpa huiñotuingün ta Egipto mapu mu. 40 Feipifingün ta Aarón: ‘Deumalmuiñ quiñeque dios taiñ adnieaeteu. Quimlaiñ chem ñi rupan ta Moisés, feiti huentru taiñ entueteu ta Egipto mapu meu’. 41 Feichi mu deumaingün quiñe adentun,* pichi culliñ reque felelu. Chalintuculelfingün mañumtun. Fei eluhuingün ñi fiestañmayal chem ñi deumael engün. 42 Feimu Chau Ngünechen quisucünueyu engün. Fei elcünui ñi püramyeafiel engün ti antü, cüyen ca huangülen callfü huenu mülelu. Femngechi huirintucuingün Chau Ngünechen ñi pu huerquen: ‘¡Ahuem pu Israel che! Meli mari tripantu miyaulu eimün ta huellin mapu mu, iñche ta chalintuculelngelan mañumtun no rume. 43 Huelu mai fill püle yequeimün Moloc pingechi dios ñi tolto,* cafei Refán pingechi dios ñi huangülen, feichi pu adentun deumalu eimün ñi püramyengeal. Feimu doi camapu ñi mülen Babilonia esclavongeaimün’.
44 Huellin mapu mu taiñ pu cuifiqueche niefuingün ti tolto ruca, tüfa pengeli Chau Dios ñi mülen fei engün meu. Chau Ngünechen feipifi ta Moisés chumngechi ñi deumayal ti tolto ruca. Chumngechi ñi pengelngeel ta Moisés, femngechi femingün. 45 Fei hula taiñ pu cuifiqueche ñi pu yall nüingün ti tolto ruca. Fei Josué engün puhulingün ti tolto ruca caque che ñi mapu meu. Üyeu Chau Ngünechen huemünentufi* feichi pu che, taiñ pu cuifiqueche ñi adquiñ meu. Üyeu mülenagi ti tolto ruca puulu hula David ñi antü. 46 Chau Ngünechen fürenefi ta David. Fei tüfachi huentru ayüfui ñi deumalelafiel quiñe ruca ta Jacob ñi Ngünechen. 47 Huelu mai Salomón deumai feichi ruca. 48 Huelu tati Doi Alüpüralelu mülequelai pu huentru ñi deumaelchi ruca. Femngechi feipilei Chau Ngünechen ñi huerquen: 49 ‘Ti huenu, fei tañi ülmen huancu. Ti mapu, fei tañi pünotuhue. ¿Chem ruca deumalelngean ta iñche?’ pi Jehová.* ‘¿Cam cheu mülei tañi ürcütuam? 50 Iñche ta deuman com tüfachi dungu’ pi.
51 Eimün pu huentru huesa loncongeimün, yafü piuquengeimün. Allcütuquelaimün. Piquelaimün ñi adcünuaeteu Chau Ngünechen ñi nehuen. Chumngechi ñi femün tamün cuifiqueche, ca femngechi femimün. 52 Tamün pu cuifiqueche caiñetufingün ca langümfingün Chau Ngünechen ñi pu huerquen. Fei engün feipicünui ñi cüpayal ti nor huentru, feichi huentru tamün hultucufiel ca tamün langümfiel. 53 Chau Ngünechen huercüi ñi cümeque püllü ñi eluafiel ta eimün ti ley. Huelu eimün inaquelafimün” pi Esteban.
54 Allcülu tüfachi dungu, rume huesa illcuingün.* Fei petu leliniefilu ta Esteban, cütrüri* ñi foro engün. 55 Huelu Esteban nierquei Chau Ngünechen ñi nehuen. Lelipürai huenu mu, fei pei Chau Dios ñi pepiluhun. Ca pefi ta Jesús Chau Dios ñi man püle. 56 Fei feipi: “¡Adquintumün! Nülatripalei ti huenu. Cafei Chau Ngünechen ñi man püle huitralei ti Huentru ñi Fotüm”.* 57 Feimu nehuentu huirari engün. Tacucünui tañi pilun engün, fei lefcontufingün ta Esteban. 58 Deu nentungelu huecuntu huaria püle, curatufingün. Fei ti pu dallucafe elcünuingün ñi tacun cheu huitralelu quiñe hueche, Saulo pingelu. 59 Petu curatungelu, Esteban llellipui: “Ñidol Jesús, lloumaen tañi mongen”.* 60 Fei lucutunagi ca nehuentu huirari: “Chau Jehová* rulpacünuafimi tañi culpan engün”.* Deu feipilu tüfachi dungu, lai.*
8 Saulo cümelu troquifi ñi langümngen ta Esteban.
Feichi mu amultucungei ñi rume caiñetufiel tati trahunche Jerusalén mu mülelu. Com pu inanieteu fill püle amuingün. Fei puhuingün ta Judea ca Samaria mapu püle. Tati pu apostol müten mülenagi Jerusalén mu. 2 Quiñeque huentru yamquefilu* ta Chau Dios, rüngaltucufingün ta Esteban. Fei rume ngümayefingün. 3 Feichi mu Saulo eluhui ñi rume caiñetuafiel ti trahunche. Contuyahulfi fillque ruca, fei huingüdentufi ti pu huentru, pu domo, fei ñi presuafiel engün.
4 Cheu ñi puhun tuchi lefmaulu, nütramcalelfi pu che Chau Ngünechen ñi cümeque dungu. 5 Felipe amui Samaria huaria mu.* Fei amuldungulelfi pu che Cristo ñi dungu. 6 Com pu che cüme ngüneduamquefui chem ñi feipin Felipe. Allcütuquefuingün ca adquintuquefui ti afmatun dungu ñi femün. 7 Fentren che conhuecüfülerquei.* Feichi pu huesaque püllü elcünufilu ti pu che nehuentu huiraringün. Cafei fentren che lañmalelu ñi cuerpo* ca cüntrolelu, tremolngetui engün.* 8 Müna ayüucületui ti pu che feichi huaria mu mülelu.
9 Feichi huaria mu mülerquei quiñe huentru, Simón pingelu. Adümquefui calcu dungu, fei afmatulquefui ti pu Samaria che, ca feipiquefui ñi falin huentrungen. 10 Com engün, pu illamngelu ca pu gobernante inaduamquefuingün ta Simón. Ca feipiquei engün: “Tüfachi huentru niei Chau Ngünechen ñi fütra nehuen”. 11 Fentreñma mu Simón afmatulquefi pu che tañi calcu dungu meu. Feimu pu che allcütuñmaeyu engün. 12 Huelu Felipe huldungulelfi engün ti cümeque dungu Jesucristo ñi üi mu ca Chau Ngünechen ñi ngünenietual mapu, fei feyentuingün. Fei pu huentru ca pu domo fautizahuingün. 13 Ca femngechi Simón feyentui. Deu fautizaulu, trür miyahui Felipe engu. Fei pefilu ta Felipe ñi femün fütraque afmatun dungu, Simón afmatulehuei.
14 Pu apostol Jerusalén mu mülelu allcüingün pu Samaria che ñi lloufiel Chau Ngünechen ñi dungu. Feimu huercülelngei engün Pedro ca Juan. 15 Fei amuingu ca llellipuingu, femngechi pu Samaria che ñi llohual Chau Ngünechen ñi nehuen. 16 Fei engün fautizangei Ñidol Jesús ñi üi mu müten. Huelu quiñe no rume petu lloulai Chau Ngünechen ñi nehuen. 17 Feimu Pedro engu Juan fampuhulelfi ñi cuhu engu, femngechi llohui engün Chau Ngünechen ñi nehuen.
18 Simón pefi tati pu apostol fampuhulelfiel ñi cuhu tati pu che. Feimu pu che llohui Chau Ngünechen ñi nehuen. Fei tüfachi huentru feipicünufi ñi eluafiel plata tati pu apostol. 19 Feipifi engu: “Iñche ca elumuchi tüfachi pepiluhun. Femngechi tuchi fampuhulelfiel ñi cuhu iñche, llohuai Chau Ngünechen ñi nehuen”. 20 Huelu Pedro feipieyu: “Tami plata engu rüngaltucungeaimi. Raquiduamimi plata mu tami llohual chem ñi eluel ta Chau Dios. 21 Eimi chumconquelaimi* tüfachi dungu mu. Nor piuquengelaimi Chau Dios ñi adquiñ meu. 22 Huelulcaimi, feimu nor raquiduamtunge. Llellipufinge ta Chau Jehová* ñi rulpacünual tami huesa raquiduam. 23 Fuñapuhue reque feleimi. Ayüqueimi tami femal re huesa dungu müten”.* 24 Simón feipi: “Iñche tañi duam mu llellipuafimu ta Chau Jehová,* femngechi tañi rupanoal chem no rume tamu feipiel”.
25 Deu cüme amuldungulu engün ca nütramcalelfiel ti pu che Chau Jehová ñi dungu,* huiñotuingün ta Jerusalén. Huldunguingün Chau Ngünechen ñi cümeque dungu fillque lof Samaria mapu mu.
26 Huelu Jehová* ñi cüme püllü dungufi ta Felipe. Fei feipifi: “Pepicaunge, huaihuen püle* amunge, feichi rüpü naglu Jerusalén puhualu ta Gaza huaria mu”. Tüfachi rüpü huellin mapu* mülerquei. 27 Feimu Felipe pepicahui, fei amutui. Üyeu pepufi quiñe falin cüdaufe* autoridadcülelu, Etiopía mapu mu. Fei quelluquefui ta Candace pingechi domo ca adniequefui ñi falinque fillem. Feichi domo lonco ülmencülerquei Etiopía mapu mu. Jerusalén meu miyahurquei tüfachi huentru ñi püramyeafiel ta Chau Dios. 28 Huelu deu huiñolerquei. Tañi carreta meu anülerquei. Fei nehuentu papeltumequei ñi feipin ta Isaías, Chau Ngünechen ñi huerquen. 29 Feimu Chau Ngünechen ñi nehuen feipifi ta Felipe: “Amunge, fülconpunge* feichi carreta meu”. 30 Felipe lefcülen amui cheu ñi mülen ti Etiopía che, fei allcüi ñi nehuentu papeltumequen ta Isaías, Chau Ngünechen ñi huerquen. Feimu ramtufi: “¿Rüf ngüneduamimi chem tami papeltumequen?”. 31 Fei huiñoldungui:* “Nielan inei tañi quimeltuaeteu, ¿chumngechi ngüneduamafun?”. Feimu llellipufi ta Felipe ñi pürayal tañi carreta meu ca anüal tañi inafül püle. 32 Ti huentru papeltumequei tüfachi troquiñ Chau Ngünechen ñi huirintucuel: “Ufisa reque yengei ñi langümngeal. Chem pilai rume quiñe ufisa reque* quediñngelu. 33 Petu illamcangelu, elungelai ñi nor juzgangeal. ¿Inei ta nütramcayai cheu ñi tuhun-ngen? Müntuñmangei* tañi mongen mapu meu”.
34 Feimu ti Etiopía huentru feipifi ta Felipe: “Füreneen, feipien. Chau Ngünechen ñi huerquen, ¿inei mu nütramcamequei? ¿Quisutu cam caque huentru meu?”. 35 Felipe eluhui ñi nütramcalelafiel tüfachi huirintucun mu. Femngechi quimelelfi ti cümeque dungu ta Jesús meu. 36 Petu amulelu rüpü meu, puhuingu cheu ñi mülen co. Fei ti Etiopía huentru feipi: “¡Tüfa ñi mülen co! ¿Chumngelu* fautizangelayafun iñche?”. 37 *—— 38 Feimu huitracünungepe ti carreta pi. Fei Felipe ca ti Etiopía huentru conpuingu co meu, fei Felipe fautizaeyu. 39 Tripatulu engu ti co meu, Chau Jehová ñi nehuen* adcünufi ta Felipe cañpüle ñi amutual. Fei ti Etiopía huentru pehuetulaeyu. Huelu ayüucülen amuletui ñi rüpü meu. 40 Felipe, Asdod huaria mu mülepui. Fei amulei ñi quimeltulfiel pu che Chau Ngünechen ñi cümeque dungu fillque huaria püle, puulu hula ta Cesarea huaria mu.
9 Saulo eluucülefui ñi cutrancayafiel Ñidol Jesús ñi pu inanieteu. Cüpa langümfi engün. Feimu pemefi ti hunen lonco sacerdote. 2 Feipifi ñi huirintucual carta, femngechi ñi pengelal fillque ngillatuhue ruca* Damasco huaria mu mülelu. Feichi carta mu ñi presuyeafiel ta Jerusalén tuchi concülele Chau Dios ñi rüpü mu,* huentru cam domongele rume.
3 Saulo püllelerquei ñi puhual ta Damasco huaria. Fei alofrumei quiñe pelon cüpalu huenu mu. 4 Fei tranapui mapu meu. Allcüi quiñe dungun feipilelu: “Saulo, Saulo ¿chumngelu* caiñetumequeen?”. 5 Fei ramtui: “¿Inei am ta eimi Ñidol?”. Fei huiñoldungungei:* “Iñche ta Jesús, feiti tami caiñetufiel. 6 Feula mai huitrapürange, huaria mu conpunge. Üyeu feipingeaimi tami chumal” pi Jesús. 7 Pu huentru compañquiyahulfilu ta Saulo allcüingün quiñe dungun, huelu inei no rume pelafingün. Feimu huitracünuhuingün. Chem pilai rume engün. 8 Saulo huitrapüratui mapu mu, nülaniei tañi nge, huelu pelohuelai. Fei nüñmangei ñi cuhu ñi yengeal ta Damasco huaria mu. 9 Cüla antü pelohuelai chem no rume, ilai ca pütocolai rume.
10 Damasco huaria mu mülerquei Jesús ñi inanieteu, Ananías pingelu. Pefi ta Ñidol Jesús quiñe afmatun dungu mu ñi feipieteu: “¡Ananías!”. Fei huiñoldungui:* “Tüfa mu mülen, Ñidol”. 11 Fei Ñidol Jesús feipifi ta Ananías: “Huitrapürange, amunge Norngelu pingechi rüpü mu. Fei Judas ñi ruca mu quintuaimi quiñe huentru Saulo pingelu, Tarso huaria tuhui. Tüfachi huentru llellipumequei. 12 Quiñe afmatun dungu mu peeimu ta eimi, Ananías. Conpuimi, fei fampuhulfimi tami cuhu, fei tañi huiño pelotual”. 13 Huelu Ananías feipieyu: “Ñidol, allcüquefiñ fentren che ñi nütram tüfachi huentru ñi femün, cafei fente ñi caiñetufiel tami pu inanieteu Jerusalén huaria mu. 14 Pu loncolechi sacerdote huercüeyu tüfa mu ñi presuafiel* com tati maneluulu* tami üi meu”. 15 Huelu Ñidol Jesús feipifi: “¡Amunge! Iñche ta dullifiñ tüfachi huentru, fei ñi huldungual iñche meu pu catripanche,* pu lonco ülmen ca pu Israel che. 16 Iñche pengelelafiñ com tati huesaque dungu ñi cutrancahual iñche tañi üi meu” pi Jesús.
17 Fei Ananías amui, conpui ruca mu, fampuhulelfi tañi cuhu, fei feipifi: “Peñi Saulo, cüpalelu eimi rüpü meu peimi ñi peufaluhun ta Ñidol Jesús. Fei huercüeneu tami huiño pelotual. Cafei Chau Ngünechen eluaimu ñi nehuen”. 18 Feimeu müten tañi nge mu trolüf reque llancünagi, fei pelotui. Feimu huitrapürai ca fautizangei. 19 Deu ilu, nehuencontui.
Fei hula quiñeque antü mülenagi Damasco huaria mu quiñentrür pu inanieteu engün. 20 Müchai müten fillque ngillatuhue ruca püle eluhui ñi quimeltuafiel pu che. Feipiquei Chau Ngünechen ñi Fotümngen ta Jesús. 21 Huelu pu che allcütufilu, afmatulehuei. Ca feipi engün: “Tüfachi huentru rume caiñetufi pu maneluulu Jesús ñi üi mu Jerusalén huaria meu. Feimu mülepai tüfa mu, ñi presuyeafiel engün* pu loncolechi sacerdote ñi adquiñ meu, ¿felei no am?” pi engün. 22 Chau Ngünechen elueyu pepiluhun ta Saulo. Feimu cüme pengelcünufilu ñi Cristo ngen ta Jesús, pu judio che Damasco huaria mu mülelu fill raquiduamcülehuetui engün.
23 Pütrüntu rupalu hula, pu judio nütramcahuingün ñi langümafiel ta Saulo. 24 Huelu fei quimürpui ñi chem cüpa femeteu ti pu che. Fill antü ca pun meu feichi pu che llihuatulerquei* ti huaria ñi conhue püle, femngechi ñi langümafiel. 25 Feimu quiñe pun tañi pu inanieteu cülco mu* tucucünufingün. Fei cheu huechodcülelu ti fütra malal nentufingün tañi nacümafiel.*
26 Jerusalén mu puulu nehuentui ñi trahuluhual Jesús ñi pu inanieteu engün. Huelu fei engün feyentulafi ta Saulo ñi inaniefiel Jesús, feimu llicanieyu engün. 27 Feimu Bernabé amui ñi quelluafiel ta Saulo. Fei yefi cheu ñi mülen pu apostol. Bernabé cüme nütramcalelfi engün Saulo ñi pefiel ca ñi nütramcauquen Ñidol Jesús engu rüpü meu. Cafei nehuen piuquecünuhui ñi amuldungual Jesús ñi üi meu Damasco huaria mu. 28 Saulo mülenagi pu apostol engün, cheu püle rume miyauquefui* Jerusalén huaria mu. Cafei nehuen piuquecünuhui ñi amuldungulelafiel pu che Ñidol Jesús ñi üi meu. 29 Saulo ca pu judio griegodunguquelu nütramcahuingün ca chaftudunguhuingün. Huelu tüfa engün fillque rupa cüpa langümfi. 30 Pu peñi quimlu tüfachi dungu, Cesarea huaria yefingün ta Saulo. Fei hula huercüngei Tarso huaria mu.
31 Feichi mu com püle Judea, Galilea ca Samaria mapu mu tüngcületui* ti trahunche, fei nehuen-ngetui. Fei engün feyentufi ta Jehová.* Cafei Chau Dios ñi nehuen yafültucueyu engün. Feimu doi alün-ngerpui pu inaniefilu ta Jesús.
32 Feichi mu Pedro miyahurquei com feichi mapu püle. Feimu amui ñi pemeafiel Jesús ñi pu inanieteu Lida huaria mülelu. 33 Üyeu mülerquei quiñe huentru Eneas pingelu, lañmalerquei ñi cuerpo.* Pura tripantu tranalerquei ngütantu mu.* 34 Pedro feipieyu: “Eneas, Jesucristo ta tremoltueimu.* Huitrapürange, fei cüme elcünutunge tami ngütantu”. Feimeu müten huitrapüratui. 35 Com pu che Lida huaria mülelu ca Sarón mapu mu, pefingün chem ñi rupan Eneas. Fei feyentuingün ta Ñidol Jesús meu.
36 Jope huaria mu mülerquei quiñe domo inaniefilu ta Jesús, Tabita pingei, griego quehun Dorcas pingei.* Tüfachi domo fentren cümeque dungu femquefui. Cafei fürenequefi pu pofre. 37 Huelu feichi mu cutrani ti domo, fei lai. Feimu cüchañmangei ñi cuerpo, fei elcünungei huenu mülechi pieza mu. 38 Jesús ñi pu inanieteu Jope huaria mülelu allcüingün ñi mülen Pedro Lida huaria meu. Tüfachi epu huaria püllelerquei. Feimu huercüngei epu huentru ñi llellipuafiel ta Pedro: “Fürenemuiñ, matu cüpange tüfa mu”. 39 Pedro huitrapürai, fei amufemi quiñentrür ti epu huentru engu. Puulu üyeu, yengei huenu mülechi pieza mu. Com pu lantu domo ngümamequelu fülcontupaeyu.* Fei pengelpafingün fillque tacun ñi deumael Dorcas petu mongelelu. 40 Feimu Pedro feipi ñi tripayal com pu che. Lucutunagi, fei llellipufi ta Chau Ngünechen. Fei hula lelifi ti cuerpo, feipifi: “¡Tabita, huitrapürange!”. Fei ti domo nülai ñi nge. Fei pefilu müten ta Pedro anüpürai. 41 Pedro nüñmafi ñi cuhu, quellufi ñi huitrapürayal. Fei mütrümfi Jesús ñi pu inanieteu ca ti pu lantu domo. Fei com engün pefingün Tabita ñi mongetun. 42 Com pu che Jope huaria mu mülelu quimürpui tüfachi dungu. Feimu fentren che feyentuingün ta Ñidol Jesús meu. 43 Pedro fentreñma mülenagi Jope huaria meu, Simón ñi ruca mu. Tüfachi huentru lahumtrülquequefui.
10 Cesarea huaria mu mülerquei quiñe loncolechi soltau,* Cornelio pingelu. Tüfa coneltulerquei Italia troquiñ soltau mu.* 2 Tüfachi huentru tañi pu che engün püramyequefi ta Chau Ngünechen, quelluquefui tati pu pofre, cafei rumel llellipuquefi ta Chau Dios. 3 Fei cüla hora nagantü mu, tüfachi huentru cüme pefi quiñe afmatun dungu. Chau Ngünechen ñi cüme püllü conpui cheu ñi mülen. Fei feipieyu: “¡Cornelio!”. 4 Cornelio leliniehuefi, fei llicalen ramtufi: “¿Chem duamimi Ñidol?”. Ti cüme püllü feipi: “Chau Ngünechen ngüneduami ca raquiduamtucuniefi tami llellipun ca tami quellufiel pu pofre. 5 Huercünge quiñeque huentru ñi amual ta Jope huaria mu. Femngechi yemeafingün ta quiñe huentru Simón pingelu, Pedro ca pingerquei. 6 Inaltu lafquen püle, Simón ñi ruca meu umamequei. Feichi huentru trülque culliñ meu cüdauquei”. 7 Amutulu müten ti cüme püllü ñi dungueteu, Cornelio mütrümi epu tañi pu cüdaufe ca quiñe soltau yamquefilu* ta Chau Dios. 8 Com ñi rupan nütramcalelfi engün, fei feipifi ñi amual ta Jope huaria mu.
9 Ca antü, petu amulelu engün rüpü meu, pülleconingün ti huaria mu. Fei rangiantülu, Pedro huenu ruca mu pürai ñi llellipual. 10 Huelu fente tañi ngüñülen cüpa irquei. Fei petu deumangelu ti iyael, pei quiñe afmatun dungu. 11 Pefi ñi nülatripalen ti callfü huenu ca quiñe fütra pañu reque. Fei tañi meli huechuñ püle nüniengei ñi puhual ta huente mapu meu. 12 Huente pañu mu, mülerquei itrofill culliñ meli namun nielu ca huinolquiyauquelu mapu meu.* Cafei mülerquei üñüm müpüquelu.* 13 Chau Ngünechen ñi cüme püllü feipieyu: “¡Huitrapürange Pedro, ilonge quiñe culliñ, fei inge!”. 14 Huelu Pedro feipi: “Femlayan Ñidol. Turpu iquelan feiti podcülelu ca ünufalngelu”. 15 Ti cüme püllü ca quiñe rupa feipieyu: “Chem ñi liftuel Chau Ngünechen, podcülei pihuelayafimi”. 16 Cüla rupachi dungueyu ti cüme püllü. Feimeu müten ti fütra pañu huiñotui ta callfü huenu meu.
17 Pedro fill raquiduamcülehuei ñi chem pifel tüfachi afmatun dungu. Cafei pu huentru ñi huercüfiel Cornelio ramtumequefui cheu ñi mülen Simón ñi ruca. Deu acurquei engün conhue püle. 18 Mütrümingün, fei ramtuingün ñi mülen ruca mu Simón, feiti Pedro pingelu. 19 Petu raquiduamcülelu Pedro ti afmatun dungu mu, Chau Ngünechen ñi nehuen feipieyu: “¡Tüfei nga! Cüla huentru ramtumequeimu. 20 Iñche huercüfiñ engün. Feimu huitrapürange, nagnge, fei amunge müten quiñentrür feichi pu huentru engün”. 21 Feimu Pedro nagtui cheu ñi mülen ti pu huentru. Feipifi engün: “Fau mülen, iñche tamün quintupeel. ¿Chumngelu* mülepaimün tüfa mu?”. 22 Fei engün feipi: “Ti loncolechi soltau Cornelio, nor huentrungei, yamquefi ta Chau Ngünechen. Cafei com pu judio che cüme nütramyequeyu. Chau Ngünechen huercüi tañi dullin cüme püllü. Fei feipifi ta Cornelio tami mangelaeteu tañi ruca meu, femngechi ñi allcütual eimi tami feipin”. 23 Pedro mangelfi ti pu huentru ñi conpual ca umayal ruca mu.
Ca antü hula huitrapürai, fei quiñentrür ti pu huentru ca quiñeque peñi Jope huaria mülelu amuingün. 24 Quiñe antü rupalu, Pedro puhui Cesarea huaria mu. Cornelio üngümnieyu. Fei trahuli tañi pu pariente ca tañi pu cümeque hueni. 25 Pedro puulu ruca mu, Cornelio trafyepaeyu. Lucutui, fei püramyeyu. 26 Huelu Pedro feipifi: “Huitrapürange. Iñche quiñe huentru müten eimi reque”. 27 Petu nütramcaulu engu, Pedro conpui ruca mu. Fei meu trahulerquei fentren che. 28 Pedro feipifi ti pu che: “Eimün cüme quimnieimün, cümelai quiñe judio che ñi trahuluhual cam fülmahual catripanche engün,* pi tati ley. Huelu Chau Ngünechen pengeleneu tüfachi dungu: podcülelu ca ünufalngelu ñi troquinoafiel inei no rume. 29 Feimu feipingelu müten ñi cüpayal fau, cüpafemün. Feipimuchi, ¿chumngelu* mütrümngen?”.
30 Cornelio huiñoldungui:* “Meli antü deuma llellipumequen tañi ruca mu. Cüla hora nagantü mu, fanten hora peno, perumefiñ quiñe huentru huilüf tacun nielu. 31 Feipieneu: ‘Cornelio, Chau Ngünechen allcütueimu tami llellipun. Raquiduamtucuniei tami quellufiel pu pofre. 32 Feimu huercünge quiñeque che ñi amual Jope huaria mu. Fei yemeafingün ta Simón, Pedro pingelu. Inaltu lafquen püle Simón ñi ruca meu umamequei, feichi huentru lahumtrülquequefui’. 33 Feimeu müten huercün tami yemengeal. Müna cüme femimi tami cüpan tüfa mu. Feimu mülepaiñ fau Chau Ngünechen ñi adquiñ mu. Femngechi allcütuaiñ com tami feipieteu Jehová”.*
34 Allcülu tüfachi dungu, Pedro eluhui ñi feipial: “Feula mai ta loncontucun, Chau Ngünechen dullintuchequelai. 35 Doi mai llouquefi inei tañi yamnieteu ca femlu cümeque dungu, chuchi tuhun-ngele rume. 36 Fei huercülelfi tati pu Israel che ti cümeque dungu ñi cümelcautual Chau Ngünechen engün, Jesucristo ñi femün mu. Fei Ñidolcülei com pu che meu. 37 Juan deu amuldungulu ti fautizahun, Galilea mapu mu tripai quiñe nütram. Fei hula com Judea mapu mu puhui. Eimün quimnieimün tüfachi nütram. 38 Fei tüfa ta Jesús, ti Nazaret che. Chau Ngünechen dullieyu quisu tañi nehuen mu, ca elueyu pepiluhun. Feimu huall mapu püle cümeque dungu femi, ca tremoltufi* tati pu che ñi cutrancanieteu ti Huecüfü. Chau Ngünechen mülerquei Jesús engu. 39 Iñchiñ pefiyiñ com ñi femün Jesús pu judio ñi mapu meu ca Jerusalén huaria mu. Huelu fei engün langümeyu orcon mamüll meu.* 40 Fei cüla antü rupalu, Chau Ngünechen huiñomongeltueyu.* Cafei elcünui tati pu che ñi peaeteu. 41 Huelu com pu che pelaeyu, iñchiñ müten pefiyiñ. Deu huiñomongetulu Jesús rangiñ ti pu la, quiñentrür iquefuiñ ca pütocoqueiñ. Chau Ngünechen dullicünueiñmeu taiñ peal ca nütramcayal ta Jesús meu. 42 Cafei Jesús huercüeiñmeu ñi quimelelafiel ti pu che ca taiñ cüme huldungual Chau Ngünechen ñi dullieteu, fei ñi juzgayafiel pu mongelelu ca pu layelu. 43 Chau Ngünechen ñi pu huerquen huldunguingün tüfachi dungu: com pu feyentulelu ta Jesús meu rulpacünungeai tañi culpan engün* fei tañi üi mu” pi Pedro.
44 Petu nütramcamequelu tüfachi dungu, com pu allcütulu ti huercün dungu llohuingün Chau Ngünechen ñi nehuen. 45 Pu judio feyentulelu* Pedro engu miyaulu, afmatulehueingün. ¿Chumngelu cai?* Chau Ngünechen ca elufi ñi nehuen tati pu catripanche. 46 Fei engün pefingün pu catripanche fillque quehun dungumequelu, ca ñi püramyefiel ta Chau Ngünechen. Fei hula Pedro feipi: 47 “Tüfachi pu che llohuingün Chau Ngünechen ñi nehuen iñchiñ reque, ¿inei feipiafui ñi fautizangenoal engün co meu?”. 48 Feimu Pedro feipi ñi fautizangeal engün Jesucristo ñi üi meu. Fei hula ti pu che llellipueyu ñi quiñentrür mülenagal quiñeque antü.
11 Pu apostol ca pu peñi Judea mapu mülelu allcütuingün tüfachi dungu: pu catripanche* ca llohuingün Chau Ngünechen ñi dungu. 2 Fei Pedro huechui ta Jerusalén huaria mu. Üyeu pu che ayülu ñi circuncidangeal pu catripanche chaftudungufingün. 3 Feipingei: “Pu huentru circuncidangenolu ñi ruca meu conpuimi, fei quiñentrür engün ipuimi”. 4 Feimu Pedro nütramcafi engün chem rupai. Feipi:
5 “Jope huaria mu llellipumequelu iñche, pen quiñe afmatun dungu: callfü huenu mu mülerquei quiñe fütra pañu reque. Tañi meli huechuñ püle nüniengei. Tüfachi fütra pañu puhui cheu ñi mülen iñche. 6 Cüme ngüneduamün huente ti fütra pañu. Fei mülerquei culliñ meli namun nielu ca huinolquiyauquelu.* Ca mülerquei auca culliñ* ca üñüm müpüquelu.* 7 Cafei allcün quiñe dungun, feipieneu: ‘¡Huitrapürange Pedro, ilonge quiñe culliñ, fei inge!’. 8 Huelu iñche feipifiñ: ‘Femlayan Ñidol. Turpu iquelan feiti podcülelu ca ünufalngelu’. 9 Feimu ca quiñe rupa ti cüme püllü feipieneu: ‘Chem ñi liftuel ta Chau Ngünechen, podcülei pihuelayafimi’. 10 Cüla rupachi feipingelu tüfachi dungu, fei com huiño yengetui ta callfü huenu mu. 11 Feimeu müten, cüla huentru Cesarea huaria cüpalu acuingün feiti ruca cheu umamequelu iñchiñ. Huercüngei engün ñi yemeaeteu ta iñche. 12 Chau Ngünechen ñi nehuen feipieneu quiñentrür engün ñi amual müten. Cafei compañeneu tüfachi cayu peñi. Fei Cornelio ñi ruca mu conpuiñ.
13 Cornelio feipieiñmeu ñi pefiel quiñe cüme püllü tañi ruca mu. Fei feipingei: ‘Huercünge quiñeque huentru ñi amual Jope huaria mu. Femngechi yemengeai ta Simón, feiti Pedro pingelu. 14 Fei feipiaimu tami chumal ñi montual eimi ca tami pu che’ pieyu ti cüme püllü. 15 Huelu eluulu iñche ñi nütramcayafiel engün, llohuingün Chau Ngünechen ñi nehuen, chumngechi lloufiyiñ iñchiñ ellaca mu. 16 Feichi mu acordan* chem feipiquefui ta Ñidol Jesús: ‘Juan co meu fautizachequei. Huelu eimün fautizangeaimün Chau Ngünechen ñi nehuen mu’. 17 Feimu llemai, Chau Ngünechen ca elueyu engün chem taiñ elueteu iñchiñ cofranon mu, taiñ feyentulen Ñidol Jesucristo meu. Feimu, ¿catrütuafun cai iñche Chau Ngünechen ñi ayünieel?” pi Pedro.
18 Allcülu tüfachi dungu, chem pilai rume engün. Fei püramyefingün ta Chau Ngünechen. Feipi engün: “Chau Ngünechen ca ayüniei pu catripanche ñi nor raquiduamtual, fei ñi llohual mongen engün”.
19 Feichi langümngelu Esteban, caiñetungei pu feyentulelu. Fei lefmahuingün ta Fenicia, Chipre ca Antioquía huaria mu. Huelu amuldungulelfingün ti huercün dungu pu judio müten. 20 Huelu quiñeque huentru Chipre ca Cirene huaria tuulu, amuingün ta Antioquía huaria mu. Fei amuldungulelfingün pu che griegodunguquelu. Fei quimelelfingün Ñidol Jesús ñi cümeque dungu. 21 Chau Jehová* quelluntucunieyu engün. Feimu fentren che feyentui, cafei inaniefingün ta Ñidol Jesús.
22 Ti trahunche Jerusalén huaria mülelu quimürpui tüfachi dungu. Feimu huercüngei ta Bernabé ñi amual ta Antioquía huaria mu. 23 Puulu Bernabé, ngüneduami Chau Ngünechen ñi fütra fürenechen, fei rume ayühui. Cafei yafültucufi engün ñi feyentunieafiel ta Ñidol Jesús com piuque meu. 24 Bernabé cüme huentrungerquei, fütra feyentun nierquei. Cafei Chau Ngünechen elueyu ñi nehuen. Feimu fentren che feyentui ta Ñidol Jesús mu. 25 Fei hula Bernabé, Tarso huaria mu amui. Fei com püle quintuyahulfi ta Saulo. 26 Fei petufilu, Antioquía huaria mu yefi. Quiñe tripantu trahuluhuingu quiñentrür ti trahunche engün. Cafei quimeltulelfingün fentren che. Tüfachi huaria meu, Chau Ngünechen ñi duam mu cristiano pingetui tati pu inaniefilu ta Jesús.
27 Feichi mu, quiñeque huentru Chau Ngünechen ñi huerquen-ngelu Jerusalén huaria mu tripaingün, fei ñi amual ta Antioquía huaria mu. 28 Fei huitrapürai quiñe huerquen, Ágabo pingelu. Chau Ngünechen ñi nehuen adcünueyu ñi feipicünual tüfachi dungu: com mapu meu mülechi pu che epe coni fütra filla meu. Feichi ngünenielu Claudio femtripai tüfachi huesa dungu. 29 Feimu tati pu inanieteu, tunte ñi pepi femün engün, adcünuingün ñi quellual pu peñi ca pu lamngen Judea mapu mülelu. 30 Femngechi femingün. Huercülelngei ti quellu tati pu loncolelu. Bernabé engu Saulo yefingu tüfa.
12 Feichi mu ti lonco ülmen Herodes eluhui ñi inantucuafiel ta quiñeque che coneltulelu ti trahunche meu. 2 Herodes fütra cuchillo mu langümfi ta Santiago, Juan tañi peñi. 3 Ngüneduamlu ñi ayühuelfiel tati pu judio che, ca presufi ta Pedro. Com tüfachi dungu rupai petu femngelu tati Fiesta ti Fayümngenochi Cofque. 4 Fei carceltucufi ta Pedro. Meli troquiñ soltau elcünui ñi hueluconque llihuatunieafiel.* Caque troquiñ meli soltau nierquei. Fentepuulu ti Pascua,* Herodes ayüfui ñi juiciantucuafiel ta Pedro com pu che ñi adquiñ meu. 5 Feimu carcel mu elcünungei. Huelu ti trahunche com piuque mu amulei ñi ngillatuniefiel ta Chau Ngünechen, Pedro ñi duam mu.
6 Ca antü Herodes juiciantucurqueafi ta Pedro tati pu che ñi adquiñ meu. Feichi pun Pedro umaucülerquei rangi ta epu soltau, epu cadena mu trarilerquei. Cafei ti carcel ñi conhue püle llihuatulerquei* pu soltau. 7 Üye mu huefrumei Chau Jehová ñi cüme püllü.* Fei quiñe pelon alofpui cheu ñi mülen Pedro. Cafei ti cüme püllü cadi püle fampuhuli ñi cuhu ñi trepelafiel* ta Pedro. Feipifi: “¡Matu huitrapürange!”. Fei tañi cuhu mu llancütripai ti cadena. 8 Ti cüme püllü feipieyu: “Tucunge tami tacun ca tami ocota”.* Pedro femi ñi feipieteu. Af meu, ca feipingei: “Macuñtunge, fei inaen”. 9 Pedro inalen tripai, huelu ngüneduamlai ñi rüfngen tañi femün ti cüme püllü. Quiñe afmatun dungu troquifi. 10 Rupaingu ti hunen troquiñ soltau ca tati epulelu. Fei hula puhuingu pañillhue puerta mu. Tüfa püle tripaquei che ta carcel meu fei ñi puhual ta huaria mu. Tüfachi puerta quisu nülarumei. Feimu tripatuingu, fei rüpü püle amutuingu. Feimeu müten ti cüme püllü quisucünufi ta Pedro. 11 Feichi mu Pedro ngüneduami chem ñi rupan. Fei feipi: “Feula mai ta quimün Chau Jehová* huercüi tañi cüme püllü. Fei lifrenentueneu Herodes ñi cuhu meu. Femngechi ñi rupanoal com ñi ayünieel ti pu judio”.
12 Deu ngüneduamlu tüfachi dungu, Pedro amutui ta María ñi ruca mu, fei Juan ñi ñuque, Marcos ca pingerquei Juan. Fentren che inaniefilu ta Jesús llellipumequei tüfachi ruca mu. 13 Pedro mütrümlu conhue püle, quiñe üllcha cüdauquelu, Rode pingelu, pemei tañi ineingen. 14 Fei quimfilu Pedro ñi dungun, müna ayühui. Huelu nülalai ti puerta. Lefcülen conputui ñi feipiafiel pu inanieteu Pedro ñi mülepan conhue püle. 15 Fei engün feipieyu: “Huedhuedcüleimi”. Huelu ti üllcha amulei ñi feipimequen ta Pedro ñi mülepan. Fei engün eluhui ñi feipial: “Quiñe cüme püllü tati”. 16 Huelu Pedro petu mütrümmequei conhue mu. Nülalelfilu hula engün, pefingün, fei müna afmatulehueingün. 17 Pedro maichicünui ñi cuhu ñi dungunoal engün. Fei cüme nütramelfi chumngechi neicümentueyu Chau Jehová* carcel meu. Fei hula feipifi engün: “Nütramelpuafimün tüfachi dungu ta Santiago ca tati pu peñi”. Feipicünulu müten, tripai. Fei cañpüle amutui.
18 Deu hunlu pofolcahui ti pu soltau, quimlaingün ñi chem rupan ta Pedro. 19 Herodes cüme quintufi ta Pedro, huelu pelafi. Feimu ramtucafi ti pu soltau. Fei huercüi ñi castigangeal engün. Fei hula tripai ta Judea mapu mu, fei ñi pichiñma mülenagal Cesarea huaria mu.
20 Herodes illcutuniefi* ta Tiro ca Sidón müleyechi pu che. Tüfachi pu che ngillaquefui iyael ti mapu cheu ñi ngünenieel ta Herodes. Feimu quiñehuingün ñi llellipuafiel ta Blasto tañi quelluaeteu, tüfachi huentru adniequei ti lonco ülmen ñi ruca. Fei hula nütramcalelfingün tati lonco ülmen Herodes, femngechi ñi cümelcautual engün. 21 Puulu quiñe antü cheu ñi trahuluuquen pu che, Herodes tucutuhui tañi ülmenque tacun, tribunal meu anüpui. Fei eluhui ñi hueupilafiel ti pu che. 22 Feimu ti trahulechi pu che huirari: “¡Tüfa ta quiñe dios ñi dungun, huentru no tati!”. 23 Huelu Herodes püramyelafi ta Chau Ngünechen. Feimeu müten Jehová ñi cüme püllü* cutranelfi. Piruñmai ñi cuerpo,* fei lai.
24 Huelu mai huall püle amulei ñi puhun Chau Jehová ñi dungu,* cafei fentren che feyentuingün.
25 Bernabé engu Saulo fentecünui ñi cüdau, fei tüfa tañi quelluafiel pu peñi ca lamngen Jerusalén meu. Fei amutuingu ca yetufingu ta Juan, feiti Marcos pingelu.
13 Ti trahunche Antioquía huaria mu mülerquei ta Chau Ngünechen ñi pu huerquen ca quimeltufe. Fei tüfa: Bernabé, Symeón feiti Niger pingelu, Lucio ti Cirene che, Manaén feiti quimeltungelu Herodes engu, ti ngünenielu feiti troquiñ mapu. Cafei mülerquei Saulo. 2 Petu ngüñüluulu engün* ca ñi püramyefiel ta Jehová,* Chau Ngünechen ñi nehuen feipi: “Huichucünungepe ta Bernabé ca Saulo. Dullifiñ engu ñi femal quiñe cüdau”. 3 Deu ngüñüluulu ca ngillatucünulu engün, fampuhulelngei ñi cuhu engu. Fei chalitufingün.*
4 Chau Ngünechen ñi nehuen adniefi tüfachi pu huentru. Feimu Seleucia huaria mu nagpui, fei farcu mu puhui engu ta Chipre huapi meu. 5 Puulu engün Salamina huaria mu, conpuingün pu judio ñi ngillatuhue ruca mu.* Amuldungulelfi engu ti pu che Chau Ngünechen ñi dungu. Juan ta quelluqueyu engu.
6 Com ti huapi püle rumeingün ñi puhual ta Pafos huaria mu. Fei pefingün quiñe judio huentru Bar-Jesús pingelu. Tüfa ta calcu huentru ürque, cafei Chau Ngünechen ñi huerquen femfaluuquei. 7 Tüfachi huentru cüdahuelquefi ta Sergio Paulo, quiñe quim huentru gobernadorcülelu.* Feichi huentru mütrümfi ta Bernabé engu Saulo. Müna cüpa allcüturquei Chau Ngünechen ñi dungu. 8 Feichi huentru Elimas ca pingerquei, tüfa cüpa feipilei calcu huentru. Fei caiñetufi ta Bernabé engu Saulo, cüpa catrütufi ti gobernador ñi feyentunoal ta Ñidol Jesús meu. 9 Feimu Chau Ngünechen elufi ñi nehuen ta Saulo, Pablo pingelu. Fei tüfa cüme lelicünufi ta Elimas. 10 Feipifi: “Eimi re ngünencan ca huesa dungu raquiduamqueimi. Eimi ta Huecüfü ñi fotüm, caiñetuquefimi com tati norngelu. ¿Chumngelu* cacünuquefimi Jehová* ñi nor cüme dungu? 11 Chau Jehová* juzgaeimu. Traumaleaimi, pichi alüñmayai tami pelohuenoal ti pelon antü” feipi Pablo. Feimeu müten trucuri tañi quintun, fei dumiñnagi tañi nge. Fei sumpatuyahui* ñi nüñmangeal tañi cuhu. 12 Ti gobernador pefilu ñi rupan, feyentui. Rume afmatulehuei Chau Jehová* ñi quimeltun mu.
13 Pablo ca tañi pu compañ Pafos huaria mu tripatuingün. Fei farcu mu puhuingün ta Perga huaria, Panfilia troquiñ mapu mülelu. Huelu Juan elcünueyu, fei huiñotui Jerusalén huaria mu. 14 Huelu amulei ñi miyahun engu. Perga huaria tripatuingu, fei puhuingu Antioquía huaria, Pisidia troquiñ mapu mülelu. Fei ürcütun antü mu* conpuingu ca anüpuingu ti ngillatuhue ruca meu. 15 Deu papeltungelu Moisés ñi ley dungu ca ñi huirintucuel Chau Ngünechen ñi pu huerquen, pu adnielu ti ngillatuhue ruca feipifalfingün ta Pablo engu Bernabé: “Pu peñi, nielmu quiñe dungu tamu yafültucuafiel tati pu che, allcütuhuayiñ”. 16 Feimu Pablo huitrapürai, nengümi ñi cuhu. Fei feipi:
“Pu Israel huentru ca com tati yamquefilu* ta Chau Dios, allcütumün. 17 Pu Israel che ñi Ngünechen dulli taiñ pu cuifiqueche. Quisu tañi mapu mu mülerquelafui engün, Egipto mapu mu mülerquefui. Huelu Chau Ngünechen quellueyu engün. Fei fütra pepiluhun mu nentueyu engün. 18 Pu Israel che 40 tripantu miyaulu engün huellin mapu mu,* Chau Ngünechen illcufemlai* tañi huesa femün engün. 19 Fei apümcafi regle troquiñche Canaán mapu mu mülelu. Fei elufi tati pu Israel che ñi ngen-ngeal ti mapu engün. 20 Com tüfachi dungu alüñmai ñi rupayal 450 tripantu.
Fei hula Chau Dios eli pu juez puulu hula ta Samuel ñi antü, tüfa ta Chau Ngünechen ñi huerquen. 21 Huelu pu Israel che feipingün ñi elungeal quiñe lonco ülmen. Feimu Chau Ngünechen elufi ta Saúl, Quis ñi fotüm, quiñe huentru Benjamín ñi troquiñche tuulu. Saúl 40 tripantu ngüneniefi pu Israel che. 22 Fei hula Chau Ngünechen famentufi ta Saúl, eli ta David ñi ngünenieal. Feichi huentru mu feipicünui: ‘Ngüneduamfiñ ta David, Jesé ñi fotüm, fei ayühuelmaeneu tañi piuque. Tüfachi huentru femürpuai com tañi ayünieel iñche’. 23 Tüfachi huentru ñi cüpanche mu Chau Ngünechen entufi ta Jesús, fei ñi montulafiel pu Israel che chumngechi ñi feipicünuel. 24 Petu ñi acunon Jesús, Juan amuldungulelfi com pu Israel che ñi fautizahual, fei ñi quimfalcünual ñi nor raquiduamtun engün. 25 Huelu Juan epe fentecünulu tañi cüdau, feipi: ‘¿Inei pimuquen ta iñche? Feiti che tamün üngümniefiel, iñche no tati. Huelu quimaimün tüfachi dungu: feiti inalepalu iñche meu, nentupüroñmalayafun rume tañi ocota’.*
26 Pu peñi, Abrahán ñi pu cüpanche ta eimün, tati pu yamquefilu ta Chau Ngünechen. Allcütumün. Iñchiñ ta elungeiñ tüfachi dungu chumngechi montuluhuaiñ. 27 Huelu pu Jerusalén che ca pu gobernante lloulafi engün tati montulchefe, juiciantucufingün. Femngechi femtriparpui chem ñi huirintucuel Chau Ngünechen ñi pu huerquen, fei ñi papeltungequeel fillque ürcütun antü. 28 Chem no rume peñmangelai ñi langümngeal. Huelu langümngepe pifingün ta Pilato. 29 Deu femtripalu com ti huirinconcülelu chem ñi rupayal Jesús, orcon mamüll meu* nacümfingün,* fei rüngan mu tucufingün. 30 Huelu Chau Ngünechen huiñomongeltufi rangiñ ti pu layelu. 31 Alün antü peufaluhui tañi pu inanieteu mu. Tüfa engün Galilea mapu püle tripaingün, fei huechuingün ta Jerusalén huaria mu Jesús engün. Tüfa engün huldungulelquefi ti pu che.
32 Feimu tati cümeque dungu Chau Ngünechen ñi feipicünufiel taiñ pu cuifiqueche, iñchiñ amuldunguleluhuiyiñ. 33 Chau Ngünechen huiñomongeltufi ta Jesús. Tañi feipicünun com cüme huechurpui, femngechi taiñ fürenengeal, fei tañi pu yallngen. Chumngechi huirintuculei ti epungechi salmo feipilelu: ‘Eimi iñche tañi fotüm, fachantü tami chaungerpun iñche’. 34 Chau Ngünechen feipicünui ñi huiñomongeltuafiel ta Jesús rangiñ ti pu layelu. Cafei turpu niehuelayai che ñi cuerpo* laquelu ca funaquelu. Feimu feipi: ‘Iñche eluhuayiñ cümeque dungu, chumngechi feipicünufiñ ta David, tañi rüf piuqueyeniefiel. Manelfali tüfachi dungu ñi feipicünun’. 35 Cangelu salmo feipilei: ‘Elulayafimi ñi funayal tañi cuerpo tami manelfal che’. 36 David femi Chau Ngünechen tañi ayünieel com tañi mongen meu, fei lai.* Rüngaltucungei taiñ pu cuifiqueche yem engün, ca tañi cuerpo funai. 37 Huelu feichi che Chau Dios ñi huiñomongeltufiel* funalai tañi cuerpo.
38 Feimu llemai pu peñi, quimaimün tüfachi dungu: feichi huentru ñi lan mu Chau Ngünechen rulpacünuai tamün culpan.* Tüfachi dungu quimeleluhuiyiñ. 39 Moisés ñi ley meu nor che troquingelayaimün. Huelu tüfachi huentru ñi lan mu, Chau Ngünechen nor che troquituafi com tati feyentulu. 40 Feimu cuñiutuculemün tamün rupanoal chumngechi ñi huirintucuel Chau Ngünechen ñi pu huerquen. Feipi engün: 41 ‘Tamün antü meu femquen quiñe cüdau. Huelu cüme quimeltungelmün rume, feyentulayaimün. Ngüneduamfimün tüfachi cüdau eimün pu illamcaquelu. Afmatuleaimün, fei layaimün’”.
42 Pablo ca Bernabé tripatulu ti ngillatuhue ruca mu, tati pu che llellipufingün ta cangelu ürcütun antü mu ñi nütramcayal tüfachi dungu. 43 Ti ngillatuhue ruca mu fentren judio ca tati pu concülelu pu judio ñi huimtun, püramyequefi ta Chau Ngünechen. Feimu feichi fentecünulu ti trahun, feichi pu che inafingün ta Pablo ca Bernabé. Tüfa engu nütramcalelfi ca yafültucufi ti pu che ñi llounieafiel Chau Ngünechen ñi piuqueyechen.
44 Fei cangelu ürcütun antü, epe com huaria che trahuluhui ñi allcütuafiel Chau Jehová ñi dungu.* 45 Pu judio pefilu ñi trahulen fentren che, ütriri engün. Fei huesa piuque mu chaftudungufingün Pablo ñi feipin. 46 Feimu Pablo ca Bernabé nehuen piuque mu feipi engu: “Eimün hune mülefui tamün quimelelngeal Chau Dios ñi dungu. Huelu pilaimün ñi allcütual. Femngechi quimfali tamün elungenoafel rumel mongen. Feimu amuldunguafiyiñ pu catripanche.* 47 Chau Jehová* ta huercüeyumu. Feipi: ‘Pelon reque elcünueyu tati pu catripanche meu. Fei huall mapu püle amuldunguafimi tati pu che chumngechi montulngeai engün’”.
48 Pu catripanche allcülu tüfachi dungu rume ayühuingün. Fei püramyefingün Chau Jehová ñi dungu.* Com pu che ayünielu ñi llohual ti rüf dungu, fei ñi nieal rumel mongen, feyentuingün. 49 Jehová ñi dungu* com feichi mapu püle puhui. 50 Huelu pu judio ngüchaltucufingün pu ülmenque domo yamquefilu ta Chau Dios. Cafei ngüchaltucufingün pu yamfal huentru huaria mu ñi caiñetuafiel ta Pablo ca Bernabé. Fei huemünentungeingu* ti huaria mu. 51 Pablo ca Bernabé mütrohuingu ti trufür tañi namun meu, femngechi ñi ngüneduamal engün tañi huesa femün. Fei hula Iconio huaria mu amutuingu. 52 Jesús tañi pu inanieteu rumeñma ayüucüleingün. Cafei Chau Ngünechen elueyu ñi nehuen engün.
14 Iconio huaria mu, Pablo ca Bernabé conpuingu pu judio ñi ngillatuhue ruca meu.* Fente cüme nütramcalu engu, fentren judio ca Grecia che feyentuingün. 2 Huelu pu judio feyentunolu, huesa raquiduamelfingün ti pu catripanche.* Fei ngüchaltucufingün ñi caiñetuafiel ta Pablo engu Bernabé. 3 Huelu Chau Jehová ñi pepiluhun mu,* nehuen piuquecünuhuingu. Fei alüñma huldungulelfingu pu che Chau Ngünechen ñi rume cutranpiuqueyechen. Chau Dios elufi ta Pablo ca Bernabé ñi femal fütraque afmatun dungu. Femngechi pengeli ñi rüfngen tañi huldunguel engu. 4 Feimu pu huaria che hudaingün. Quiñeque quelluntucufi tati pu judio, huelu caquelu quelluntucufi ti pu apostol. 5 Fei ti pu catripanche, pu judio ca ti pu gobernante nütramcahuingün chumngechi huesalcayafiel ca curatuafiel ta Pablo engu Bernabé. 6 Fei engu quimlu tüfachi dungu, lefmahuingu Licaonia troquiñ mapu meu. Puhuingu ta Listra ca Derbe huaria ca quiñeque lof üye püle mülelu. 7 Üyeu amuldungulelfingu ti pu che Chau Ngünechen ñi cümeque dungu.
8 Listra huaria mu mülerquei quiñe huentru. Fei choyüngelu müten pepi trecalai. 9 Tüfachi huentru allcütumequei Pablo ñi feipin. Feimu Pablo cüme lelifi, fei ngüneduamfi ñi feyentulen, fei tañi tremotual.* 10 Fei nehuentu feipifi: “Huitrapürange”. Fei ti huentru rincülen huitrapürai, fei trecatui. 11 Pu che pefilu ñi femün Pablo, Licaonia quehun mu huiraringün: “¡Tati pu dios huentrucünuupai! Fei nagpaingün iñchiñ meu”. 12 Pablo doi dunguquerquefui, feimu Hermes* üitungei. Huelu Zeus* pingei ta Bernabé. 13 Hulngiñ huaria püle mülerquei Zeus pingechi dios ñi ngillatuhue ruca. Fei ti sacerdote cüdauquelu tüfa mu, conhue huaria püle cüpali toro ca rayen. Fei pu che engün cüpa chalintuculelfingün ta Pablo engu Bernabé.
14 Quimlu engu tüfachi dungu, huichafcaingu* tañi tacun. Lef coningu rangi ti pu che mu, fei huirari engu: 15 “Pu hueni, ¿chumngelu* femmequeimün tüfachi dungu? Iñchiñ ta che eimün reque, ca cutrancauqueiñ. Amuldunguleluhuiyiñ Chau Dios ñi cümeque dungu, fei tamün elcünual ti falinochi dungu. Püramyeafimün taiñ mongelechi Chau Ngünechen, tati deumalu ti huenu, mapu, lafquen ca itrofill mülelu üye mu. 16 Cuifi femcünufi tati pu troquiñche ñi inayal quisu tañi rüpü engün. 17 Huelu cümeque dungu femi, fei ñi quimfalcünual tañi ineingen. Elungeimün mahun, cümeque cosecha, alün iyael, fei ñi rume ayühual tamün piuque” pi engu. 18 Huelu Pablo engu Bernabé feipilu rume tüfachi dungu ñi femngenoal chalintucun,* ngellu catrütufingu tati pu che.
19 Fei hula acui quiñeque judio Antioquía ca Iconio huaria tuulu. Fei ngüchaltucufingün ti pu che ñi caiñetuafiel ta Pablo. Feimu curatufingün, lalu troquifingün. Fei huingüdentufingün huecuntu huaria püle. 20 Huelu ti pu inanieteu trahuluhui fei ñi inafül püle. Pablo huitrapüratui, fei huaria mu conpui. Ca antü Bernabé engu amui Derbe huaria mu. 21 Feichi huaria mu amuldunguingu Chau Ngünechen ñi cümeque dungu. Fei quimeltufingün fentren che ñi inayafiel ta Jesús. Fei hula huiñotuingu ta Listra, Iconio ca Antioquía huaria mu. 22 Üyeu yafültucufingu pu inaniefilu ta Jesús, fei ñi nehuentuleal tañi feyentun engün. Feipifingu: “Chau Ngünechen ngünenietule ta mapu, fentren huesaque dungu rupayaiñ taiñ conpual”. 23 Cafei elcünuingu quiñeque huentru ñi loncoleal caque trahunche mu. Tüfachi pu huentru feyenturpui ta Chau Ngünechen meu. Fei Pablo engu Bernabé llellipuingu, ngüñüluhuingu ca elelfingu ta Chau Jehová* ñi cuñiutucuafiel tüfachi pu huentru.
24 Fei hula Pisidia mapu püle rupaingu. Fei puhuingu ta Panfilia mapu mu. 25 Perga huaria mu amuldunguingu Chau Ngünechen ñi dungu. Fei amuingu Atalia huaria mu. 26 Farcu mu amuingu ta Antioquía ñi fentecünual tañi cüdau. Ellaca mu tüfachi huaria mu, pu peñi ngillatufingün ta Chau Ngünechen ñi füreneafiel ta Pablo engu Bernabé ñi cüdau.
27 Puulu engu ta Antioquía huaria mu, trahulfingu pu peñi ca pu lamngen. Ca nütramcalelfingu com ñi femün engu Chau Ngünechen ñi quellun mu. Cafei nütramcalelfingu Chau Ngünechen ñi quellufiel pu catripanche ñi feyentual. 28 Feimu alüñma mülenagingu pu inanieteu engün.
15 Fei cüparquei quiñeque huentru Judea meu tuulu. Quimeltufingün tati pu peñi: “Circuncidangenolmün chumngechi feipi Moisés ñi ley, montulngelayaimün”. 2 Huelu Pablo ca Bernabé femngechi raquiduamlai, feimu alüntu trafdunguhuingün. Fei huercüngei Pablo, Bernabé ta caquelu peñi engün cheu ñi mülen pu apostol ca pu loncolelu Jerusalén huaria mu. Femngechi ñi nütramcayal tüfachi dungu.
3 Feimeu ti trahunche nguyulmeyu engün rüpü püle. Fei hula Fenicia ca Samaria mapu püle rupai engün. Nütramcafingün tati pu peñi, pu catripanche* ñi püramyefiel ta Chau Ngünechen. Pu peñi allcülu, müna ayühuingün. 4 Pablo, Bernabé ca ti pu caquelu peñi puulu engün ta Jerusalén huaria, ti trahunche, pu apostol ca pu loncolelu cüme llohueyu engün. Fei nütramcafingün com ñi femün engün Chau Ngünechen ñi quellun mu. 5 Huelu fei meu mülerquei quiñeque peñi inaquefulu pu fariseo ñi quimeltun. Fei huitrapüraingün tañi huancu mu, ca feipi engün: “Mülei ñi circuncidangeal engün ca inayal Moisés tañi ley”.
6 Feimu pu apostol ca pu loncolelu trahuluhuingün ñi ngüneduamal tüfachi dungu. 7 Alüntu ngüneduamlu engün, Pedro huitrapürai, fei feipi: “Pu peñi, deu quimnieimün, rangiñ eimün meu Chau Ngünechen dullieneu ellaca mu. Femngechi iñche tañi huldungun meu, pu catripanche ñi allcütual ca feyentual Chau Ngünechen ñi cümeque dungu. 8 Chau Ngünechen quimnieñmafi pu che ñi piuque. Feimu elufi tañi nehuen tati pu catripanche, iñchiñ reque. Femngechi quimfalcünui ñi lloufiel engün. 9 Chau Ngünechen chumngechi troquiqueiñmeu iñchiñ, ca femngechi troquiquefi pu catripanche. Tañi feyentun mu engün, liftuñmafi tañi piuque. 10 Feimu, ¿chumngelu* illculcafimün* ta Chau Ngünechen? Feipiquefimün tati pu feyentulelu ñi yeal quiñe fane dungu. Huelu iñchiñ ca taiñ pu cuifiqueche no rume pepi yequelafiyiñ. 11 Iñchiñ maneluucüleiñ taiñ montulngeal Ñidol Jesús tañi fütra cutranpiuqueyechen meu. Pu catripanche cafei” pi Pedro.
12 Allcütulu tüfachi dungu, com tati pu trahuluucülelu chem pilai rume. Fei eluhuingün ñi allcütuafiel ta Bernabé engu Pablo. Fei engu nütramcai ti fütraque afmatun dungu ñi femün engu Chau Ngünechen ñi quellun mu rangi tati pu catripanche. 13 Fentecünulu ñi nütram engu, Santiago feipi: “Pu peñi, allcütumuchi. 14 Symeón deu nütramcaeiñmeu, Chau Ngünechen feula ta lloufi pu catripanche. Femngechi tati pu catripanche meu dulliai che ñi yenieal tañi üi. 15 Tüfachi dungu rupai chumngechi ñi huirintucuel Chau Ngünechen ñi pu huerquen. Feipi: 16 ‘David tañi ruca* tranalei. Feimu rupale tüfachi dungu, huiñotuan. Fei huiño deumatuafiñ, huitrañpüramtuafiñ. 17 Femngechi tati pu huentru mülehuelu, com piuque mu serfiafi ta Chau Jehová* quiñentrür tati pu catripanche engün. Tüfachi pu che yeniei iñche tañi üi, pi Jehová.* Fei huechunentumequei tüfachi dungu 18 fütra cuifi ñi feipicünuel’. 19 Feimu llemai, ngelai taiñ catrütuafiel tati pu catripanche ayüle ñi serfiafiel ta Chau Ngünechen, pin iñche. 20 Mülei taiñ huirintuculelafiel engün tüfachi dungu: famentupe engün chem ñi chalintuculelngen pu coilaque dios ñi adentun, ti pod cudumuhun,* ti mollfüñ ca tati pu culliñ entumollfüñngenolu. 21 Fütra cuifi ñi mülen che huldunguquelu Moisés tañi huirintucun fillque huaria mu. Nehuentu dungun meu papeltungequei ngillatuhue ruca mu* fillque ürcütun antü” pi Santiago.
22 Feimeu pu apostol, pu loncolelu ca com tati trahunche dullingün quiñeque huentru ñi compañafiel ta Pablo ca Bernabé engu, Antioquía huaria mu. Fei huercüngei ta Judas, Barsabás pingelu, ca Silas. Fei engu loncolerquei tati pu peñi meu. 23 Fei elungeingün tüfachi carta feipilelu:
“Iñchiñ pu apostol ca pu loncolelu, tamün pu peñi, huercüleluhuiyiñ tüfachi carta ta eimün, pu peñi catripanchengelu Antioquía, Siria ca Cilicia meu mülelu. ¡Mari mari! 24 Allcüntucuiñ, quiñeque peñi tüfa meu tuulu amuingün üyeu. Tüfachi pu huentru ayüfui tamün hueluraquiduamelaeteu ta eimün. Feimu huesa duamelqueimünmeu tañi feipin engün. Huelu iñchiñ huercülafiyiñ engün. 25 Feimeu quiñehuiyiñ tamün huercülelafiel epu huentru, tüfa engu compañyefi taiñ saquinque peñi Bernabé engu Pablo. 26 Tüfa engu hulcünui tañi mongen taiñ Ñidol Jesucristo ñi üi mu. 27 Feimu huercüleluhuiyiñ ta Judas engu Silas, femngechi ñi nütramcalelafiel ta eimün tüfachi dungu. 28 Chau Ngünechen ñi nehuen ca iñchiñ cüpa feipiulayiñ tamün yeal fanechi dungu, tüfachi duamfalchi dungu müten: 29 famentuafimün chem ñi chalintuculelngen pu coilaque dios ñi adentun, tati mollfüñ, tati pu culliñ entumollfüñngenolu ca ti pod cudumuhun.* Famentufilmün com tüfachi dungu, cüme feleaimün. ¡Peucayal! ¡Cüme rupaleaimün!”.
30 Fei tüfachi pu huentru amuingün ta Antioquía huaria mu. Üyeu trahulfingün ti troquiñche, fei elufingün tati carta. 31 Ti pu che papeltufilu ti carta, müna ayühuingün ti yafüluhun dungu meu. 32 Judas engu Silas Chau Ngünechen ñi huerquen ürque. Feimu fentren hueupin mu quellufingu ca yafültucufingu tati trahunche. 33 Pichiñma mülenagi engu Antioquía huaria mu. Fei hula deu chalingetulu,* Jerusalén huaria mu huiñotuingu. 34 *—— 35 Huelu Pablo ca Bernabé Antioquía huaria meu mülenagingu ñi quimeltucheal. Fei engu ca fentren caquelu peñi, amuldunguingün Chau Jehová ñi cümeque dungu.*
36 Quiñeque antü rupalu, Pablo feipifi ta Bernabé: “Feula huiñotuaiñ feichi huaria cheu amuldunguiñ Chau Jehová ñi dungu.* Pemeafiyiñ tati pu peñi ca pu lamngen taiñ quimal ñi chumlen engün”. 37 Bernabé rume ayüfui ñi compañaeteu ta Juan, feiti Marcos pingelu. 38 Juan elcünurquefi engu Panfilia mapu meu, fei quellulafi ñi huechunentual ti amuldungun. Feimu feula Pablo pilai ñi yeafiel. 39 Feimu müna illcutuhuingu,* fei hudaingu. Bernabé yefi ta Marcos. Fei farcu mu amuingu ta Chipre huapi. 40 Pablo dullifi ta Silas, fei amutuingu. Huelu hune tati pu peñi llellipufingün ta Chau Jehová* ñi cuidayafiel engu. 41 Fei Siria ca Cilicia mapu püle rupaingu ñi yafültucuafiel tati trahunche.
16 Fei Pablo puhui ta Derbe huaria. Fei hula amui ta Listra huaria mu. Üyeu mülerquei quiñe huentru inaquefilu ta Jesús, Timoteo pingelu. Fei tañi ñuque judio tuhun-ngei ca feyentuquefi ta Jesús. Huelu tañi chau Grecia che ürque. 2 Pu peñi Listra ca Iconio huaria mu mülelu rume cüme nütramyequefingün ta Timoteo. 3 Pablo feipi ñi cüpa yeafiel ta Timoteo. Com pu judio üyeu mülelu quimnierquei ñi griego tuhun-ngen tañi chau. Feimu Pablo circuncidafi ta Timoteo. 4 Pablo ca tañi pu compañ fillque huaria püle miyahuingün. Fei huldungulelfingün tati pu peñi chem ñi dulliel pu apostol ca pu loncolelu Jerusalén mülelu, femngechi inayal engün tañi feipin. 5 Feimu llemai, tati pu trahunche doi nehuentui ñi feyentun engün. Cafei fill antü conquei che ti trahunche mu.
6 Chau Ngünechen ñi nehuen elulaeyu engün ñi huldungual ti huercün dungu ta Asia mapu mu. Feimu Frigia ca Galacia mapu püle rupaingün. 7 Doi mai, puulu engün ta Misia mapu meu, cüpa coningün Bitinia mapu püle. Huelu Jesús ñi nehuen elulaeyu engün* ñi conpual. 8 Feimu Misia mapu püle rupaingün. Fei puhuingün ta Troas huaria mu. 9 Pun meu, Pablo pei quiñe afmatun dungu. Tañi adquiñ mu pefi quiñe huentru Macedonia mapu tuulu, fei llellipumequeyu: “Macedonia mapu mu cüpange, quellumupaiñ”. 10 Fei ngüneduamiyiñ Chau Dios taiñ mangeleteu, femngechi taiñ amuldungual ñi cümeque dungu feichi mapu püle. Feimeu Pablo pefilu müten ti afmatun dungu, yafüluhuiyiñ ñi amual feichi mapu mu.
11 Troas huaria mu püraiñ farcu mu, fei amuiñ ta Samotracia huapi meu. Ca antü müten, tripaiñ taiñ amual Neápolis huaria mu. 12 Fei hula amuiñ ta Filipos, pu Roma che ñi huaria.* Tüfa tati doi falin huaria Macedonia troquiñ mapu mu. Feichi huaria mu mülenagpuiñ quiñeque antü. 13 Ürcütun antü huecuntu huaria tripaiñ, inaltu leufü püle amuiñ, cheu trahuquelu pu che ñi llellipual troquifiyiñ. Fei anücünuhuiyiñ ca nütramcafiyiñ pu domo trahuluucülelu. 14 Quiñe domo yamquefilu* ta Chau Ngünechen allcütulerquei, Lidia pingei. Fei Tiatira huaria tuhui, cafei coñol tacun* fendequei. Chau Jehová* quellueyu ñi cüme ngüneduamafiel ca llohuafiel chem ñi feipin ta Pablo. 15 Fautizaulu hula Lidia ca tañi pu che, llellipueiñmeu: “Quiñe che feyentufilu ta Chau Jehová* troquimuli, tañi ruca meu umapayaimün”. Fei fentecünulai taiñ mangeleteu.
16 Petu amulelu iñchiñ cheu ñi ngillatuquen che, pefiyiñ quiñe üllcha. Tüfa contunierqueyu quiñe huecüfü pelontuchequelu. Feichi pu che ngen-ngelu ti üllcha domo meu fentren plata hueuquefui tañi pelontuchequen mu. 17 Ti üllcha inantucunieiñmeu iñchiñ ca Pablo, huirari: “Tüfachi pu huentru cüdahuelquefi tati Doi Alüpüralechi Ngünechen, ca amuldungumequeingün chumngechi tamün montual”. 18 Ti üllcha pütrüñma femi tüfachi dungu. Feimeu Pablo afeluhui, huiñoquintui ca feipifi ti huesa püllü: “Jesucristo ñi üi meu feipieyu, elcünufinge ti üllcha”. Feimeu müten ti huesa püllü elcünufi ti üllcha.
19 Feimu fentepui ñi huehun plata feichi pu che ngen-ngelu ti üllcha meu. Ngüneduamlu engün, nüfingün ta Pablo ca Silas. Fei huingüdyefingün feria mu, cheu ñi mülen pu gobernante. 20 Fei yefingün cheu ñi mülen pu ñidolcülelu huaria meu. Feipi engün: “Tüfachi pu huentru illculcamequefingu* tati pu huaria che, tüfa ta judio che ürque. 21 Huelu quimeltumequeingu caque huimtun. Iñchiñ ta Roma che, feimu ngelai taiñ inayafiel feichi huimtun”. 22 Fei ti pu che lefcontufi ta Pablo engu Silas. Pu ñidolcülelu huaria meu huichafcañmafi ñi tacun* ca huercüingün ñi huimacangeal engu. 23 Deu fütra huimacangelu, carceltucungeingu. Cafei cüme llihuatunieafimi pingei* ti soltaucülelu carcel meu. 24 Feipingelu tüfachi dungu, ti soltau doi ponhuitulechi mülehue meu elcünufi engu. Fei traricünuñmafi ñi namun engu rangi epu fütraque trafla mu.*
25 Rangipunlu, Pablo ca Silas ngillatumequeingu. Cafei ülcantun meu püramyemequefi engu ta Chau Ngünechen. Caquelu presu allcütulerquei. 26 Fei ruparumei quiñe fütra nüyün, mütroucafi ti carcel. Feimeu müten com ti puerta nülarumei, fei com pu presu ñi cadena llancünagi. 27 Trepelu ti soltau* pefi ñi nülalen ti carcel ñi puerta, raquiduami ñi lefmahun ti pu presu. Fei nentui tañi fütra cuchillo, epe langümuufui. 28 Huelu Pablo nehuentu huirareleyu: “¡Ngelai tami langümuhual, com mülecaiñ tati!”. 29 Feimu ti soltau feipi ñi cüpalelngeal pelontuhue. Lefconpui, fei müllmüllcülen lucunagi Pablo ca Silas ñi namun püle. 30 Fei hula, ti soltau nentupafi ca feipifi engu: “¿Chumafun tañi montual?”. 31 Fei huiñoldungungei:* “Feyentunge ta Ñidol Jesús meu, fei montuaimi eimi ca tami pu che”. 32 Feimu ti soltau ca com tañi pu che amuldungulelngei Chau Jehová ñi dungu.* 33 Feichi pun müten ti soltau yefi ta Pablo engu Silas ca cüchañmafi tañi allfen engu. Fei müchai müten ti soltau ca com tañi pu che fautizangei engün. 34 Fei ti soltau yefi engu tañi ruca mu ca pepicalelfi iyael. Feimu ti soltau ca com tañi pu che rumeñma ayüucületuingün ñi feyentufiel ta Chau Ngünechen.
35 Deu hunlu, pu ñidolcülelu huaria mu huercüingün ta caquelu soltau, ñi feipiafiel ti soltaucülelu carcel meu: “Lifrenentufinge feichi pu huentru” pingei. 36 Feimu ti soltau feipifi ta Pablo tüfachi dungu: “Pu ñidolcülelu huaria mu huercüingün quiñeque huentru tamu lifrenentungeal. Feimu tripamu, cüme miyahuaimu”. 37 Huelu Pablo feipifi ti pu huentru: “Roma che iñchiu. Huelu pu che ñi adquiñ meu huimacangeyu, juiciantucungelayu rume, fei carceltucungeyu. ¿Feula lifrenentungeayu am? ¡Turpu! Cüpape engün tayu lifrenentuaeteu” pifi. 38 Tati pu soltau feipifi tati pu ñidolcülelu huaria meu ñi chem pin ta Pablo. Fei engün quimlu ñi Roma chengen tüfachi epu huentru, llicaingün. 39 Fei ti pu ñidolcülelu huaria meu pemefingün ta Pablo engu Silas. Müna huesa, huelulcaiñ pifingün. Fei huecun nentufingün ca feipifingün ñi amutual ti huaria meu. 40 Huelu Pablo engu Silas tripatulu carcel meu, Lidia ñi ruca meu amuingu. Fei yafültucufingu tati pu feyentulelu, fei hula amutuingu.
17 Feimu Anfípolis ca Apolonia huaria püle rupaingün. Fei puhuingün ta Tesalónica huaria. Tüfa mu pu judio nierquei quiñe ngillatuhue ruca.* 2 Fei Pablo conpui cheu ñi trahulen engün. Huimtulerquei ñi femal tüfachi dungu. Feimu cüla ürcütun antü quellufi engün ñi loncontucual Chau Ngünechen ñi huirintucuel. Femngechi quimeltulelfi engün. 3 Cüme nütramcalelfi engün ñi duamfalngen ta Cristo tañi lan ca tañi huiñomongetun rangiñ ti pu layelu. Chau Ngünechen ñi huirintucuel meu pengelelfi tüfachi dungu. Feipiquei: “Tüfa tati Cristo, feiti Jesús iñche tamün nütramcalelfiel”. 4 Feimu llemai quiñeque che feyentuingün, fei quiñehuingün Pablo engu Silas. Ca femngechi femi fentren pu Grecia che cüpa ayühuelfilu ta Chau Dios. Cafei alün yamfal domo feyentuingün.
5 Huelu pu judio fente ütrirlu engün, trahulingün quiñeque huesaque huentru pecanquiyaulu feria püle.* Fei trahulingün fentren che ñi pofolcayafiel ti huaria che. Feimu lefcontufingün ta Jasón ñi ruca. Quintuyahulfi engün ta Pablo ca Silas, femngechi ñi hultucuafiel ti trahulechi che mu. 6 Huelu pelafingün, fei huingüdentufi engün ta Jasón ca quiñeque peñi. Yefingün cheu ñi mülen ti huaria ñi pu gobernante. Fei huiraringün: “Ti pu huentru fill püle hueluraquiduamfilu pu che ca mülepaingün tüfa mu. 7 Jasón ta lloufi quisu tañi ruca meu. Com tüfachi pu huentru caiñetudungumequefi ñi huercüel Roma ñi Lonco Ülmen.* Feipimequei engün ñi mülen cangelu lonco ülmen, Jesús”. 8 Allcütulu tüfachi dungu, pu che ca pu gobernante llicaingün. 9 Feimu cofrangei ta Jasón ca pu caquelu peñi ñi lifrenentungeal. Fei hula elungei ñi amutual engün.
10 Feichi pun, pu peñi huercüfingün ta Pablo ca Silas engu ñi amual ta Berea huaria. Puulu, amuingu pu judio ñi ngillatuhue ruca meu. 11 Huelu tüfachi pu judio Berea huaria mülelu doi cüme allcütuingün ta Tesalónica huaria mülechi pu che meu. Tüfa engün eluucülefui ñi llohual Chau Ngünechen ñi dungu. Cafei fill antü cüme ngüneduamquefuingün Chau Ngünechen ñi huirintucuel, femngechi tañi quimal ñi rüfngen tañi feipingeel engün. 12 Feimu fentren che feyentuingün. Cafei alün yamfal domo Grecia tuhun-ngelu ca quiñeque huentru feyentuingün. 13 Huelu ti pu judio Tesalónica huaria mu, quimi Pablo ñi huldungufiel ti pu che Chau Ngünechen ñi dungu Berea huaria mu. Feimu üyeu amuingün. Fei ngüchaltucufingün ti pu che ñi caiñetuafiel engu. 14 Feimeu müten pu peñi feipifingün ta Pablo ñi amutual lafquen püle. Huelu Silas ca Timoteo üyeu mülecaingu. 15 Huelu pu compañyefilu Pablo, Atenas huaria mu yefingün. Fei hula huiñotuingün, fei feipipafingün ta Silas ca Timoteo müchai müten ñi trahuluhual Pablo engu.
16 Pablo üngümniefi tüfachi epu huentru Atenas huaria mu. Huelu pefilu ñi mülen fentren coilaque dios ñi adentun, rume huesa duamnagi. 17 Feimu ngillatuhue ruca mu eluhui ñi nütramcahual pu judio engün, cafei caquelu che püramyequefilu ta Chau Dios. Fei cheu miyauquelu fentren che,* fill antü nütramcalelquefi tuchi rupaquelu tüfa püle. 18 Huelu quiñeque quim huentru inaquefilu Epicuro ca Zenón ñi quimeltun,* caiñetudungufingün ta Pablo. Quiñeque ramtuingün: “¿Chem cüpa feipi tüfachi huedhued huentru?”. Caquelu feipi: “¿Huldunguyaupelai pu catripanche ñi pu dios?”.* Pablo huldungulelfi pu che Jesús ñi cümeque dungu ca tati pu layelu ñi huiñomongetun, feimu ti pu che feipi tüfachi dungu. 19 Fei nüfingün ta Pablo, yefingün Areópago huincul meu. Feipi engün: “¿Chem am tati hue quimeltun tami huldunguel? 20 Turpu allcüquelafuiñ chem tami feipiel. Cüpa quimiyiñ chem pifel tüfachi dungu” pi engün. 21 Com pu Atenas che ca pu catripanche üye mu mülelu,* adngelluuquefuingün re ñi nütramcahual ca allcütual hueque dungu. 22 Areópago huincul mu Pablo huitrapürai, fei feipi:
“Pu Atenas huentru, com tamün femqueel, eimün doi yamquefimün* tati pu dios ta caquelu che meu. 23 Tüfa ta feipihuayiñ, petu trecalelu iñche cüme ngüneduamfiñ chem tamün püramyequefiel. Fei pefiñ quiñe altar,* niei tüfachi huirintucun: ‘Quiñe quimngenoelchi Dios ngealu’. Feiti Dios mu ta nütrameluhuayiñ. Eimün püramyefimün, huelu quimlafimün. 24 Feichi Dios deumai ta mapu ca com ñi mülen tüfa mu. Ñidolcülei ta huenu ca ti mapu meu. Feimu mülequelai ti ngillatuhue ruca mu ñi deumael pu huentru. 25 Duamtunielai ta pu che ñi serfiaeteu, Chau Ngünechen mai ta eluquefi ta com pu che mongen, neyen ca com dungu. 26 Quiñe huentru meu müten deumai com pu troquiñche, femngechi ñi müleal engün huall mapu püle. Feipicünui chumül ñi rupayal fillque dungu. Cafei elcünui cheu ñi müleal pu che. 27 Chau Ngünechen ayüniei pu che ñi quintuaeteu, sumpatuyaule rume,* peafi engün. Rüfcünu llemai, Chau Dios camapulelai caque quiñeque iñchiñ meu. 28 Fei ñi duam mu mai ta mongeleiñ, trecayauqueiñ, fei müleiñ tüfa mu. Chumngechi feipingün quiñeque tamün pu huirintucuquelu: ‘Iñchiñ ta Chau Ngünechen ñi pu yallngeiñ’.
29 Feimu Chau Ngünechen ñi pu yallngelu cai iñchiñ, raquiduamlayaiñ ñi trürümafiel ta Chau Ngünechen oro,* plata cam cura meu no rume. Cafei chem ñi deumael pu che tripaquelu quisu tañi raquiduam mu, trürümlayafiyiñ ta Chau Ngünechen. 30 Felei llemai, Chau Dios rulpacünui feichi antü ñi quimnoeteu pu che. Huelu feula fill püle feipimequefi com pu che ñi nor raquiduamtual engün. 31 Chau Ngünechen elcünui quiñe antü ñi juzgayafiel mapu müleyechi pu che nor dungu mu. Ñi femal tüfachi dungu, elcünui quiñe huentru. Cafei huiñomongeltufi rangiñ ti pu layelu, femngechi com pu che ñi maneluhual” pi Pablo.
32 Pu che allcülu ñi feipin Pablo pu layelu ñi huiñomongetun, quiñeque ayentueyu. Caquelu feipieyu: “Ca antü hula allcütuhuayiñ”. 33 Feimu Pablo amutui. 34 Huelu quiñeque huentru inaeyu, fei feyentuingün. Tüfa ta Dionisio, juezcülerquei ti tribunal Areópago huincul mu. Cafei quiñe domo Dámaris pingelu. Caquelu che ca feyentui.
18 Fei hula Pablo tripatui ta Atenas huaria mu, fei puhui Corinto huaria mu. 2 Üyeu pepufi quiñe judio huentru, Áquila pingelu, Ponto mapu mu tuhui. Italia mapu mu mülerquefui Priscila engu, fei tañi domo. Huelu ti lonco ülmen Claudio huercüi com pu judio ñi tripatual ta Roma huaria mu. Feimu hue acurquei engu tüfa mu, fei Pablo puhui cheu ñi mülen engu. 3 Áquila engu Priscila cüdauquefui ñi deumayal tolto ruca,* Pablo ca femquefui. Feimu mülenagi fei engu tañi ruca meu. Quiñentrür cüdahuingün. 4 Fillque ürcütun antü Pablo hulquefui quiñe hueupin ti ngillatuhue ruca meu.* Fei raquiduamelquefi pu judio ca pu Grecia che ñi feyentual engün tañi feipiel.
5 Silas ca Timoteo elcünuingu ta Macedonia. Fei puhuingu cheu ñi mülen Pablo. Feimu Pablo fill antü eluhui ñi amuldungual Chau Ngünechen ñi dungu. Huldungulelquefi pu judio, fei quimfalcünulelfi engün ñi Cristo ngen ta Jesús. 6 Huelu pu judio che fentecünulai ñi caiñetudungufiel ca lucatufiel ta Pablo. Feimu Pablo mütrohui tañi tacun, feipieyu engün: “Eimün culpaconaimün quisu tamün lan meu. Iñche ta culpalayan. Feula mai amuldungulelafiñ pu catripanche”.* 7 Feimu amutui,* Ticio Justo ñi ruca mu conpui. Tüfachi huentru püramyequefi ta Chau Ngünechen. Cafei inafül ti ngillatuhue ruca mu mülerquei tañi ruca. 8 Huelu ti adniefilu ti ngillatuhue ruca, Crispo pingelu ca com tañi pu che, feyentuingün ta Ñidol Jesús mu. Cafei fentren Corinto che allcütuingün ti huercün dungu. Fei feyentuingün ca fautizahuingün. 9 Pun meu Pablo pei quiñe afmatun dungu. Allcüi ta Ñidol Jesús ñi feipin: “Ngelai tami llicayal. Amulepe tami huldungun, fentecünulayaimi. 10 Iñche afcadinieyu, fei inei no rume hulelcalayaimu tami allfülcayaeteu. Fentren che nien tüfachi huaria mu”. 11 Feimu Pablo quiñe tripantu cayu cüyen mülenagi üyeu. Fei quimeltulelfi pu che Chau Ngünechen ñi dungu.
12 Acaya mapu mu gobernadorcülerquei Galión. Feichi mu pu judio quiñehuingün ñi caiñetuafiel ta Pablo, fei tribunal meu yefingün. 13 Feipi engün: “Tüfachi huentru quimeltumequefi pu che ñi püramyeafiel ta Chau Dios. Huelu tañi quimeltun caiñetuquefi tati ley”. 14 Epe dungulu Pablo, Galión feipifi ti pu judio: “Rüf feipihuayiñ, huelulcafule tüfachi huentru cam huesa femfule, iñche allcütuhuafuyiñ eimün ñochi duam mu. 15 Huelu eimün tamün ley, tamün pu che, cam tamün feipin mu yafcaumequelmün, eimün norümtufimün. Iñche pilan ñi juzgayafiel tüfachi dungu”. 16 Feica müten Galión huemünentufi* pu judio ti tribunal meu. 17 Huelu fei engün nüfingün ti adniefilu ti ngillatuhue ruca, Sóstenes pingelu. Fei hulelcafingün tribunal ñi adquiñ meu. Huelu Galión pilai ñi reyüconal* tüfachi dungu meu.
18 Pablo doi mülenagi quiñeque antü tüfachi huaria mu. Fei hula chaliyetufi* tati pu peñi. Fei farcu mu amutui Siria mapu püle, quiñentrür ta Priscila ca Áquila engün. Cencreas huaria mu cupilcünui ñi lonco, femngechi huechurpui chem ñi feipicünufiel ta Chau Ngünechen. 19 Puulu engün ta Éfeso huaria mu, elcünufi ta Áquila engu Priscila. Huelu Pablo ngillatuhue ruca mu conpui. Fei quimeltufi pu judio che, femngechi ñi quimürpual engün Chau Ngünechen ñi huirintucuel. 20 Feipingelu rume ñi doi mülenagal, Pablo pilai. 21 Fei chaliyetufi* ti pu che ca feipifi: “Chau Jehová pile,* huiñotuan tamün pepatuafiel”. Fei Éfeso huaria mu pürapui farcu mu. 22 Cesarea huaria mu amui. Cafei huechui ta Jerusalén huaria ñi chalimeafiel tati trahunche. Fei hula Antioquía huaria mu amui.
23 Pichiñma mülenaglu üyeu, amutui. Fei fill püle miyaupui com Galacia ca Frigia mapu püle. Yafültucufi tati pu inaniefilu ta Jesús.
24 Éfeso huaria mu acui quiñe judio huentru, Apolos pingelu, Alejandría huaria tuhui. Tüfachi huentru cüme entuquei tañi dungun. Cafei cüme quimnierquefi Chau Ngünechen ñi huirintucuel. 25 Apolos quimelelngei* Jehová ñi rüpü.* Cafei rume yafüluhui Chau Ngünechen ñi nehuen mu. Feimu cüme dunguquefui ca quimeltuquefi pu che Jesús ñi dungu. Huelu ti fautizahun ñi huldunguel Juan fei müten quimnierquei. 26 Ngillatuhue ruca mu nehuen piuquecünuhui, fei nentui ñi nütram. Priscila engu Áquila allcütufilu, huichuyefingu ta Apolos, fei doi cüme quimeltulelfingu Chau Dios ñi rüpü.* 27 Apolos cüpa amui ta Acaya mapu mu. Feimu pu peñi huirintuculelfingün carta tati pu inaniefilu ta Jesús, femngechi llellipufingün ñi cüme lloungeal ta Apolos. Puulu, müna yafültucufi tati pu feyentulu Chau Ngünechen ñi fürenechen mu. 28 Tati pu che ñi adquiñ püle, Apolos nehuen piuque mu cüme quimfalcünui tati pu judio ñi huelulcalen. Chau Ngünechen ñi huirintucuel meu pengelcünulelfi engün ñi Cristo ngen ta Jesús.
19 Petu mülelu Apolos Corinto huaria mu, Pablo rupai huincul mu mülechi rüpü püle, fei amui ta Éfeso huaria mu. Üyeu pepufi quiñeque inaniefilu ta Jesús. 2 Fei ramtufi engün: “Feyentulu eimün, ¿llohuimün mai Chau Ngünechen ñi nehuen?”. Fei engün huiñoldungui:* “Turpu allcütuquelaiñ ñi mülen ta Chau Ngünechen ñi nehuen”. 3 Pablo feipi: “¿Chumngechi fautizangeimün?”. “Fautizangeiñ chumngechi ñi quimeltuel Juan” pi engün. 4 Pablo feipi: “Juan fautizafi ti pu che ñi quimfalcünual engün tañi nor raquiduamtun. Cafei feipicünufi ti pu che ñi feyentuafiel tati inalepalu fei mu. Fei tüfa ta Jesús” pi Pablo. 5 Feichi che allcülu tüfachi dungu, fautizahuingün ta Ñidol Jesús ñi üi meu. 6 Pablo fampuhulelfi engün tañi cuhu, fei llohuingün Chau Ngünechen ñi nehuen. Fillque quehun dunguingün. Cafei eluhuingün ñi huldungual Chau Ngünechen ñi feipicünuel. 7 Mari epu huentru ürque.
8 Fei hula, Pablo conpui ti ngillatuhue ruca mu.* Nehuen piuquecünuhui, fei hueupi ca raquiduamelfi ti pu che Chau Ngünechen ñi ngünenietual ta mapu. Cüla cüyen femi tüfachi dungu. 9 Huelu quiñeque che yafü loncongeingün, pilai ñi feyentual. Tati pu che ñi adquiñ meu, huesa dunguyefingün Chau Dios ñi rüpü.* Feimu Pablo püntütripai,* huichunentufi tati pu inaniefilu ta Jesús. Cafei fill antü hueupiquefui Tirano ñi chillcatuhue mu, cheu ñi hueupingequem. 10 Femngechi femi epu tripantu. Feimu com pu judio che ca Grecia che Asia mapu mu mülelu, allcütuingün Ñidol Jesús ñi dungu.
11 Pablo amulei ñi femün fütraque afmatun dungu Chau Ngünechen ñi duam mu. 12 Cafei yelelquefingün ti pu cutran Pablo ñi pañu ca delantal, femngechi tremotui* ñi fillque cutran engün. Ca pu huesaque püllü contuniefilu pu che, tripatuingün. 13 Huelu quiñeque judio fill püle huemünentuyauquei* huesaque püllü. Cüpa huemünentufui* engün pu huesaque püllü Ñidol Jesús ñi üi meu. Feipiquei engün: “Jesús ñi üi mu, feiti Pablo ñi huldunguel, iñche feipihuayiñ, elcünufimün tati che”. 14 Tüfa ñi femquefel quiñe loncolechi sacerdote ñi regle fotüm, feichi judio huentru Esceva pingei. 15 Huelu quiñe huesa püllü feipieyu engün: “Quimniefiñ ta Jesús, ca quimnien ineingen ta Pablo. Huelu, ¿inei am ta eimün?”. 16 Feimu ti huentru conhuecüfülelu* quehuatueyu engün, fei hueutripai. Fei ti pu huentru triltrangcülen lefmahuingün feichi ruca meu, ca allfülcalerquei engün. 17 Fei com pu judio che ca tati pu Grecia che Éfeso huaria mu mülelu, quimingün ñi chem rupan. Feimu rume llicaingün, huelu doi püramyengei Ñidol Jesús tañi üi. 18 Fentren che feyentulu entudungui tañi huesa femün engün pu che ñi adquiñ meu. 19 Alün che adümquefulu calcu dungu trapümingün tañi lifru. Fei lüpümfingün com pu che ñi adquiñ meu. Nentucuentaingün tunte ñi falin: 50.000 plata moneda ürque. 20 Chau Jehová ñi pepiluhun mu* com püle puhui tañi dungu. Fei doi fentren che feyentui.
21 Deu rupalu tüfachi dungu, Pablo feipi ñi amual ta Macedonia ca Acaya mapu mu, fei hula amualu ta Jerusalén huaria mu. Ca feipi: “Deu amuli üyeu, mülei ñi amual Roma huaria mu”. 22 Feimu Macedonia mapu mu huercüi epu tañi quellueteu, Timoteo ca Erasto pingei engu. Huelu Pablo mülenagi Asia mapu mu.
23 Feichi mu, pu concülelu Chau Dios ñi rüpü mu,* fei engün ñi duam mu pofolcahui pu che. 24 Mülerquei quiñe huentru Demetrio pingelu. Plata meu deumaquei pichique ngillatuhue ruca, Ártemis ñi ngillatuhue reque. Feimu pu femquelu feichi cüdau fentren plata hueuquefui. 25 Feimu Demetrio trahuli tüfachi pu cüdaufe, cafei caquelu huentru femquelu tüfachi cüdau. Fei feipi: “Pu hueni, eimün cüme quimnieimün, tüfachi cüdau eluqueiñmu plata. 26 Huelu feiti Pablo hueluraquiduamelquefi fentren che, fei caletui ñi raquiduam engün. Feichi dios cuhu mu deumangelu, rüfngelai piquei. Eimün pequeimün ca allcütuqueimün ñi femün Éfeso huaria, cafei epe com Asia mapu püle. 27 Llicalen ñi rume huesa dungungeal taiñ negocian dungu. Huelu feica müten no, illamcangeafui Ártemis pingechi diosa ñi ngillatuhue ruca. Cafei yamfalngehuelayai* feichi diosa püramyengelu Asia ca huall mapu püle” pi Demetrio. 28 Allcülu tüfachi dungu, feichi pu huentru illcuingün,* fei huiraringün: “¡Pepiluhun-ngei Ártemis, pu Éfeso che tañi diosa!”.
29 Feimu fütra illcui* ti pu huaria che. Quiñentrür lef coningün ti estadio meu,* fei huingüdentufingün ta Gayo engu Aristarco, epu Macedonia che miyauquelu Pablo engün. 30 Pablo ayüfui ñi conpual cheu ñi mülen ti pu che, huelu ti pu inanieteu catrütueyu. 31 Quiñeque che adnielu ñi femngeal ti fiesta ca ti aucantun, hueniyefi ta Pablo. Fei huercülelfingün quiñe dungu ca llellipufingün turpu conpunoal ti estadio meu. 32 Com pu che fill raquiduamcülei, caquerumei ñi huirarün engün. Epe com pu che quimlai chumal ñi trahuluhun engün. 33 Feimu pu judio ültrenentufingün* ta Alejandro rangi ti pu che meu. Fei engün ñi adquiñ meu elngei. Alejandro maichicünui ñi cuhu, cüpa nütramcalelfi ti pu che. 34 Huelu quimlu engün ñi judiongen Alejandro, com quiñentrür huiraringün: “¡Pepiluhun-ngei Ártemis, pu Éfeso che tañi diosa!”. Epu hora amulniei ñi feipin engün.
35 Ti hunen autoridad huaria mu cüme duameltufi ti pu che, feipifi engün: “Éfeso müleyechi pu che, taiñ huaria llihuatuniefi* Ártemis ñi ngillatuhue ruca. Cafei llihuatuniefi* feiti adentun huenu mu ütrüfnagpalu. ¿Com pu che quimniepelai tüfachi dungu? 36 Inei no rume feingelai pilayafui. Feimu tüngcülemün,* fei matucaulayaimün ñi femal chem no rume. 37 Tüfachi pu huentru tamün cüpalel hueñequelai ta ngillatuhue ruca meu. Cafei caiñetudungulafi taiñ diosa. 38 Feimu Demetrio ca ti pu cüdaufe inei rume cüpa dalluntucufile, amupe feichi antü trahuluuquelu ti tribunal ca pu gobernador. Fei meu nütramcape engün tañi dungu. 39 Huelu ca dungu ayülmün, mülepe trahun chumngechi feipilei ti ley, fei norümngetupe ti dungu. 40 Cuñihun dungu mu müleiñ, ngüchaltucuchequeimün ñi caiñetuafiel pu autoridad pingeafuiñ. ¿Chumngechi incañpehuafuiñ ñi mülen tüfachi quehuan dungu?”. 41 Deu feipilu tüfachi dungu, fentecünui ti trahun.
20 Fentecünulu ti quehuan dungu, Pablo feipifalfi ti pu peñi ñi cüpayal. Yafültucufi ca chaliyetufi engün.* Fei hula amutui ta Macedonia mapu meu. 2 Fillque huaria püle rupai Pablo. Rume yafültucufi tati pu inanieteu üye mu mülelu. Fei hula puhui ta Grecia mapu mu. 3 Cüla cüyen mülenagi üyeu. Fei ayüfui ñi amual ta Siria mapu mu. Huelu ti pu judio quiñehuingün ñi langümaeteu. Pablo epe püralu farcu mu quimi tüfachi dungu, feimu Macedonia püle huiñotui. 4 Compañeyu Sópater, Pirro tañi fotüm Berea huaria tuulu. Cafei Aristarco ca Segundo, Tesalónica huaria tuhuingu. Ca compañeyu Gayo, Derbe huaria tuulu, ca Timoteo. Cafei Tíquico ca Trófimo, Asia mapu meu tuhuingu. 5 Tüfa engün hune amuingün, fei Troas huaria mu üngümeiñmeu. 6 Deu rupalu ti Fiesta Fayümngenochi Cofque, Filipos huaria pürapuiñ farcu mu. Fei quechu antü rupalu hula trahuiñ ta Troas huaria mu. Regle antü mülenagpuiñ.
7 Ti hunen antü semana mu, trahuluhuiyiñ taiñ iyal. Ca antü Pablo amuturquealu, fei nütramcalelfi ti müleyechi che. Rangipunlu hula amulei ñi hueupin. 8 Trahuluhuiyiñ huenu mülechi pieza mu, fentren pelontuhue mülerquei. 9 Quiñe hueche, Eutico pingelu, ventana mu anülerquei. Petu dungumequelu Pablo, con umautui. Fente ñi umautun, cüla piso huenu ruca mu ütrüfnagpai. Huitrañpüramngelu ti hueche, deu larquei. 10 Huelu Pablo nagpai, puhuluhui tati hueche ñi cuerpo mu,* fei pancofi.* Feipi: “Ngelai tamün llicayal. Mongelecai tati”. 11 Fei hula püratui, hudamcai ti cofque tañi iyal. Fei fentreñma amulei ñi nütram hunlu hula, fei amutui. 12 Tati pu che yetufi ti hueche. Rumeñma yafülduamcülehuei engün mongetulu ti hueche.
13 Iñchiñ farcu mu amuiñ ta Asón huaria mu, huelu Pablo namuntu amui. Fei farcu mu yerputufiyiñ chumngechi taiñ feipicünueteu. 14 Feimu trahuluulu iñchiñ Asón huaria mu, quiñentrür pürapuiñ farcu mu, fei amuiñ Mitilene huaria mu. 15 Ca antü amutuiñ, fei puhuiyiñ ta Quíos huapi meu. Ca antü pichin mülecaiñ ta Samos huapi meu, fei ca antü mu puhuiyiñ ta Mileto huaria. 16 Pablo pilai ñi rupayal Éfeso huaria mu, femngechi ñi alüñmanoal Asia troquiñ mapu mu. Matucahui ñi puhual Jerusalén huaria mu, feichi antü femngealu ti fiesta Pentecostés.*
17 Huelu Pablo Mileto huaria mülelu, huercüi ñi cüpayal pu loncolelu ti trahunche Éfeso huaria mülelu. 18 Trahuluulu engün, Pablo feipi: “Eimün cüme quimnieimün chem tañi femün iñche rangiñ eimün meu, hue aculu ta Asia mapu mu. 19 Esclavo reque cüdahuelfiñ ta Ñidol ñom piuque meu. Ngüman ca cutrancahun tati pu judio ayülu ñi langümaeteu ta iñche. 20 Huelu mai fentecünulan ñi feipial chem dungu rume tamün cümelcayaeteu. Cafei fentecünulan tamün quimeltuafiel pu che ñi adquiñ meu ca fill ruca püle. 21 Doi mai cüme huldungulelfiñ tati pu judio ca pu Grecia che tüfachi dungu: mülei ñi nor raquiduamtual, huiñotual Chau Dios mu ca feyentual taiñ Ñidol Jesús meu. 22 Huelu Chau Ngünechen ñi nehuen adnieneu, feimu feula amuan ta Jerusalén huaria. Quimlan chem ñi rupayal. 23 Huelu fillque huaria mu, Chau Ngünechen ñi nehuen fentren rupa feipieneu ñi presungeal ca ñi cutrancahual. 24 Huelu falintuquelan rume tañi mongen. Ayülen ñi huechunentual tañi dungu ca ti cüdau ñi elueteu ta Ñidol Jesús. Fei tüfa ta cüme huldungual ti cümeque dungu Chau Ngünechen ñi fütra cutranpiuqueyechen meu.
25 Iñche amuldunguleluhuiyiñ Chau Ngünechen ñi ngünenietual ta mapu. Huelu feula mai ta quimün quiñe no rume ta eimün huiño pemuhuelayan. 26 Feimu mütrümuhuiyiñ tamün ngüneduamal tüfachi dungu: iñche culpaconlan ta inei no rume ñi lan mu.* 27 Iñche fentecünulan tamün feipiafiel com ñi ayünieel ta Chau Ngünechen. 28 Quisu ngüneduamuhuaimün ca cuñiutucuafimün Chau Ngünechen ñi pu ufisa. Chau Ngünechen tañi nehuen elcünueimünmeu tamün cuidayafiel Chau Dios tañi trahunche, fei tañi Fotüm ñi mollfüñ mu culli ñi ngillayafiel engün. 29 Quimnien, amutuli iñche, eimün meu ta conpuai huesaque auca trehua,* fei huesalcayafingün Chau Ngünechen ñi pu ufisa. 30 Rangiñ eimün meu quiñeque huentru quimeltuai huelulcalechi dungu. Fei ngüchaltucuafingün tati pu feyentulelu tañi inayaeteu engün.
31 Feimu llemai, trepeluucülemün.* Loncontucunieaimün, cüla tripantu fentecünulan ñi ngülamtufiel caque quiñeque eimün antü ca pun meu. Tripai ñi cülleñu cütu. 32 Chau Ngünechen incañpeaimünmeu. Cafei cuñiutucuaimünmeu ti huercün dungu nütramcalu Chau Ngünechen ñi fütra cutranpiuqueyechen meu. Tüfachi huercün dungu mu yafültucungeaimün, ca llohuaimün chem ñi elungeal pu che dullicünungelu ñi serfiafiel ta Chau Dios. 33 Duamlafiñ inei no rume tañi plata, oro* ca tacun no rume. 34 Eimün quimnieimün tüfachi cuhu mu cüdauquen ñi nieal tañi duamnieel iñche ca tañi pu compañ. 35 Com dungu meu pengeleluhuiyiñ tamün rume cüdahual, fei ñi quelluafiel tati pu ngañhuadcülelu. Cafei mülei tamün raquiduamtucual Ñidol Jesús ñi feipin: ‘Tati llouquelu ñi elungeel niei ayühun. Huelu doi niei ayühun tati hulquelu ñi nieel’”.
36 Pablo fentecünulu ñi feipin, com lucutunagi engün. Fei Pablo llellipui. 37 Feimu com ngümacahui engün. Pancofingün* ta Pablo,* fei piuqueyen mu truyufingün.* 38 Rume hueñancüleingün, doyelchi mai feipilu Pablo ñi pehuenoaeteu engün. Fei hula farcu mu compañfingün.
21 Fütra hueñancün mu elcünufiyiñ taiñ pu peñi. Fei farcu mu amuiñ ta Cos huaria mu. Ca antü amuiñ ta Rodas huapi. Fei hula amuiñ ta Pátara huaria mu. 2 Pefiyiñ quiñe farcu amualu ta Fenicia mapu. Pürapuiñ, fei amutuiñ. 3 Huele ad püle farcu mu adquintufiyiñ ta Chipre huapi, huelu rulpacünufiyiñ. Fei amuleiñ taiñ puhual Siria mapu mu. Hune puhuiyiñ ta Tiro huaria mu, tüfa mu elcünungerpui ti fillque chemcün yenielu ti farcu. 4 Üyeu quintufiyiñ tati pu feyentulelu. Pefilu iñchiñ, regle antü mülenagpuiñ. Chau Ngünechen ñi nehuen adcünufi tati pu feyentulelu. Feimu fillque rupa feipifingün ta Pablo ñi amunoal ta Jerusalén huaria. 5 Deu rupalu ti regle antü puhui taiñ amutual. Com engün, pu domo ca pu pichiqueche cütu compañeiñmeu huecuntu huaria püle. Fei inaltu lafquen lucutunagiyiñ, llellipuiñ, 6 fei chaliyeutuiñ.* Iñchiñ farcu mu püraiñ, fei ti pu feyentulelu huiñotuingün tañi ruca mu.
7 Elcünuiñ ta Tiro huaria. Fei farcu mu amuiñ ta Tolemaida huaria mu. Chalipufiyiñ pu feyentulelu, fei quiñe antü mülenagpuiñ. 8 Ca antü amutuiñ, fei puhuiyiñ Cesarea huaria mu. Amuiñ Felipe ñi ruca mu, tati amuldunguquelu pingei. Tüfa quiñe tati regle huentru pu apostol ñi dullifiel Jerusalén mu. Fei ñi ruca mu umapuiñ. 9 Felipe nierquei meli ñahue fütangenolu. Tüfa engün huldunguquei Chau Ngünechen ñi feipicünuel. 10 Fentren antü yenierqueiñ üyeu. Fei Judea mapu meu cüpai quiñe huentru, Ágabo pingei, tüfa ta Chau Ngünechen ñi huerquen. 11 Cüpai cheu taiñ mülen, nüñmafi ñi trarihue ta Pablo, traricünuhui tañi namun ca tañi cuhu, fei feipi: “Tüfa ñi feipin Chau Ngünechen ñi nehuen: ‘Jerusalén huaria mu pu judio femngechi traricünuafingün tati ngen-ngelu tüfachi trarihue. Pu catripanche ñi cuhu meu* hultucungeai’”. 12 Allcülu iñchiñ ca pu trahuluucülelu, llellipufiyiñ ta Pablo ñi amunoal ta Jerusalén huaria mu. 13 Feimu Pablo feipi: “¿Chumngelu* ngümamequeimün? ¿Chumngelu* cüpa huesa duamelmun tañi piuque? Loncontucuniemün, eluucülen tañi traricünungeal Jerusalén huaria meu. Huelu feica müten no, ca eluucülen tañi layal Ñidol Jesús ñi üi meu”. 14 Pepi catrütulafiyiñ, fei chem pihuelafiyiñ rume. “Chau Jehová ñi pin* femngepe” pileiñ.
15 Deu rupalu feichi antü pepicahuiyiñ, fei amuiñ ta Jerusalén huaria mu. 16 Quiñeque peñi Cesarea huaria tuulu compañeiñmeu, cüpa yeeiñmeu taiñ umayal Mnasón ñi ruca meu. Tüfachi huentru quiñe tati hunenque feyentulelu, Chipre huapi mu tuhui. 17 Puulu iñchiñ ta Jerusalén huaria mu, pu peñi ca lamngen ayühun mu llohueiñmeu. 18 Ca antü, amuiñ Pablo iñchiñ ñi pemeafiel ta Santiago. Cafei mülerquei com pu loncolelu. 19 Pablo chalifi engün, fei cüme nütramcalelfi Chau Dios ñi femün rangiñ pu catripanche Pablo tañi amuldungun mu.
20 Allcütulu tüfachi dungu, püramyefingün ta Chau Ngünechen. Huelu feipifingün ta Pablo: “Peñi, eimi quimnieimi, fentren huaranca judio inayerpufi ta Jesús. Cafei com engün inaniequefi Moisés ñi ley. 21 Huelu allcüntucuingün chem feipimequeimu pu che, tami quimeltumequefiel pu judio mülelu pu catripanche engün, fei tañi inahuenoafiel Moisés ñi ley, circuncidanoafiel tañi pu fotüm ca inanoafiel ti fillque huimtun. 22 Feimu, ¿chumafuiñ cai? Fei engün quimai tami acun. 23 Femnge tüfachi dungu: mülei meli huentru, cüpa huechurpuingün chem ñi feipicünufiel ta Chau Dios. 24 Yetufinge engün tamün liftuhual chumngechi ñi feipin Moisés ñi ley. Eimi culliaimi chem ñi duamnieel engün, fei cüme cupilcünuai engün tañi lonco. Feimu com pu che quimai tami cüme femquen ca tami inaquefiel Moisés ñi ley. Fei quimai engün tañi rüfngenon tami feipimequengen. 25 Iñchiñ huercülelfiyiñ quiñe carta tati pu catripanche feyentulu. Huirintuculei tüfachi dungu taiñ dulliel: famentupe engün chem chalintuculelngei pu coilaque dios ñi adentun, tati mollfüñ, tati culliñ entumollfüñngenolu ca ti pod cudumuhun”.*
26 Ca antü, Pablo yetufi tüfachi pu huentru, fei liftuhuingün chumngechi ñi feipiel Moisés ñi ley. Fei hula conpui Chau Ngünechen ñi ruca mu,* feipi chumül fentepuai fei engün ñi liftun chumngechi feipi Moisés ñi ley. Femngechi ti sacerdote hulai quiñe chalintucun* caque quiñeque engün meu.
27 Epe aflu ti regle antü, pu judio Asia mapu tuulu pefingün Pablo Chau Ngünechen ñi ruca meu. Fei illculcafingün* ti pu che, feimu nüfingün ta Pablo. 28 Huirarmequeingün: “¡Pu Israel huentru, quellumuiñ! Tüfachi huentru fill püle quimeltuyahulfi com pu che ñi illamcangeal taiñ pu che, taiñ ley ca tüfachi ngillatuhue ruca. Huelu feica müten no, cüpalfi pu Grecia che ponhui ta Chau Ngünechen ñi ruca mu. Femngechi podümquefi Chau Ngünechen ñi ruca”. 29 ¿Chumngelu* feipingün tüfachi dungu? Huaria mu pengerquei Pablo engu Trófimo, tati Éfeso huentru. Fei pu che raquiduami Pablo ñi yefiel ta Trófimo Chau Ngünechen ñi ruca mu. 30 Rume illcuingün* ti huaria che. Fei lefcülen acuingün, nüfingün ta Pablo, fei huingüdentufingün Chau Ngünechen ñi ruca meu. Feimeu müten racümtucungei* ti puerta. 31 Pu che cüpa langümfi ta Pablo. Feimu feipingei ti hunen loncolechi soltau ñi pofolcaucülen com pu Jerusalén che. 32 Feimeu müten tüfachi huentru trahuli pu soltau ca pu loncolechi soltau. Fei lef puhuingün cheu ñi mülen ti pu che. Fei engün pefilu ti hunen loncolechi soltau ca pu caquelu soltau, fentecünuingün ñi hulelcafiel ta Pablo.
33 Fei ti hunen loncolechi soltau fülcontufi,* fei presufi. Cafei feipi ñi traringeal epu cadena meu. Fei hula ramtufi ti pu che ñi ineingen tüfachi huentru ca chem tañi femün. 34 Caquerumei ñi huirarün ti pu che. Fente pofolcaumequelu engün, ti hunen loncolechi soltau quimlai ñi chem rupamequen. Feimu feipi ñi yengeal ta Pablo cheu mülequen ti pu soltau. 35 Tati pu che cüpa hulelcafi ta Pablo. Fei puulu ti pürapüratuhue meu, pu soltau huitrañpüramfingün ta Pablo. 36 Huelu pu che inantucueyu, fei huirarmequei: “¡Langümngepe!”.
37 Epe tucungelu cheu mülequen pu soltau, Pablo feipifi tati hunen loncolechi soltau: “¿Dungupeafun chi?”. Fei feipieyu: “¿Griegodunguqueimi am? 38 ¿Eimi no am tati Egipto che? ¿Ngüchaltucuchequeimi ñi caiñetuafiel pu autoridad? ¿Eimi adcünufimi 4.000 langümchefe huellin mapu meu?”.* 39 Pablo huiñoldungui:* “Rüfcünu mai, iñche ta judio che, Tarso huaria tuhun, quiñe falin huaria Cilicia mapu mu. Feimu llellipueyu, eluen ñi dungulelafiel ti pu che”. 40 Elungelu ñi dungual, Pablo huitracünuhui pürapüratuhue meu. Fei maichicünulelfi ñi cuhu tati pu che. Tüngnaglu engün,* hebreo quehun mu feipifi:
22 “Pu peñi, pu chachai, allcütumuchi. Nütramcaleluhuayiñ chem ñi rupan”. 2 Pu che allcütulu ñi dungumequen hebreo quehun, doi cüme allcütufingün. Feimu Pablo amulei ñi nütram: 3 “Iñche ta judio che, choyüngen Tarso huaria Cilicia mapu meu. Huelu tüfachi huaria mu quimeltueneu Gamaliel. Quimeltungen ñi cüme inayafiel taiñ cuifiqueche ñi ley. Cafei com piuque mu serfiquefiñ ta Chau Ngünechen, eimün reque. 4 Caiñetuquefun pu inaquelu Chau Dios ñi rüpü* tañi langümngeal engün. Pu huentru ca domo rume trarifiñ, fei carceltucufiñ. 5 Ti hunen lonco sacerdote ca com ti troquiñ loncolelu feipiafui ñi rüfngen* tüfachi dungu. Fei engün elueneu carta ñi yelelafiel pu judio peñi Damasco huaria mülelu. Üyeu amun ñi trariafiel pu inaniefilu Chau Dios ñi rüpü,* fei ñi cüpalafiel ta Jerusalén huaria, femngechi ñi cutrancangeal engün.
6 Huelu petu amulelu iñche, rangiantü püle quiñe fütra pelon huenu mu nagpai, fei alofrumei iñche meu. Epe puucülerquen Damasco huaria mu. 7 Feimeu müten, mapu mu tranapun. Fei allcün quiñe dungun, feipieneu: ‘Saulo, Saulo, ¿chumngelu* caiñetumequeen?’ 8 Iñche huiñoldungun:* ‘¿Inei am ta eimi Ñidol?’. Fei feipieneu: ‘Iñche ta Jesús, ti Nazaret che, feiti tami caiñetufiel’ pieneu. 9 Pu huentru tañi compañeteu pefingün ti pelon, huelu allcülaingün inei tañi dungueteu. 10 Feimu feipifiñ: ‘¿Chem mülei tañi femal Ñidol?’. Fei ti Ñidol feipieneu: ‘Huitrapürange, Damasco huaria mu amunge. Üyeu feipingeaimi chem tami femal’. 11 Fente ñi huilüfün ti pelon, iñche pelohuelan. Feimu tañi pu compañ nüñmaeneu ñi cuhu, fei yenieneu engün. Femngechi puhun ta Damasco huaria.
12 Fei hula pepaeneu Ananías, tüfachi huentru yamquefi* ta Chau Ngünechen ca cüme inaquefi Moisés ñi ley. Com pu judio üyeu mülelu, cüme dunguyequeyu engün. 13 Huitrañmanierqueneu, fei feipieneu: ‘Peñi Saulo, ¡pelotunge!’. Feimeu müten püraquintun, fei pefiñ. 14 Feipieneu: ‘Taiñ pu cuifiqueche ñi Ngünechen dullieimu. Feimu quimaimi quisu tañi ayünieel, peafimi tati nor huentru Jesús ca allcütuñmayafimi tañi dungun. 15 Eimi huldunguafimi com pu che chem tami pefiel ca tami allcütufiel ta Jesús. 16 Fei, ¿chumngelu* alüñmamequeimi? Huitrapürange, fautizaunge ca maneluunge Jesús ñi üi meu.* Fei rulpacünuñmangeaimi tami culpan’.*
17 Fei hula huiñotun ta Jerusalén huaria mu. Petu llellipumequelu Chau Ngünechen ñi ruca mu,* pen quiñe afmatun dungu. 18 Fei pefiñ ta Jesús. Feipieneu: ‘Matuquelnge, müchai müten tripatunge Jerusalén huaria mu. Huldungulmi iñche mu, pu che lloulayaimu’. 19 Fei feipifiñ: ‘Ñidol, fei engün cüme quimniei iñche tañi femquen: fillque ngillatuhue ruca mu amuquen,* fei carceltucuquefiñ ca hulelcaquefiñ tami pu feyentueteu. 20 Esteban huldunguquefui eimi mu, huelu petu langümngelu, iñche mülepun üye mu, cümelu troquifiñ. Cafei ngüneduamniefiñ ñi tacun tañi pu langümeteu’. 21 Huelu feipieneu: ‘Amunge, iñche camapu huercüayu’”.
22 Fei ti pu che fentecünui ñi allcütufiel ta Pablo. Feimu huirari engün: “¡Langümngepe tüfachi huentru! ¡Ngelai tañi mongeleal!”. 23 Fei huirarmequei ti pu che, ütrüfentui tañi tacun ca ütrüftrufürmequei engün. 24 Feimu ti hunen loncolechi soltau feipi ñi yengeal ta Pablo cheu ñi mülequen pu soltau. Ayüfui ñi cüme quimal chumngelu* tati pu che femngechi huirarmequefi ta Pablo. Feimu feipi ñi ramtucadungungeal ca ñi huimacangeal. 25 Deu traricünungelu ñi huimacangeal, Pablo feipifi tati loncolechi soltau: “¿Chem feipi ti ley? ¿Cümepei mai ñi huimacangeal quiñe Roma che petu juiciantucungenolu?”.* 26 Allcülu ti soltau, nütramelfi tüfachi dungu tati hunen loncolechi soltau. Feipifi: “¿Chumaimi cai? Roma che tüfachi huentru”. 27 Feimu ti hunen loncolechi soltau amui cheu ñi mülen Pablo, ramtufi: “Feipien, ¿Roma che am ta eimi?”. “Mai” pi Pablo. 28 Tati hunen loncolechi soltau feipifi: “Iñche fentren plata cullin tañi Roma chengeal”. Fei Pablo feipieyu: “Huelu iñche choyüngelu müten Roma chengen”.
29 Feimeu müten ti pu huentru eluulu ñi ramtucadunguafiel ca hulelcayafiel ta Pablo, püntütripaingün.* Ti hunen loncolechi soltau traricünurquefi ta Pablo, feimu llicai quimlu ñi Roma chengen.
30 Ti hunen loncolechi soltau rüf cüpa quimi chumngelu* ti pu judio dalluntucufi ta Pablo. Feimu ca antü neicümtufi, ca feipi ñi trahuluhual pu loncolechi sacerdote com ti Sanedrín engün. Feimu cüpalfi ta Pablo, fei elcünufi cheu ñi trahulen engün.
23 Pablo cüme lelifi tati pu coneltulelu ti Sanedrín meu, fei feipi: “Pu peñi, fantepu mu lif cüme raquiduam meu miyauquen Chau Ngünechen ñi adquiñ mu”. 2 Ti hunen lonco sacerdote Ananías allcülu tüfachi dungu, feipifi tañi pu afcadinieteu ñi cultraftucuafiel* ñi hun ta Pablo. 3 Feimu Pablo feipifi: “Cüme piuquefaluuqueimi.* Eimi ta cultraftucuaimu* Chau Ngünechen. Anücünuhuimi tami juiciantucuafiel ta iñche, chumngechi feipi Moisés ñi ley. Huelu feipimi ñi cultraftucungeal ta iñche,* femngechi quiñepülecünufimi ti ley”. 4 Pu inafülcülelu Pablo mu feipieyu: “¿Huesa pimequefimi am ti hunen lonco sacerdote ñi elcünuel Chau Ngünechen?”. 5 Pablo huiñoldungui:* “Pu peñi, ¿ti hunen lonco sacerdote ama? Iñche quimlafun. Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: ‘Inei rume loncolele tami pu che meu, illamcadungulayafimi’”.
6 Pablo quimnierquei quiñe troquiñche ñi saduceongen, cangelu troquiñche fariseongei. Feimu nehuentu feipi ti Sanedrín meu: “Pu peñi, iñche ta fariseo, fariseo tuhun-ngen. Maneluuquen ñi huiñomongetual pu layelu, feimu juiciantucungen fachantü”. 7 Pablo ñi feipin mu pu fariseo ca pu saduceo chaftudunguhuingün, fei quiñeulai ñi dungun engün. 8 Ngelai huiñomongetun ca cümeque püllü no rume piquei pu saduceo. Huelu pu fariseo feyentuqueingün* ñi mülen com tüfachi dungu. 9 Fei huaqueñi ñi huirarün ti pu che. Fei huitrapürai quiñeque huentru coneltulelu pu fariseo ñi troquiñche. Tüfa engün quimeltuquei Moisés ñi ley, illculen feipi engün:* “Peñmalafiyiñ chem huesa dungu no rume tüfachi huentru. ¿Dungueyu quiñe cüme püllü pemai?”. 10 Doi amulei ñi illcun ti pu che,* feimu ti hunen loncolechi soltau llicalei ñi langümngeal ta Pablo. Feimu feipifi tati pu soltau ñi nentumeafiel ta Pablo, fei ñi yengeal cheu mülequen pu soltau.
11 Huelu feichi pun müten ti Ñidol peufaluhui Pablo ñi inafül püle, fei feipifi: “Nehuen piuquecünuunge. Deu cüme huldunguimi iñche meu Jerusalén huaria mu. Ca femngechi huldunguaimi Roma huaria mu”.
12 Deu hunlu, pu judio quiñehuingün ñi langümafiel ta Pablo. Feipicünuingün ñi chumal: “Iñchiñ ilayaiñ ca pütocolayaiñ rume, langümfiliyiñ hula ta Pablo. Huechunentunoliyiñ taiñ feipicünuel, iñchiñ mu cüpape ti malisian dungu” pingün. 13 Doi 40 huentru feipicünuhuingün* ñi langümafiel ta Pablo. 14 Feimu pemefingün tati pu loncolechi sacerdote ca pu loncolelu, feipi engün: “Feipicünuiñ ñi inoal chem no rume, langümfiliyiñ hula ta Pablo. Huechunentunoliyiñ taiñ feipicünuel, iñchiñ meu cüpayai ti malisian dungu. 15 Feimu, eimün ca ti Sanedrín pemeafimün ti hunen loncolechi soltau. Feipiafimün ñi cüpalafiel ta Pablo eimün meu. Femngechi cüme ngüneduamaiñ ñi dungu piafimün. Fei petu cüpalngele, iñchiñ pepicaucüleaiñ ñi langümafiel”.
16 Huelu Pablo ñi chocüm quimi chem cüpa femngei tañi huecu. Fei amui cheu mülequen pu soltau, feipimefi tüfachi dungu ta Pablo. 17 Feimu Pablo mütrümi quiñe loncolechi soltau, fei feipifi: “Tüfachi hueche niei quiñe dungu ñi feipiafiel ti hunen loncolechi soltau. Yefinge cheu ñi mülen”. 18 Feimu yefi ti hueche cheu ñi mülen ti hunen loncolechi soltau, feipifi: “Ti presu Pablo mütrümeneu. Feipieneu tami cüpalelafiel tüfachi hueche, niei quiñe dungu tami feipiaeteu”. 19 Ti hunen loncolechi soltau nüñmafi ñi cuhu tati hueche, huichunentufi, fei ramtufi: “¿Chem dungu nieimi?”. 20 Ti hueche huiñoldungui:* “Pu judio quiñehuingün, fei feipiaimu hule tami yeafiel ta Pablo Sanedrín meu. Doi cüpa quimlu Pablo ñi dungu femfaluhuaingün. 21 Huelu eluulayaimi tami ngünencayaeteu engün. Doi 40 huentru pepicaucülei ñi lefcontuafiel ta Pablo. Fei engün feipicünui ñi inoal ca ñi pütoconoal rume, langümfile hula ta Pablo. Huechunentunole engün tañi feipin, quisu engün llohuai ti malisian dungu. Pepicaucüleingün ca üngümniei tami chem pial”. 22 Ti hunen loncolechi soltau feipifi ti hueche: “Inei no rume feipilayafimi tami nütramcalelfiel tüfachi dungu”. Fei elufi ñi amutual.
23 Fei hula mütrümfi epu loncolechi soltau. Feipifi engu: “Pepicamün 200 soltau. Amuaimün ta Cesarea huaria, ailla hora pun meu. Cafei yeaimün 70 cahuellutulelu ca 200 soltau adümquelu huaiqui. 24 Cafei pepicamün cahuellu ñi yengeal ta Pablo, fei ñi cümelcalen puhual cheu ñi mülen ti gobernador Félix”. 25 Feimu huirintucui quiñe carta, feipilelu:
26 “Iñche, Claudio Lisias, huercüleleyu tüfachi carta, yamfal gobernador Félix. Llounge tañi lemoria.* 27 Pu judio nünierquefingün tüfachi huentru Pablo. Epe langümfingün. Huelu iñche quimürpun ñi Roma chengen. Feimeu müten amun tañi pu soltau iñchiñ, fei montulfiñ. 28 Ayüfun ñi quimal chumngelu* dalluntucungei, feimu yefiñ fei engün tañi Sanedrín mu. 29 Ngüneduamün quisu engün tañi ley mu dalluntucungerquei. Huelu chumlai rume tañi langümngeal ca ñi carceltucungeal. 30 Huelu cüpa langümngei pingen. Feimu llemai matu huercüleleyu. Cafei feipifiñ feiti pu che dalluntucumequefilu tüfachi huentru, eimi meu entupe engün tañi dungun”.
31 Feimu ti pu soltau femingün chumngechi ñi feipingeel. Nüfingün ta Pablo, fei pun meu yefingün ta Antípatris huaria mu. 32 Ca antü, ti pu cahuellutulelu amuingün Pablo engu. Fei ti pu soltau huiñotuingün cheu ñi mülequen engün. 33 Pu cahuellutulelu conpuingün Cesarea huaria mu, fei elufingün ti carta tati gobernador. Cafei chalintuculelfingün Pablo. 34 Ti gobernador papeltufi ti carta, fei ramtui chem troquiñ mapu tuhui Pablo. Feipingei Cilicia mapu mu tuhui. 35 Fei feipifi ta Pablo: “Acule tami pu dalluntucueteu, com allcütuñmayayu tami dungu”. Fei feipi ñi llihuatuniengeal* Herodes ñi ülmen ruca meu.
24 Quechu antü rupalu, ti hunen lonco sacerdote Ananías amui ta Cesarea huaria. Compañeyu quiñeque loncolelu ca quiñe abogado* Tértulo pingelu. Fei ti gobernador ñi adquiñ meu, dalluntucufingün ta Pablo. 2 Feimu elungelu ñi dungual Tértulo, eluhui ñi dalluntucuafiel ta Pablo. Fei feipifi ti gobernador Félix:
“Eimi tami duam mu cümelcaleiñ, adümuhun nieimi, feimu nieiñ cüme felen tüfachi mapu meu. 3 Cheu taiñ mülen rumel mañumqueiñ com tüfachi dungu, yamfal gobernador Félix. 4 Huelu ñi ngünamcanoal tami antü, tami cüme chengen mu llellipueyu, pichi allcütumuiñ. 5 Ngüneduamiyiñ tüfachi huentru quiñe huesa cutran reque felei.* Ngüchaltucuquefi com pu judio huall mapu mülelu ñi caiñetuafiel pu autoridad. Cafei loncolei ti troquiñche inaquefilu pu nazareno ñi quimeltun. 6 Cafei illamcafi Chau Ngünechen ñi ruca,* feimu presufiyiñ. 7 *—— 8 Eimi ramtucadungufilmi, quimaimi ñi rüfngen com taiñ dalluntucufiel”.
9 Fei hula pu judio quiñehuingün ñi dalluntucuafiel ta Pablo. Feipingün ñi rüfngen com tüfachi dungu. 10 Fei ti gobernador nengümi ñi lonco femngechi ñi dungual ta Pablo. Fei tüfa feipi:
“Cüme quimnien fentren tripantu juzgachequeimi tüfachi mapu mu, feimu cüme duam mu incañpehuan. 11 Iñche huechun ta Jerusalén huaria ñi püramyeafiel ta Chau Ngünechen, mari epu antü müten rupai. Cüpa quimülmi ñi rüfngen, ramtunge müten. 12 Tañi pu dalluntucueteu pelaeneu ñi caiñetumequefiel inei no rume Chau Ngünechen ñi ruca mu. Cafei pelaeneu ñi illculcamequefiel* pu che ngillatuhue ruca mu* cam huaria meu no rume. 13 Cafei pepi quimfalcünulai engün ñi rüfngen com tüfachi dungu ñi dalluntucumequengen. 14 Rüf feipiayu, iñche inaquefiñ feichi rüpü, pu nazareno ñi quimeltun ñi feipifiel engün. Feimu serfiquefiñ tañi pu cuifiqueche ñi Ngünechen. Cafei feyentuquen com ñi feipilen Moisés ñi ley ca ñi huirintucuel Chau Ngünechen ñi pu huerquen. 15 Tüfachi pu huentru reque, iñche maneluucülen Chau Ngünechen mu, ñi huiñomongetual pu norngechi che ca pu norngenochi che. 16 Feimu fill antü yafüluuquen ñi lif raquiduam nieal Chau Dios ñi adquiñ meu ca pu che ñi adquiñ mu. 17 Fentren tripantu hula huiñotun, cüpalün plata ñi quelluafiel tañi pu che. Cafei cüpan ñi chalintuculelafiel mañumtun ta Chau Ngünechen. 18 Femlu iñche tüfachi dungu Chau Ngünechen ñi ruca meu, lifcülerquen chumngechi feipi Moisés ñi ley. Fei peeneu tañi pu dallucafe, pichin che müten afcadinieneu, ca chem che no rume illculcalafiñ.* Huelu ca mülerquei quiñeque judio Asia mapu tuulu. 19 Fei engün niefule chem tañi dalluntucuaeteu, tüfa mu mülefui ñi dungupayal, eimi tami adquiñ meu. 20 Ti pu huentru fau mülelu entudungupe chem huesa dungu peñmaeneu engün Sanedrín mu mülelu iñche. 21 Quiñe dungu mu müten dalluntucuafeneu engün, tribunal mu mülelu iñche nehuentu feipin: ‘Maneluuquen ñi huiñomongetual tati pu layelu, feimu juiciantucungen fachantü’”.
22 Huelu Félix cüme quimniefui com ti dungu coneltulelu Chau Dios ñi rüpü mu,* feimu huercüfi engün ñi amutual. Fei feipi: “Cüpale hula ti hunen loncolechi soltau Lisias, fei ngüneduaman ñi chumal”. 23 Fei huercüi ti loncolechi soltau ñi presuafiel ta Pablo, huelu com dungu mu catrütungelai. Cafei quisu tañi pu che eluafeyu tañi duamnieel.
24 Quiñeque antü hula acui Félix tañi domo engu, Drusila pingei, judio tuhun-ngei. Félix huercüi ñi cüpalelngeal ta Pablo, fei allcütufingu. Pablo nütrameleyu chem mülei ñi femal ti feyentulu Cristo Jesús meu. 25 Pablo nütrameleyu chem am ti nor dungu, chumngechi quim ngüneniehual ta che, ca ñi juiciantucungeal ta che cüpalechi antü mu. Félix llicai, fei feipifi: “Amucange müten. Ca rupa hula huiño mütrümayu”. 26 Cafei Félix ayüniefui Pablo ñi eluaeteu plata, feimu müchaique mütrümfalquefi ñi nütramcayafiel. 27 Huelu Félix cüpa ayühuelfi tati pu judio, feimu carcel mu elcünufi ta Pablo. Epu tripantu rupalu, Porcio Festo hueluconi Félix mu ñi gobernadorngeal.
25 Festo puhui Judea troquiñ mapu meu, fei gobernadorngetui. Cüla antü rupalu tripatui ta Cesarea huaria ñi amual ta Jerusalén huaria mu. 2 Feimu pu loncolechi sacerdote ca pu doi yamfal judio che feipi engün chumngelu* dalluntucungei ta Pablo. Fei llellipufingün ta Festo 3 tañi fürenengeal engün. Cüpalngepe Pablo Jerusalén huaria mu pi engün. Huelu fei engün cüpa lefcontufi ta Pablo, fei ñi langümafiel rüpü püle. 4 Huelu Festo feipieyu engün: “Pablo mülei ñi presuleal Cesarea huaria mu, iñche müchai müten huiñotuan üyeu” pi. 5 Ca feipi: “Pu autoridadcülelu eimün meu, quiñentrür amupe iñche engün. Fei tüfachi huentru huesa femfule, dalluntucupuafimün”.
6 Pura cam mari antü rupalu, Festo huiñotui ta Cesarea huaria mu. Ca antü, tribunal mu anücünuhui. Feipi ñi cüpalngeal ta Pablo. 7 Conlu Pablo, pu judio Jerusalén huaria mu cüpalu hualloñmafingün, fei dalluntucufingün ñi femün fentren huesaque dungu. Huelu quimfal-lai ñi rüfngen tañi feipin engün.
8 Fei Pablo incañpehui, feipi: “Chem culpalan rume* pu judio ñi ley meu, Chau Ngünechen ñi ruca* ca Roma ñi Lonco Ülmen no rume”.* 9 Festo cüpa ayühuelfi tati pu judio, feimu feipifi ta Pablo: “¿Cüpa amuimi ta Jerusalén huaria mu? Juiciantucungelmi, iñche mülepuan”. 10 Huelu Pablo feipifi: “Roma ñi Lonco Ülmen tañi tribunal meu mülen, fei tüfa mu mülei ñi juiciantucungeal ta iñche. Chem huesa femlafiñ tati pu judio. 11 Rüf huesa chengefuli ca tañi femün mu felefule ñi langümngeal iñche, llellipulayan ñi langümngenoal. Huelu rüfngenole tüfachi pu huentru ñi dalluntucun, inei no rume hultuculayaeneu tañi fürenengeal engün. ¡Amuchi cheu ñi mülen Roma ñi Lonco Ülmen!”. 12 Festo ramtufi tañi pu ngülamtufe, fei feipifi ta Pablo: “Ayünieimi Roma ñi Lonco Ülmen tami juiciantucuaeteu, fei Roma ñi Lonco Ülmen juiciantucuaimu llemai”.
13 Alün antü rupalu, ti lonco ülmen Agripa engu Berenice acuingu ta Cesarea huaria, pemefingu ta Festo ñi saquiafiel. 14 Cüpa mülenagi engu quiñeque antü Cesarea huaria mu. Feimu Festo nütramelfi tati lonco ülmen Pablo ñi dungu, feipifi:
“Tüfa mu mülei quiñe huentru, Félix presueyu. 15 Jerusalén huaria mu mülepun, fei ti pu loncolechi sacerdote ca pu judio ñi pu loncolelu nütramcaeneu tüfachi huentru ñi dungu, ca feipingen ñi cutrancayafiel. 16 Huelu iñche huiñoldungun* chem ñi feipin pu Roma che ñi ley: ngelai ñi hultucungeal quiñe che dalluntucungelu ñi füreneafiel ta chem che rume. Hune elungequei ñi incañpehual tañi pu dalluntucueteu ñi adquiñ meu. 17 Feimu aculu engün tüfa mu, alüñmalan. Ca antü müten anücünuhun tribunal meu. Fei feipin ñi cüpalelngeal ta iñche tüfachi huentru. 18 Feimu huitrapüraingün Pablo ñi pu dallucafe, fillque dungu mu feipintucungei. Iñche raquiduamfun rume ñi femün huesa dungu, huelu dalluntucungelai feichi dungu mu. 19 Quiñeulai ñi raquiduam engün chumngechi ñi poyeafiel tañi dios.* Cafei chaftudunguhuingün quiñe huentru mu, Jesús pingelu. Larquei, huelu Pablo feipiyahui ñi petu mongelen. Feica müten. 20 Iñche quimlafun chumngechi norümtual tüfachi dungu, feimu ramtufiñ: ‘¿Cüpa amuimi Jerusalén tami juiciantucungeal tüfachi dungu mu?’. 21 Huelu Pablo cüpa amui ta Roma ñi Lonco Ülmen ñi juiciantucuaeteu. Fei ayülefui ñi presuleal ti Fütra Lonco Ülmen* feipile hula chem chumal. Feimu feipin ñi presungeal puule hula ñi yengeal ti Lonco Ülmen ñi adquiñ meu”.
22 Feimu Agripa feipifi ta Festo: “Iñche ca ayüfun ñi allcütuafiel feichi huentru”. Fei feipingei: “Hule allcütuafimi”. 23 Ca antü, rume mallmahun mu acui Agripa engu Berenice. Cafei acui pu hunen loncolechi soltau ca pu yamfal huentru huaria meu. Fei coningün cheu juiciantucungequem pu che. Feimu Festo feipi ñi cüpalelngeal ta Pablo. 24 Festo feipi: “Lonco ülmen Agripa ca com pu che trahuluucülepalu, adquintufimün tüfachi huentru. Tüfa mu ca Jerusalén huaria, com pu judio nehuentu dungun meu feipieneu: ‘Tüfachi huentru mülei ñi layal’. 25 Huelu iñche ngüneduamün, tüfachi huentru chumlai rume ñi langümngeal. Fei feipi ñi ayülen ñi juiciantucuaeteu ti Fütra Lonco Ülmen,* feimu eluhun ñi huercüafiel. 26 Nielan chem dungu rume ñi dalluntucuafiel ta Pablo, fei ñi huirintuculelafiel tañi Ñidol. Feimu cüpaleluhuiyiñ ta eimün, doyelchi mai eimi lonco ülmen Agripa. Femngechi deu ramtucadungungele, niean chem ñi huirintuculelafiel tati Fütra Lonco Ülmen. 27 Huercüngele quiñe presu mülei ñi feipingeal chumngelu* dalluntucungei. Femngechi raquiduamquen iñche”.
26 Agripa feipifi ta Pablo: “Dungunge tami incañpehual”. Feimu Pablo maichicünui ñi cuhu, fei eluhui ñi dungual:
2 “Lonco ülmen Agripa, ayüucülen ñi mülepan eimi tami adquiñ meu. Femngechi incañpehuan chem tañi dalluntucueteu pu judio. 3 Eimi cüme quimnieimi pu judio ñi huimtun ca chem dungu mu chaftudunguuquei engün. Feimu llellipueyu, ñochi duam mu allcütuen.
4 Fentren judio che quimnieneu, petu huechengelu iñche puulu hula ta Jerusalén huaria mu. 5 Ayüfule engün feipiafui ñi fariseongefel iñche. Pu fariseo doi fütra cüdauqueingün ta caquelu judio meu chumngechi ñi inangeal Moisés tañi ley. 6 Iñche maneluuquen chem ñi feipicünufiel Chau Dios taiñ pu cuifiqueche yem, feimu juiciantucungen fachantü. 7 Taiñ mari epu troquiñche maneluuquei ñi huechurpual tüfachi dungu. Feimu com piuque mu püramyequefingün ta Chau Ngünechen antü ca pun meu. ¡Ahuem lonco ülmen! Iñche tañi maneluhun mu pu judio dalluntucumequeneu.
8 ¿Chumngelu* afmatuqueimün Chau Dios ñi huiñomongeltuafiel ti pu layelu? 9 Iñche rüf raquiduamquefun ñi femal chem dungu rume femngechi caiñetuafiel ta Jesús,* ti Nazaret che. 10 Femngechi femün Jerusalén huaria mu. Pu loncolechi sacerdote elueneu* ñi presuafiel pu feyentulelu. Cafei cümelu troquifiñ ñi langümngeel engün. 11 Fentren rupa ca fillque ngillatuhue ruca mu* cutrancafiñ engün, femngechi ñi elcünual tañi feyentun. Fente tañi illcutuniefiel engün,* caiñetufiñ camapulechi huaria mu cütu.
12 Pu loncolechi sacerdote huercüeneu ca femngechi femal Damasco huaria mu. Feimu petu amulelu iñche, 13 rangiantü püle, huenu mu pen quiñe pelon, doi huilüfcülelu ta antü meu. Fei aloftupaeiñmu iñche ca tañi pu compañ. ¡Ahuem lonco ülmen! 14 Com tranapuhuiyiñ mapu meu, fei allcün quiñe dungun. Hebreo quehun mu feipieneu: ‘Saulo, Saulo, ¿chumngelu* caiñetumequeen? Chaftumequeen,* femngechi quisu allfülcaumequeimi’. 15 Huelu iñche ramtufiñ: ‘¿Inei am ta eimi Ñidol?’. Fei huiñoldungueneu:* ‘Iñche ta Jesús, feiti tami caiñetufiel. 16 Huitrapürange. Feimu peufaluhun tami adquiñ meu: dullieyu tami serfiafiel iñche ca tami huldungual chem tami peel ca chem pengelelayu iñche. 17 Iñche montulayu tüfachi troquiñche meu ca pu catripanche* cheu huercüayu. 18 Nülalelafimi engün tañi nge, fei dumiñ mu tripatuaingün ñi amual ta pelon meu. Ngünehuelayaeyu Satanás, Chau Dios mai ta ngünenieaeyu engün. Femngechi rulpacünuñmangeai tañi culpan engün.* Ca fente tañi feyentulen iñche meu llohuaingün chem ñi elungeal pu che dullicünungelu ñi serfiafiel ta Chau Dios’.
19 Lonco ülmen Agripa, feyentufiñ ti afmatun dungu huenu mu cüpalu. 20 Feimu hune amuldungulelfiñ pu Damasco che, fei hula pu Jerusalén che, com Judea mapu püle ca pu catripanche. Huldungulelfiñ engün tañi nor raquiduamtual ca ñi huiñotual Chau Ngünechen mu. Fei tañi femün mu quimfalcünupe engün tañi nor raquiduamtun. 21 Feimu Chau Ngünechen ñi ruca mu* pu judio nüeneu ca cüpa langümeneu engün. 22 Huelu mai, Chau Ngünechen ñi quellun mu, fantepu mu amulen ñi huldungufiel pu falinque che ca pu illamfalngelu. Re feipiquen chem ñi huirintucuel Moisés ca Chau Ngünechen ñi pu huerquen. Huirintucuingün tüfachi dungu ñi rupayal: 23 Cristo tañi cutrancahual, ca tati hunen che ñi huiñomongetual rangiñ ti pu layelu. Fei amuldunguafi ca pelontuafi tüfachi troquiñche ca pu catripanche”.
24 Pablo petu feipilu tüfachi dungu tañi incañpehual, Festo huirari: “¡Huedhuedcüleimi Pablo! ¡Hueluduamcüleimi fente tami chillcatuquen!”. 25 Huelu Pablo feipieyu: “Huedhuedcülelan yamfal gobernador Festo. Rüf dungumequen tati, huedhued dungu no. 26 Iñche ngüneduamün tati lonco ülmen cüme quimniei com tüfachi dungu, feimu rüf dungumequefiñ. Com tüfachi dungu ellcalen femngelai. Feimu rüf raquiduamquen quisu com quimniefi tati. 27 Lonco ülmen Agripa, ¿feyentuqueimi chem ñi huirintucuel Chau Ngünechen ñi pu huerquen? Feyentuquelu troquiqueyu”. 28 Huelu Agripa feipifi ta Pablo: “Pichiñma mu rulpayafen ñi inayafiel ta Cristo”.* 29 Feimu Pablo feipieyu: “Llellipuquefiñ ta Chau Ngünechen, femngechi eimi ca com tati pu allcütulelu fachantü ñi inayafiel ta Cristo iñche reque, fantepu mu ca cüpalechi antü. Huelu ayülelan tamün presuleal iñche reque”.
30 Feimu ti lonco ülmen huitrapürai, ca femngechi femi ti gobernador, Berenice, ca pu huentru quiñentrür anülelu engün. 31 Petu tripatulu, hueluquentu feipihuingün: “Tüfachi huentru chumlai rume ñi langümngeal ca ñi presungeal rume”. 32 Agripa feipifi ta Festo: “Tüfachi huentru feipinofule ñi juiciantucuaeteu Roma ñi Lonco Ülmen,* neicümngetuafui”.
27 Festo feipi farcu mu taiñ yengeal Italia mapu mu. Fei Pablo caquelu presu engün, hultucungei ti loncolechi soltau Julio pingelu, coneltulelu Augusto ñi troquiñ soltau. 2 Fei püraiñ quiñe farcu mu Adramitio huaria cüpalu. Epe tripalerquei ñi puhual fillque huaria inaltu lafquen püle Asia troquiñ mapu mu, fei amutuiñ. Compañeiñmu Aristarco, quiñe Macedonia huentru Tesalónica huaria cüpalu. 3 Ca antü puhuiyiñ ta Sidón huaria, fei Julio fürenefi ta Pablo ca elufi ñi pemeafiel tañi pu hueni, fei ñi cümelcangeal.
4 Fei hula farcu mu tripatuiñ. Trafyenieiñmeu ti cürüf, feimu inafül Chipre huapi püle rupaiñ taiñ chellcomtuam.* 5 Fei miyahuiyiñ llufü lafquen püle, inafül Cilicia ca Panfilia mapu püle rupaiñ. Fei puhuiyiñ Mira huaria, Licia mapu mu. 6 Üyeu ti loncolechi soltau pei quiñe farcu, Alejandría huaria cüpalu fei ñi puhual ta Italia mapu. Feipingeiñ ñi pürayal tüfachi farcu mu. 7 Fentren antü ñochiquechi amuiñ, fei ngellu puhuiyiñ Cnido huaria mu. Catrütunieiñmeu ti cürüf, fei taiñ chellcomtuam* inafül Salmone püle rupaiñ, Creta huapi meu. 8 Ngellu huallmeiñ feichi huapi, fei puhuiyiñ Cüme Acuquem Farcu pingelu, püllelerquei Lasea huaria mu.
9 Alüñmaiñ, cafei deu rupai ti ngüñüluhun antü,* feimu cuñihun-ngei taiñ miyahun. Fei Pablo feipi: 10 “Pu peñi, cümelai taiñ amual. Femliyiñ, lafquen mu ñamconai ti farcu, ñamümaiñ itrocom, cafei layafuiñ”. 11 Huelu ti loncolechi soltau allcütulafi ta Pablo, fei allcütufi ti amulquelu ti farcu ca ti ngen farcu. 12 Cheu ñi mülen engün cümelai ñi rupayal ti puquem, feimu epe com pu che ngülamtui ñi tripatual tüfa mu. Fei chumngechi rume ñi puhual Fenice lof cheu acuquei farcu, femngechi ñi rupayal ti puquem üyeu. Tüfachi lof Creta huapi mu mülei ca adquiñcülei tripahue antü püle.
13 Ñochi huaihuen cürüflu, puhuaiñ ta Fenice pingün. Feimu püramingün ti pañillhue nülcühue,* fei inaltu Creta huapi püle amuingün. 14 Huelu pichi rupalu müten, picun püle* tripai quiñe fütra cürüf.* 15 Ti fütra cürüf catrütuniefi ti farcu, feimu pepi amulai. Chumhuelaiñ rume, fei yeeiñmu ti cürüf. 16 Fei hula taiñ chellcomtuam,* inafül Cauda pichi huapi püle rupaiñ. Huelu epe ñamümfiyiñ ti pichi huampo furitu farcu mülelu. 17 Deu püramfilu ti pichi huampo, cüme traricünufingün ti farcu miñche püle ñi nülatripanoal. Llicaingün ñi troncüal* huircolechi cuyüm meu,* Sirte pingelu.* Feimu nacümfingün* chem pünengequelu ñi amulafiel ti farcu, fei elcünuhuingün ñi yeaeteu ti cürüf. 18 Ca antü, ti cürüftucu mahun rumeñma mütroucaniefi ti farcu, feimu ütrüfentungei ti fanechi chemcün. 19 Epu rupachi antü mu, ti pu che ütrüfentui quiñeque llasu farcu mu mülelu.
20 Fentren antü pehuelafiyiñ ti antü ca pu huangülen no rume. Fei ti fütra cürüftucu mahun nengümcafi ti farcu, feimu larqueaiñ mai piyiñ. 21 Farcu mülechi pu che pütrüñma yenierquei ñi ihuenon. Feimu Pablo rangiñ mu huitracünuhui, fei feipifi: “Pu peñi, mülefui tamün allcütual tañi ngülam, fei tripalayafuiñ Creta huapi mu. Femngechi huesa rupalayafuiñ ca ñamümlayafuiñ taiñ fillem. 22 Huelu feula feipihuayiñ tamün nehuen piuquecünuhual, inei no rume ta lalayai. Farcu müten ñamconai. 23 Feichi Dios iñche ñi serfiquefiel ca ñi püramyequefiel, trafia huercüleneu quiñe cüme püllü. 24 Feipieneu: ‘Ngelai tami llicayal, Pablo. Mülei tami puhual cheu ñi mülen Roma ñi Lonco Ülmen.* Cafei Chau Dios montulaimu eimi ca tati pu che farcu mu mülelu’. 25 Pu peñi, iñche feyentuquefiñ ta Chau Dios, maneluuquen ñi femtripayal tañi feipin, feimu nehuen piuquecünuumün. 26 Huelu troncüpuhuaiñ quiñe huapi meu” pi Pablo.
27 Mari meli pun nengümcaeiñmeu ti cürüftucu mahun, Adria lafquen mu. Rangipunlu, pu cüdauquelu farcu mu ngüneduamingün ñi epe puhun ta mapu meu. 28 Feimu ngüneduamfingün tunte llufülei ti lafquen, 36 metro peno. Doi pichi amuleingün fei huiño ngüneduamingün tunte llufülei, 27 metro peno. 29 Llicalerquei engün ñi troncüal fütraque cura meu. Feimu meli pañillhue nülcühue ütrüftucufingün furitu farcu püle. Üngümcülerquei engün ñi hunal. 30 Huelu pu cüdauquelu farcu mu cüpa lefmahuingün, feimu lafquen meu nacümfingün ti pichi huampo. Huechuñ farcu püle nacümafiyiñ ti pañillhue nülcühue, pifaluhui engün. 31 Huelu Pablo feipifi tati loncolechi soltau ca ti pu caquelu soltau: “Farcu mu mülenagcülenole tüfachi pu huentru, eimün montulayaimün”. 32 Feimeu pu soltau catrüfingün ti llasu trariniefilu ti pichi huampo, fei trananacümfingün.
33 Epe hunlu, Pablo yafültucufi tati pu che ñi iyal, feipi: “Mari meli antü deuma üngümcüleimün, cafei fill raquiduamcüleimün, feimu ihuelaimün chem no rume. 34 Feimu iyaimün pihuayiñ tamün cümelcaleal. Quiñe no rume ta eimün lalayai”. 35 Feipilu tüfachi dungu nüi ti cofque, mañumtufi ta Chau Ngünechen fei engün ñi adquiñ mu, hudamcalelfi ti cofque, fei ca ifi. 36 Com yafüluhuingün, fei eluhui ñi iyal engün. 37 Farcu mu mülerqueiñ 276 che. 38 Deu huedalu engün, lafquen mu ütrüftucufingün ti cachilla, femngechi ñi fanenoal ti farcu.
39 Hunlu hula quimlafingün feichi mapu, huelu peingün fentren cuyüm inaltu lafquen, feimu cüpa puhulfingün ti farcu inaltu lafquen püle. 40 Feimeu catrüfingün ti llasu trariniefilu ti pañillhue nülcühue, fei trananacümfingün lafquen meu. Ca femngechi nentupürolfingün tati remo pingelu ngüneniefilu ti farcu, cafei püramfingün ti pichi ünifpüralechi pañu,* fei inaltu lafquen püle amulerqueingün. 41 Miñche co huircolerquei* cuyüm, feimu troncüpuhui ti farcu. Ti huechuñ farcu rüngaconi cuyüm meu, fei nengümhuelai. Cafei tati fütraque reu* huatrocafi* ti furitu farcu. 42 Fei pu soltau cüpa langümfingün pu presu ñi hueyel lefmaunoal engün. 43 Huelu ti loncolechi soltau cüpa montulfi ta Pablo, feimu catrütufi ti pu soltau. Feipi: “Tuchi quim hueyel-lu, rincüconpe lafquen meu, fei hune puhuai mapu meu. 44 Cafei pu inanielu, nüniepe trafla cam ti huatrotripalu farcu mu”. Fei com engün cümelcalen puhuingün mapu meu.
28 Deu montutripalu iñchiñ, quimfiyiñ ti huapi ñi üi, Malta pingei. 2 Pu huapi che rumeñma füreneeiñmeu. Mahuncülerquei ca hutrengerquei, feimu cüme llohueiñmeu, fei cütraltuingün. 3 Pablo ñimitui chimillco* ñi cütraltuafiel. Are meu tripai quiñe venenongechi filu, fei ünatuñmaeyu ñi cuhu. 4 Pu huapi che pefilu tati venenongechi filu ñi pültrülen Pablo ñi cuhu meu, hueluquentu feipihuingün: “Tüfachi huentru, ¿quiñe langümchefe peno? Mongetripai ti lafquen meu, huelu castigangei tañi mongelehuenoal”. 5 Fei Pablo mütrohui ñi cuhu, ti filu ütrüfnagi cütral meu. Huelu Pablo chumngelai rume. 6 Pu che raquiduami ñi cunahual* Pablo ñi lipang cam ñi larumeal. Huelu fentreñma rupalu, chem huesa dungu rume rupalai Pablo. Feimu pu che caletui ñi raquiduam, quiñe dios pitufingün.
7 Üye püle, ti doi falin huentru ti huapi meu nierquei mapu, Publio pingei ti huentru. Fei cüme llohueiñmeu. Cafei cüla antü elueiñmeu taiñ umayal ñi ruca mu. 8 Publio ñi chau aling cutrancülerquei,* rume huesa cutranpütralei, feimu tranaconcülei ngütantu mu.* Pablo conpui cheu ñi mülen, llellipucünui, fampuhulelfi ñi cuhu, fei tremoltufi.* 9 Fei hula pu caquelu cutran huapi mu mülelu, pemefingün ta Pablo, fei tremolngetui engün. 10 Cafei elueiñmu fentren chemcün, femngechi pengelingün taiñ falintueteu. Ca epe amutulu iñchiñ elungeiñ com taiñ duamtunieel.
11 Cüla cüyen mülenaglu iñchiñ ti huapi meu, pürapuiñ quiñe farcu mu. Tañi huechuñ mu adentuniefi Zeus ñi pu fotüm. Tüfachi farcu Alejandría huaria cüpai, huelu ti huapi meu ruparquei ti puquem. 12 Fei puhuiyiñ Siracusa huaria mu, cüla antü mülenagpuiñ. 13 Fei hula amulerqueiñ, Regio huaria mu puhuiyiñ. Quiñe antü rupalu huaihuen cürüf tripai, feimu epu antü mu Puteoli huaria mu puhuiyiñ. 14 Üyeu pepufiyiñ pu peñi ca pu lamngen, fei llellipueiñmeu taiñ mülenagal regle antü. Fei hula amuiñ ta Roma huaria. 15 Pu peñi ca pu lamngen quimlu taiñ amulen, pepaeiñmeu Apio pingechi feria ca ti Cüla Umañtuhue Ruca meu. Pablo pefilu engün, mañumtufi ta Chau Ngünechen, cafei rume nehuencontui. 16 Puulu hula Roma huaria mu, Pablo elungei ñi quisu umayal. Quiñe soltau müten llihuatunieyu.*
17 Cüla antü rupalu mütrümfalfi tati pu doi fütraque judio. Com trahuluulu engün, Pablo feipi: “Pu peñi, iñche chumlan rume ñi caiñetuafiel taiñ pu che ca pu cuifiqueche ñi huimtun. Huelu Jerusalén huaria mu hultucungen tati pu Roma che ñi presuaeteu. 18 Fei engün ramtucadungueneu, huelu peñmalaeneu chem dungu no rume tañi langümngeal. Feimu cüpa lifrenentungen. 19 Huelu pu judio ayülai tüfachi dungu, feimu ültrentucungen reque* ñi pepayafiel ta Roma ñi Lonco Ülmen* ñi juiciantucuateu. Huelu cüpalan ñi dalluntucuafiel tañi pu chaf judio che.* 20 Pu Israel che ñi maneluhun mu iñche presulen, feimu cüpa pehuiyiñ taiñ nütramcahual”. 21 Fei pu fütraque judio feipingün: “Judea meu huercüngelai quiñe carta no rume nütramcalu eimi meu, cafei quiñe peñi no rume üyeu aculu nütramcalaeiñmu chem no rume cam huesa dunguyelaeimu rume. 22 Feimu ayünieiñ taiñ allcütual chem raquiduamqueimi. Quimnieiñ huall püle huesa dunguyengequei feichi troquiñche tami inaquefiel”.
23 Fei engün elantücünui ñi trahuluhual Pablo engün. Cafei doi fentren che amui cheu ñi umaquen Pablo. Feimeu com antü cüme huldungulelfi engün Chau Ngünechen ñi ngünenietual ta mapu. Pengelelfi Moisés tañi ley ca chem ñi huirintucuel Chau Ngünechen ñi pu huerquen, femngechi cüpa rulpafi engün ñi feyentual ta Jesús meu. 24 Quiñeque che feyentui Pablo ñi feipin, caquelu che feyentulai. 25 Quiñeulai ñi raquiduam engün, feimu hueluquentu amutuingün. Fei Pablo feipi tüfachi dungu:
“Feimeu Isaías, Chau Ngünechen ñi huerquen, dungufi tamün pu cuifiqueche. Chau Dios ñi nehuen huercüeyu. 26 Feipieyu: ‘Amunge tüfachi pu che meu. Feipiafimi engün: “Allcütuaimün, huelu loncontuculayaimün ñi chem pifel. Adquintuaimün, huelu chem no rume ngüneduamlayaimün. 27 Tüfachi troquiñche ñi piuque cura reque felei. Allcütuquei engün, huelu duamcülequelai ca ñi nge umercülei. Niei nge engün, huelu cüpa pequelai. Niei pilun engün, huelu cüpa allcütuquelai. Tañi piuque pilai ñi ngüneduamal. Cafei cüpa huiñotuquelai engün ta iñche mu tañi tremoltuafiel”’. 28 Feimu llemai quimaimün tüfachi dungu: pu catripanche* elungeai ti huercün dungu, tüfa nütramcai chumngechi montulchequei Chau Dios. Fei engün mai ta allcütuafingün”. 29 *——
30 Fei Pablo mülenagi üyeu epu tripantu, quisu tañi ruca mu alquilangelu. Cüme llouquefui com tañi pu huitran. 31 Amuldungulelfi engün Chau Ngünechen ñi ngünenietual ta mapu. Cafei nehuen piuque mu quimeltulelquefi Ñidol Jesucristo tañi dungu, chem no rume catrütulaeyu.
Ngüneduamnge “apostol”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Plang tucutuucülerquei engu”.
Cam: “Chemu”.
Griego quehun feipilei: “Tunte ñi miyahun che ürcütun antü”. Tüfa elungequefui ñi miyahual quiñe judio che ürcütun antü meu.
Cam: “Trofi”.
Cam: “Calül”.
Tüfa cüpa feipi tañi loncoleal ti trahunche mu.
Cam: “Ñidol Jesús conpulu ca tripalu”.
Cam: “Hudanentungelu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Adümuhuingün tañi quimal chem ayüniei Chau Ngünechen.
Ngüneduamnge “Pentecostés”.
Cam: “Pichique üicülechi cütral reque”.
Cam: “Respetaquefilu”.
Griego quehun feipilei: “Ti cülangechi hora antü meu”. Tüfa cüpa feipilei ailla hora pulihuentu.
Cam: “Quiñe troquiñ tañi nehuen”.
Cam: “Pitrun”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Griego quehun feipilei: “Mütrümlu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ca feipiafui chi: “Ti lan ñi llasu meu”. Griego quehun feipilei: “Ti lan ñi cutrancahun meu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Hades”. Ngüneduamnge “rüngan”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Cuyalltueteu”.
Cam: “Hades”. Ngüneduamnge “rüngan”.
Griego quehun feipilei: “Hutrulfi”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Yafcan”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Misahual”.
Cam: “Hudamcaqueingün”.
Cam: “Templo”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Milla”.
Cam: “Mongetui”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafcan”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Püllecontueyu”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Lladcülerquei”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Mongetun”.
Tüfachi cura tucungequefui ngion ruca mu huente püle ñi nehuentunieafiel epu traf catrüntucu.
Griego quehun feipilei: “Üi”.
Rüfcünu mai, tüfa cüpa feipi ñi pepicangenon engu ti religioso chillcatuhue mu ñi nieel pu judio che.
Ngüneduamnge “Sanedrín”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Lloudungumün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lladcülei”.
Cam: “Chemu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Tañi Cristo”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Nüyüni”.
Cam: “Hudamcaqueingün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafültucueimu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Munulfingün”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Chemu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Cahuitu, camilla”.
Cam: “Mongetual”.
Cam: “Conpapüllülelu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Uhuamtunierquefi”.
Griego quehun mu cüpa feipi “feyentuafiel chumngechi feyentungequei quiñe lonco ülmen”.
Griego quehun feipilei: “Huitrañpüramfi”.
Griego quehun feipilei: “Pültrücünufimün”.
Cam: “Fütra anümca”.
Cam: “Yafcan engün”.
Cam: “Lladcüingün”.
Cam: “Respetaquefeyu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafültucufingün”.
Cam: “Lladcülcafingün”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Camapu cüpachi chengerpuai”.
Ngüneduamnge “circuncision”.
Ca feipiafui chi: “Ca femngechi femfi”.
Cam: “Fün quetran”.
Cam: “Pantion”.
Cam: “Cüme adngefui Chau Ngünechen ñi adquiñ meu”.
Cam: “Cüpa ngüneduamfi”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Peltrifi, rütrefi”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Tranu”.
Ngüneduamnge “adentun”.
Cam: “Carpa”.
Cam: “Quechanentufi”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lladcüingün”.
Cam: “Trütrüri, rünurünutui”.
Ngüneduamnge “Huentru ñi Fotüm”.
Griego quehun feipilei: “Pnéuma”. Ngüneduamnge “püllü”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Yafcan engün”.
Griego quehun feipilei: “Umautui”.
Cam: “Respetaquefilu”.
Ca feipiafui chi: “Quiñe huaria Samaria mu”.
Cam: “Conpapüllülerquei”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Mongelngetui engün”.
Cam: “Coneltuquelaimi”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Culpan, yafcan müten”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Sur püle”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Griego quehun feipilei: “Eunuco”. Ngüneduamnge “eunuco”.
Cam: “Pülleconpunge”.
Cam: “Lloudungui”.
Griego quehun feipilei: “Cordero”.
Cam: “Montuñmangei”.
Cam: “Chemu”.
Tüfachi versiculo huirintuculelai fillque cuifique huirin chillca meu. Coneltulelai Chau Ngünechen ñi huirintucuel mu.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Tüfa cüpa feipilei chumngechi yenieal ta mongen ca Cristo ñi quimeltun.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungungei”.
Cam: “Lloudungui”.
Griego quehun feipilei: “Cadena meu traricünuafiel”.
Griego quehun feipilei: “Mütrümlu”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Griego quehun feipilei: “Trariyeafiel engün”.
Cam: “Uhuamtulerquei”.
Cam: “Chaihue”.
Cam: “Nagümafiel”.
Griego quehun feipilei: “Conpuquefui ca tripaquefui”.
Cam: “Cüme duamcületui”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Cahuitu”.
Cam: “Mongeltueimu”.
Griego quehun Dorcas pingei, arameo quehun Tabita pingei. Huelu tüfachi epu üi feipilei “gacela”.
Cam: “Püllecontupaeyu”.
Cam: “Centurion”, tati loncolelu 100 soltau mu.
Tüfa ta Roma ñi troquiñ soltau 600 huentru coneltulelu.
Cam: “Respetaquefilu”.
Cam: “Huingüdquiyauquelu”.
Cam: “Idum”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungui”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Mongeltufi”.
Cam: “Fütra anümca”.
Griego quehun feipilei: “Huitrañpürameyu”.
Cam: “Yafcan engün”.
Griego quehun feipilei: “Pu circuncidalechi feyentulelu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Huingüdquiyauquelu”.
Cam: “Aucan culliñ, caita culliñ”.
Cam: “Idum”.
Cam: “Conümpan, tuculpan”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Uhuamtunieafiel”.
Ngüneduamnge “Pascua”.
Cam: “Uhuamtulerquei”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Nepelafiel”.
Cam: “Tranu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lladcütuniefi”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Calül”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “ngüñüluhual”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Huiño chalitufingün”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Ngüneduamnge “gobernador”.
Cam: “Chemu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Trampauquiyahui”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “ürcütun antü”.
Cam: “Respetaquefilu”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Cam: “Lladcüfemlai”.
Cam: “Tranu”.
Cam: “Fütra anümca”.
Cam: “Nagümfingün”.
Cam: “Calül”.
Griego quehun feipilei: “Umautui”.
Griego quehun feipilei: “Huitrañpüramfiel”.
Cam: “Yafcan”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Quechanentungeingu”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Mongetual”.
Femngechi üitungei quiñe griego dios. Ngüneduamnge “Hermes”.
Femngechi üitungei quiñe griego dios. Ngüneduamnge “Zeus”.
Cam: “Huicürcaingu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Füchotun”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lladcülcafimün”.
Cam: “Tolto ruca, carpa ruca”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Griego quehun feipilei pornéia. Ngüneduamnge “pod cudumuhun”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Griego quehun feipilei pornéia. Ngüneduamnge “pod cudumuhun”.
Cam: “Huiño chalingetulu”.
Tüfachi versiculo huirintuculelai fillque cuifique huirin chillca meu. Coneltulelai Chau Ngünechen ñi huirintucuel mu.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lladcütuhuingu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Eluñmalaeyu”.
Tüfachi huaria Italia mapu meu mülelai. Huelu tañi pu che ca femngechi dungu elungei pu Italia che reque.
Cam: “Respetaquefilu”.
Cam: “Purpura tacun”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lladcülcamequefingu”.
Cam: “Huicürcañmafi”.
Cam: “Uhuamtunieafimi”.
Cam: “Cepo”. Ngüneduamnge “cepo”.
Cam: “Nepelu”.
Cam: “Lloudungungei”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Nampiyaulu”.
Griego quehun feipilei: “César”. Femngechi pingequefui quiñeque lonco ülmen Roma meu.
Cam: “Feria”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Huitran-ngepalu”.
Cam: “Respetaquefimün”.
Ngüneduamnge “altar”.
Cam: “Trampauquiyaule rume”.
Cam: “Milla”.
Cam: “Carpa ruca”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cüpa feipi ñi tripatun ti ngillatuhue ruca mu.
Cam: “Quechanentufi”.
Cam: “Deyüconal”.
Cam: “Huiño chaliyetufi”.
Cam: “Huiño chaliyetufi”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Nütramcalelngei”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Tüfa cüpa feipilei chumngechi yenieal ta mongen ca Cristo ñi quimeltun.
Cam: “Lloudungui”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Tüfa cüpa feipilei chumngechi yenieal ta mongen ca Cristo ñi quimeltun.
Cam: “Hudatripai”.
Cam: “Mongetui”.
Cam: “Quechanentuyauquei”.
Cam: “Quechanentufui”.
Cam: “Conpapüllülelu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Tüfa cüpa feipilei chumngechi yenieal ta mongen ca Cristo ñi quimeltun.
Cam: “Respetafalngehuelayai”.
Cam: “Lladcüingün”.
Cam: “Fütra lladcüi”.
Tüfa meu trahuquefui che. Chincülcülefui reque, cura mu deumangei ca 25.000 che anüafui.
Cam: “Peltrinentufingün, rütrenentufingün”.
Cam: “Uhuamtuniefi”.
Cam: “Uhuamtuniefi”.
Cam: “Cüme duamcülemün”.
Cam: “Huiño chaliyetufi”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Rofülfi”.
Ngüneduamnge “Pentecostés”.
Cam: “Mollfüñ”.
Cam: “Aucan trehua, caita trehua”.
Cam: “Nepeluucülemün”.
Cam: “Milla”.
Cam: “Rofülfingün”.
Griego quehun feipilei: “Famtucuhui engün Pablo ñi pel püle”.
Cam: “Pechitufingün, trurufingün, trepetufingün”.
Cam: “Huiño chaliyeutuiñ”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Chemu”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Griego quehun feipilei pornéia. Ngüneduamnge “pod cudumuhun”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Füchotun”.
Cam: “Lladcülcafingün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lladcüingün”.
Cam: “Nürüftucungei”.
Cam: “Püllecontufi”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Cüme duamtulu engün”.
Tüfa cüpa feipilei chumngechi yenieal ta mongen ca Cristo ñi quimeltun.
Cam: “Huldunguafui”.
Tüfa cüpa feipilei chumngechi yenieal ta mongen ca Cristo ñi quimeltun.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Lloudungun”.
Cam: “Respetaquefi”.
Cam: “Chemu”.
Griego quehun feipilei: “Mütrümnge Jesús tañi üi”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Templo”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Petu condenangenolu”.
Cam: “Hudatripaingün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Litraftucuafiel”.
Cam: “Eimi ta quiñe pared ligcünungelu, plangcünungelu”.
Cam: “Litraftucuaimu”.
Cam: “Litraftucungeal”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Huldunguqueingün”.
Cam: “Lladcülen feipi engün”.
Cam: “Lladcün”.
Cam: “Cuyalltuingün”.
Cam: “Lloudungui”.
Cam: “Memoria”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Uhuamtuniengeal”.
Cam: “Hueupife”.
Cam: “Pofolcachequei”.
Cam: “Templo”.
Tüfachi versiculo huirintuculelai fillque cuifique huirin chillca meu. Coneltulelai Chau Ngünechen ñi huirintucuel mu.
Cam: “Lladcülcamequefiel”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Lladcülcalafiñ”.
Tüfa cüpa feipilei chumngechi yenieal ta mongen ca Cristo ñi quimeltun.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafcalan”.
Cam: “Templo”.
Griego quehun feipilei: “César”. Femngechi pingequefui quiñeque lonco ülmen Roma meu.
Cam: “Lloudungun”.
Cam: “Tañi feyentun, religion”.
Griego quehun feipilei: “Augusto”.
Griego quehun feipilei: “Augusto”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Chemu”.
Griego quehun feipilei: “Caiñetuafiel Jesús ñi üi”.
Cam: “Eluñmaeneu”.
Griego quehun feipilei: “Sinagoga”.
Cam: “Lladcütuniefiel”.
Cam: “Chemu”.
Griego quehun feipilei: “Mancümequefimi ti garrocha”.
Cam: “Lloudungueneu”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Templo”.
Cam: “Ñi cristianongeal”.
Griego quehun feipilei: “César”. Femngechi pingequefui quiñeque lonco ülmen Roma meu.
Cam: “Chücütuam, ñücümtuam”.
Cam: “Chücütuam, ñücümtuam”.
Tüfa rupai tisri cüyen mu. Tüfachi cüyen mu eluuquei ñi mahunal ca mülequei fütraque cürüf lafquen mu.
Cam: “Ancla”. Tüfa quiñe pañillhue huechuñ cadena cam huechuñ llasu mu trarilelu. Ütrüftungei lafquen mu ñi nengümuunoal ti farcu.
Cam: “Norte püle”.
Griego quehun feipilei: “Euroaquilón”.
Cam: “Chücütuam, ñücümtuam”.
Cam: “Rümconal”.
Cam: “Trumaucülechi cuyüm”.
Ngüneduamnge “Sirte”.
Cam: “Nagümfingün”.
Griego quehun feipilei: “César”. Femngechi pingequefui quiñeque lonco ülmen Roma meu.
Cam: “Huinüfpüralechi, inüfpüralechi pañu”.
Cam: “Trumaucülerquei”.
Cam: “Auna, ola”.
Cam: “Trafocafi”.
Cam: “Chamida”.
Cam: “Poñpoñal, puñpuñal”.
Cam: “Chafo cutrancülerquei”.
Cam: “Cahuitu”.
Cam: “Mongeltufi”.
Cam: “Uhuamtunieyu”.
Cam: “Peltrintucungen, rütrentucungen reque”.
Griego quehun feipilei: “César”. Femngechi pingequefui quiñeque lonco ülmen Roma meu.
Cam: “Traf judio che”.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Tüfachi versiculo huirintuculelai fillque cuifique huirin chillca meu. Coneltulelai Chau Ngünechen ñi huirintucuel mu.