2 CORINTIOS
TI EPUNGECHI CARTA HUIRINTUCULELNGELU TATI CORINTO TRAHUNCHE
1 Iñche ta Pablo, Cristo Jesús ñi apostol* Chau Dios ñi duam mu. Tañi peñi Timoteo iñchiu müleyu. Huirintuculeluhuayiñ tüfachi carta Chau Ngünechen ñi trahunche Corinto huaria mu mülelu, ca Chau Ngünechen ñi pu che* Acaya mapu mu mülelu.
2 Llellipuquen tamün rume cutranpiuqueyeaeteu ca eluaeteu cüme felen taiñ Chau Ngünechen ca taiñ Ñidol Jesucristo.
3 Püramyengepe taiñ Ñidol Jesucristo ñi Chau Ngünechen.* Taiñ Fütra Chau rume cutranpiuqueyechequei. Chau Ngünechen itrofill dungu mu yafültucuchequei. 4 Chau Ngünechen yafültucuqueiñmeu chem huesa dungu mu rume rupaliyiñ. Taiñ yafültucueteu Chau Ngünechen, yafültucuafuiñ caquelu che chem huesa dungu mu rume rupamequele. 5 Cristo ñi duam mu rume cutrancangequeiñ. Ca femngechi Cristo ñi duam mu, rume yafültucungequeiñ. 6 Huelu iñchiñ cutrancahun mu rupaqueiñ, femngechi tamün yafültucuafiel ca montulafiel ta eimün. Cafei yafültucungequeiñ, femngechi tamün yafültucuafiel. Tüfachi yafüluhun mu nehuentuleaimün cutrancahulmün iñchiñ reque. 7 Chumngechi cutrancauqueimün iñchiñ reque, ca femngechi yafültucungeaimün iñchiñ reque. Feimu müna maneluucüleiñ eimün mu.
8 Pu peñi, pu lamngen, cüpa nütrameluhuiyiñ chem taiñ rupan Asia mapu mu. Fütra huesa dungu mu rupaiñ, yafüngehuelaiñ, layaiñ pilefuiñ. 9 Elcünungelu ñi layal troquihuiyiñ. Femngechi rupaiñ taiñ quisutu maneluunoal, doi mai taiñ maneluhual Chau Ngünechen mu, feiti huiñomongeltuchequelu. 10 Cuñihun mu mülelu taiñ mongen, montuleiñmu taiñ lanoal. Ca rupa montulaiñmu tati. Iñchiñ maneluucüleiñ ta Chau Ngünechen mu, fei rumel montulaiñmu. 11 Llellipulemün iñchiñ mu, femngechi quellumuaiñ. Fentren che llellipule iñchiñ mu, Chau Ngünechen allcütuai, fei quelluaiñmu. Feimu fentren che mañumafi ta Chau Ngünechen.
12 Saquiuqueiñ tüfachi dungu mu: tüngcülei* taiñ raquiduam. ¿Chemu cai? Lif mongen yenieiñ ca rüf piuque mu miyauqueiñ tüfachi mapu meu, doyelchi mai eimün meu femqueiñ tüfa. Cüme piuquengeiñ Chau Ngünechen reque. Maneluuquelaiñ pu che ñi quimün meu. 13 Chem tamün huirintucufiel, papeltufali ca adümfali. Maneluucülen tamün cüme adümafiel com tüfachi dungu, 14 chumngechi quiñeque eimün adümfimün tüfachi dungu: ayüucüleimün iñchiñ taiñ duam mu, ca eimün ayühuelmuaiñ taiñ Ñidol Jesús ñi antü mu.
15 Iñche maneluhun tüfachi dungu mu, feimu ayüfun tamün hune pemeafiel. Femngechi ca quiñe rupa ayühuaimün.* 16 Amulu iñche ta Macedonia mapu mu ayüfun tamün pemeafiel. Huiñotuli, ca femngechi feman pilefun. Femngechi eimün nguyulmuafun amuli ta Judea mapu mu. 17 ¿Cüme raquiduamquelaimi tami chumal pingeafun cai? ¿Quisu duamuuquen müten? Fei, ¿feman feipilu iñche, femlayan feipirumequen am? 18 Maneluhuafuimün Chau Dios mu ñi rüfngen taiñ feipin. Feman feipilu iñchiñ, ca femlayan feipirumequelaiñ. 19 Silvano,* Timoteo ca iñche amuldunguhuiyiñ ta Jesucristo mu, Chau Dios ñi Fotüm. Feman feipilu Jesucristo, fei femlayan feipirumequelai. Feman feipilu, huechurpuquei tañi feipin. 20 Com ñi feipicünuel Chau Ngünechen, Jesús mu femtriparpui. Feimu Jesús ñi üi mu, felepe mai piquefiyiñ ta Chau Dios, femngechi püramyequefiyiñ. 21 Huelu Chau Ngünechen dullieiñmeu ca quimfalcünuquei Cristo ñi ngen-ngeel ta iñchiñ ca eimün meu. 22 Taiñ piuque mu elueiñmu tañi nehuen. Tüfa quiñe sello reque felei.* Femngechi feipicünueiñmeu* taiñ llohual ti cüpalelu.
23 Petu amulan ta Corinto huaria mu tamün doi hueñancülnoafiel. Chau Dios quimniei ñi rüfngen tüfachi dungu. 24 Eimün quisu tamün feyentun mu nehuencüleimün. Feimu ngencauquelaiñ tamün feyentun mu. Doi mai quelluhuiyiñ tamün ayüucüleal.
2 Cüpa amulan taiñ peutual, fei ca quiñe rupa tamün hueñancülnoafiel. 2 Eimün yafültucumuquen. Feimu hueñancüluuliyiñ ta com eimün, ¿inei ayühuelaeneu? 3 Feimu huirintuculeluhuiyiñ quiñe carta. Fei puuli üyeu, hueñancülelayan eimün tamün duam meu. Quimnien chem ñi ayühueleteu ta iñche ca ayühuelqueimünmeu ta eimün. 4 Huirintuculu iñche tripai tañi cülleñu fente tañi cutrantupiuquelen ca raquiduamcülen ta eimün meu. Huelu pilan tamün hueñancülafiel, doi mai ayülefun tamün quimal fente tamün piuqueyefiel.
5 Inei ñi hueñancületeu ta eimün, iñche ta hueñancül-laeneu. Com eimün ta hueñancülngeimün. Huelu rüfcünu mai, pilan ñi doi nütramcayal tüfachi dungu mu. 6 Deu norümtufimün feichi huentru culpalu.* Feicai. 7 Feula com piuque mu mülei tamün perdonayafiel. Yafültucuafimün, femngechi ütrüfpiuquelayai* fente tañi hueñancülen. 8 Feimu llemai ngülamtuhuayiñ: pengelelafimün fente tamün piuqueyeniefiel. 9 Ca ayüfun ñi quimal, ¿feyentupeafuimün mai com dungu mu? Feimu carta mu huirintuculeluhuiyiñ. 10 Rulpacünufilmün quiñe che ñi huesa femün, iñche ca rulpacünuñmayafiñ. Rulpacünufilu iñche quiñe culpan,* femquen tamün quelluafiel eimün, Cristo ñi adquiñ mu femquen. 11 Femngechi allmalltulayai* ta Satanás, iñchiñ quimnieñmafiyiñ tañi ngünen.*
12 Puulu iñche Troas huaria mu ñi amuldungual Cristo ñi cümeque dungu, elungen ñi doi cüdahuelafiel ta Ñidol. 13 Huelu cüme duamlan ñi penofiel tañi peñi Tito. Feimu chaliyetufiñ* ti pu peñi,* fei amun ta Macedonia mapu.
14 Mañumquefiyiñ ta Chau Ngünechen, fei adcünuqueiñmeu ñi amuleal quiñe marcha mu reque Cristo iñchiñ. Femngechi marchaquei pu soltau hueulu ti hueichan.* Chau Dios mu cüpachi quimün cüme nümün-ngei reque. Fei com püle puhulquei tañi quimün iñchiñ taiñ cüdau mu. 15 Iñchiñ amuldunguqueiñ Cristo mu, feimu cüme nümün reque troquiqueiñmeu Chau Ngünechen. Feichi cüme nümün puuquei tati pu che amulelu ñi montual ca tati pu che amulelu ñi apümcangeal. 16 Tüfachi nümün lan mu puhulquefi tati pu amulelu ñi apümcangeal. Huelu mongen mu puhulquefi tati pu amulelu ñi montual. ¿Inei pepicaucülei ñi femal femngechi cüdau? 17 Iñchiñ negociaquelaiñ Chau Dios ñi dungu mu chumngechi femquei fentren che. Doi mai, Chau Ngünechen ta huercüeiñmeu. Fei taiñ inaniefiel ta Cristo, rüf piuque mu dunguqueiñ Chau Ngünechen ñi adquiñ meu.
3 ¿Ca huiño feipihuayiñ taiñ ineingen? ¿Duamniepeiñ mai carta taiñ cüme troquingeal caquelu huentru reque? ¿Duamfali tamün huirintucual femngechi carta taiñ cüme nütramyengeal? Femlai tati. 2 Eimün feichi carta reque feleimün iñchiñ taiñ cüme nütramyengeal. Taiñ piuque mu huirintuculei reque. Com pu che papeltuquefi ca quimniefi. 3 Quimfalcülei tati. Eimün ta Cristo ñi carta reque feleimün, iñchiñ ñi huirintucufiel taiñ cüdahuelquefiel ta Chau Ngünechen. Tinta mu huirintucungelai, taiñ mongelechi Chau Ngünechen ñi nehuen mu huirintucungei. Cura mu huirintuculelai, piuque mu mai huirintuculei.*
4 Cristo ñi duam mu, feitachi dungu maneluucüleiñ ta Chau Dios mu. 5 Iñchiñ taiñ duam mu pepicaucülelaiñ taiñ femal tüfachi cüdau. Chau Ngünechen mai ta pepicaqueiñmeu. 6 Fei taiñ pepicaeteu quiñe hue eldungu adnieiñmeu taiñ cüdahual. Adniequelaeiñmeu quiñe ley dungu, Chau Ngünechen ñi nehuen llemai. Tati ley condenaquefi pu che ñi layal, huelu Chau Ngünechen ñi nehuen eluquefi mongen.
7 Tati ley condenaquefilu pu che ñi layal, cura mu huirintuculei. Fei tüfa afmatufali chumngechi ñi hulngen. Feimu pu Israel che pepi leliquelafui Moisés ñi ange, afmatufali fente ñi huilüfün. Huelu fentecünurqueafui tañi afmatufalngen. 8 Afmatufali chumngechi hulngei ti ley. Feimu, ¿doi afmatufalnoafulu chumngechi ñi hulngen Chau Ngünechen ñi nehuen? 9 Afmatufalngefui tati ley condenaquefilu pu che ñi layal. Feimu doi afmatufali chumngechi quellungequei pu che tañi nor che troquingeal. 10 Ñi afmatufalngen ti ley ancapuulai rume fente ñi afmatufalngen ti hue eldungu. 11 Afmatufali chumngechi ñi hulngen ti ley fentecünurqueafulu rume. ¡Doyelchi mai afmatufali ti hue eldungu afquenolu!
12 Nieiñ tüfachi maneluhun, feimu nehuen piuquecünuuqueiñ taiñ dungual. 13 Moisés reque femquelaiñ. Fei tacuquefui tañi ange, femngechi pu Israel che pelayafui chem ñi rupayal feichi dungu apümcangealu. 14 Huelu pepi cüme raquiduamlai tañi lonco engün. Fanten mu papeltungelu ti ley, pu Israel che tacuniei reque tañi ange engün. Ñi feyentufiel mu ta Cristo entungei feichi tacuniefilu tañi ange engün. 15 Fanten mu cütu, papeltungelu chem ñi huirintucuel Moisés, taculei reque pu Israel che ñi piuque. 16 Tuchi huiñoraquiduamtulu femngechi ñi inayafiel ta Chau Jehová,* tacungehuelai tañi ange. 17 Chau Jehová* quiñe püllü tati. Cheu ñi mülen Chau Jehová ñi nehuen,* lifrelei ta che. 18 Com iñchiñ entufiyiñ feichi tacuniefilu taiñ ange. Fei quiñe comütuhue reque* pengelqueiñ Chau Jehová* ñi afmatufalngen. Huecünungequeiñ, fei Chau Ngünechen reque ngeaiñ ca doi cüme pengelaiñ Chau Ngünechen ñi afmatufalngen, chumngechi ayüniei ta Chau Jehová,* feiti püllüngelu.*
4 Chau Ngünechen taiñ cutranpiuqueyeteu nieiñ tüfachi cüdau, feimu afeluuquelaiñ. 2 Doi mai famentuqueiñ ti yehuen-ngechi dungu ellcalen femngequelu. Ngünencachequelaiñ ca huelucünuquelaiñ Chau Ngünechen ñi dungu. Huelu mai huldunguqueiñ ti rüfngechi dungu. Femün mu tüfa, Chau Ngünechen ñi adquiñ meu pengelqueiñ taiñ cüme femün, fei tüfa ngüneduamai com pu che.* 3 Taculefule ti cümeque dungu taiñ huldunguel, taculei reque ñi quimnoal tati pu apümcangealu,* 4 fei tüfa tati pu feyentuquenolu. Tati dioscülelu tüfachi mapu meu traumalnieyu reque tañi raquiduam engün. Feimu fei engün meu huilüfquelai ti pelon ñi hulqueel Cristo Jesús tañi afmatufalchi cümeque dungu. Cristo pengelqueiñmeu ñi chumngen ta Chau Ngünechen. 5 Quisu nütramcauquelaiñ taiñ amuldungun mu. Doi mai amuldunguqueiñ Jesucristo tañi Ñidol ngen, cafei iñchiñ taiñ serfiquefiel ta eimün Jesús ñi duam mu. 6 Chau Ngünechen feipi: “Huilüfpe ta pelon dumiñ meu”. Cristo meu,* Chau Ngünechen eluquei ñi huilüfal tañi pelon taiñ piuque mu. Chau Ngünechen ñi afmatufal quimün hulquei tüfachi pelon.
7 Nieiñ tüfachi falin cüdau. Iñchiñ trürümngeafuiñ quiñe metahue reque nielu quiñe falin chemcün. Femngechi quimfalngequei taiñ elungeel nehuen. Huelu iñchiñ taiñ nehuen no, Chau Ngünechen ñi nehuen llemai. Tati pu che pepi llouquelai tüfachi nehuen. 8 Fill huesaque dungu hualloñmaqueiñmeu, huelu catrütungequelaiñ taiñ nengümuhual. Cüme quimlayafuiñ taiñ chumal, huelu hueutripaqueiñ.* 9 Inantucungequeiñ, huelu quisucünungequelaiñ. Famnacümngequeiñ, huelu laquelaiñ. 10 Fill püle cuñihun mu tucungequeiñ taiñ mongen, fei taiñ layal Jesús reque. Fei tüfa pengelquefi tati pu che taiñ cutrancahun chumngechi cutrancahui Jesús. 11 Mongeleiñ, huelu taiñ inaniefiel ta Jesús, fill antü cuñihun mu tucuqueiñ taiñ mongen. Fei tüfa pengelquefi tati pu che taiñ cutrancahun chumngechi cutrancahui Jesús. 12 Cuñihun mu tucuqueiñ taiñ mongen, fei eimün tamün mongeleal.
13 Chau Ngünechen ñi huirintucuel feipilei: “Iñche feyentun, feimu mai huldungun”. Iñchiñ pengelqueiñ taiñ ca femngechi feyentulen, feimu huldunguqueiñ. 14 Inei ñi huiñomongeltufiel ta Jesús, ca huiñomongeltuaiñmeu, iñchiñ quimnieiñ tati. Femngechi quiñentrür müleaiñ Jesús iñchiñ. Fei eimün ca iñchiñ yengeaiñ Jesús ñi adquiñ meu. 15 Eimün tamün duam mu rupai tüfachi dungu. Femngechi Chau Dios cutranpiuqueyeafi doi fentren che. Feimu llemai doi fentren che mañumafi ta Chau Dios, femngechi püramyengeai.
16 Feimu llemai afeluuquelaiñ. Huesalcaleafui rume taiñ cuerpo,* huelu taiñ piuque ca taiñ raquiduam fill antü huengequetui. 17 Taiñ cutrancahun fütra dungu no tati, pichiñmayai müten. Feiti cutrancahun mu llohuaiñ cümelcan. Feichi cümelcan trürümfalngelai ca rumel müleai. 18 Feimu raquiduamtucunieafiyiñ tati pengequenoelchi dungu. Raquiduamtuculayaiñ tati pengequelu. Tati pengequeelchi dungu pichiñmayai müten, huelu tati pengequenolu rumel müleai.
5 Taiñ cuerpo* tolto reque felei,* mapu mülechi ruca reque,* fei quimnieiñ ñi teifücangeal. Huelu huenu mu Chau Ngünechen eluaiñmeu quiñe ruca afnoalu, che ñi cuhu mu deumangelai. 2 Mülelu iñchiñ tüfachi cuerpo mu ruca reque felelu,* huesa duamcülequeiñ. Feimu rumeñma ayünieiñ ñi llohual huenu mu cüpachi ruca. Fei tacuaiñmeu quiñe tacun reque. 3 Feichi mu tucutuhuaiñ reque, femngechi triltrangcülelayaiñ. 4 Iñchiñ tati mülelu tüfachi ruca mu,* huesa duamcülequeiñ ca fill raquiduamcülequeiñ. Huelu cüpa elcünulaiñ tüfachi ruca chumngechi nentuqueiñ taiñ tacun. Doi mai ayünieiñ taiñ llohual huenu mu cüpachi ruca. Femngechi niehuelayaiñ laquechi cuerpo, fei rumel mongeleaiñ. 5 Tüfachi dungu mu pepicaeiñmu ta Chau Ngünechen. Fei elueiñmu tañi nehuen, femngechi pengelcünueiñmeu taiñ llohual ti cümeque dungu cüpayalu.
6 Feimu rume maneluucülequeiñ ca quimnieiñ tüfachi dungu: mongelecaliyiñ tüfachi cuerpo mu, camapuleaiñ ta Ñidol meu. 7 Feyentun mu ta mongeleiñ, re taiñ pequeel mu müten no. 8 Iñchiñ rume maneluucülequeiñ.* Huelu doi ayünieiñ ñi elcünual taiñ che cuerpo, fei mongeleaiñ Ñidol iñchiñ. 9 Camapuleliyiñ cam mongeleliyiñ Ñidol iñchiñ, doi ayünieiñ taiñ ayühuelafiel ta Ñidol. 10 Com iñchiñ mülepuaiñ Cristo ñi tribunal meu. Feichi mu caque quiñeque iñchiñ elungeaiñ chumngechi ñi femün petu mongelelu taiñ che cuerpo mu, cümeque femün cam huesaque femün ngepe rume.
11 Rüfcünu mai, ngüneduamiyiñ ñi duamfalngen yamnieafiel ta Ñidol.* Fei feyentulquefiyiñ pu che taiñ quimeltun mu. Huelu Chau Ngünechen cüme quimnieiñmeu, ca femngechi iñche ayünien tamün ngüneduamal* chumngechi chengen iñchiñ. 12 Ca quiñe rupa cüpa mallmaulayaiñ ta eimün meu. Huelu mai femngechi feipihuiyiñ tamün yafültucuaeteu, fei saquihuaimün iñchiñ mu. Femngechi huiñoldungulelafimün* tati pu mallmauquelu re tañi peel mu müten, huelu ngüneduamquelai engün chem ñi mülen piuque mu. 13 Chem ñi femün iñchiñ huedhuedcülelu reque, femiyiñ ñi ayühuelafiel ta Chau Dios. Chem rume femliyiñ nor raquiduam mu, femiyiñ eimün tamün cümelcaleal. 14 Rüfcünu mai, Cristo taiñ piuqueyeteu ngünenieiñmu. ¿Chumngelu cai?* Quimtuculu iñchiñ tüfachi dungu: com pu che deu lalu reque felei engün, feimu quiñe huentru lai com pu che meu. 15 Cristo lai com pu che meu ca huiñomongetui. Feimu pu mongelelu femhuelayaingün quisu tañi ayünieel, doi mai femaingün Cristo tañi ayünieel.
16 Feimu ngüneduamhuelafiyiñ chem che no rume taiñ peel mu müten. Cuifi ngüneduamquefuiñ ta Cristo taiñ peel mu, huelu feula femhuelaiñ. 17 Feimu inei rume quiñeucülele Cristo engu, Chau Ngünechen ñi hue deumael reque feletuai. Ti cuifique dungu deu rupai, hueque dungu mülei ta feula. 18 Chau Ngünechen mu cüpai itrocom. Chau Ngünechen femcünui taiñ cümelcautual fei iñchiñ Cristo ñi duam mu. Fei elueiñmeu quiñe cüdau, femngechi quelluquefiyiñ pu che ñi cümelcautual Chau Ngünechen engün. 19 Felei llemai, Chau Ngünechen femcünui tati pu che ñi cümelcautual fei engu Cristo ñi duam mu. Rulpañmaquefi tañi culpan engün.* Fei elueiñmeu ti cüdau, femngechi feipiquefiyiñ pu che ñi cümelcautual Chau Ngünechen engün.
20 Ngenon mu ta Cristo, huerquen reque* elcünueiñmeu Chau Ngünechen. Iñchiñ mu Chau Ngünechen llellipumequefi reque tati pu che. Cristo ñi femafel, iñchiñ llellipumequehuiyiñ: “Cümelcautumün Chau Ngünechen eimün”. 21 Cristo turpu culpalai,* huelu Chau Ngünechen hulcünueyu iñchiñ taiñ culpan mu.* Femngechi Cristo ñi duam mu nor chengetuaiñ Chau Ngünechen ñi adquiñ meu.
6 Quiñentrür cüdauqueiñ Chau Ngünechen iñchiñ. Feimu ngülamtuhuiyiñ: ngünam lloulayaimün Chau Ngünechen ñi fütra cutranpiuqueyechen.* 2 Chau Ngünechen feipi: “Puulu ti antü tami fürenengeal, iñche allcütueyu. Puulu ti antü tami montulngeal, iñche quellueyu”. ¡Feula mai ta puhui ti antü Chau Ngünechen taiñ füreneaeteu! ¡Feula mai ta puhui ti antü Chau Ngünechen taiñ montulaeteu!
3 Huelulcaquelafiyiñ inei no rume, femngechi huesa dunguyengelayai taiñ cüdahuelquefiel ta Chau Dios. 4 Cafei com taiñ femquen quimfalcünuquei taiñ serfiquefiel ta Chau Dios. Nehuentulequeiñ fill huesaque dungu mu, cutrancahun, filla dungu ca cüdaungechi dungu. 5 Hulelcangeiñ, carceltucungeiñ, rume illculechi troquiñche* aneltueiñmu,* rume cüdahuiyiñ, quiñeque mu umautuquelafuiñ, iquelafuiñ rume. 6 Lif mongen yenieiñ, quimnieiñ ti rüf dungu, ñom piuquengeiñ, cüme piuquengeiñ, eluuqueiñ ñi adnieteu Chau Ngünechen ñi nehuen, rüf piuque mu piuqueyechequeiñ, 7 rüf dunguqueiñ, Chau Ngünechen ñi nehuen mu maneluuqueiñ. Man cuhu ca huele cuhu mu nüniequeiñ reque ti hueichahue taiñ quelluqueteu ñi femal nor dungu.* 8 Saquingequeiñ ca illamcangequeiñ, cümeque che pingequeiñ ca huesa dunguyengequeiñ. Rüf dunguqueiñ rume, ngünencachefe pingequeiñ. 9 Cüme quimniengeiñ, huelu quimnoelchi che troquingequeiñ. Epe layalu reque troquingequeiñ,* huelu mongelecaiñ. Elcünungelaiñ taiñ layal, huelu cutrancangequeiñ.* 10 Hueñancülelu troquingequeiñ, huelu rumel ayüucülequeiñ. Pofre troquingequeiñ, huelu alün cümeque dungu eluquefiyiñ ta fentren che. Nienolu chem no rume troquingequeiñ, huelu nieiñ itrocom.
11 Pu Corinto che, rüf piuque mu nütramcamequehuiyiñ, rumeñma piuqueyehuiyiñ.* 12 Iñchiñ catrütuulaiñ tamün piuqueyeafiel. Eimün mai ta catrütuuqueimün tamün piuqueyemufiel iñchiñ. 13 Feimu llemai tañi pu yall reque nütramcahuiyiñ. Iñchiñ reque femaimün, fei doi piuqueyeniemuaiñ.
14 Ngelai tamün quiñeucüleal pu feyentulenolu engün.* Ti nor dungu, ¿nüucülepei mai ti huesa dungu mu?* Ti pelon, ¿chem dungu mu trüri ta dumiñ meu? 15 Cristo, ¿quiñeucülepei mai Satanás engu?* Ti feyentulelu, ¿chem dungu mu trüri* quiñe feyentulenolu engu? 16 Chau Ngünechen ñi ruca,* ¿nüucülepei mai tati pu coilaque dios ñi adentun mu?* Iñchiñ trürümngeafuiñ taiñ mongelechi Ngünechen ñi ngillatuhue ruca. Chumngechi feipi Chau Ngünechen: “Fei engün meu mülean ca miyahuan iñche. Fei engün tañi Ngünechen ngean, fei iñche tañi troquiñchengeai engün”. 17 “Chau Jehová* feipi: ‘Feimu tripatumün fei engün meu, püntütripamün.* Quiñepülecünuafimün ti ünufalngelu’”, “fei iñche eluucülean tamün llohuafiel”. 18 “‘Eimün Chau pimuan, fei iñche fotüm ca ñahue pihuayiñ’ pi Chau Jehová,* tati Com Nehuen Nielu”.
7 Feimu llemai saquinque pu hueni, nielu cai iñchiñ tüfachi maneluhun, liftuhuaiñ chem ñi huesalcaquefiel taiñ cuerpo* ca taiñ raquiduam.* Femngechi doi lif piuque nierpuaiñ taiñ rume yamniefiel* ta Chau Ngünechen.
2 Nülacünuaimün reque tamün piuque tamün lloumuafiel. Iñchiñ huesa femquelafiyiñ ca hueluraquiduamelquelafiyiñ inei no rume. Ngünencaquelafiyiñ inei no rume taiñ quisu cümelcahual. 3 Feipiulayiñ tüfachi dungu tamün culpatuafiel. Deu feipihuiyiñ tati, mongeleliyiñ cam laliyiñ rume, fentecünulayaiñ tamün piuqueyefiel. 4 Rüf piuque mu nütramcahuiyiñ, rume ayüucülen eimün mu. Tunte cutrancauqueiñ rume, yafüluhun ca müna ayüucülen.
5 Rüfcünu mai, puulu iñchiñ ta Macedonia mapu mu tüngnaglai taiñ piuque, fill cutrancahun mu rupaquefuiñ. Pu che caiñetueiñmu, fei fill raquiduamcülefui taiñ piuque. 6 Huelu Chau Ngünechen yafültucuquefi tati pu ngañhuadcülelu. Fei yafültucuqueiñmeu Tito ñi mülepan mu. 7 Huelu tañi mülepan meu müten no, ca nehuentucueiñmeu Tito ñi yafüluhun eimün tamün duam meu. Fei nütramcaeiñmeu tamün cüpa pemufiel, tamün rume hueñancülen ca raquiduamcülen iñche mu. Fei tüfa doi ayühueleneu.
8 Huesa duamcülelan tamün hueñancülfiel tañi carta mu. Ellaca mu huesa duamfun, huelu quimün pichiñma mu müten hueñancüaimün. 9 Huelu feula ta ayühun, tamün hueñancün meu no. Doi mai tamün hueñancün mu nor raquiduamtuimün. Hueñancüimün chumngechi ayüniei ta Chau Ngünechen. Feimu iñchiñ taiñ duam mu cutrancaulaimün. 10 Quiñe che hueñancülelu chumngechi ayüniei ta Chau Ngünechen nor raquiduamtuquei, femngechi montuquei. Tüfachi hueñancün cümelcachequei. Huelu tati che hueñancülu mapu müleyechi pu che reque, laquei. 11 Ngüneduamaimün, müna cüme tripai tamün hueñancün chumngechi ayüniei Chau Ngünechen. ¿Chumimün tüfachi hueñancün mu? Pengelimün tamün huesa femhuenon. Lladcüimün ti huesa femün meu. Rume yamürpufimün ta Chau Dios. Com piuque mu cüpa norümtufimün ti huesa femün ca rume nehuentuimün tamün norümtuafiel. Com tüfachi dungu mu müna cüme femimün. 12 Iñche huirintucuulayiñ tati culpalu ñi duam meu* cam tati cutrancaulu ti culpan meu no rume.* Doi mai huirintuculeluhuiyiñ, fei Chau Ngünechen ñi adquiñ mu pengelafuimün tamün cüpa feyentumufiel iñchiñ. 13 Tüfachi dungu yafültucueiñmu.
Huelu re yafültucungelaiñ, doi mai ayühueleiñmeu Tito ñi ayühun, eimün ta yafültucufimün. 14 Saquihuiyiñ ta eimün Tito ñi adquiñ meu, fei huesa elcünumulan. Rüfngei com taiñ feipifiel ta eimün, ca femngechi rüfngei iñchiñ tamün saquifiel Tito ñi adquiñ mu. 15 Eimün feyentufimün ta Tito ca fütra yamün mu lloufimün. Fei acordalu* tüfachi dungu, doi piuqueyeimünmeu. 16 Com dungu mu maneluucülen eimün meu, feimu müna ayühun.*
8 Pu peñi, nütrameluhuayiñ Chau Ngünechen ñi rume cutranpiuqueyefiel pu trahunche Macedonia mapu mu. 2 Fei engün rupalu quiñe fütra huesa dungu, rume cutrancahuingün. Huelu pofrengelu rume engün, ayühun mu hulingün tañi nieel. Femngechi pengelingün ñi rume cüme piuquengen. 3 Iñche quimnieñmafiñ engün* ñi hulcünuel tunte ñi pepi hulün, doi hulingün cütu. 4 Quisu tañi pin mu rumeñma llellipumequeiñmeu ñi elungeal tüfachi saquin cüdau. Femngechi hulcünuingün plata ca quelluntucuingün ñi quelluafiel Chau Ngünechen ñi pu che.* 5 Afmatuiñ fente tañi femün engün. Chau Ngünechen ñi pin mu, com piuque mu serfifingün ta Ñidol ca iñchiñ. 6 Tito deu eluucülerquei ñi ngülümal tamün hulcünuel com piuque mu. Feimu yafültucufiyiñ ñi huechunentual tañi cüdau. 7 Eimün itrofill cümeque dungu nieimün, rume feyentuqueimün, müna cüme quim dunguimün, nieimün fentren quimün, yafüluhun mu cüdauqueimün, rüf piuqueyechequeimün chumngechi piuqueyehuiyiñ ta iñchiñ. Feimu com piuque mu hulaimün tamün nieel.
8 Tüfachi dungu mu iñche feipiulayiñ chem tamün femal. Doi mai ayülen tamün ngüneduamal caquelu che ñi yafüluhun. Cafei cüpa quimün tamün rüf piuqueyechequen. 9 Eimün quimnieimün ñi rume cutranpiuqueyechequen taiñ Ñidol Jesucristo. Nierquei rume com tañi duamnieel, huelu pofrengepai eimün tamün duam mu. Femngechi nieaimün com tamün duamnieel fei tañi pofrelen mu.
10 Nütrameluhuayiñ iñche tañi raquiduamcülen, fei cümelcaleaimün. Quiñe tripantu yenieimün tamün ngülümnieel ti quellu. Quimfali tamün ayünieel ñi femngechi femal. 11 Feimu huechunentumün tamün cüdau. Femngechi hulcünulmün tunte tamün pepi hulün, pengelaimün tamün cüdaumequen yafüluhun mu. 12 Feichi che hul-lu tañi nieel com piuque mu, ayühuelquefi ta Chau Ngünechen. Fei ayüquei ti che ñi hulal chem tañi nieel, feipiquelafi ñi hulal chem tañi nienon. 13 Ayüquelan ñi cüdaungeal tamün mongen, fei ñi cüdaungenoal caquelu che ñi mongen. 14 Fei tamün itrofillem meu, quellungeai engün tañi pofrelen mu. Ca femngechi fei engün tañi itrofillem meu, eimün quellungeaimün tamün pofrelen mu. Femngechi trürcüleai ñi felen tamün mongen. 15 Chumngechi feipi Chau Ngünechen ñi huirintucuel: “Feichi che itrofillem nielu, sofranielai. Cafei ti che pichin nielu fillañmalai”.
16 Mañumquefiyiñ ta Chau Ngünechen taiñ peñi Tito tañi duamtuniefiel ta eimün chumngechi duamtuniehuiyiñ ta iñchiñ. 17 Fei chem tañi feipifiel iñchiñ, amuan pi. Cafei ayüniefui tamün pemeafiel, fei quisu tañi pin mu amuai tati. 18 Tito engu huercüleluhuayiñ cangelu peñi. Fei rume cüdauquei ñi amuldungungeal ti cümeque dungu, feimu com pu trahunche saquieyu. 19 Huelu feica müten no, tati pu trahunche dullieyu taiñ compañeteu. Quiñentrür amuaiñ, fei adcünuaiñ tamün hulcünuel com piuque mu. Fei püramyengeai ta Ñidol ca quimfalcünuai taiñ quelluchequen com piuque mu. 20 Femngechi huesa dunguyengelayaiñ chumngechi adcünuqueiñ tamün hulcünuel com piuque mu. 21 ‘Chem rume taiñ femquen, yafüluuqueiñ taiñ nor chengeal Chau Jehová* ca pu che ñi adquiñ meu’.
22 Cafei ca quiñe peñi huercüleluhuayiñ, fei quiñentrür amuaingün. Fillque rupa pengelcünui ñi manelfalngen ca ayühun mu quelluntucui fentren dungu mu. Fei maneluucülei eimün meu, feimu doi ayühunquechi quelluntucuai. 23 Ineingen Tito ramtule ti pu che, quiñentrür cüdauquei Pablo engu taiñ cüme feleal piafimün. Cafei, ineingei tüfachi pu peñi ramtule engün, tati pu trahunche ñi huercüel* ca püramyequefingün ta Cristo piafimün. 24 Feimu llemai pengelcünuaimün tamün piuqueyeniefiel engün. Cafei pengelelafimün tati pu trahunche chumngelu* quisu saquiuqueiñ ta eimün meu.
9 Duamfal-lai tamün huirintucuafiel, femngechi tamün quelluafiel ta Chau Ngünechen ñi pu che.* 2 Iñche quimnien, eimün eluucüleimün tamün quellucheal. Pu Macedonia che ñi adquiñ mu, iñche saquihuiyiñ. Feipifiñ engün pu Acaya che pepicaucüleingün ñi quellucheal quiñe tripantu deuma. Eimün tamün yafüluucülen mu fentren engün eluhui ñi quellucheal. 3 Huelu huercüleluhuayiñ tati pu peñi. Fei rüf pepicaucüleaimün chumngechi feipin iñche. Femngechi ngünam saquiulayayiñ eimün tamün eluucülen. 4 Iñche quiñentrür amufuli pu Macedonia che engün, huelu pepicaucülenolmün, iñchiñ ca eimün yehuetripayafuiñ taiñ maneluucülefel ta eimün meu. 5 Feimu ngüneduamün ñi duamfalngen feipiafiel tati pu peñi hune tamün pemeafiel. Femngechi pepicacünungeai chem tamün hulal com piuque mu, chumngechi feipicünuimün. Feimu puuliyiñ iñchiñ, pepicaucüleai tamün hulcünuel. Fei pengelcünuaimün tamün hulün com piuque mu, iñchiñ taiñ feipin no.
6 Ayünien tamün loncontucual tüfachi dungu: tati pichi nganlu, pichin cosechayai. Huelu tati alün nganlu, alün cosechayai. 7 Caque quiñeque eimün fempe chumngechi ayüniei tañi piuque mu. Re tañi feipingen müten no, ca huesa duamquechi femlayaimün. Chau Ngünechen piuqueyefi tuchi ayühunquechi hulquelu tañi nieel.
8 Felei llemai, Chau Ngünechen niei pepiluhun ñi rume cutranpiuqueyeafiel ta eimün. Femngechi nieaimün com tamün duamnieel. Cafei alütuai tamün nieel, fei femaimün itrofill cümeque dungu. 9 Femngechi feipi Chau Ngünechen ñi huirintucuel: “Com piuque mu huli tañi nieel, eluquefi tati pu pofre. Turpu ngoimanentungelayai* tañi nor chengen”. 10 Chau Ngünechen eluquefi tati nganfe fentren fün quetran, cafei hulquei cofque ñi ingeam. Fei hulai fün quetran tamün nganal, pichin müten no, alün hulai llemai. Fei tamün nor femün mu, Chau Ngünechen quelluaimünmeu tamün cosechayal reque alün cümeque dungu. 11 Eimün llouqueimün fentren cümelcan Chau Ngünechen mu cüpalu. Femngechi fillque dungu mu rume, hulaimün tamün nieel com piuque mu. Iñchiñ eluquefiyiñ ti pu che eimün tamün hulcünuel. Feimu mañumtungeai ta Chau Ngünechen. 12 Iñchiñ hulquefiyiñ tüfachi quellun ñi fürenecheal. Huelu re ayüquelaiñ ñi eluafiel tañi duamnieel tati pu feyentulelu müten.* Cafei ayünieiñ fentren che ñi mañumafiel ta Chau Ngünechen tüfachi quellun mu. 13 Tamün femün mu quimfalngei tamün chumngechi chengen. Inaqueimün Cristo ñi cümeque dungu tamün huldunguel. Cafei com piuque mu eluquefimün tañi duamnieel tati pu feyentulelu ca com pu che. Tüfachi dungu mu fei engün püramyeafi ta Chau Ngünechen. 14 Fei engün piuqueyeaimünmeu fente tamün cutranpiuqueyeteu Chau Ngünechen. Fei llellipuafingün ta Chau Ngünechen eimün tamün duam mu.
15 Feipifal-lai fente ñi afmatufalngen Chau Ngünechen tañi hulün. Feimu mañumquefiyiñ.
10 Rüfcünu mai, ayülen tamün inayal iñche tañi feipiel. Tañi dungufiel ta eimün inayentuquefiñ ta Cristo ñi ñom piuquengen ca cüme piuquengen. Che troquingequelan mülelu ta eimün meu. Huelu quiñeque eimün feipiquei nehuen piuquecünuuquen tamün huirintuculelafiel carta. 2 Quiñeque che feipiqueiñmeu taiñ inaniefiel pu che ñi raquiduam. Cümeafui ñi cüme elcünutual tañi raquiduam engün. Femngechi puuli üyeu, nehuen mu norümtulayafiñ engün. 3 Caquelu che reque mongeleiñ, huelu hueichaquelaiñ* chumngechi raquiduamquei mapu mülechi pu che. 4 Hueichaquelaiñ* chumngechi hueichaquei* pu soltau. Huelu chem taiñ elueteu Chau Ngünechen taiñ hueichayal* nehuen-ngei. Fei teifücaquefiyiñ feichi dungu rume foliluucülelu reque. 5 Apümcaquefiyiñ pu che ñi coilaque raquiduam. Ca apümcaquefiyiñ chem ñi catrütueteu ta che ñi quimafiel ta Chau Ngünechen. Presucünuquefiyiñ reque pu che ñi raquiduam, fei ñi feyentuafiel engün ta Cristo. 6 Cafei deu pengelcünulmün tamün allcütufiel ta Cristo com dungu mu, castigayafiyiñ tuchi allcütuquenofilu. Pepicaucüleiñ taiñ femal tüfachi dungu.
7 Eimün ngüneduamqueimün re tamün peel müten. Inei rume, iñche inaniefiñ ta Cristo pile, huiño raquiduampe tüfachi dungu: fei inaniefi ta Cristo, iñchiñ cafei. 8 Ñidol elueiñmu pepiluhun, huelu tamün huesalcayafiel no, doi mai taiñ yafültucuafiel tamün feyentun. Iñche pichi saquiufuli rume tüfachi pepiluhun taiñ elueteu, yehuelayafun. 9 Raquiduamlayaimün tamün cüpa llicalcaeteu tañi carta mu. 10 Quiñeque che feipiquei: “Pablo ñi carta yamfali* ca nehuen-ngei. Huelu mülelu ta iñchiñ meu, nehuen-ngenolu troquifali. Falilai tañi dungun”. 11 Tuchi femngechi feipilu loncontucuniepe tüfachi dungu: chem taiñ huirintucuel carta mu taiñ mülepunon, ca femngechi femaiñ mülepuliyiñ. 12 Ayülaiñ taiñ trürümuhual tati pu quisu saquiuquelu engün. Ngüneduamuuquelaiñ fei engün ñi chumngechi chengen. Quisu dulliqueingün chem ñi cümen, fei inaqueingün feichi dungu tañi ngüneduamuhual. Femngechi pengelingün ñi nienon adümuhun.
13 Quisu saquiulayaiñ taiñ femnon mu. Huelu mai saquihuaiñ ti cüdau taiñ elueteu Chau Ngünechen. Tüfachi cüdau mu ca mülei taiñ amuldunguafiel ta eimün. 14 Puulu ta eimün meu, doi amulcünulaiñ ti cüdau taiñ elueteu Chau Dios. Iñchiñ ta hune amuldunguleluhuiyiñ Cristo ñi cümeque dungu. 15 Felei llemai, quisu saquiuquelaiñ taiñ femnon mu, caquelu che ñi cüdau mu saquiuquelaiñ. Huelu mai maneluuqueiñ tamün doi feyentual, femngechi taiñ cüdau doi amulerpuai ta eimün meu. Fei doi fütra cüdahuaiñ. 16 Huldunguafuiñ Chau Dios ñi cümeque dungu caque mapu doi üye püle eimün meu. Femngechi caquelu che ñi cüdau mu saquiulayaiñ. 17 “Tuchi saquiulu, Chau Jehová mu saquiupe”.* 18 Chau Jehová* ayüquefi inei tañi saquifiel, huelu ayüquelafi feichi quisu saquiuquelu.
11 Huedhued che troquimuli rume, ayüafun tamün illcutumunoafiel.* Rüfcünu mai, illcutuniemulan tati.* 2 Duamtuniehuiyiñ chumngechi tamün duamtunieteu Chau Ngünechen. Iñche feipicünun tamün niehual Cristo eimün quiñe curehuen reque. Feimu cüpa chalintucuhuiyiñ quiñe üllcha domo reque. 3 Huelu chumngechi ti filu coilatulfi ta Eva ñi ngünencayafiel, ca femngechi llicalen ñi huesalcangeal tamün raquiduam. Fei püntühuafuimün* ca lif chengehuelayafuimün. Huelu tati inaniefilu ta Cristo mülei ñi manelfal chengeal ca lif chengeal. 4 ¿Chumngelu* feipihuiyiñ tüfachi dungu? Iñchiñ nütramcaleluhuiyiñ Jesús ñi dungu, huelu ca dungu quimelelngeafuimün ta Jesús meu. Eimün deu eluhuimün ñi ngüneniengeal tamün raquiduam, huelu eluhuafuimün tamün ngünenieaeteu ca raquiduam. Cafei deu llohuimün Chau Dios ñi cümeque dungu, huelu llohuafuimün cangelu dungu. Eimün müchai müten llouquefimün com tüfachi caque rume dungu. 5 Feichi pu “fütraque apostol” tamün nieel doicülelaingün ta iñche meu. Deu pengelcünun tüfachi dungu troquihun. 6 Nehue adümlan tañi dungun, huelu nien ta quimün. Com dungu mu cüme pengeleluhuiyiñ ñi nien quimün.
7 Iñche illamcahun eimün tamün püramyengeal. Ayühun mu amuldunguleluhuiyiñ Chau Dios ñi cümeque dungu, cofraulayiñ rume. ¿Culpapen mai* ñi femün mu? 8 Caquelu trahunche quellueneu, femngechi müntuñmafiñ reque* tañi nieel engün, fei tamün quelluhuafiel. 9 Mülelu ta eimün meu, fei nienolu tañi duamnieel, quelluen pilafiñ ta inei no rume. Pu peñi Macedonia mapu cüpalu elueneu com tañi duamnieel. Felei tati, rüfcünu mai yafüluhun tamün pedinoafiel chem no rume. Amulean ñi femngechi femün. 10 Rüfcünu mai nütramcaquen Cristo ñi rüf dungu, ca femngechi fentecünulayan tañi saquihun Acaya mapu mu. 11 ¿Chumngelu cai?* ¿Piuqueyeulayiñ ta eimün? Piuqueyehuiyiñ, Chau Ngünechen quimniei tati.
12 Quiñeque che quisu saquiuquei. Feipiqueingün ñi apostolngen iñchiñ reque. Feimu fentecünulayan tañi femquen, femngechi pepi saquiulayai engün. 13 Feichi pu huentru coilaque apostolngeingün. Re ngünencachequeingün. Cafei Cristo tañi apostol femfaluuqueingün. 14 Afmatulquelaeneu tüfachi dungu, ca femngechi Satanás quiñe cüme püllü femfaluuquei.* 15 Satanás ñi pu cüdahuelqueteu nor femquelu femfaluuqueingün, afmatufal-lai tati. Huelu huiñolelngetuai engün chumngechi ñi femün.
16 Ca feipihuayiñ, huedhued che troquimulayan. Huelu femngechi troquimuli, illcutumulayan.* Fei pichi saquihuafun rume. 17 Dungumequeulayiñ chumngechi dunguafui ta Ñidol. Huelu mai quisu saquiumequen huedhued che reque. 18 Fentren che saquiuquei mapu müleyechi dungu mu, iñche ca feman. 19 Fütraque quimche troquiuqueimün, ¿chumngechi cai llouquefimün tati pu huedhuedcülelu? 20 Llouquefimün inei rume tamün esclavoyeteu, inei rume allmalltuquelu tamün nieel ca müntuñmaeteu tamün chemcün. Cafei llouquefimün inei rume checauquelu ta eimün meu ca inei rume tamün litraftucueteu.
21 Yehuen-ngei taiñ feipial tüfachi dungu. Nehuen-ngenolu troquingeafuiñ.
Huelu quiñeque che yehuequelai ñi quisu saquihual. Feimu iñche ca feman, huedhued che troquingeli rume. 22 ¿Hebreo che engün? Iñche ca. ¿Israel chengeingün? Iñche cafei. ¿Abrahán ñi cüpanche am engün? Iñche cafei. 23 ¿Cüdahuelquefingün ta Cristo? Huedhued che reque huiñoldunguan:* iñche doi cüdahuelquefiñ ta Cristo ta fei engün meu. Doi fütra cüdahun, doi fentren rupa presungen, raquifal-lai rume tunte ñi hulelcangen, fentren rupa epe lafun. 24 Quechu rupa pu judio cüla mari ailla cultrafcaeneu engün.* 25 Cüla rupa huimacangen, quiñe rupa curatungen, cüla rupa ti farcu cheu ñi miyahun ñamconi lafquen mu, quiñe pun ca quiñe antü rupan llufülechi lafquen püle. 26 Itrofill mapu püle miyahun. Cuñihun dungu mu rupan leufü, huaria, huellin mapu mu* ca ti lafquen meu. Huesaque dungu mu rupan pu hueñefe ñi duam mu, tañi troquiñche ca pu catripanche ñi duam meu,* ca pu peñi femfaluuquelu. 27 Rume cüdahun, ürcütulan rume. Fentren rupa pun meu umautulan, ngüñün ca huihun mu rupan. Fentren rupa chem ilan rume, hutre mu rupan. Cafei niehuelan tacun.*
28 Feichi dungu müten no, cafei fill antü raquiduamcülequen com pu trahunche meu. 29 Inei rume nehuencülenole, iñche cutrantupiuquelequen. Cafei inei rume huelulcangele, illcunagquen.*
30 Saquiufuli, saquihuan feichi dungu pengelquelu tañi ngañhuadcülen. 31 Ñidol Jesús tañi Chau Ngünechen* mülei ñi rumel püramyengeal, fei quimniei tañi coilatunon iñche. 32 Damasco huaria mu ti gobernador* ñi ngünenieteu ti lonco ülmen Aretas llihuatunierquefi* ti huaria, fei ñi presungeal iñche. 33 Huelu ti cura malal nierquei quiñe ventana, tüfa mu nacümngen* quiñe cülco mu.* Femngechi lefmahun.
12 Mülei tañi quisu saquihual. Feimu nütramcayan chem afmatun dungu pengeleneu ta Ñidol ca chem huercün dungu elueneu. Huelu nütramcayafiel tüfachi dungu chem cümelcalayaeneu rume. 2 Quimniefiñ quiñe huentru inaniefilu ta Cristo. Fei mari meli tripantu deuma yengerumei ti cülangechi huenu mu. ¿Chumngechi yengei? ¿Quisu tañi cuerpo mu?* Femlai chi. Iñche quimlan. Chau Ngünechen müten quimniei. 3 Felei llemai, quimniefiñ feichi huentru. ¿Tañi cuerpo mu yengepelai? ¿Cam tañi cuerpo mu no? Quimlan, Chau Ngünechen quimniei. 4 Ayüfalchi mapu mu yengerumei. Allcütui quiñeque dungun, huelu inei no rume elungelai ñi feipial cam nütramcayal femngechi dungun. 5 Feichi huentru ñi duam mu saquihuan. Huelu iñche ñi duam mu, re tañi ngañhuadcülen mu saquihuan. 6 Cüpa saquiuli, huedhued che pingelayafun, rüfngelu cai tañi feipin. Huelu saquiuquelan, femngechi tati pu che saquiaeneu chem tañi peel ca chem tañi allcütuel müten ta iñche meu. 7 Ngelai ñi doi saquingeal iñche tañi peel mu müten fütraque afmatun dungu.
Ñi rume mallmaunoal elungen quiñe chacai reque,* cutrantunieneu tañi cuerpo, Satanás ñi huesa püllü reque felei. Cutrancanieneu tañi mallmaunoal iñche. 8 Müntuñmaen* tüfachi dungu llellipufiñ ta Ñidol cüla rupa. 9 Huelu fei feipieneu: “Deu fütra cutranpiuqueyeyu tati. Ngañhuadcülelu eimi, doi nehuen-ngei iñche tañi pepiluhun”. Feimu ayühun mu saquihuan tañi ngañhuadcülen mu. Fei Cristo ñi pepiluhun tacunieneu quiñe tolto reque.* 10 Feimu llemai Cristo ñi duam mu ayüucülen tañi ngañhuadcülen mu, tañi lucatungen,* tañi fillalen, tañi inantucungen ca tañi rupan huesaque dungu. Ngañhuadcülelu iñche, nehuen-ngequetun.
11 Huedhued chengetun tati. Nütramcanolu cai eimün iñche tañi cümeque femün, ngüchaltucumun reque ñi femngechi femal. Falin chengelan rume, feichi pu “fütraque apostol” tamün nieel chem meu no rume doicülelaingün ta iñche meu. Deu pengelcünun tüfachi dungu. 12 Rüfcünu mai, eimün peimün chem tañi femün iñche nehuentulen mu. Femngechi quimfalcünuleluhuiyiñ tañi apostolngen, fütraque afmatun dungu femün. 13 Feimu, ¿chumngelu* doi fürenengelaiñ caquelu trahunche reque piqueimün? Quellumuchi piulayiñ, ¿feimu pemai? Fei rulpacünumun tañi huelulcan.
14 Tüfa ta cüla rupachi pepicaucülen tamün pemeafiel. Quellumuchi piulayayiñ. Duamlan tamün nieel, eimün ta duamtuniehuiyiñ. Pu yall ngelai ñi trapümelafiel chemcün tañi pu chau. Pu chau mai ta felei ñi femngechi femafiel tañi pu yall. 15 Iñche cai ayühun mu hulcünuan com tañi nieel, tañi mongen cütu hulcünuan eimün tamün duam meu. Iñche rume piuqueyehuiyiñ, ¿chumngelu* eimün pichi piuqueyemuan cai? 16 Chumli rume, quellumuchi piulayiñ. Huelu eimün ngürü huentru pimuquen, ngünencaqueiñmeu piqueimün. 17 ¿Ngünencahuiyiñ am ñi huercüfiel ta quiñeque peñi? 18 Llellipufiñ ta Tito tamün pemeafiel, ca huercüfiñ cangelu peñi ñi quiñehun amual engu. ¿Feipiafuimün cai tamün ngünencaeteu Tito? ¿Quiñeucülelai ama tayu raquiduam ca tayu femün?
19 ¿Incañpeuqueiñ tamün adquiñ meu troquimuqueiñ am? Iñchiñ inaniefiyiñ ta Cristo, feimu rüf dungumequeiñ Chau Ngünechen ñi adquiñ meu. Saquin pu peñi, saquin pu lamngen, com taiñ femün mu cüpa yafültucuhuiyiñ. 20 Huelu llicalen, puuli ta eimün meu ayülayafun tamün chumlen ca ayülayafuimün tañi chumngechi chengen iñche. Peafun ñi mülen yafcahun, ütriruhun, fütra illcun,* notucahun, dallucan dungu, dunguyehun, mallmahun ca pofolcahun. 21 Ca quiñe rupa amuli eimün mu, Chau Ngünechen yehuelcayafeneu tamün adquiñ meu. Fei iñche hueñancütuafiñ feichi pu che culpalu,* huelu nor raquiduamtulaingün. Tüfa engün femqueingün ünufal dungu, pod cudumuhun* ca quim yehuequelai tañi huesa femün meu.*
13 Tüfa ta cüla rupa ñi pepicaucülen tamün pemeafiel. “Epu cam cüla che ñi feipin mu, cüme quimfalcünungeai com ti dungu”. 2 Eimün meu mülelan, huelu ca quiñe rupa mülepulu troquiucülen. Feimu feipicünuhuiyiñ tati pu culpalu* ca com eimün: amuli üyeu, cutranpiuqueyelayafiñ tati pu huesa femquelu. 3 Femngechi iñche pengeleluhuayiñ Cristo dungumequei ta iñche meu. Cristo tañi femün nehuen-ngelai pingelayafui. Doi mai eimün meu pengelquei tañi nehuen. 4 Rüfcünu mai, Cristo langümngelu orcon mamüll meu nehuen-ngenochi che reque felefui. Huelu Chau Ngünechen ñi nehuen mu feula ta mongelei. Iñchiñ ca nehuen-ngelaiñ fei reque. Huelu mongeleaiñ Cristo iñchiñ, ¿chumngelu cai?* Tamün quellueteu Chau Ngünechen ñi nehuen.
5 Quisu ngüneduamniehuaimün, fei quimaimün ñi nehuencülen tamün feyentun. Ngüneduamniehuaimün tamün chumngechi chengen. Jesucristo quiñeucülei ta eimün meu, ¿ngüneduamlaimün am? Huelu femlayai cüme troquingenolmün. 6 Iñchiñ cai cüme troquieiñmeu Chau Ngünechen. Rüf ayülen tamün quimal tüfachi dungu.
7 Llellipuquefiyiñ ta Chau Ngünechen tamün huesa femnoal. Femngechi femquelaiñ taiñ cüme troquingeal, huelu mai ayüleiñ tamün cüme femal, huesa troquingeliyiñ rume. 8 Catrütulayafuiñ ti rüf dungu, doi mai quelluntucuquefiyiñ. 9 Rüfcünu mai ngañhuadcülelu iñchiñ, huelu nehuencülelu eimün, ayüuqueiñ. Tüfachi dungu llellipuqueiñ: norümtumün tamün raquiduam. 10 Feimu petu ñi puunon huirintuculeluhuiyiñ tüfachi dungu. Feimu puuli, fütra norümtuulayayiñ, Ñidol tañi elueteu cai autoridad. Fei quelluhuayiñ tamün doi feyentual, huesalcaulayayiñ eimün.
11 Af meu, pu peñi, amulepe tamün femngechi femquen. Ayüucülequeaimün, norümtumün tamün raquiduam, eluucülemün tamün yafültucungeal, quiñeucülepe tamün raquiduam ca tüngcülen mongeleaimün.* Fei Chau Ngünechen afcadileai ta eimün meu. Fei piuqueyechequei ca hulquei tüngün. 12 Hueluconquechi chalihuaimün piuqueyehun mu.* 13 Lemoria* pi Chau Ngünechen ñi pu che.*
14 Llellipulen tamün rume cutranpiuqueyeateu taiñ Ñidol Jesucristo. Ca llellipulen tamün piuqueyeaeteu Chau Ngünechen ca tamün eluaeteu ñi nehuen. Chau Ngünechen ñi nehuen mu com cümelcangeaimün.
Ngüneduamnge “apostol”.
Cam: “Pu che huichucünulelngelu ta Chau Ngünechen”.
Griego quehun feipilei: “Tañi Chau ca tañi Ngünechen”.
Cam: “Cüme duamcülei”.
Ca feipiafui chi: “Epu rupa cümelcangeaimün”.
Silas ca pingerquei.
Ngüneduamnge “sello”.
Griego quehun feipilei: “Elcünueiñmeu quiñe garantia reque”.
Cam: “Yafcalu”.
Cam: “Ngañhuadlayai”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Ngünencalayaiñmu”.
Cam: “Tañi ayünieel”.
Cam: “Huiño chaliyetufiñ”.
Quiñeque mu ti Biblia feipilu “pu peñi”, ca dungumequefi pu lamngen.
Cam: “Quehuan”.
Griego quehun feipilei: “Cura fün-ngelu reque, tati piuque”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Espejo reque”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ca feipiafui chi: “Chumngechi ayüniei Jehová ñi nehuen”.
Griego quehun feipilei: “Com pu che ñi raquiduam”.
Cam: “Tati pu lamequelu”.
Griego quehun feipilei: “Cristo ñi ange meu”.
Ca feipiafui chi: “Fill raquiduamcülelaiñ”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Carpa”.
Feipilu “ruca”, adentucünungei ti che cuerpo cam püllü cuerpo.
Cam: “Mülehue”.
Griego quehun feipilei: “Tolto”.
Cam: “Yafüluucülequeiñ”.
Cam: “Respetanieafiel”.
Griego quehun feipilei: “Tamün raquiduam ñi ngüneduamal”.
Cam: “Lloudungulelafimün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafcan”.
Griego quehun mu cüpa feipi quiñe che dunguquelu quiñe gobernante cam quiñe pais ñi üi mu.
Cam: “Yafcalai”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Loncontucuniemün chumngelu (chemu) rume cutranpiuqueyechequei Chau Ngünechen”.
Cam: “Lladcülechi troquiñche”.
Cam: “Ngelutueiñmu, menazaeiñmu”.
¿Man cuhu mu quehuaquei peno? ¿Ca huele cuhu mu incañpeuquei peno?
Cam: “Felelu ñi layal troquingequeiñ”.
Cam: “Norümtungequeiñ”.
Cam: “Nülacünuiñ reque taiñ piuque eimün meu”.
Griego quehun feipilei: “Yucu meu trariulayaimün pu feyentulenolu engün”.
Griego quehun feipilei: “Famentuafiel ti ley”. Tüfa cüpa feipi ñi illamcangequen Chau Dios ñi ley.
Griego quehun feipilei: “Belial”. Hebreo quehun mu cüpa feipi “ngünam huesa che”.
Cam: “Chem dungu misahuafui”.
Cam: “Templo”.
Ngüneduamnge “adentun”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Hudatripamün”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Chem ngüneniei taiñ raquiduam”.
Cam: “Respetaniefiel”.
Cam: “Yafcalu”.
Cam: “Yafcan”.
Cam: “Conümpalu, tuculpalu”.
Ca feipiafui chi: “Yafüluhun”.
Cam: “Nütramcaquen”.
Cam: “Pu che huichucünulelngelu ta Chau Ngünechen”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Griego quehun feipilei: “Pu apostol”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Pu che huichucünulelngelu ta Chau Ngünechen”.
Cam: “Upenentungelayai”.
Cam: “Pu che huichucünulelngelu ta Chau Ngünechen”.
Cam: “Quehuaquelaiñ”.
Cam: “Quehuaquelaiñ”.
Cam: “Quehuaquei”.
Cam: “Quehuayal”.
Cam: “Respetafali”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Ngüneduamnge “Jehová”.
Cam: “Lladcütumunoafiel”.
Cam: “Lladcütuniemulan”.
Cam: “Hudahuafuimün”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Yafcapen mai”.
Cam: “Montuñmafiñ reque”. Griego quehun feipilei: “Hueñeñmafiñ”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Huilüf cüme püllü femfaluuquei”.
Cam: “Lladcütumulayan”.
Cam: “Lloudunguan”.
Cam: “Litrafcaeneu, cupafcaeneu”.
Tüfa cüpa feipilei quiñe troquiñ mapu ñi epe mülenon che.
Cam: “Camapu cüpachi che”.
Griego quehun feipilei: “Triltrangcülehuetun”.
Cam: “Lladcünagquen”.
Griego quehun feipilei: “Tañi Chau ca tañi Ngünechen”.
Ngüneduamnge “gobernador”.
Cam: “Uhuamtunierquefi”.
Cam: “Nagümngen”.
Cam: “Chaihue”.
Cam: “Calül”.
Cam: “Huayun”.
Cam: “Montuñmaen”.
Cam: “Carpa”.
Cam: “Lladcütungen”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Fütra lladcün”.
Cam: “Yafcalu”.
Griego quehun feipilei pornéia. Ngüneduamnge “pod cudumuhun”.
Griego quehun feipilei asélgueia. Ngüneduamnge “yehuequenochi huesa femün”.
Cam: “Yafcalu”.
Cam: “Chemu”.
Cam: “Cüme duam mu mongeleaimün”.
Griego quehun feipilei: “Lif piuque mu truyuhuaimün, pechituhuaimün, truruhuaimün, trepetuhuaimün”.
Cam: “Memoria”.
Cam: “Pu che huichucünulelngelu ta Chau Ngünechen”.