Piuqueyeuliyiñ cümelcautuafuiñ
“Hueluquentu cüme tuteucülemün” (MAR. 9:50).
ÜLCANTUN: 39, 77
1, 2. 1. Feipinge quiñeque huesaque dungu ñi rupan Génesis mu. 2. ¿Chumngelu huirintucungei Biblia mu tüfachi dungu ñi rupan?
BIBLIA mu mülei che cüme yeucülequelafui caquelu che mu, ¿raquiduamimi feichi rupan mu pu che? Hunenque capitulo Génesis mu mülei quiñequentu: Caín langümfi ta Abel (Gén. 4:3-8); Lamec langümfi quiñe hueche tañi hulelcaeteu (Gén. 4:23); Abrahán (Abrán) ñi pu cüdaufe ca Lot ñi pu cüdaufe quehuaingün (Gén. 13:5-7); Agar illamcafi ta Sara (Sarai), quisu cai illcutufi ta Abrahán (Gén. 16:3-6); Ismael quehuaquefi com pu che, fei com pu che ca quehuaeyu (Gén. 16:12).
2 ¿Chumngelu huirintucungei Biblia mu tüfachi dungu ñi rupan? Tüfa ñi feipin quellueiñmu taiñ cüme yeucüleal ca feipilei chumngechi taiñ femal. Cümelcaeiñmu papeltufiel mu culpafe che, iñchiñ reque, cüdahuingün chumngechi ñi elcünual ti huesaque dungu. Pengelingün ñi cüdautun mu cüme tripai, femngechi mülei taiñ femal iñchiñ. Felei llemai, tüfachi nütram quimeltueiñmu chem ñi chumal iñchiñ ca chem ñi femnoal rupaliyiñ femngechi dungu mu (Rom. 15:4).
3. ¿Chem peaiñ tüfachi chillcatun mu?
3 Tüfachi chillcatun mu peaiñ chumngelu iñchiñ, Chau Dios ñi pu che, mülei taiñ cüme norcünutual quiñeucülenole taiñ raquiduam, ca chumngechi ñi femal. Ca peafuiñ fentren ngülam Biblia mu mülelu femngechi taiñ cüme norcünual quiñeucülenole taiñ raquiduam, cüme yeucüleal caquelu che mu ca cüme hueniyerpuafiel ta Chau Jehová.
¿CHUMNGELU DUAMFALI CÜME NORCÜNUTUAL QUIÑEUCÜLENOLE TAIÑ RAQUIDUAM?
4. 1. ¿Chem raquiduamquei pu che huall mapu mu? 2. ¿Chum tripai tüfa?
4 Satanás ñi duam mu pu che quiñeucülelai ca quehuaqueingün. Edén pingechi lof mu, Huecüfü feipi pu che quisutu ñi femal tañi ayünieel ca dullial chem ñi cümen ca chem ñi cümenon, raquiduamtucunielafingün ta Chau Dios (Gén. 3:1-5). Femngechi raquiduam huesa triparpuquei. Ti mapu apolei femngechi che quisutu ñi ngüneucüleal. Femngechi pengelqueingün tañi mallmauquen, quisutu duamuhun ca tañi notucahun. Com femngechi che inaquintulu inaniefingün ta Huecüfu, quisu am feipiquei reque: “Quisutu duamuupe, duamnielafi caquelu che”. Tuchi femngechi femlu quisutu duamuuquei ca chaftudunguquei. Biblia feipieiñmu tati huentru lladcüfemquelu yafcahulchequei ca huesaque dungu femquei (Prov. 29:22).
5. ¿Chem ngülam feipi Jesús ñi cümelcautual mülen mu chaftudungun?
5 Huelu Jesús quimeltufi tañi pu inanieteu ñi quintual tüngün huesalcangele rume. Jesús ñi hueupin huincul mu elufi ngülam ñi cümelcautual mülen mu chaftudungun. Por ejemplo, feipifi ñi ñom chengeal, quintuafiel tüngün, quiñepülecünuafiel ti illcun, matu cümelcahual ca piuqueyeafiel tañi pu caiñe (Mat. 5:5, 9, 22, 25, 44).
6, 7. 1. ¿Chumngelu rume fali taiñ pürüm cümelcautual caquelu che iñchiñ? 2. ¿Chem ramtun cümei taiñ femuhual con iñchiñ, pu serfiquefilu ta Jehová?
6 Quintunofiliyiñ taiñ cümelcautual caquelu che, falilai taiñ serfiniefiel ta Chau Dios. Tüfa coneltulei tati llellipun, amual trahun mu ca amuldungual (Mar 11:25). Hueniyelayafuiñ ta Chau Jehová eluucülenoliyiñ taiñ perdonayafiel taiñ chaf che (Papeltunge Lucas 11:4; Efesios 4:32).
7 Mülei taiñ rüf piuque mu ngüneduamuhual: ¿Eluucülequen mai tañi perdonayafiel ca cümelcautual caquelu che iñchiñ? ¿Cüdautuquen taiñ perdonayafiel taiñ pu peñi? ¿Cüme duamcülequen tañi compañniefiel huesalcaeliyiñmu rume? Jehová ayüniei tañi pu serfiqueteu ñi perdonachefengeal. Taiñ raquiduam feipielimu taiñ cüme elcünutual tüfachi dungu, llellipuafuiñ taiñ Chau Ngünechen Jehová taiñ quelluaeteu. Quisu allcütuai ca huiñoldunguai taiñ llellipun (1 Juan 5:14, 15).
¿RULPACÜNUAFUIÑ TAIÑ HUESA DUAMNIENGEEL? ?
8, 9. ¿Chem femafuiñ huesa duamelngeliyiñ?
8 Com che culpafe chengei, feimu huesa duamelafeiñmu ñi feipiel ca tañi femel. Femngechi dungu rupayafui (Ecl. 7:20; Mat. 18:7). Fei, ¿chumafuiñ? Raquiduamaiñ chem ñi rupan cüme rupamequelu pu testigo. Quiñe lamngen chalifi epu peñi, huelu chumngechi ñi chalifiel huesa duamelfi quiñe tüfa. Tati epu peñi quisulehuelu engu, ti peñi huesa duamelngeel eluhui tañi dunguyeafiel tati lamngen chem tañi feipieteu. Fei cangelu peñi feipieyu tati lamngen nor piuque mu serfiquefi ta Jehová rume cuñihun-ngechi dungu mu, 40 tripantu mu. Ca feipieyu: “Tati lamngen ayülafui tami huesa duamelaeteu”. Tati huesa duamelngeelchi peñi raquiduami ca feipifi: “Rüfcünu tami feipiel”. Fei eluhui ñi ngoimanentuafiel ti dungu.
9 ¿Chem quimeltueiñmu tüfa? Quiñeque mu huesa femngeafuiñ ca huesa duamelafeiñmu, huelu mülei taiñ ngünehual. Piuqueyechefengeliyiñ, perdonayafiyiñ pichi huesaque dungu (Papeltunge Proverbios 10:12; 1 Pedro 4:8.). Jehová raquiduamquei “rume cümelcaquei rulpacünufilu am ñi huesalcangeel” (Prov. 19:11; Ecl. 7:9). Feimu lle, quiñe che yamnoelimu cam huesa dunguelimu hunelu meu mülei taiñ ramtuhual: “¿Rulpacünuafun tüfachi dungu? ¿Falipei mai tüfa cam felecape müten?”.
10. 1. Huesa dunguyengen mu quiñe lamngen, ¿chum duamnagi? 2. ¿Chem ngülam mülelu Biblia mu quellueyu ñi nieal tüngün?
10 Huesa dunguyengeliyiñ cüdaungeafui taiñ rulpacünuafiel. Raquiduamaiñ quiñe precursora Lucy pingelu. Quiñeque dunguyeyu engün tañi amuldungun mu ca chumngechi pünequei tañi tiempo. Lucy huesa duameleyu tüfachi dungu, feimu quintui quellu tañi ngülamtueteu quiñeque doi pepiluhun-ngechi peñi. Lucy feipi: “Tañi ngülam tuulu Biblia mu quellueneu cüme troquiafiel chem ñi feipiel caquelu che, ca dullial tati doi falin-ngechi dungu: chem ñi raquiduamqueel Jehová”. Lucy yafültucueyu ñi papeltuefiel Mateo 6:1-4 (Papeltunge). Tüfachi versiculo quellueyeu mu ñi hunelu tuteafiel ta Jehová. Ca feipi: “Caque che huesa dunguyefilu rume tañi amuldungun mu, iñche ayüucülen. Iñche am afquentu eluhun ñi tuteafiel Chau Jehová iñchiu”. Tüfa quellueyu Lucy tañi duamtunoafiel ñi feipiel ta che.
CUDAUNGELE ÑI RULPACÜNUAL QUIÑE HUESA DUNGU
11, 12. 1. Chem mülei taiñ femal illcutunielimu quiñe peñi? 2. Chem quimeltueiñmu Abrahán ñi norümcünufiel quiñe dungu? (Pefinge ti hunen adentun.)
11 Biblia feipilei “com iñchiñ fentren rupa huelulcauqueiñ” (Sant. 3:2). Raquiduamnge tüfa: Quiñe peñi huesa duami eimi tami femün cam tami feipin mu. ¿Chem mülei tami femal? Jesús feipi: “Feimu llemai, yelmi tami mañumtun cheu ñi chalintucungequen, fei acordarumelmi illcutunieimu tami peñi, feimeu müten elcünunge tami mañumtun, amunge. Hune cümelcautunge tami peñi eimu. Fei hula huiñotunge tami hulal ti mañumtun” (Mat. 5:23, 24). Inafinge Jesús ñi ngülam ca nütramcafinge tati peñi. Huelu ngoimalayaimi chumal femimi tüfa. “Eimi culpaimi” feipilayafimi, huelu mai “iñche culpan” ca cümelcautumu. Doi falin-ngei tami cümelcautual tami peñi emu.
12 Biblia ñi nütram nütramcapeiñ nga Abrahán ca tañi malle Lot, feipi chumngechi cümelcautuingu mülen mu rume quiñe huesa dungu püntülcahuafuingu. Mür engu niefuingu quechan ufisa ca tañi pu camañfe quehuafuingün tañi cachu ñi ütayam pu ufisa chi. Tañi cümelcautual engu, Abrahán feipifi ta Lot: ‘Eimi hune dullinge cheu tami amual tami familia engün’ (Gén. 13:1, 2, 5-9). ¡Inayentufali llemai! Abrahán quintui tañi cümelcautual, quisutu duamuulai. ¿Hueungei tañi hulfe chengen mu? Femlai llemai. Rupalu com tüfachi dungu, Jehová feipicünueyu ñi llohual fentren cümelcan (Gén. 13:14-17). Chau Dios chumcaunorume eluulayai tañi pu poyequeteu ñi huesa tripayal inafiel mu Biblia ñi ngülam ca piuqueyen mu cümelcautual, quiñeucülenole rume engün.[1]
13. 1. ¿Chumi quiñe loncolelu huesa lloudungueteu quiñe peñi? 2. ¿Chem quimeltueiñmu tüfachi rupan dungu?
13 Peaiñ quiñe ejemplo rupalu famülque mu. Quiñe peñi üitungei ñi loncoleal quiñe troquiñ ti fütra trahun mu. Quiñe antü mütrümfi quiñe peñi, quelluafen pifi. Huelu tüfachi peñi lelen mu huiñoldungueyu ca catrüntucufemi ti nütram. ¿Chumngelu femi? Tüfachi peñi huesa rupafui tati rupachi loncolequefulu, fei huesa duamcülehuei. Ti hue loncolelu huesa duamlaeyu, huelu ca rulpacünulafi feichi dungu. Rupachi hora ca huiño mütrümfi tañi feipiafiel: “Petu quimuulayu. Cümeafui tayu pehual femngechi ñi cüme elcünutuafiel ti dungu”. Rupachi semana mu, trahuluhuingu trahunhue ruca mu, llellipuingu fei quiñe hora nütramcaingu. Ti peñi feipifi ti loncolelu com ti huesaque dungu ñi rupan. Tati loncolelu allcütueyu, inaye huesa duami fei ngüneduamingu quiñeque ngülam mülelu Biblia mu. Af meu, cümelcautuingu, ca feiti peñi quelluconi ti cüdahual ti fütra trahun mu. Ti peñi rume mañumfi ti loncolelu ñi ñochi duam mu quellueteu ca ñi cüme poyeeteu.
¿CONELTUAFUINGÜN PU LONCOLELU?
14, 15. 1. ¿Chumngechi inayafuiñ ti ngülam mülelu Mateo 18:15-17 mu? 2. ¿Chem cüla dungu ñi feipin Jesús mülei ñi inayal?, and what should be our goal in applying them? 3. ¿Chem quimeltueiñmu tüfachi ngülam ñi feipin Jesús?
14 Quiñeucülenolmi cangelu peñi engu quiñeque dungu mu, mülei tami cümelcautual mür eimu, inei no rume coneltuquilpe. Huelu Jesús feipi quiñeque mu coneltuafui ti trahunche (Papeltunge Mateo 18:15-17.). ¿Chem dungu rupayafui tati culpalu pinole ñi femal ñi feipin Jesús: allcütuafiel tañi chaf peñi, tati pu quimlu ti dungu ca ti trahunche? “Fei quiñe feyentulenochi che troquiafimi ca quiñe cofraquelu impuesto reque” pi Jesús. Fachantü feipiafui feiti che mülei ñi entungeal trahunche mu. Tüfa pecan dungu no, tüfachi “culpan dungu” fei “quiñeucülelayu tayu raquiduam” pilayaiñ. Huelu mai, Jesús nütramcai tüfachi culpan dungu 1) cümelcautuafui tati pu coneltulelu ti dungu mu, huelu 2) tüfachi culpan dungu rume huesa feleafui fei ñi entungeal ti trahunche mu ti culpalu cüme elcünungetunole ti dungu. Tüfachi culpan dungu feleafui ngünencan plata mu, cam coila dalluntucucheal femngechi ñi huesa üitungeal ti che. Tüfachi cüla dungu ñi feipin Jesús mülei ñi inayal rupale tüfachi feipipeelchi dungu nga. Tüfachi culpan coneltulelai ñihuan dungu, cudumuhual chaf huentru, chaf domo engu, caiñetuafiel Jehová ñi quimeltun, poyeafiel coilaque dios ca caquelu dungu rumel mülei ñi coneltual pu loncolelu trahunche mu.
Taiñ quelluafiel ñi huiño cüme femtual taiñ peñi, mülei taiñ dunguafiel doi quiñe rupa (Pefinge parrafo 15).
15 Tüfachi ngülam ñi feipin ta Jesús quimeltueiñmu piuqueyenquechi quelluafiel taiñ pu peñi (Mat. 18:12-14). Hunelu, mülei taiñ cümelcautual mür iñchiu, inei no rume coneltuquilpe. Quiñeque mu, mülei taiñ dunguafiel tati culpalu doi quiñe rupa. Norümtungenole ti dungu, mülei taiñ nütramcayafiel tati che culpalu quiñentrür pu che quimnielu tüfachi culpan dungu, cam caquelu che quelluafeiñmu ñi elcünungeal ñi rüfngen cam ñi rüfngenon tüfachi culpan dungu. Tañi quellun mu engün cüme elcünutufiliyiñ ti dungu, femngechi ‘quelluafiyiñ llemai taiñ peñi tañi huiño cüme femtual’. Fentren rupa femliyiñ ñi cümelcautual tati culpalu iñchiñ huelu com huesa tripai, fei hula quimelelafuiñ tati pu loncolelu.
16. Inafiliyiñ Jesús ñi feipiel, ¿chumngelu tüfa ayüfalngei ca rumel cüme tripaquei?
16 Pichin rupa müten femqueiñ com ñi huirintuculen Mateo 18:15-17. Cüme dungu tüfa, epe com norümtungelu am ti dungu petu ñi huesalcalerpunon fei ñi entungeal ti che repentiunolu. Fentren rupa ti culpafe ngüneduamquei tañi huelulcan ca norümcünuquetui tañi femün. Feimu, tati che huesa duamelngequelu duamtuhuelafi ñi dicümtucuafiel ti che huesa femlu fei eluhui ñi perdonayafiel. Rupafule rume tüfa, ñi feipin Jesús ngelai taiñ pürüm coneltuafiel tati trahunche mülenole quiñehun dungu. Pu loncolelu coneltuafui deu femngele tati epu hunen dungu ca rüfngele ti dalluntucun.
17. ¿Chem cümelcan llohuafuiñ quintufiliyiñ taiñ hueluquentu cümelcautual?
17 Petu ñi acunon ti hue mapu mu, com iñchiñ culpafe chengeaiñ ca huesa duamelmequeafiyiñ caquelu che. Santiago feipi: “Feiti turpu huelulcaquenolu tañi dungun meu, culpan chengelai, fei pepicaucülei ñi ngünenieafiel com tañi cuerpo” (Sant. 3:2). Taiñ cümelcautual taiñ dungu, mülei taiñ yafüluhual ñi ‘quintual tati tüngün, ca inayafiel’ (Sal. 34:14). Iñchiñ inaqueiñ tüngün pu peñi mu, doi cüme yeucüleaiñ quisu engün meu ca quelluntucuaiñ taiñ quiñeucüleal taiñ trahunche (Sal. 133:1-3). Ca tati doi falin-ngechi dungu, cüme hueniyeafiyiñ ta Chau Jehová, “feiti hulquelu cüme felen” (Rom. 15:33). Com iñchiñ llohuafuiñ femngechi cümelcan, eluuliyiñ piuqueyen mu taiñ cümelcautual.
^ [1] (parrafo 12) Ca mülefui caquelu Chau Dios ñi pu poyequeteu cümelcautui tañi dungu engün, quiñeucülenolu rume. Quiñe tüfa: Jacob engu Esaú (Gén. 27:41-45; 33:1-11); José tañi pu peñi engün (Gén. 45:1-15); ca Gedeón pu Efraín che engün. (Juec. 8:1-3). Eimi ca acordaimi chi caquelu ejemplo mülelu Biblia mu.