Falintuafimi ti mongen tami eluetew Chaw Ngünechen

1. ¿Iney elueiñmu ta mongen?

JEWBA fey taiñ “mongelechi Ngünechen” (Ebrew 3:12). Kidu dewmaeiñmu ka elueiñmu mongen. Feymu Biblia feypi: ‘¡Eymi dewmafimi ta kom tati mülelu! ¡Eymi tami pin mew dewmangeyey ka müleyey engün!’ (Apokalipsi 4:11). Feley llemay, mongeleiñ Jewba tañi duam mew. Mongen fey ta kiñe falin yewün (regalo) kidu mu küpalu (papeltunge Hecho 17:24, 25).

2. Taiñ kümelkaleal, ¿chem duamfali taiñ femal?

² Taiñ Fütra Chaw elukeeiñmu iyael, ko ka chem rume ñi duamniengeel taiñ mongeleam (Hecho 17:28). Welu fey ka müten no, kafey ayükey taiñ ayüwküleal (Hecho 14:15-17). Welu taiñ kümelkaleal, duamfali taiñ allkütuafiel ta Chaw Jewba (Isaías 48:17, 18).

CHAW JEWBA, ¿TUNTE FALINTUKEFI TA MONGEN?

3. Kain langümfilu tañi peñi, ¿chumi Jewba?

³ Jewba müna falintukefi kom pu che ñi mongen. Femngechi pengelkey Biblia. Inaduamaiñ ñi rupan Kain, tüfa ta Adan ñi wünen fotüm. Kain rume lladkütufi tañi peñi Abel. Feymu Jewba ngüfetueyew, feypieyew ñi ñomümal tañi illkun. Welu Kain allkütulafi. Müna lladküy, “wülelfi ñi peñi Abel, fey langümfi” (Génesis 4:3-8). Femün mu, Jewba kastigaeyew (Génesis 4:9-11). ¿Chem kimeltueiñmu tüfa? Rume lladkütufiliyiñ pu che ka üdefiliyiñ, fey wedalkacheafuiñ kam kutrankacheafuiñ. Tüfa müna kuñiwün-ngey. Tati femngechi femkelu, rumel mongelelayay (papeltunge 1 Juan 3:15). Taiñ ayüwelafiel ta Jewba, falin-ngey piwkeyeafiel itrokom che (1 Juan 3:11, 12).

4. Jewba ñi werküfiel ta Moyse, ¿chem kimeltueiñmu?

⁴ Fentren warangka tripantu rupalu, Jewba elufi mari falin werkün dungu ta Moyse. Kiñe tüfa feypi: ‘Langümchelayaymi’ (Santiaw 2:11; Deuteronomio 5:17). Feychi mu, tati langümfilu kiñe che kidu ñi ayün mu, mülefuy ñi langümngeal. ¿Chem kimeltueiñmu tüfa? Jewba müna falintukefi ti mongen.

5. Tati angkanentupüñeñlu, Jewba ¿chumngentukeeyew ñi femün?

⁵ Tati angkanentupüñeñlu, Jewba ¿chumngentukeeyew ñi femün? Petu choyüngenole rume ti pichiche, Jewba müna falintuñmakeeyew ñi mongen. ¿Chumngechi kimnieiñ tüfa? Jewba elufi fillke ley dungu tati pu israelche. Kiñe tüfa feypi kiñe che allfülfile kiñe domo niepüñeñkülelu, ka lale ti pichiche, feyti che mülefuy ñi langümngeal. Biblia feypi: “Epu wentru kewatumekele ka tuntukufile engu kiñe domo niepüñeñkülelu, ka fey allfün mew angkanentule ñi püñeñ, welu ti domo ka ñi püñeñ lanole engu, feyti wentru müley ñi kullitual tüfachi allfün mew. Welu lale ti domo kam ñi püñeñ, fey ti wentru müley tañi kullitual kidu ñi mongen mu” (Éxodo 21:22, 23; Salmo 127:3). ¿Chem kimeltueiñmu tüfa? Jewba ayükelay pu che ñi angkanentupüñeñal (inaduamnge ti kimelün dungu 26).

6. ¿Chumngechi pengelelafuiñ ta Jewba taiñ falintufiel taiñ mongen?

⁶ ¿Chumngechi pengelelafuiñ ta Jewba taiñ falintufiel taiñ mongen? Kuñiwün mu tukukelaiñ taiñ mongen kam kake che ñi mongen. Feymu pütremtukelaiñ tabaco kam marihuana ka drogatukelaiñ. Tüfa kutranelafeiñmu, fey latripayafuiñ.

7. Elkünunoliyiñ wedake wimtun, ¿chem rupayay?

⁷ Chaw Dios elueiñmu taiñ mongen, feymu inayafiyiñ tañi feypin: kuñiwtukuafiyiñ taiñ kuerpu ka konlayaiñ wedake wimtun mu. Elkünunoliyiñ wedake wimtun, pod chengeaiñ Jewba ñi adkiñ mew (Romanu 6:19; 12:1; 2 Korintio 7:1). Kafey falintunofiliyiñ ti mongen, rüf poyelayafiyiñ ta Chaw Jewba, taiñ eluetew mongen. Küdawngeafuy elkünual wedake wimtun. Welu falintufiliyiñ ti mongen, ka eluwküleliyiñ taiñ elkünuafiel wedake wimtun, taiñ Wenu Chaw kelluaeiñmu llemay.

8. Kuñiwün mu tukunoal taiñ mongen kam kake che ñi mongen, ¿chumaiñ?

⁸ Taiñ mongen, kiñe falin yewün reke feley. Feymu femaiñ kom taiñ pepilnieel, femngechi kuñiwün mu tukulayaiñ taiñ mongen kam kake che ñi mongen. Tüfa ayükey ta Jewba. Feymu kuñiwtukuwün mu amuaiñ taiñ auto mew, moto, karetela kam kakelu femngechi dungu. Kafey kuñiwtukuafiyiñ taiñ pu kulliñ ñi allfülkachenoal. Ka konlayaiñ feyti deporte niele kewan kam kuñiwün dungu (Salmo 11:5). Kafey küme adkünuafiyiñ taiñ ruka ñi kuñiwün-ngenoal. Ngüneduamnge Jewba ñi werküfiel pu israelche: “Eymi dewmalmi kiñe we ruka, müley tami femal kiñe koral wente tami ruka mew, fey kiñe che mülelu wente tami ruka mew trananagle, tami kulpanoal larumele” (Deuteronomio 22:8).

9. ¿Chumkelafiyiñ pu kulliñ?

⁹ Chaw Ngünechen ka ngüneduamkey taiñ chumkefiel ta kulliñ. Kidu elukeeiñmu taiñ langümafiel kulliñ taiñ iyafiel kam nieal takun. Kafey langümafuiñ kiñe kulliñ kuñiwün mu mülele taiñ mongen (Génesis 3:21; 9:3; Éxodo 21:28). Welu, ¿chumkelafiyiñ? Kutrankakelafiyiñ pu kulliñ ka refalta langümkelafiyiñ taiñ küme duamküleal müten (Proverbios 12:10).

CHAW NGÜNECHEN MU KÜPAY TA MONGEN, FEYMU FALINTUAFIYIÑ

10. Mollfüñ mu adentuley ta mongen, ¿chumngechi kimnieiñ tüfa?

¹⁰ Jewba kastigafi ta Kain langümfilu ñi peñi. ¿Chem pengeli tüfa? Mollfüñ mu adentuley ta mongen, feymu Jewba fente falintukefi ta mollfüñ (Génesis 4:10). Tüfa ka kimfalkünungey rupalu ti Fütra Mangin Ko Noe ñi antü mu. Feychi mu Jewba elufi tüfachi werkün dungu ta Noe ka tañi pu che: “Eleluwiyiñ kom tati karü tukukan tamün iyafiel, fey fewla ka femngechi eleluwayiñ kulliñ tamün ilotuael”. Welu ka feypi chem tañi femnoal engün: ‘Ilayafimün ti ilo tati entumollfüñnoelchi kulliñ, feyti mollfüñ am ta mongen’ (Génesis 1:29; 9:3, 4).

11. Chaw Ngünechen, ¿chem feypifi tañi trokiñche?

¹¹ Doy 800 tripantu rupay, fey Chaw Ngünechen feypifi tañi trokiñche: “Kiñe israelche kam chem katripanche eymi mu mülele, kintuyawle kiñe awka kulliñ kam kiñe üñüm ifalngelu, fey nüle, müley ta wütrulafiel ñi mollfüñ ka takuafiel trufür mu”. Fey ka feypi: “Chem rume niele mongen, iñmalayafimün ñi mollfüñ” (Levítico 17:13, 14). Feychi mu, Jewba ka ayükefuy ñi falintungeal ta mollfüñ. Pu israelche ilotuafuyngün, welu ilayafuyngün ti mollfüñ. Feymu ñi ilotuafiel engün kiñe kulliñ, mülefuy ñi wütrulafiel ti mollfüñ mapu mew engün.

12. Pu kristiano, ¿chem rakiduamkey mollfüñ mu?

¹² Welu pu kristianongen, ¿ka inayafuyngün ti Ley Jewba ñi elufiel pu israelche? Ñi ngüneduamal tüfa, trawüyngün pu apostol ka pu longkolelu ti trawünche Jerusalen mu. Femingün tüfa kiñeke tripantu rupalu Jesus ñi lan. Biblia feypi: “Chaw Ngünechen tañi newen taiñ adnieetew, iñchiñ kümelu trokifiyiñ taiñ werkünoafiel tamün femal kakelu küdawngechi dungu, welu may tamün femal tüfachi duamfalchi dungu müten: Ngünewkülemün tamün inoael ti ilo kulliñ ti langümelngeel tati pu dewmaelchi adentun ngealu, ka ngünewkülemün mollfüñ dungu mew, ka entumollfüñngenoelchi kulliñ no rume ñi ingenoael, ka fillke pekan kudumuwün eluñmakenolu Ngünechen ñi ley” (Hecho 15:28, 29, TNM; Hecho 21:25). Jewba kellufi engün ñi kimal tüfa: Chaw Jewba petu falintukefi ta mollfüñ, feymu ka femngechi duamfali ñi femal pu kristiano. Wünen siglo mu, pu kristiano mollfüñtukelafuy engün. Ka küme entumollfüñngenofule ti kulliñ, ilotukelafuyngün. Tati femngechi femkelu weda kulpay, chumngechi ñi femün pu poyekefilu adentun kam pekan kudumuwlu. Feymu fantepu mu, pu poyekefilu ta Jewba mollfüñtukelafuyngün. Jewba petu ayüniey taiñ müna falintuafiel ta mollfüñ.

13. Pu kristiano tañi lawentungeal, ¿eluwkeyngün ñi tukulelngeal mollfüñ ñi kuerpu mew? ¿Chumngelu (chemu)?

¹³ Pu kristiano tañi lawentungeal, ¿eluwkeyngün ñi tukulelngeal mollfüñ ñi kuerpu mew? Femkelay. Jewba feypieiñmu taiñ mollfüñtunoal. Feymu rakiduamnge: tati doctor feypielmu tami pulkutunoal, ¿tukuafuymi pulku tami kuerpu mu? Femlayafuymi llemay. Ka femngechi, Jewba feypilu ‘mollfüñtulayaymün’, ka küpa feypi taiñ tukunoafiel mollfüñ taiñ kuerpu mu (inaduamnge ti kimelün dungu 27).

14. Ayüliyiñ rume taiñ kümelkaleal, ¿chumlayaiñ?

¹⁴ Welu tati doctor feypielmu: ‘Tukulelngenolmi mollfüñ tami kuerpu mew, layaymi’, ¿chumafuymi? Kiduke iñchiñ dulliaiñ: feyentuafiel kam feyentunoafiel ta Jewba. Pu kristiano müna falintukefiyiñ ta mongen, Chaw Jewba taiñ eluetew. Feymu ngüneduamkeiñ kakelu lawentun taiñ lanoal. Welu eluwkelaiñ ñi tukulelngeal mollfüñ taiñ kuerpu mew.

15. Chem rupale rume, ¿iney feyentuafiyiñ?

¹⁵ Iñchiñ yafüluwkeiñ taiñ kümelkaleal, küpa lakelaiñ. Welu kimnieiñ tüfa: mollfüñ mu adentuley ta mongen, ka taiñ Chaw Jewba müna falintukefi ta mongen. Feymu eluwkelaiñ ñi tukulelngeal mollfüñ taiñ kuerpu mu. Ayüliyiñ rume taiñ lanoal, doy falin-ngey feyentuafiel ta Jewba. Jesus feypi: ‘Iney rume ayüle montulael ñi mongen, fey ta pelayay ta mongen, welu tati lakonlu iñche tañi duam mu, fey peay ta mongen’ (Matew 16:25). Piwkeyefiyiñ ta Jewba, feymu feyentukefiyiñ. Kafey kidu kimniey chem taiñ rüf kümelkakeetew. Jewba reke müna falintukefiyiñ ta mongen (Ebrew 11:6).

16. Pu rüf kristiano, ¿chumngelu eluwküleiñ taiñ feyentuafiel Chaw Jewba?

¹⁶ Chaw Ngünechen feypi: “Ngünewkülemün mollfüñ dungu mew”. Feymu mollfüñtukelaiñ. Ka taiñ lawentungeal, eluwkelaiñ ñi tukulelngeal mollfüñ.a Welu taiñ lanoal, llowkeiñ kakelu lawentun nienolu mollfüñ. Iñchiñ pu rüf kristiano, eluwküleiñ taiñ feyentuafiel Chaw Jewba. ¿Chumngelu? Maneluwküleiñ kidu mu, taiñ Fütra Chaw dewmaeiñmew ka kimniey chem duamnieiñ taiñ kümelkaleal. Eymi kay, ¿ka maneluwküleymi?

JEWBA FEYPI KIÑE DUNGU MU MÜTEN ÑI PÜNENGEAFEL TA MOLLFÜÑ

17. Israel mew, ¿chem dungu mu müten Jewba feypi ñi pünengeal ta mollfüñ?

¹⁷ Jewba elufi ti Ley ta Moyse, fey feypifi pu israelche: ‘Tati pu mongelelu ñi mongen müley tati mollfüñ mew, ka iñche ta elkünufiñ ti mollfüñ tati altar mew, eymün ngealu, tamün liftuñmangeal [wiñoduamngetual] tamün kulpan mu, tati mongen mülelu am ta mollfüñ mu, tüfa liftukey ti kulpan’ (Levítico 17:11). Kulpalu pu israelche, ¿chumkefuyngün ñi wiñoduamngetual? Chalintukulelkefuyngün kiñe kulliñ ta Jewba ti ngillatuwe ruka mew, fey tati saserdote pichin pachügtukefuy mollfüñ altar mew. Tüfachi dungu mu müten Jewba feypi ñi pünengeal ta mollfüñ Israel mew.

18. Jesus ñi lan, ¿chumngechi kümelkakefi itrokom che?

¹⁸ Jesus wülpay tañi mongen, tañi mollfüñ, femngechi ñi perdonangeal taiñ kulpan. Fey duamfalwelay ñi chalintukungeal kulliñ Jewba mu, chumngechi feypikefuy ti Ley (Matew 20:28; Ebrew 10:1). Jesus ñi mongen müna falin-ngey. Feymu kidu ñi lan mu, Chaw Jewba eluafuy ta itrokom che ñi rumel mongeleal (Juan 3:16; Ebrew 9:11, 12; 1 Pedro 1:18, 19).

19. Taiñ ‘kulpalenoal kiñe che mew no rume’, ¿chumaiñ?

¹⁹ Jewba elueiñmu mongen, feymu rume mañumküleiñ. ¡Tüfa kiñe fütra yewün tati! Feyentuliyiñ Jesus mu, aflayafuy taiñ mongen. Tüfachi dungu küpa kimeltulelkefiyiñ pu che. Piwkeyechekeiñ, feymu kom yafüluwün mu kimeltucheaiñ chumngechi nieal rumel mongen (Ezequiel 3:17-21). Femngechi, apostol Pablo reke feypiaiñ: ‘Kulpalelan kiñe che mew no rume. Kom kimeleluwiyiñ Ngünechen ñi adkünuelchi dungu, chem dungu no rume ta ellkaleluwlayiñ’ (Hecho 20:26, 27). Feley llemay, kimeltuafiyiñ pu che Jewba ñi dungu ka fente ñi falintukefiel ta mongen. Femngechi iñchiñ pengelafuiñ taiñ falintukefiel ta mongen ka mollfüñ.