1 Samiɛlë
17 Filisitɛn ˈba, -ba -nɔn ˈba -nsafɔ ˈba -bë -kue kuö ˈpa. -Ba -ya tsɔn lɔ -bo ˈyi -a ˈkpɛ Efɛzë Damimën, Soko e Azeka -man ˈdzhueya, Jida ˈpɛmɛn fɛn ˈlö. 2 Sawulë e Izraɛlë tsabiɛ ˈba ˈama, -ba -ya ˈba -ye -bo ˈyi -a ˈkpɛ Ela ˈe -kui ˈkɛ ˈzɔ. -Ba hɔnhɔn ˈbakö ɲɔn ˈba nɔn ze -wɔn Filisitɛn ˈba. 3 Filisitɛn ˈba, ˈba hɔn -kui ˈkɛ ˈkö ˈfɔn, nanmɛ Izraɛlësɔ ˈba, -ba hɔn ˈba -ye ˈe ˈkö ˈfɔn, ˈakö -ba ˈbakö ˈtsɛ. 4 -Nsafɔ kpɔn ˈkö -tshɔ Filisitɛn ˈba ya -tën bu, -a ˈo ˈkpɛ Goliatë, Gatësɔbi -le ˈo. ˈO ˈfɔnze nɛn, -o -she mɛtrë ˈkɛhan. 5 ˈO -kɛn ˈyi -o -ko e ˈo -kue talɛ ˈyi -o -sɔ -man, -lɔkui maan -a -nɔn -le ˈe.ˈO -kue talɛ ˈˈyɛ, -e -she -kilo 57. 6 -O -nɔn -kɛ ˈpɛkö piɛn ˈo -wɛ hinmamɛɛn dzhi, nanmɛ -o -nɔn ˈankiɔ -kpe ˈkö kpë ˈo -bɔtɔɛ fɛn. 7 ˈO ˈankiɔ -gbɛɛ -e sɛ mi -ba tshotshukpan -gbɛ ˈnun, nanmɛ -lɔkui ˈyi ˈe hɔn ˈe ˈmɛn nɛn, -e -she -kilo 7. Nanmɛ tsabi ˈkö hɔn kɛ hian ˈo man ˈˈwɔ kɛ ˈmun hɛnkɔ -kɛɛ lɔ ˈpɔn. 8 -O -bë -tsho fɛn, ˈakö -o -mɔn Izraɛlësɔ ˈba bɛn ˈpuɛn ˈˈyi ˈdzhu fɛn: “ˈˈƝan -kɛ fɛn maan -mun -dada ˈmunkö -bë -kue kuö ˈpa? Mɛn -yeɛ, -mɛn -le Filisitɛnsɔbi, ˈmun -yeɛ, Sawulë kpesan ˈe -le ˈmun. Mɔn sɛ sɛn -le, ˈmun -nɔn tsabi ˈkö -bë ˈze ˈhan kuö -kue. 9 ˈE ˈyi -o sɛ sɛ kɔa ˈmɛn nanmɛ -o sɛ sɛ -kuën ˈmɛn, ˈhan -bë ˈkiɛ ˈmun -kalösɔ. ˈE maan -mɛn sɛ sɛ kɔa ˈo, -mɛn sɛ ˈo -kuën, ˈmun ˈkiɛ han -kalösɔ.” 10 Filisitɛnsɔbiɔ -o kiɛ dzhu bɛn ˈˈyi ˈpɛ: “Nanma -mɛn Izraɛlësɔ ˈba ˈhö ˈkö. Mɔn sɛ sɛn -le, ˈmun ze ˈmɛn tsabi ˈkö ɲɔn han kuö -kuee! ” 11 Sawulë e Izraɛlësɔ ˈba ˈama, -ba -nɔn -tɛn bɛn ˈyi Filisitɛnsɔbiɔ kɛ ˈdzhuɔ, -ba -mɔn ˈtshetshe fɛn, ˈakö pɔɛ -mɔn ˈba dzhi ko fɛn. 12 Jese ˈwɛn ˈo hɔn Efrata, Bɛtelɛmën ˈlö, Jida ˈpɛmɛn fɛn, ˈo biɛn ˈkö man ˈe -le Davidë. ˈO ˈˈve san -munkuɛ. Sawulë -wɔ nɔn pa -kɔɛ -shɛ, Jese -kuö kuekue -kɔ. 13 Jese ˈˈve san ˈkɛhan ˈba ˈwɛn -o -kɔfɛn -ho, -ba -da Sawulë -nunmën -ze -kue kuö ˈpa. ˈBa ˈla, Eliabë maan ˈo -le ˈo -kɔkɔɛ. ˈO -nunmën -bi man ˈe -le Abinadabë, nanmɛ Abinadabë -nunmën -bi man ˈe -le Shama. 14 Davidë maan ˈo -le -bitshɔ.ˈO nɛnsan -kɔkɔɛ ˈkɛhan ˈba, -ba -da Sawulë -nunmën -ze -kue kuö ˈpa. 15 Davidë -wɔ -bë -giman -le Sawulë ˈze, ˈakö -wɔ dzhɔ Bɛtelɛmën ˈlö ˈnɔn ze ˈo hɛn ˈgban ˈba duë. 16 Kiebi ˈkɛ e kienɛn ˈkɛ ˈkpakpa ˈama nɛn, Filisitɛnsɔbiɔ, -wɔ-bë Izraɛlësɔ ˈba hian fɛn ˈtshuɔ mmiɛ kunmën ˈfian. -O -le ˈeyɛ titi lë 40. 17 Jese -she ˈo biɛn Davidë bɛn ˈˈyi -nda: “-Nɔn -ka ˈkɛ ˈyi -da kpanwun ˈkɛnwun ˈkɛ ˈyi ˈama nɛn ze -pie bu nɛnsan ˈba hɔn -kuee nɛn ˈlö ˈfafa ˈze -ba -shi. 18 Nanmɛ lɛ ˈkɛn ˈkɛnwun ˈkɛ ˈˈyi, nɛɛn ˈze ˈo ˈwɛn ˈˈwɔ mmiɛ fɛn ˈtsɛ. Nanmɛ ˈkun bu nɛnsan ˈba -ba -ba, -wɔ ˈdzhui ˈze ˈmɛn tɛn.” 19 ˈE -dɔ ˈˈyɛ nɛn, Davidë nɛnsan ˈba, Sawulë, nanmɛ Izraɛlësɔ ˈba ˈama, -ba hɔn Ela -kui ˈkɛmuën ˈdzhueya ˈba e Filisitɛn ˈba ˈama, -ba -kue kuö. 20 Kiebi -fuuin nɛn, Davidë ɲɛn fɔn, -o -nɔn ˈgban ˈba -ko tsabi -wɛn, -o -nɔn -kɛ ˈkɛ ˈyi ˈo nɔn, ˈakö -o -ze kɔ ˈo hɛn Jese -nɔn -she kɛ ˈyi -nda ˈnun. -O -nɔn -tsɛ -nsafɔ ˈba ˈba -boe nɛn, -o -hën ˈkun-nsafɔ ˈba, -ba ˈhö koko bu ˈtën ˈze -kue kuö. 21 Izraɛlësɔ ˈba e Filisitɛn ˈba ˈama, -ba shuashua -kɔ ˈbakö hɛn. 22 Davidë -tsɛ ˈo -tɔɛ lɔ fafa, -o nɛɛn -ko -tɔ fɛntsɛsɛɔ -wɛn, ˈakö -o -tsho -fë -ze -kuee nɛn ˈlö. -O -nɔn -tsɛ hinlö, -o -bie ˈo nɛnsan ˈba dzhi bɛn. 23 -Wɔ nɔn ˈo nɛnsan ˈba dzhi bɛn ˈbie, Filisitɛnsɔbi ˈwɛn -a ˈkpɛ Goliatë, ˈo -tshɔ Gatë, -o -tshɔ Filisitɛn -nsafɔ ˈba ˈla -tën bu ˈakö -o kiɛ dzhu ˈo bɛn ˈkököe ˈpɛ fian Izraɛlësɔ ˈba kunmën. ˈAkö Davidë tɛɛn. 24 Izraɛlësɔ ˈba, -ba -nɔn -hën Goliatë, pɔɛ -mun ˈba dzhi ko fɛn, tɛtɛ -ba -gbu ˈnɔn. 25 Izraɛlësɔ ˈba, -ba -mɔn bɛn ˈˈyi ˈdzhu fɛn: “-Mɔn sɛnbi ˈwɛn ˈˈwɔ -bë ˈlö -hën? Izraɛlë kunmën ˈfian ˈpa man -wɔ -bë o. Tsabi ˈwɛn ˈˈwɔ sɛ sɛ kɛ -kuën, hobiɔ ˈo han kɛ -ka -kpe ˈnun, ˈo nɔn ˈo biɛn shimuɛn ˈze kɛ ɲɔn ˈkɛ nɔn kɛ -le shi, nanmɛ ˈa ˈɲɛn kɛ hɛn tsabiɛ ˈba ˈˈpɛ.” 26 Davidë -bie tsabiɛ ˈba ˈwɛn ˈba hɔn kɛ dzhi bɛn ˈˈyi: “Tsabi ˈwɛn ˈˈwɔ sɛ Filisitɛnsɔbi ˈwɛn ˈo hɔn hinlö e -kuën, ɲɔn ˈˈwɔ sɛ ˈpɔn bɛn Izraɛlësɔ ˈba fɛn ˈɲɛn, ˈˈɲan -kɛ maan ˈa -le ˈze ˈo? Filisitɛnsɔbi ˈwɛn -a ˈˈkɔ lete hun, ˈhe man ˈe -le ˈo maan ˈo -bë ˈtshu fɛn ˈkaka -Zö gbɔgbɔɔ ˈo tsabiɛ ˈba?” 27 ˈE -nunmën tsabiɛ ˈba, bɛn ˈyi -ba -kɔfɛn dzhu, -ba kiɛ dzhu ˈe ˈkököe -ze kɛ: “Tsabi ˈwɛn ˈˈwɔ sɛ kɛ -kuën, ˈeyɛ maan ˈa -le -ze ˈo.” 28 Davidë nɛnsɛn -kɔkɔɛ Eliabë -nɔn -tɛn bɛn ˈyi Davidë -wɔ -nsafɔ ˈba ˈbie, -o -nɔn -kunkɔ -kpe ˈnun Davidë dzhi, ˈakö -o dzhu bɛn ˈˈyi: “ˈˈƝan -kɛ fɛn maan -bu -bë ˈe -bɛ ˈˈyi? Nanmɛ ˈhe -bu -nɔn ˈgban ˈba -ko -wɛn? -Bu -pɔn -akunda ˈpuɛn. -Mɛn -lɔ ˈkun bu -asayɛɛ maan ˈe -nɔn bu -bë ˈe -bɛ, ˈkun bu -yɛ ˈla ˈbu -bë -hën -kuee fɛnfɔ.” 29 ˈE maan Davidë dzhu bɛn ˈˈyi: “ˈˈƝan -kɛ maan -mɛn -le? -E ˈˈle bɛn ˈvɛ -mɛn -bie?” 30 Davidë -ɲɛn ˈo nɛnsɛn hian -bɔ, -o -ze -kan tsabiɛ fë, ˈakö -o kiɛ -bie kɛ bɛn ˈkököe ˈpɛ. Tsabiɛ ˈba ˈwɔ ˈpɛ, -ba dzhu bɛn ˈ ˈkököe -ze kɛ. 31 Bɛn ˈkɛ ˈyi Davidë dzhudzhu, Sawulë -bë tɛɛn te nɛn. ˈEyɛ fɛn, -o -le -ze -a kpɛ Davidë -ze ˈo. 32 Davidë -she Sawulë bɛn ˈˈyi -nda: “ˈMun ˈˈman -hën ˈo -fu mii. ˈMɛn ze -kan Filisitɛnsɔbi ˈwɛn ˈze ˈhan ˈama ˈhan kuo -kue.” 33 ˈE maan Sawulë -she Davidë bɛn ˈˈyi -nda: “Bɔ ˈsɛ ˈˈkuö Filisitɛn ˈˈwɔ -kue, ˈekun -bu -le -bitshɔ -sɛsɛ. ˈE maan ˈo -yeɛ, ˈo sankɛtshɔ nɛn ˈlö ˈpuɛn -o -tsɛ -le -nsafɔ.” 34 ˈE -nunmën Davidë -she Sawulë bɛn ˈˈyi -nda: “ˈMɛn maan ˈmɛn mɛn hɛn ˈgban ˈba duë. Lëkö, -bedi ˈkö -pɔn ˈgban ˈba ˈkö. ˈE ˈkö nɛn ˈpɛ, nannan ˈwɛn -a ˈkpɛ usë, -o -bë -pɔn kɛ ˈkö ˈpɛ. 35 -Mɛn ɲɛn ˈba -nunmën, -mɛn -kuën ˈba, ˈakö -mɛn -pɔn ˈgban ˈba -ɲɛn ˈba ˈmɛɛn. -Ba nɔn ˈmɛn fɛn -bë, -mɛn -pɔn ˈba ˈmɛnpuan lɔ, -mɛn -tsa ˈba lɔ, ˈakö -mɛn -kuën ˈba. 36 -Mɛn sɛ sɛ -kuën -bedi e usë -man, -e ˈˈle Filisitɛnsɔbi ˈwɛn -a ˈˈkɔ lete hun man ˈmɛn ˈsɛ ˈˈkuën. ˈMɛn -le ze ˈo -ba mmiɛ ˈnun, ˈekun -Zö gbɔgbɔɔ maan -wɔ ˈkaka.” 37 Davidë kiɛ dzhu bɛn ˈˈyi ˈpɛ: “Joova ˈwɛn ˈo -ɲɛn ˈmɛn ˈˈpɛ -ɲɛn -bedi e usë -man bɔa, ˈo ˈkököɔ maan ˈo -bë ˈɲɛn ˈmɛn ˈˈpɛ ˈɲɛn Filisitɛn ˈˈwɔ bɔa.” -E -le -ze, Sawulë -she Davidë bɛn ˈˈyi -nda: “-Nɛn ze, Joova ˈkökögbɛ -o bokan bu.” 38 Sawulë -nɔn ˈo -kue -kɛ ˈkɛ -sɔ Davidë. -O -nɔn ˈo -kue -kɛɛn -ko kɛ, nanmɛ -o -nɔn -lɔkui -talɛ -sɔ kɛ. 39 ˈE -nunmën Davidë -nɔn Sawulë -kue tshɔɛ -sɔ ˈo ˈkpɔn dzhi, ˈakö -wɔ ˈe ˈkö ˈkun ˈo nën ze, ˈe maan -o ˈˈman sɛ ˈo -wɛɛ ˈtshu. ˈEkun lëkenɛn -o ˈˈsɔ -kɛ ˈkɛyɛ ˈnun. -E -le -ze -o -she Sawulë bɛn ˈˈyi -nda: “ˈMɛn ˈsɛ ˈˈnɔn -kɛ ˈkɛ ˈˈyi ˈkën dzhi ˈˈze, ˈekun lëkenɛn ˈmɛn ˈˈsɔ ˈkɛ ˈˈhën.” Davidë -bë -pia -kɛ ˈkɛyɛ -ɲɛn dzhi. 40 -O -nɔn ˈo ˈgban du -kɛ ˈkɛ, -o -tsɛ ˈsö ˈmɛn dzhi -nɔn ˈmankɔɛ ˈkɛbën, -o -nɔn ˈkɛ -fuö ˈo -sakɔshëɛ ˈla, nanmɛ ˈo ˈmankɔɛ ko -kɛɛ -e hɔn ˈo -wɛn. ˈAkö -wɔ nën Filisitɛnsɔbiɔ hian ze. 41 Filisitɛnsɔbiɔ -ye ˈpɛ -wɔ nën Davidë hian -bë, nanmɛ ˈo ˈwɛn ˈˈwɔ kɛ ˈmun hɛnkɔ -kɛɛ lɔ ˈpɔn -o hɔn kɛ hian. 42 Filisitɛnsɔbiɔ -o -nɔn -hën ˈkun Davidë kɛ -le sankɛtshɔ -pepe, -o -mɔn kɛ -yɛyɛ dzhi hɔn fɛn. Davidë -lë sɛn dzhën nanmɛ ˈo dzhɛntɔɛ -e -nën. 43 Filisitɛnsɔbiɔ -o dzhu bɛn ˈˈyi -ze Davidë: “ˈYɛ -adzhua ˈe -le ˈmɛn man -bɔ nɔn gbɛ ˈmɛn hian -bë e?” Filisitɛnsɔbiɔ -o -kɔ ˈo -zö ˈba ˈhɛn ˈla Davidë ˈgbën. 44 ˈE -nunmën Filisitɛnsɔbiɔ -o dzhu bɛn ˈˈyi -ze Davidë: “-Gbu -da ˈmɛn dzhi -bu hɛɛn, ˈmɛn -kun bu ˈze ˈˈbe ˈba e nannan ˈba ˈama ˈba -shi.” 45 Davidë dzhu ˈo -ye bɛn ˈˈyi -ze Filisitɛnsɔbiɔ: “-Bu -nɔn -kuetshɔ e ˈankiɔ -man ˈmɛn fɛn -bë, ˈe maan mɛn -yeɛ, Joova -nsafɔyi ˈo -le Izraɛlë -Zö ˈwɛn -bɔ ˈkaka, ˈo ˈhɛn ˈla maan -mɛn bu fɛn -bë. 46 Nanma Joova ˈo nɔn bu ˈze ˈmɛn, ˈo -le ˈze ˈmɛn -kun bu, ˈakö ˈmɛn kɔ bu ˈwɛn ˈɲɛn. Filisitɛn ˈba ˈwɛn ˈmɛn -kun, ˈmɛn nɔn ˈba ˈze ˈˈbe e nannan ˈama ˈze ˈba -shi, ˈˈman ˈkpakpa fɛn tsabiɛ ˈba, ˈba -lɔ ˈkun Izraɛlësɔ ˈba -ba -pɔn ˈba -Zö -ye. 47 Tsabiɛ ˈba ˈwɛn ˈba -ya tsɔn lɔ ˈe -bɛ ˈkpakpa, ˈba lɔ ˈkun -e ˈˈle -kuetshɔ -aniin ˈankiɔ man Joova -wɔ nɔn ˈo tsabiɛ ˈba ˈˈpɛ ˈɲɛn. ˈEkun Joova maan ˈˈwɔ han ˈmɛn -kue kuö, ˈo -le ˈze ˈhan -kun ˈmun ˈkpakpa ˈɲɛn.” 48 ˈE -nunmën Filisitɛnsɔbiɔ -wɔ nën Davidë hian -bë ˈpɛ. Davidë -ye ˈpɛ, -o -mɔn ˈo -ye -fë ˈtshu fɛn Filisitɛnsɔbiɔ -wɔn ˈpa ze. 49 Davidë -nɔn ˈo bɔɛ -sɔ ˈo -sakɔshɛɛ ˈla, -o -nɔn ˈmankɔɛ ˈkö, -o nɛɛn -fɔ ˈo ˈmankɔɛ ko -kɛɛ ˈla, ˈakö -o -ko ˈe -tsa Filisitɛnsɔbiɔ ˈo -gbamën. ˈMankɔɛɛ -e -muën ˈo -gbamëɛn ˈla, ˈakö -o -tsa lɔ. 50 ˈKun Davidë -le -nɔn ˈmankɔɛ ko -kɛ -da ˈmankɔɛ ˈkö -man nɛn, kɔa Filisitɛnsɔbiɔ -kue nɛn, ˈakö -o -kuën kɛ man. Davidë ˈˈnɔn -kuetshɔ mii. 51 Davidë -wɔ pa -fë ˈtshuɔ kɛ -shɔ ze. -O -nɔn -tsɛ kɛ dzhi ˈkiɛ -o -sën Filisitɛnsɔbiɔ kɛ -kuetshɔɛ -ɲɛn ˈe -muin ˈla, ˈakö -o kɔ kɛ ˈwɛn -ɲɛn. Filisitɛn ˈba -ba -nɔn -hën ˈkun a -kuën ˈba -nsafɔ kpɔɔn, ˈba ˈkpakpa -ba -fuö ˈpa. 55 Davidë -wɔ nɔn nɔn -kue ze filisitɛnbiɔ -kan, ɲɔn Sawuilë -o -nɔn -hën kɛ, -o -bie ˈo -nsafɔ ˈpayi Abënɛ bɛn ˈˈyi: “He biɛn maan ˈe -le sankɛtshɔ ˈˈwɛn?” Abënɛ -o dzhu bɛn ˈˈyi: “Oo ˈmɛn ˈpayi -mɛn -tsho -kɛn, ˈmɛn ˈˈlɔɛ gbɛkpo.”