¿KUNANAKAS IMATÄSKI?
‘Mä tortugjamaw caparazonamp sarnaqayäta’
AGOSTO ukat septiembre phajjsinakan 1929 maran yatiyapkäna ukhajja, 10.000 yatiyirinakaw Estados Unidos markpachar sarapjjäna. Ukat libronaksa folletonaksa mä millonat chikatan chikatapwa jaytapjjäna. Jupanakat niya waranq colportoranakaw utjäna. ¡Walja yatiyirinakaw jiljjattatayna! Ukajj janiw cheqaw sañjamäkänti sasaw Bulletina sat qellqatajj qhanañchäna. Kunattejj 1927 marat 1929 marakamajj mä kimsa ukhampiw jiljjattäna.
Niya 1929 mara tukuyarojj qollqet aynachtʼañaw utjäna. Bolsa de valores de Nueva York satäkis ukan aynachtʼatapajj oraqpachankirinakaruw llakisiyäna, ukajj octubre 29, 1929 maran martes uruw pasäna. Banconakajj wali aynachtʼatäpjjänwa. Animalanakajj uywaski ukas janiw utjjänti. Fabrikanakas llawtʼasjjarakïnwa. Millón millón jaqenakaw jan trabajon uñjasipjjäna. Ukat Estados Unidos markan 1933 maranjj sapa urojj waranqaniw utanak aptʼasipjjäna.
Diosatak sapürunjam irnaqtʼirinakajja, ¿kunsa ukhaman uñjasisajj lurapjjäna? Waljanin utapajj autor uñtasitjamanwa, llantanakan uta. Ukhaman jakasisin alquilerata ni impuestot pagañas janiw utjjänti, gastonakajj minustʼjjänwa. Ukhamatwa Diosar taqe chuyma serviskakiñatak yanaptʼasipjjäna.b Jachʼa tantachäwinakan qorpachasipjjañapatakejj Hotel ukhamak churapjjerïna. Ukat 1934 maran Bulletin qellqatanjja, sum jakasiñjamäki uka utajj kunjam lurasiñapasa ukwa planonakan uñachtʼayäna, ukanjja, umani, phayasiñ utani, ikiñapas apthaptʼañ janatataña ukat thayat jarkʼaqasiñas utjarakïnwa.
Oraqpachankir amuytʼasir precursoranakajj utap autonakar uñtat lurasipjjäna. Víctor Blackwell jilatajj akham amti “Noé chachajj barco lurañatakejj janiw kuna experiencianikänsa, nayajj autor uñtasit utanak lurañatakejj janiw experiencianikayätti ni kunjam lurañs yatkayätti” sasa. Ukampis luränwa.
India markan jallu pachan uñstki uka jawir paskatañatakiw mä autor uñtasit utap barcor apjjatasipki
Avery ukat Lovenia Bristow jilat kullakajj autjam llantan utanïnwa. Avery sat jilatajj akham siwa: “Kunjamtï mä tortugajj caparazonapamp sarnaqkejja, ukhamarakiw utaj apasirïta” sasa. Jupanakajj precursorjamaw Harvey ukat Anne Conrow jilat kullakanakamp servipjjäna, ukat uta perqanakapasti cartonatänwa, ukajj alquitranamp phiskukipata. Sapa kuti yaqha cheqar sarapkäna ukhajj tʼuna cartonanakaw willeqtäna. “Janipuniw ukham autor uñtasit uta uñjirïkayätti ni qhepats uñjjaraktti” sasaw Avery jilatajj amti. Ukampis Conrow jilat kullakas ukat pä wawapas “wali kusisitaw jakasipjjäna”. Harvey Conrow jilatajj akham sasaw qellqäna: “Janipuniw kunas faltapkitänti, ukat Jehová Diosar taqe chuym servisajj Jupaw uñjaskistani sasaw confiyapjjayäta”. Qhepat pusinpachaw Galaad Escuelar sarapjjäna ukat misionerjamaw Perú markan irnaqtʼjjapjjäna.
Battaino familiajj precursorjamarakiw familpach irnaqtʼapjjäna. Giusto ukat Vincenza sat jilat kullakajj wawanipjjañap yatipjjäna ukhajja, 1929 maran uñstir Ford modelo A sat autopjja, “mä suma utaruw tukuyapjjäna” ukajj janiw kunjamtï nayrajj carpanakan jakapkäna ukhamäjjänti. Jiskʼa phuchapampejj precursorjamajj irnaqtʼasipkakïnwa, jupanakajj Estados Unidos markan Italia markat jutir jaqenakaruw yatiyapjjerïna.
Jaqenakajj Diosan suma yatiyäwinakap wali sum istʼapjjäna, ukampis pisinkirinakasa, ukat jan trabajoninakas Bibliat apstʼat qellqatanakat awisakiw qollq churirjamapjjäna. Qollqe lantejj kunanakanïpkäntï ukanakampiw turkapjjerïna. Pä precursoranakajj yateqañ munapkäna ukanakat 64 taqe kasta yänakwa katoqapjjäna. Cheqas “markan mä tiendajj kunanakanïkitï ukas jakthapiskaspa ukhamaw listan uñstiri” sasaw sapjjäna.
Fred Anderson jilatajj uywanak uywir mä jaqempiw jakisipjjäna, jupajj kunayman libronakanïñ munäna ukatakejj mamapan lentepampiw turkäna. Ukhanakan uyw uywir mä jaqejj Bibliat apstʼat qellqatanakas wal munäna, ukampis liytʼañatakejj janiw lentenïkänti. Ukat vecinopan lentepampejj liytʼasapänwa, ukhamajj taqe chuymaw qellqatanakata ukat lentet qollq churäna.
Herbert Abbott sat jilatajj wallpa uywañwa autopar apasirïna. Kunapachatï kimsa jan ukajj pusi chhiwchinakanëjjäna ukhajja, mercadoruw aljir apirïna, aljatampisti autoruw gasolin phoqhantirïna. “Awisajj jan qollqenipjjerïtwa, ukampis janiw aynachtʼapjjerïkti. Autotï gasolinanïchejja, jan kunat pächtʼasisaw Jehová Diosar confiyas nayrar sarantasipkakirïta” sasa.
Uka maranakan jan walinakar saykatañatakejja, cristianonakarojj Jehová Diosar confiyaña ukat taqe chuym loqtañaw chʼamañchtʼäna. Maxwell ukat Emmy Lewis jilat kullakajj mä jachʼa thayajj autor uñtasit utaparu qollimp janïr payar jaljtaykipanwa jaltjjapjjäna. Jilatajj akham siwa: “Ukham jan waltʼäwinakajj janiw aynachtʼayapkitänti, pasañat pasaskänjja, ukham jan walinakan uñjasisajj janiw yatiyjjäti sasin janipuniw amuyapkayätti. Kunattejj lurañanakajj waliw utjäna ukat ukwa phoqhañ munapjjayäta”. Aynachtʼañat sipansa, Maxwell ukat Emmy sat jilat kullakajj wasitatwa autor uñtasit utap jilat kullakanakan yanaptʼapampejj lurapjjäna.
Jichhürunakan jan wali tiempons jakstanjja, Jehová Diosan Qhanañchirinakapajj millón millonaw taqe chuym Diosar servipjjatap uñachtʼayasipki. Kunjamtï uka tiempon precursoranakajj Diosat yatiyasipkakïnjja, ukhamarakiw yatiyaskakiñ muntanjja, kunapachatï Jehová Diosajj yatiyañajj tukusjjewa sasin sistani ukhakama.
a Jichhajj Diosan Apnaqäwipat Yatiyañataki sas uñtʼatawa.
b Jila parte precursoranakajj janiw mä trabajonïpkänti. Jupanakatakejj Bibliat apstʼat qellqatanakajj iraqtʼatänwa ukat uka qellqatanakat qollq katoqapkäna ukampiw jakapjjäna.