Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • w15 6/1 págs. 6-7
  • ¿Kunsa cienciajj jan qhanañchkaspa?

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • ¿Kunsa cienciajj jan qhanañchkaspa?
  • Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski 2015
  • Uka toqet jukʼamp yatjjatañataki
  • Ciencia toqejj kunanakas jikjjatasiwayi
    Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski 2015
Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski 2015
w15 6/1 págs. 6-7
Ciencia toqet yatjjatir mä warmiw laboratorionkaski

NAYRÏR JANAN PʼEQEÑCHÄWIPA | ¿BIBLIAN YATICHÄWINAKAP CIENCIAT CHHAQTAYJJE?

¿Kunsa cienciajj jan qhanañchkaspa?

Jichhakiw Diosar jan creyipki uka toqet parlir libronakajj apsusiwayi, ukajj Nuevo Ateísmo sasin uñtʼat gruporuw arjjati. Ukanak liyisajja, waljaniw uka toqet yatiñ munapjje, waljanirurakiw chʼajjwayi. David Eagleman neurologojj akham siwa: “Uka libronak liytʼasajja, yaqhepanakajj ciencias taqe kun qhanañchkaspa ukham amuyapjje” sasa. Jupajj saskakiwa: “Suma cientificonakajj jukʼamp yatjjatañatakiw chʼamachasipjje ukat ciencia toqen kunas mayjtʼakispawa” sasa.

Astronomía toqet yatjjatat mä chachaw telescopiot uñchʼukiski

Kunatï ciencia toqen jan yatiskän ukanak yatjjatañatakejja, walja patak maranakaw walja chachanak warminakajj chʼamachasiwayapjje ukat muspharkañanak jikjjatawayapjje. Ukampis pantjasiwayapjjarakiwa. Sañäni, wali uñtʼata Isaac Newton sat cientificojja, ‘gravedad satäkis ukajj alajjpachan warawaranaksa, galaxianaksa ukat planetanaksa wali sum mayachthapi’ sasaw qhanañchawayi. Janiw ukakïkiti, matemática toqen cálculo sasin uñtʼatäki uksa uñstayawayarakiwa, ukajj computadoran diseño lurañatakisa, alajjpachar viajiñatakisa ukat física nuclear ukatakisa yanaptʼawayarakiwa. Ukampis aleq jaqenakan uñstayat cienciarus (pseudociencia) creyirakïnwa: ukasti alquimia satänwa, sañäni, plomo metaljja qoriruw tukuyasispa sasaw säna. Ukatsti astrología sasin uñtʼatäki ukarus creyirakïnwa.

Grecia markankir Tolomeo sat chachajja, Isaac Newton chachat 1.500 maranak nayraw jakäna. Jupajj kunjamsa planetanakajj muytapjje uk qhanañchäna ukat mapanak lurañatakis khusarakïnwa. Ukanak jan maquinanakan yanaptʼapampikiw jikjjatawayäna. Ukampis Tolomeojj aka Oraqejj chika chikankiwa ukat planetanakajj Oraqeruw muytapjje sasaw amuyäna. Wali uñtʼat Carl Sagan astrofisicojj Tolomeot akham siwa: “Jupatakejj aka Oraqejj chika chikankänwa, uka amuyupajj 1.500 maranakaw wali uñtʼatäna. Ukampis wali yatiñani jaqenakajj pantjasipjjaspawa ukwa ukajj qhanañchistu” sasa.

Ciencia toqet yatjjatir mä warmiw Biblia liyiski

Jichhürunjja, cientificonakajj wal chʼamachasisipkaraki. Cheqas cienciajj walja askinak jikjjatawayi, ukampis janiw taqe kun qhanañchawaykiti. Ukhamajj ¿kunjam luratas alajjpachajj uk amuyañäniti? Física toqen yatjjatata Paul Davies sat chachajj akham siwa: “Taqe ukanak yatiñasa ukat sum qhanañchañasa janiw utjkiti, janirakiw mä amtar purkañäniti” sasa. Ukajj cheqäskapuniwa, janipuniw kunanakatï aka Oraqensa, alajjpachansa utjki ukanak amuykañäniti. Maynitï cienciajj taqe kunwa qhanañchaspa sischi ukhajja, uk wali amuyump uñjañaw wakisispa.

Kuntï cienciajj jan qhanañchirjamäki ukwa Bibliajj qhanañchistu

Bibliajj taqe kunatï alajjpachansa, Oraqensa utjki ukanakat akham siwa: “Ukasti jachʼa luräwipatjja mä jukʼakiwa, kuntejj istʼktan ukasti jiskʼa arunakakiwa” sasa (Job 26:14). Cheqas waljaw yatjjatañajj utjaski, ukampis janiw taqe yatjjatksnati. Kuntï apóstol Pablojj niya 2.000 maranak nayrajj qellqkän ukajj cheqäskapuniwa, jupajj akham sänwa: “¡Kunja sumas Diosan yatiñ kankañapajja, munañapasa, amuytʼapasa! Janiw jupan amtäwinakapjja qhanañchksnati, ni jupan thakipsa amuytʼkaraksnati” sasa (Romanos 11:33).

¿Cienciajj sum jakasiñatak ewjjtʼanakaniti?

Kunjamas aka Oraqejj uk cienciajj qhanañchaspawa, ukampis janiw suma jakasiñatak ewjjtʼanakanïkiti. Cheqas Bibliajj suma ewjjtʼanakaniwa, ukanakajj sum jakasiñatakisa, mayninakamp sum apasiñatakis yanaptʼistaspawa. Uk jichhajj mä qawqha uñjañäni.

  • Mä amparaw saytʼam saski

    Jan walinakatwa jarkʼaqe

    Jakañar respetomp uñjam

    “Janiw jiwayätati.” (Éxodo 20:13.)

    “Taqe khititejj jaqe masipar uñiski ukajj jaqe jiwayiriwa.” (1 Juan 3:15.)

    Sumankañar munasim ukat ukar arkarakim

    “Ñanqha lurañat jitheqtasim, askïk ukpun luram, sumankañ thaqam, qhepap arkarakim.” (Salmo 34:14.)

    “Khitinakatejj sumankaña muni ukanakajja taqe kunsa sum[wa] luri, ukhamata suma yapu apthapkaspas ukhama mä suma jakaña apthapiñapataki.” (Santiago 3:18.)

    Jan wali lurañanakar uñisim

    “Tatitojj juchanirus, jan juchanirus uñchʼukiskiwa, ñanqha lurañ munirinakarusti walpun uñisi.” (Salmo 11:5.)

    “Loqhe chuyman jaqerojj, jan jachʼar aptamti, janirak jupjam sarnaqañsa munamti; Tatitusti jan wali luririnakarojj janiw munkiti.” (Proverbios 3:31, 32.)

  • Mä familia

    Familian sum jakasiñatakiw yanaptʼi

    Awk taykamar istʼam

    “Wawanaka, awkimaru taykamaru istʼapjjam, Tatitur munasina. Akawa cheqapajja. Bendecitäñatak arsuta nayrïri jachʼa mandamientojja akawa: ‘Awkimar taykamar jachʼañcham, kusisitäñamataki, ukhamarak jaya maranak aka oraqen jakañamataki’.” (Efesios 6:1-3.)

    Wawanakamar yaticham

    “Wawanakamarojj jan colerayapjjamti, jan ukasti cheqapar yatichasina sum uywapjjam.” (Efesios 6:4.)

    “Jan wawanakamampejj sinti qhorüpjjamti jan jupanakan mayjtʼasipjjañapataki.” (Colosenses 3:21.)

    Chachamaru jan ukajj warmimar munasim ukat respetarakim

    “Sapa mayni jumanakajj warminakamaru munasipjjañamawa juma pachpas munaskasma ukhama, warmisti chacharojj istʼañaparakiwa.” (Efesios 5:33.)

  • Mä qoqa

    Aka Oraqeruw jarkʼaqe

    Bibliajj khitinakatï aka Oraq qʼañuchapki ukanakarojj akham siwa: ‘Oraqesti jaqenakampi takisitawa mä arunjja, qʼañuchatawa, jaqenakasti jichhajj mutuyäwi katoqapjjarakini’ sasa (Isaías 24:5, 6). Aka Oraq qʼañuchapki uka jaqenakarojja, Jehová Diosajj juchañchaniwa: uka toqet Bibliajj akham sasaw qhanañchi: “Aka oraqe tʼunjirinakarusa, jumajj tʼunjarakïtawa” sasa (Apocalipsis 11:18).

    Aymara qellqatanaka (2005-2025)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki