¿Khitis Jesucristoxa?

“JAN cristianüpki uka jaqinakasa, Jupax yatiñani ukat jachʼa yatichirïnwa sasaw sapxi. Chiqpachansa janipuniw kuna pachas jupjam wali uñtʼat jaqix utjkänti” (The World Book Encyclopedia). ¿Khitits parlasktanxa? Cristian tama uttʼayir Jesucristotwa parlasktanxa. ¿Khitis jupax uk yattati? Ukaxa, ¿jakäwiman yanaptʼiristamti?

Jesusax Diosat yatiykäna uka sarnaqäwinakaxa, Biblian wali uñtʼat pusi libronakapankiwa, ukanakax Evangelios sat uñtʼatawa. Uka sarnaqäwinakaxa, ¿chiqäskapuniti? Sarnaqäwinakat yatxatir Will Durant sat chachaxa, akham sasaw qillqatayna: “Mä tiempon jan yäqat mä jukʼa jaqinakakis wali chʼaman jaqïña ukat wali suma jaqïña, jaqinakarus wali munasiñap uñjir jaqïñ amuyunakapan uñstayapxasapän ukhaxa, Evangelionakan utjki uka milagronakat sipansa jukʼamp muspharkañ milagrüsapänwa” sasa.

Ukampis inti jals tuqinkir millón millón jaqinakatakisa, yaqha chiqan jakir jaqinakatakisa, Jesucristox janiw uñtʼatäkiti. Inas Jesusax utjaskapunïnwa sasax sapxchi, ukampisa jakäwinakapanxa janiw yäqapkiti. Yaqhipanakaxa, Jesusaruw arkapta sirinakan jan wali luräwinakap uñjasarakiwa jan kuns Jesusat yatiñ munapkiti. Japonankir yaqhip jaqinakax akham sapxaspawa: “Japonanxa taqi markanakapat sipansa Nagasakinwa jukʼamp cristianonakax utji, ukampis mä bomba atómica uka markar jaquntapxi” sasa.

Sañäni, mä usut jaqitï jan doctoran iwxtʼataparjam qullaskaspa ukhaxa, ¿doctoraw juchanix sisnati? Janiwa. Jan waltʼäwinakar saykatañatakixa Jesusan iwxanakapakiw yanaptʼistaspa, ukampis kʼari yupaychäwinkirinakaxa uka iwxanakarux jan istʼawayapkiti. Ukhamax janiw jan istʼasir cristianonak laykukix Jesusar apanukuñasäkiti, jan ukasti arunakap istʼasax arkaskakiñasawa, ukhamaxa, ¿janit Jesusat jukʼamp yatxatañax wakiskaspa? Khitipunïpachas ukat kunjamsa jakäwisan yanaptʼistaspa uk yatxatañatakixa, Biblia uñakipañasapuniwa.

Jesusax munasiñ tuqit iwxtʼäna

Jesucristox wali suma yatichirïnwa, jupax Palestina markanwa niya 2000 nayra maranakan jakäna. Ukampis kunjamas wawat jilsüna ukax janiw sumpach yatiskiti (Mateo 1, 2 jaljanaka; Lucas 1, 2 jaljanaka). Ukat 30 maranïxän ukhaw “kunatix chiqäki uk yatiy[añ]” qalltäna (Juan 18:37; Lucas 3:21-23). Jesusan jakäwipat pusi wali uñtʼat qillqirinakaxa, kunjamsa kimsa mar chikatan aka Uraqin jaqinakar yatiykänxa uka tuqitkamakiw qillqapxatayna.

Jesusax yatiykan ukhaxa, jakäwisan jan waltʼäwinak askichañatakix kunas utjañapa, uka tuqitwa arkirinakapar yatichäna. ¿Kunats parlaskäna? Munasiñ tuqitwa parlaskäna. Ukat Jesusan Wali Uñtʼat Arstʼäwipanxa, Jesusax jaqi masinakapar munasipxañapatakiw discipulonakaparux akham sas yatichäna: “Kunjämtï jumanakax jaqinakampi uñjatäñ munapktas ukhamarak jumanakax jupanakar uñjapxam” sasa (Mateo 7:12). Uka arunakaxa taqinins wali uñtʼata yatichäwiwa. Ukat “jaqinaka” sas parlkasaxa uñisir jaqinakat kunaw parlaskäna. Jesusax Wali Uñtʼat Arstʼäwinpanxa akham sarakïnwa: “Uñisirinakamarux munapxam, [...] Diosat mayirapipxarakim [...] jan walinaks lurapktam ukanakatakixa” sasa (Mateo 5:44). Jichhürunakanxa walja jan waltʼäwinakanwa uñjastanxa, ¿janit ukham munasiñax jan waltʼäwinak askichañatakix yanaptʼkistaspa? India marka pʼiqtʼir Mohandas Gandhi sat chachaxa akham sänwa: “Kunapachatï [...] Jesucriston Wali Uñtʼat Arstʼäwiparjam sarnaqañäni[xa], uraqpachan jan waltʼäwinakapxa [...] askichsnawa” sasa. Ukat taqinis Jesusan yatichäwiparjam sarnaqapxaspaxa, taqpach jan waltʼäwinakax askichasispawa.

Munasiñapxa uñachtʼayapunïnwa

Jesusaxa yatichataparjamapuniwa sarnaqäna. Jupan askip thaqhañat sipansa jaqinakan askipwa thaqhäna ukat munasiñapxa luratanakapampiw uñachtʼayarakïna. Mä uruxa, jupamp arkirinakapampix jan tiemponiw jaqinakar yanaptʼasipkäna, janiw manqʼañatakis tiemponakapax utjkänti. Ukat Jesusax arkirinakapar ukham uñjasaxa, mä chʼusa chiqar ‘samartʼiriw’ sarapxäna. Ukampis jaqinakax jupanakat sipans nayraqat uka chiqar purisinwa jupanakar suyxapxäna, ukhaman jikxatasisäna ukhaxa, ¿kamachasänsa? Jesucristox ‘jupanakatxa khuyaptʼayasïnwaʼ, “ukatsti walja yatichäwinak yatichañ qalltäna” (Marcos 6:30-34). Ukham wali khuyaptʼayasiñapatwa jaqinakar yanaptʼäna.

Jesusax jaqinakar yanaptʼañatakix janiw Diosan arunakapak yatichkänti. Mä uruxa kunapachatï jaqinakax wali jaypʼkam yatichäwinakap istʼasipkäna ukhaxa, 5.000 chachanakaruw manqʼayäna, wawanakas warminakas janiw jakhutäkänti. Yaqha urusti 4.000 jaqinakarurakiw manqʼayarakïna. Nayrïr kutinxa phisqa tʼantʼampi pä chawllanakampikiw manqʼayäna ukat qhipatxa paqallqu tʼantʼanakampi mä qhawqha chawllanakampikiw manqʼayäna (Mateo 14:14-21; 15:32-38; Marcos 6:35-44; 8:1-9). ¿Ukanakax milagronakänti? Jisa, Jesusaw uka milagronak luräna.

Ukatxa Jesusax walja usutanakarurakiw qulläna. Juykhunakaru, cojonakaru, lepra usuninakaru ukat uqaranakar kunaw qulläna ukat jiwatanakarus jaktayarakïnwa (Lucas 7:22; Juan 11:30-45). Mä kutixa, mä lepra usun jaqiw akham sas achiktʼasïna: “Munsta ukax, aka usuxat kʼumaraptayitasmawa” sasa. ¿Kamsänsa Jesusaxa? “Jesusasti [...] amparapampiw luqxattʼi, ukatsti sarakiwa: Muntwa, kʼumaräxaraktawa” sasa (Marcos 1:40, 41). Chuymapan wali yanaptʼasiñ utjatap laykuw ukham luräna. Uka milagronak lurasaw llakitanakar munasitap uñachtʼayäna.

¿Uka milagronak chiqapunit lurpachäna? Jïsa, Jesusax taqin uñjkataw niya taqpacha milagronakap luräna. Ukat khitinakatï uñisipkäna, kʼumipkäna ni uka jaqinakas janiw Jesusax milagronak lurkiti sasax sapkänti (Juan 9:1-34). Jesusax Diosan khitanitapänwa, uk jaqinakan amuyapxañapatakiw uka milagronakax lurasïna (Juan 6:14).

Jesusar munasiñatakisa munasiñapat yatiqasiñatakisa, yatichäwinakapat ukat jakäwipat yatxatañasawa. Ukampis jakäwisanxa janiw ukanak yatiñakix yanaptʼkistaspati. Jupaxa janiw munasiñ tuqit jachʼa yatichirikïkänti. Jan ukasti janïr aka Uraqiru jaqjam jutkasaxa kunjamsa Diosamp alaxpachan mä sapa Yuqapjamax jakäna uksa jupa pachpaw qhanañcharakïna (Juan 1:14; 3:16; 8:58; 17:5; 1 Juan 4:9). Ukat jaqjam jakkäna uka qhipatsa alaxpachanxa jakaskakiwa, ukaw jiwasatakix jukʼamp askixa. Jesusax jaktayatatxa, alaxpachan Diosan Apnaqäwipan Apnaqirjam uttʼayatäxiw sasaw Biliax qhanañchi (Apocalipsis 11:15). Ukat Jesusax akham sänwa: “Aka wiñay jakañax juma sapa chiqpach Diosar uñtʼañanwa utji, ukhamarak Jesucristoru kawkïrirutix jumax khitankta ukaru” sasa (Juan 17:3; 20:31). Chiqpachansa Jesusar uñtʼañaxa mä Paraison wiñay jakañ jikxatañawa. ¿Kunjamatsa uk jikxatsna?, ukat ¿kunjamsa ‘Criston munasiñapax’ jupjam munasiñatakix jariyistu? ¿Janit jupat jukʼamp yatiqañasäkaspa? (2 Corintios 5:14.) Jehová Diosan Qhanañchirinakapaxa yatiqañamatakix wali kusisitaw yanaptʼapxätamxa (Juan 13:34, 35).

Jiskʼa tʼaqanakaxa Qullan Arunaka Bibliat apstʼatawa.