Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • bt 23 yatichäwi págs. 206-215
  • “Kunatï paski uk nayajj qhanañchapjjäma”

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • “Kunatï paski uk nayajj qhanañchapjjäma”
  • Diosan Reinopat phoqatpachaw yatiyasiñapa
  • Jiskʼa pʼeqeñchäwinaka
  • Uka toqet jukʼamp yatjjatañataki
  • “Diosar jachʼañchañwa qalltapjjäna” (Hechos 21:18-20a)
  • ‘Walja waranqa waranqa creyentenakaw utjäna, taqenirakiw taqe chuyma Ley phoqapjjänaʼ (Hechos 21:20b, 21)
  • “Kunanaktï juma contrajj parlapki ukanakajj” janiw cheqäkiti (Hechos 21:22-26)
  • “Janiw jakañapajj wakiskiti” (Hechos 21:27–22:30)
  • “Nayajj fariseötwa” (Hechos 23:1-10)
  • Marka apnaqerinak nayraqatan cheqa yatichäwinak arjjatañäni
    Yatiyañataki, Jehová Diosan Apnaqäwipat yatiyaski (taman yatjjatañataki) 2016
  • Jan ajjsaramti, Jehová Diosaw yanaptʼaskätam
    Yatiyañataki, Jehová Diosan Reinopat yatiyaski (congregacionan yatjjatañataki) 2020
  • “Diosan Reinopat phoqatpach jupanakar qhanañchäna”
    Diosan Reinopat phoqatpachaw yatiyasiñapa
  • “Nayajj taqe jaqenakan wilapat qʼomätwa”
    Diosan Reinopat phoqatpachaw yatiyasiñapa
Jukʼamp uñjañataki
Diosan Reinopat phoqatpachaw yatiyasiñapa
bt 23 yatichäwi págs. 206-215

CAPÍTULO 23

“Kunatï paski uk nayajj qhanañchapjjäma”

Pablojj colerat jaqenak nayraqatana ukhamarak Sanedrín nayraqatanwa Diosan cheqa yatichäwinakap arjjatäna

Hechos 21:18–23:10 textot apstʼatawa

1, 2. ¿Kunatsa Pablojj Jerusalenar saräna, ukat kuna jan walinakansa ukan uñjasïna?

JERUSALÉN markanjja, apóstol Pablojj mayampiw kʼullkʼu callenakana ukhamarak walja jaqenakani callenakan sarnaqäna. Uka markanjja, walja waranqa maranakaw Jehová Diosar adorasïna, ukhamätapat walja jaqenakaw markapat jachʼa jachʼa tukupjjäna. Uka markankir walja cristianonakajj Moisesan Leyiparjamaw sarnaqañ munasipkakïna, janirakiw Jehová Diosajj yatichkäna ukarjamas Jupar adorapkänti, ukhamätap Pablojj sumwa amuyäna. Ukatwa jupajj Éfeso markankaskäna ukhajj Jerusalenar sarañ amtäna, ukhamat uka markankir cristianonakar Diosar serviñan yanaptʼañataki ukat apkäna uka donacionanak churañataki (Hech. 19:21). Jerusalenar sarasajj jan walinakanwa Pablojj uñjasiñapäna, ukhampachas jan ajjsarasaw ukar saräna.

2 Jerusalén markanjja, Pablojj kunayman jan walinakanwa uñjasïna. Ukankir yaqhep jilat kullakanakajja, kʼarinak Pabljjat istʼasajj ukaruw creyipjjäna. Jesusar uñisipkäna ukanakajj jukʼamp jan walinakanwa Pablor uñjasiyapjjarakïna. Sañäni, kʼarinakwa Pabljjat parlapjjäna, juparojj nuwjapjjänwa, jiwayañatak kunaw amenazapjjäna. Ukham jan walinakan uñjasisajj qhawqsa Diosar confiyäna ukwa Pablojj uñachtʼayäna, humilde chuymanïtapsa, jan ajjsartʼirïtapsa, Diosat jan jitheqtatapsa uñachtʼayarakïnwa. Pablon sarnaqäwipat yatjjatañajja, jupjam chuymanïñatakiw yanaptʼistani.

“Diosar jachʼañchañwa qalltapjjäna” (Hechos 21:18-20a)

3-5. 1) ¿Khitinakampis Pablojj Jerusalenan tantachasïna, ukat kuna toqetsa parlapjjäna? 2) Pablompi Jerusalenankir ancianonakamp tantachasipkäna uka toqet lupʼisajja, ¿kunsa jiwasajj yateqsna?

3 Jerusalén markar puripkäna ukhat mä uru qhepatjja, apóstol Pablompi compañeronakapampejj congregacionankir ancianonakar uñjiriw sarapjjäna. Jichha kutinjja Pablojj janiw jakasipkäna uka apostolonakamp jikisjjänti, inas jupanakajj yaqha cheqanakar predikir sarjjapjjchïna. Jesusan Santiago jilapakiw ukankjjäna (Gál. 2:9). Kunapachatï apóstol Pablosa “taqe ancianonakas” tantachtʼatäjjapjjäna ukhajja, amuyatajj Santiagow tantachäwi sarayäna (Hech. 21:18).

4 Ancianonakar aruntasajja, “kunanaksa [Jehová] Diosajj jupan yatiyäwipampejj yaqha markanak taypin luräna ukanakwa Pablojj taqpach yatiyäna” (Hech. 21:19). Uka arunak istʼasajja, jilatanakajj wali chʼamañchtʼataw jikjjatasipjjpachäna. Jichhürunakan kunjamsa Diosan Reinopan suma yatiyäwinakapajj oraqpachan yatiyasiski uk istʼasajja, ukham chʼamañchtʼataw jikjjatasiraktanjja (Prov. 25:25).

5 Pablojj donacionanak Europa toqet apankäna ukanak ancianonakar churäna ukhajja, qhawqsa jupanakat yaqha cheqankir jilat kullakanakajj llakisipjjäna uk yatisajj wal ancianonakajj kusisipjjäna, wal yuspärapjjarakïna. Ukatjja Pablon experiencianakap istʼasajja, “Diosar jachʼañchañwa qalltapjjäna” (Hech. 21:20a). Jichhürunakanjja, yaqhep jilat kullakanakasajj terremotonakamp jan waltʼayata, jan ukajj yaqha ukham jan walinakanwa uñjasipjje, yaqhepasti wali usuntataw jikjjatasipjjaraki. Ukampis jilat kullakanakapat chʼamañchtʼkir arunak katoqasasa, horasapar yanaptʼa katoqasasa, jupanakajj wali kusisitaw jikjjatasipjje, jilat kullakanakarus wal yuspärapjjaraki.

‘Walja waranqa waranqa creyentenakaw utjäna, taqenirakiw taqe chuyma Ley phoqapjjänaʼ (Hechos 21:20b, 21)

6. ¿Kuna jan walinaksa Judeankir jilat kullakanakajj Pablot parlapjjäna?

6 Ukatjja Judeankir jilat kullakanakajj kuna jan walinaksa Pablot parlapjjäna ukwa ancianonakajj Pablor yatiyapjjäna. Jupanakajj akham sapjjänwa: “Jilata, uñjam, judionak taypinjja walja waranqa waranqa creyentenakaw utji, jupanakajj taqenirakiw taqe chuyma Ley phoqapjje. Ukampis jupanakajj akham parlirwa jumjjat istʼapjjatayna: ‘Pablojj yaqha markanak taypinwa Moisesan Leyip contra saytʼasipjjañapatakejj taqe judionakar yatichaski. Wawanakamar circuncidañasa, costumbrenak arkañasa janiw wakiskiti sasaw jupajj parli’ sasa” (Hech. 21:20b, 21).a

7, 8. 1) Judío cristianonakat jilapartejj ¿kuna pantjat amuyunïpjjänsa? 2) Kuntï jupanakajj amuyapkäna ukajja, ¿janis Diosar taqe chuym servipkaspäna ukhamti uñachtʼayäna, ukat jupanakajj janiw apostatäpkänti sasajj kunatsa sissna?

7 Moisesan Leyiparjamajj janiw sarnaqasjjaniti sasin yatiyasjjäna ukhat mä 20 maranakaw pasjjäna, ukampis walja cristianonakaw Moisesan Leyiparjam sarnaqañ munasipkakïna. ¿Kunatsa jupanakajj ukarjam sarnaqañ munasipkakpachäna? (Col. 2:14). 49 maranjja, Jerusalenan tantachasipkäna uka apostolonakasa ancianonakasa mä cartwa congregacionanakar apayapjjäna, ukanjja jan judiöpki uka cristianonakajj janiw circuncidasjjapjjañapäkiti ni Moisesan Leyiparjamas sarnaqjjapjjañapäkiti sasaw qhanañchasïna (Hech. 15:23-29). Ukampis uka cartajja janiw judío cristianonakat kuns parlkänti, ukatwa jupanakat waljanejj ‘Moisesan Leyiparjam sarnaqañajj wakisiskakiwa’ sasin amuyapjjäna.

8 Uka judío cristianonakajj janiw cheqaparjam amuyapkänti, ukampis jupanakajj Diosat jan jitheqtir servirinakäpjjänwa. Jupanakajj janïr cristianöpkäna ukhajja, janiw falso diosanakar adorapkänti, cristianor tukjjapjjäna uka qhepatsa janirakiw falso religionan costumbrenakaparjamas sarnaqapkänti. Uka judionakarojj Jehová Diosaw Moisesan Leyip churäna, ukatwa ukajj jupanakatakejj wali importantëna. Cheqansa Moisesan Leyipan janiw demonionakan yatichäwinakapajj utjkänti, janirakiw kuna jan walïkänsa. Ukampis uka Leyejj nayra pactorjamänwa, jichhasti cristianonakajj machaq pactorjamaw sarnaqjjapjjañapäna, Jehová Dios saparuk cheqaparjam adorañatakejj janiw Moisesan Leyiparjam sarnaqjjapjjañapäkänti. Judío cristianonakajja, jaqenakajj Moisesan Leyiparjamaw sarnaqapjjañapa sasaw kutin kutin sapjjäna, ukampis ukham sasajj Jehová Diosan mayitapar jan confiyapjjatapwa uñachtʼayapjjäna. Ukatwa kunjam adoratäñsa Jehová Diosajj munäna uk sum amuyapjjañapäna, ukarjamas sarnaqapjjañaparakïna (Jer. 31:31-34; Luc. 22:20).b

“Kunanaktï juma contrajj parlapki ukanakajj” janiw cheqäkiti (Hechos 21:22-26)

9. ¿Kunsa Pablojj Moisesan Leyipat yatichäna?

9 ‘Jan judiöpki uka jaqenakarojja, “wawanakamar circuncidañasa, costumbrenak arkañasa janiw wakiskiti” sasaw Pablojj yatichaski’ sasinwa jaqenakajj parlapjjäna. Ukampis ak amtañäni: Pablojja jan judiöpkäna ukanakar suma yatiyäwinak predicañatak khitatänwa, ukatwa Moisesan Leyiparjam sarnaqañajj kunatsa jan wakisjjäna uk jupanakar qhanañchäna. ‘Jan judiöpki ukanakajj circuncidasipjjañapawa, Moisesan Leyiparjamas sarnaqapjjañapawa’ sasin kutin kutin sapkäna ukanakarus cheqañcharakïnwa (Gál. 5:1-7). Kawkïr markanakarutï sarkäna uka markanakanjja, judionakarus Pablojj suma yatiyäwinak yatiyarakïnwa. Jupar istʼapkäna uka judionakarojja, ‘Jesusan jiwatapampiw Moisesan Leyipajj tukusiwayjje, Diosamp cheqapar uñjatäñatakejj janiw uka Leyirjam sarnaqañajj wakisjjeti’ sasaw yatichäna (Rom. 2:28, 29; 3:21-26).

10. Moisesan Leyiparusa circuncidasiñarusa, ¿kunjamsa Pablojj respetomp uñjatap uñachtʼayäna?

10 Khitinakatï judionakan yaqhep costumbrenakaparjam sarnaqasipkakïna, mä arunjja sábado uru imapkäna, yaqhep manqʼañanak janirak manqʼapkäna ukanakarojj janiw Pablojj juchañchkänti (Rom. 14:1-6). Circuncisión toqetsa janirakiw akaw lurasiñapa jan ukajj janiw ukajj lurasiñapäkiti sasin reglanak apskänti. Mä kutejja, Pablojj Timoteo waynarojj circuncidasiñapwa mayïna, ukhamat griego tatanïtap yatisajj Timoteor judionakajj jan rechazapjjañapataki (Hech. 16:3). Cheqansa sapa mayniw circuncidasiñsa jan ukajj jan circuncidasiñsa amtjjañapäna. Ukatwa Pablojj Galacia markankirinakarojj akham sispachäna: “Circuncidatäñasa jan circuncidatäñasa inamayakiwa, antisas munasiñampi Cristor confiyatanakapaw jukʼamp sumajja” sasa (Gál. 5:6). Ukampis maynitï Moisesan Leyipar istʼas circuncidasispäna, jan ukajj Diosamp sum uñjayasiñatakejj circuncidasiñaw wakisi sasin saspäna ukhajja, janipuniw akchʼas walïkaspänti, Diosar jan confiyatapwa uñachtʼayarakispäna.

11. ¿Kamsasas ancianonakajj Pablor ewjjtʼapjjäna, ukat uka ewjjtʼarjam lurañatakejj kunsa Pablojj lurañapäna? (Nota liytʼarakïta).

11 Kunanaktï jilatanakajj apóstol Pabljjat istʼapkäna ukajj janis cheqäkchïnjja, judío cristianonakajj payachasisipkakïnwa. Ukatwa ancianonakajj akham sasin Pablor ewjjtʼapjjäna: “Nanak taypin pusi chachanakaw utji, jupanakajj kuntï Diosar mä promesan arsupki uk phoqasipki. Uka chachanakar irpam, Leyirjam jupanakamp chik qʼomachasinim, jupanakan gastopatakis qollqemat irtarakïta, ukhamat jupanakajj ñikʼutap qʼal mururayasipjjañapataki. Ukhamatwa kunanaktï juma contrajj parlapki ukanakajj jan cheqätap yatipjjani, jan ukasti sum sarnaqaskatamsa Leyirjam phoqaskatamsa taqeniw yatipjjani” sasa (Hech. 21:23, 24).c

12. ¿Kunjamsa Pablojj ancianonakar istʼatap uñachtʼayäna?

12 Pablo contra parlapkäna uka judío cristianonakajja, Moisesan Leyiparjamaw sarnaqasiñapa sasaw kutin kutin sasipkakïna. Ukhamätap Pablojj qhanwa jupanakar saspäna, ukampis jupajj ancianonakan mayitaparjam lurañatakiw chʼamachasïna, janirakiw Dios contras saytʼañ munkänti. Ukatwa jupajj akham säna: “Janis nayajj Leyirjam sarnaqkstjja, Leyirjam sarnaqapki ukanakatakejj Leyirjamas sarnaqkirista ukhamaw tukta, ukhamat Leyirjam sarnaqapki ukanakaru Criston thakipar irpaniñataki” sasa (1 Cor. 9:20). Uka textorjamajja, Pablojj Jerusalenankir ancianonakaruw istʼäna, ‘Leyirjamas sarnaqkaspa’ ukhamaw tukurakïna. Ukham luratapajj jiwasatakejj wali yateqaskayawa, jiwasajj ancianonakarojj taqe chuymaw istʼañasa, janipuniw kuns munañasarjam lurasiñapatakejj mayiñasäkiti (Heb. 13:17).

Dibujompi fotompi: 1) Jerusalenankir ancianonakarojj wali atencionampiw Pablojj istʼaski. 2) Mä jilatajja, anciano masinakapajj ampar aytapki ukwa wali atencionamp uñchʼukiski.

Kuntï ancianonakajj mayipkäna uk Pablojj phoqänwa, kuna laykutejj janiw Biblian yatichäwip pʼakintkänti. ¿Jupjam uñjasisajj kunsa jumajj lurarakisma?

ROMA MARKAN LEYIPAMPI ROMANONAKJAM DERECHONÏÑAMPI

Roma markankir gobiernojja, judionakarojj leyinakaparjam sarnaqapjjañapatakiw jaytirïna. Ukampis jaqenakajj Pablor jan waltʼayañ munapjjäna ukhajja, mä romano comandantew jupar salväna, kuna laykutejj kunatï paskäna ukajj markar jan waltʼayirjamänwa.

Jan romanöpkäna ukanakajja, janiw Roma Imperion walja derechonïpkänti. Ukampis romanonakjam derechonïpkäna ukanakajj Roma markan wali suma uñjatäpjjänwa, wali respetatäpjjarakïnwa.f Amuytʼañataki, mä romano jaqer janïr juzgatäkipan katuntañasa jan ukajj jawqʼjañas jachʼa juchänwa, esclavonakarukiw ukham lurasirïna. Ukampis markapankir gobernadorapamp jan cheqaparjam juzgatäsajja, romanonakjam derechoninakajj Roma markan emperadorapamp juzgatäñwa mayipjjaspäna.

Romanonakjam derechonïñajj kunayman toqenakatwa jikjjatasispäna. Yaqhepanakajja, awk taykapan romanonakäpjjatap laykuw uka derechonïpjjäna. Yaqhepanakasti Roma gobiernotak trabajipjjatap laykuw romanonakjam derechonïñ emperadoranakat katoqapjjerïna, yaqhep markanakas uka pachpa razonatwa uka derecho katoqapjjarakirïna. Khitinakatï esclavöpkäna ukanakajja, patronapar qollq churasaw librëjjapjjäna, jan ukajj patronapajj esclavöñat libre khitjjapjjäna uka qhepatwa romanonakjam derechonïñ jikjjatapjjerïna. Maysa toqetjja, jan romano jaqëkasin Roma ejercitop taypin serviñ tukuyjjapjjäna ukanakajja, ukhamarakiw uka derecho katoqapjjerïna. Amuyatajja, yaqhepanakajj romanonakjam derechonïñ alasipjjerïnwa. Uka toqet parlkasajj Claudio Lisias comandantejj Pablor akham sänwa: “Romano jaqëñatakejj walja qollq nayajj pagta” sasa. Pablojj sarakïnwa: ‘Nayajj nasïwitpach romano jaqëtwaʼ sasa (Hech. 22:28). Ukhamajj Pablon mä familiarapaw romanonakjam derechonïpachäna, ukampis kunjamatsa uka derechonïna ukajj janiw yatiskiti.

f Nayrïr patak maranakanjja, Judea markan romanonakjam derechoni jaqenakajj janiw waljäkänti. Mä 200 maranak qhepatjja, Roma markamp apnaqat markanakan jakirinakajj taqeniw romanonakjam derechonëjjapjjäna.

“Janiw jakañapajj wakiskiti” (Hechos 21:27–22:30)

13. 1) ¿Kunatsa yaqhep judionakajj templon chʼajjwapjjäna? 2) ¿Kunjamsa Pablojj jiwañat salvasïna?

13 Uka pusi chachanakan promesanakap phoqañ urojj purinjjäna ukhajja, Asiankir judionakajj Pabloruw uñjapjjäna, ukatjja jan judiöpki uka jaqenakar templor irpatapatwa kʼarintapjjarakïna. Ukham pasatapatjja jan walinakaw utjäna, ukampis Roma markankir ejercitopan comandantepaw Pablor jarkʼaqäna, ukhamatwa jupajj jiwañkam nuwjat jan uñjaskänti. Antisas uka comandantejj romano soldadonakaruw Pablor katuntapjjañapatak mayïna. Uka urut qalltasajj pusi maranakaw Pablojj carcelan llawintat uñjasïna, ukhampachas kunayman jan walinakanwa uñjasïna. Kunapachatï comandantejj ‘¿kunatsa Pablo contrajj jan walinak parlapjjta?’ sasin judionakar jisktʼäna ukhajja, jaqenakajj may may arnaqasipjjäna. Jaqenakan wal chʼajjwapjjepanjja, ejerciton comandantepajj kunapunis pasatayna uk janiw amuykänti, ukatwa jupajj soldadonakan cuartelapar Pablor apapjjañapatak mayïna. Pablompi romano soldadonakampejj cuartel manqhar niya mantañampïsipkäna ukhajja, akham sasaw Pablojj ejerciton comandantepar säna: “Mirä amp suma, jaqenak nayraqatan arstʼayakitaya” sasa (Hech. 21:39). Comandantejj arstʼaskakim sasin säna ukhajja, Pablojj jan ajjsartʼasaw creencianakapat parläna.

14, 15. 1) ¿Kunsa Pablojj judionakar qhanañchäna? 2) Judionakajj kunatsa Pablotak wali coleratäpjjäna uk yatiñatakejja, ¿kunsa comandantejj luräna?

14 Akham sasaw Pablojj parlañ qalltäna: “Istʼapjjeta, kunatï paski uk nayajj qhanañchapjjäma” sasa (Hech. 22:1). Pablojj hebreo arutwa jupanakar parläna, ukatwa jaqenakajj amuktʼapjjäna. Ukatjja kunjamatsa Jesusan arkiripar tuküna ukwa jupanakar qhanañchtʼäna, kunanaktï judionakajj yatipkäna uka toqetsa parlarakïnwa. Cheqansa Pablojj wali uñtʼat Gamaliel tatan yatichatänwa, Jesusan arkirinakaparuw jan waltʼayañatak arknaqarakïna, amuyatajj tantachatäpkäna uka jaqenakat mä qhawqhanejj ukanak sum yatipjjäna. Pablojj Damasco markar sarkäna ukhajja, mä visionwa uñjäna, ukanjja Jesusaw jupar parläna. Jupamp chik sarapkäna uka chachanakajja, mä kʼajkir qhanwa uñjapjjäna, mä aru istʼapjjarakïna, ukampis uka arojj kamsañsa munäna uk janiw amuyapkänti (Hech. 9:7; 22:9). Niyakejjay Pablojj qhanan wal qhantʼatap laykojj jan kuns uñj-jjchïnjja, jupamp chik sarapkäna uka chachanakajj Damasco markaruw Pablor irpapjjäna. Uka markanjja, judionakan wali uñtʼat Ananías chachaw Pablor yanaptʼäna, wasitat uñj-jjañapatakejj mä milagro toqew jupar qollarakïna.

15 Ukjjarusti Jerusalenar kuttʼanjjasajja templonwa Jesusar uñjta sasaw Pablojj säna. Uk istʼasajja judionakajj walpun colerasipjjäna, akham sasaw arnaqasipjjarakïna: “¡Uka jaqejj aka oraqet chhaqtayatäpan, janiw jakañapajj wakiskiti!” sasa (Hech. 22:22). Ukatwa ejerciton comandantepajj soldadonakan cuartelapar Pablor irpantapjjañapatak ordenäna. Kunatsa jaqenakajj ukham jupa contra arnaqasipjje uk sumpach yatiñatakejja, jawqʼjasin arsuyapjjam sasaw sarakïna. Jupar jawqʼjañatak listokëjjapjjäna ukhajja, nayajj romano jaqëtwa sasaw Pablojj säna. Jichhürunakanjja, ukhamarakiw Jehová Diosan Testigonakapajj derechonakapsa creencianakapsa leyinakarjam arjjatawayapjje (“Roma markan leyipampi romanonakjam derechonïñampi” sat recuadro uñjjattʼäta, ukatjja “Suma yatiyäwinak yatiyasiñapatakiw tribunalanakan arjjatasi” sat recuadro uñjjattʼarakïta). Kunapachatï comandantejj Pablon romano jaqëtap yatïna ukhajja, janiw jawqʼjayjjänti, jan ukasti yaqha toqetwa arsuyañ thaqäna. Qhepürojja Sanedrinankir jaqenakaruw tantachasipjjañapatak jawsthapiyäna, ukhamat kunatsa Pablor juchañchasïna uk yatiñataki.

SUMA YATIYÄWINAK YATIYASIÑAPATAKIW TRIBUNALANAKAN ARJJATASI

Apóstol Pablot yateqasisajja, Jehová Diosan Testigonakapajj predicañatak jarkʼat uñjasipki ukhajj leyinakarjamaw arjjatasipjje. “Suma yatiyäwinak yatiyasiñapatakejj leyinakarjam” arjjatañatakisa uk sum uttʼayañatakisa wal chʼamachasiwayapjje (Filip. 1:7).

1920 marat 1940 marakamajja, walja jilat kullakanakaw Bibliat apstʼat qellqatanak lakirapjjatapat carcelan llawintat uñjasiwayapjje. Sañäni, 1926 maranjja, Alemania markan 897 jilat kullakanakaw predicapjjatapat carcelan llawintat uñjasipjjäna, jupanakajj leyirjam juzgatäñwa suyapjjäna. Ukatwa Departamento Legal sat oficinajj Alemania markankir sucursalan uttʼayasïna. 1930 marat 1940 marakamajja, sapa maraw Estados Unidos markan walja jilat kullakanakajj carcelan jistʼantat uñjasipjjäna. 1936 maranjja, 1.149 jilat kullakanakaw carcelan jistʼantatäjjapjjäna. Uka jilat kullakanakar yanaptʼañatakejja, Estados Unidos markankir sucursalan ukhamarakiw Departamento Legal sat oficinajj uttʼayasïna. 1933 marat 1939 marakamajja, Rumania markankir Testigonak contrajj 530 casonakaw utjäna. Ukampis kunapachatï Testigonakajj Rumania markankir Tribunal Supremo sat cheqar sarapjjäna, leyinakarjam cheqapar uñjatäñ mayipjjarakïna ukhajja, ukankir juezanakajj jupanak favoraw mä amtar puripjjäna. Yaqha markanakanjja ukhamarakiw Testigonakajj leyinakarjam arjjatat uñjasiwayapjje.

Yaqhep Testigonakajja Bibliarjam yatichat concienciaparjamajj janiw akapachankir jaqenakjam taqe kuns lurapkiti, ukatwa jupanakajj tribunalar apata jan ukajj jan waltʼayat uñjasiwayapjje (Is. 2:2-4; Juan 17:14). Testigonak contra saytʼirinakajja, ‘jupanakajj gobierno contraw saytʼapjje’ sasaw kʼarintañ yatipjje, ukatwa awisajj gobiernonakajj predicación jarkʼawayapjje. Ukampis tiempompejja, Testigonakajj jan kuna jan wals lurapjjatapwa walja gobiernonakajj amuyawayapjje.g

g Jehová Diosan Testigonakapajj walja markanakanwa leyinakarjam arjjatat uñjasiwayapjje, ukanakat mä qhawqha yatiñatakejj ¡Diosan Reinopajj apnaqjjewa! sat libron 15 yatichäwip liytʼäta, ukatjja Los testigos de Jehová, proclamadores del Reino de Dios sat libron capítulo 30 liytʼarakïta.

“Nayajj fariseötwa” (Hechos 23:1-10)

16, 17. 1) ¿Pablojj Sanedrín nayraqatan parlkäna ukhajj kunas pasäna? 2) Nuwjatas uñjaskchïnjja, ¿kunjamsa Pablojj humilde chuymanïtap uñachtʼayäna?

16 Sanedrín nayraqatanjja, Pablojj akham sasaw parlañ qalltäna: “Jilatanaka, aka urkamajj wali qʼoma concienciampiw nayajj Dios nayraqatan sarnaqawayta” sasa (Hech. 23:1). “Uk istʼasasti Ananías sat jachʼa jilïr sacerdotejj Pablo jakʼan sayaskir jaqenakaruw lakapat nuwantapjjañapatak ordenäna”, ukatwa Pablojj jan jukʼamp parljjänti (Hech. 23:2). Jachʼa jilïr sacerdoten ukham luratapajj yaqhachasir jaqëtapwa uñachtʼayäna, janïr kuns arskipanwa kʼari jaqëkaspas ukham Pablor juchañchäna. Ukatwa Pablojj jupar akham säna: “Kʼari chuyman jaqe, Diosaw jumarojj nuwantätam. Leyirjam nayar juzgañatakiw qontʼastajja, ukhampachas ¿Ley pʼakintasat nayar nuwantayañ ordenta?” sasa (Hech. 23:3).

17 Ukankapkäna uka jaqenakat yaqhepajja, janiw khititï Pablor nuwantkäna uka jaqetakejj colerasipkänti, jan ukasti Pablon arunakap istʼasaw wal colerasipjjäna. Akham sapjjarakïnwa: “¿Diosan jachʼa jilïr sacerdoteparut jumajj jiskʼachta?” sasa. Ukjjarusti Pablojj jankʼakiw humilde chuymanïtapsa Moisesan Leyipar respetomp uñjatapsa uñachtʼayäna. Jupajj akham sänwa: “Jilatanaka, nayajj janiw jupan jachʼa jilïr sacerdotëtap yatkayätti. Qellqatäskiwa: ‘Marka apnaqerimarojj janiw jiskʼachañamäkiti’ sasa” (Hech. 23:4, 5; Éx. 22:28).d Ukjjarusti jupanakar amuytʼayañatakejj yaqha toqetwa Pablojj parläna. Sanedrín taypinjja, fariseonakampi saduceonakampiw utjäna, ukatwa jupajj akham säna: “Jilatanaka, nayajj fariseötwa, fariseonakan yoqaparaki. Jichhürojj jiwatanakan jaktaniñapar creyitaj laykuw nayar juzgapjjetu” sasa (Hech. 23:6).

Mä jilataw mä tata curar predicaski, Biblia liytʼasajj uka tata curajj wal musparaskaraki.

Pablot yateqasisajja, kunarus jaqenakajj creyipjje ukarjamaw jupanakamp parlañasa.

18. ¿Kunatsa Pablojj fariseötwa sasin sispachäna? ¿Jupat yateqasisajj kunjamsa jaqenakamp parlsna?

18 ¿Kunatsa Pablojj fariseötwa sasin sispachäna? Kuna laykutejj jupajj ‘fariseonakan yoqapänwa’, mä arunjja uka religionankir familiatänwa. Ukhamätapatwa waljanejj fariseot Pablor uñtʼasipkakpachäna.e Niyakejjay fariseonakajj jiwatat jaktañ toqet falso creencianïpjjchïnjja, ¿kunatsa Pablojj fariseot uñtʼatäpachäna? Fariseonakajja, ‘maynejj jiwjje uka qhepat almapajj jakaskakiwa, cheqap sarnaqer jaqenakan almapas mayampiw jañchi cuerponir tukupjjaspa’ sasaw amuyapjjäna. Ukampis Pablojj janiw ukanakar creykänti, antisas Jesusajj jiwatat jaktañ toqet kuntï yatichkäna ukaruw creyïna (Juan 5:25-29). Ukhampachasa, fariseonakajj jiwatat jaktañar creyipkäna ukarojj janiw Pablojj juzgkänti. Cheqansa fariseonakajj janiw saduceonakjamäpkänti, uka saduceonakajj janiw jiwatat jaktañarojj creyipkänti. Pablot yateqasisajja, jiwasjam jan creencianïpki uka jaqenakamp parlasajj ukhamarakiw wali amuyump parlsna, kuna toqettï yatiñ munapki ukarjamaw parltʼaraksna. Waljanejj kunayman diosanakarus creyipkchejja, jiwasajj cheqpach Diosar adorañatakiw chʼamachastanjja. Ukampis yaqha religionankirinakasa jiwasasa Diosan utjataparuw creytanjja.

19. ¿Kunatsa Sanedrín taypin tʼaqanoqtañajj utjäna?

19 Pablojj kuna arunaktï siskäna ukajja, Sanedrín taypinkirinakarojj tʼaqanoqtayänwa. Uka toqet Bibliajj akham siwa: “Waljaniw wali jachʼat arnaqasipjjäna. Ukatwa fariseonakan arkirinakapat mä qhawqha escribanakajj saytʼasipjjäna, wali colerataw toqesipjjarakïna, akham sasa: ‘Janiw kuna jan walis aka jaqen utjkiti, inas juparojj mä espiritus jan ukajj mä angelas parljjaychi’ sasa” (Hech. 23:9). Saduceonakajj janiw angelanakan utjatapar creyipkänti, ukhamajj uka arunak istʼasajj wal colerasipjjäna (“Saduceonakampi fariseonakampi” sat recuadro uñjjattʼäta). Walpun jaqenakajj chʼajjwapjjäna, ukatwa Roma markan comandantepajj mayampi Pablor salväna (Hech. 23:10). Ukhamäkchïnsa Pablojj jan walinakan uñjasiskakïnwa. Jutïr yatichäwinwa uka toqenakat jukʼamp yatjjataskañäni.

SADUCEONAKAMPI FARISEONAKAMPI

Sanedrín taypinjja, jilapartejj saduceonakampi fariseonakampiw utjäna, uka Sanedrinajj judionakan gobiernopänwa, judionakan jachʼa tribunalaparakïnwa. Uka tiempon jakiri historia toqet yatjjatat Flavio Josefo chachajja, kunansa uka pä gruponakajj mayjäpjjäna ukwa qhanañchäna. Jupan arunakaparjamajja, fariseonakajj walja costumbrenakwa tiempompejj uñstayasipjjäna, ukarjam sarnaqapjjañapatakiw judionakar obligañ munapjjarakïna. Saduceonakasti Moisesan Leyip wali importantetwa uñjapjjäna. Ukampis uka pä gruponakajj Jesús contra saytʼasiñatakiw mä amtar puripjjäna.

Amuyatajja, Moisesan Leyiparjam sarnaqapkäna uka saduceonakajj sacerdotenakaruw munañaparjam apnaqapjjäna. Anás ukat Caifás sat chachanakajja, nayrajj jachʼa jilïr sacerdotenakjamaw servipjjäna, saduceonak taypinkirïpjjarakïnwa (Hech. 5:17). Josefo chachan arunakaparjamajja, saduceonakan yatichäwinakap “wali qollqen jaqenakakiw istʼapjjäna”.

Fariseonakasti aleq jaqenakjjar munañanïpjjarakïnwa. Ukampis kuna creencianakampitï jupanakajj Moisesan Leyipar yapjjatapkäna ukanakajja, aleq jaqenakatakejj janiw phoqañjamäjjänti. Amuytʼañataki, Dios nayraqatan qʼoma jaqet uñjatäñatakejj walja reglanakwa yapjjatapjjäna, ukampis ukanak phoqañajj janiw jaqenakatakejj faciläkänti. Ukatjja fariseonakajj destinoruw creyipjjäna, ‘maynejj jiwjje uka qhepat almapajj jakaskakiwa, kunjjay jakkasin lurawaychi ukarjamaw castigatäni jan ukajj bendicionsa katoqaniʼ sasaw creyipjjarakïna.

a Niyakejjay walja judío cristianonakajj utjchïnjja, amuyatajj walja congregacionanakajj jilat kullakanakan utanakapanwa tantachasipjjäna.

b Mä qhawqha maranak qhepatjja, Pablojj hebreonakaruw mä carta qellqäna. Ukanjja machaq pactojj nayra pactot sipans jukʼamp sumätapwa qhanañchäna. Maysa toqetjja, kunanaktï Pablojj qellqkäna ukajj cristianonakaruw yanaptʼäna, ukhamat jupanak contra saytʼapkäna uka judionakar amuytʼayañataki. Ukhamarusa Moisesan Leyiparjam wal sarnaqañ munapkäna uka cristianonakarojja, Diosar jukʼamp confiyapjjañapatakiw Pablon arunakapajj yanaptʼäna (Heb. 8:7-13).

c Yatjjattʼatanakajja, uka chachanakajj nazareöñatakiw mä promesa lurapjjäna sasaw sapjje (Núm. 6:1-21). Ukampis kunapachatï uka promesa lurapkäna ukhajja, janiw Moisesan Leyiparjamajj sarnaqasjjänti. Ukhamäkchïnsa Diosar arsut mä promesa lurañajj janiw kuna jan walïkisa sasaw Pablojj amuypachäna, ukatwa uka chachanakan gastopatak qollqepat iraqtʼañsa, jupanakar compañtʼañsa amtpachäna. Cheqansa kuna kasta promessa uka chachanakajj lurapjjäna ukajj janiw yatiskiti. Ukampis khitinakatï nazareöñatak mä promesa lurapjjerïkäna ukanakajja, sapa kutiw juchanakapat qʼomachasiñatakejj mä animal sacrificiot loqtapjjerïna. Amuyatajja janiw Pablojj uka chachanakar uk lurapjjañapatak apoykänti, kuna laykutejj Jesusajj perfecto jakañ vidap sacrificiot loqtkäna uka qhepatjja, janiw juchanak layku animalanak sacrificiot loqtañajj wakisjjänti. Ukhamasti concienciaparjamajj kunatï jan walïkäna uk janipuniw Pablojj lurkpachänti.

d Yaqhepanakajj akhamwa amuyapjje: 1) Pablojj janiw sum uñj-jjänti, ukatwa jachʼa jilïr sacerdoter jan uñtʼjjpachänti. 2) Pablojj Jerusalenat jaya tiempow chhaqasjjäna, ukatwa uka tiempojj khitis jachʼa jilïr sacerdotëna uk jan yatkpachänti. 3) Walja jaqenak ukankatap laykojja, khitis lakapat nuwantañapatak ordenäna uk Pablojj janiw uñjañ puedkpachänti.

e Jan judiöpki ukanakajj Moisesan Leyiparjamat sarnaqapjjañapa janicha uka toqet apostolonakampi ancianonakampi 49 maran parlakipapkäna ukhajja, ukankir yaqhep cristianonakajj ‘fariseonakan sectapankir creyentenakäpkaspas’ ukham uñtʼatäpjjänwa (Hech. 15:5). Amuyatajja, jupanakajj janïr cristianor tukupkäna ukhaw fariseonakäpjjäna.

    Aymara qellqatanaka (2005-2025)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki